متن کامل و رسمى
قوانین شطرنج فیده شامل بازى زنده شطرنج بازى بر روى صفحه است. این قوانین در هفتاد و یکمین کنگره فیده در نوامبر2000 در استانبول (ترکیه) به تصویب رسیده است و از اول ژوئیه2001 جارى خواهد بود .متن انگلیسى این قوانین، متن معتبر اصلى شمرده مىشود. در متن انگلیسى، ضمیرهاى مذکر شامل ضمیرهاى مؤنث نیز هست.متن فارسى از متن انگلیسى ترجمه شده است.
این قوانین شطرنج نمى تواند همه موقعیتهاى محتمل را که ممکن است در بازى پدید آید شامل شود و نیز نمى تواند تمام مسایل عملى را حل و فصل کند. در حالتهایى که دقیقاً در مواد قوانین حاضر پیش بینى نشده باشد، مى توان با بررسى موقعیتهاى مشابهى که در قوانین حاضر مورد بحث قرار گرفته است به تصمیم صحیح رسید. در قوانین شطرنج، فرض بر این است که داوران از صلاحیت لازم، قضاوت درست و بی طرفى کامل برخوردارند. مقرراتى که زیاده از حد جنبه تفصیلى یابد ممکن است اختیار قضاوت را از داور سلب کند و لذا مانع آن شود که او با مراعات انصاف، منطق و عوامل خاص به حل مسایل بپردازد.
فیده همه شطرنجبازان و فدراسیونها را به پذیرش این نظر فرا مى خواند. هر فدراسیون عضو فیده مختار است که مقررات تفصیلى ترى را به اجرا درآورد، مشروط به اینکه:
الف) به هیچ وجه با قوانین شطرنج رسمى فیده در تعارض نباشد؛
ب) به قلمرو همان فدراسیونها منحصر شود؛
ج) براى هیچ یک از رویاروییها مچ ها، مسابقات قهرمانى یا انتخابى تحت پوشش فیده، یا مسابقات عنوان گیرى درجه گیرى تحت پوشش فیده اعتبار نیابد.
مقررات بازى
ماده ۱: ماهیت و اهداف بازى شطرنج
۱ـ۱. بازى شطرنج بین دو حریف انجام مى شود که مهره هاى خود را به نوبت بر یک صفحه مربع به نام صفحه شطرنج حرکت مى دهند. بازیکنِ داراى مهره هاى سفید بازى را آغاز مى کند
"نوبت حرکت" بازیکن موقعى است که حرکت حریف او انجام شده باشد.
۱-2 . هدف هر بازیکن قرار دادن شاه حریف در "معرض حمله" است به نحوى که حریف هیچ حرکت قانونى براى اجتناب از "گرفته شدن" شاه در حرکت بعد نداشته باشد. بازیکنى که موفق به این امر شود اصطلاحاً شاه حریف را "کیش و مات" کرده است و بازى را برده است. حریفی که شاه او کیش و مات شده است بازى را باخته است.
۱-3 . اگر پوزیسیون طورى باشد که هیچیک از دو بازیکن نتواند احتمالاً کیش و مات کند، بازى مساوى است
ماده ۲: پوزیسیون اولیه مهره ها در صفحه شطرنج
۱ـ۲. صفحه شطرنج یک شبکه ۸×8 از ۶۴ مربع مساوى است که یک در میان میان به رنگ روشن و تیره هستند (مربعهاى "سفید" و مربعهاى "سیاه"). صفحه شطرنج بین دو بازیکن قرار مىگیرد، به نحوى که آخرین مربع سمت راست هر بازیکن سفید باشد.
۲ـ۲. در ابتداى بازى، یکى از بازیکنان ۱۶ مهره به رنگ روشن (مهره هاى "سفید") دارد؛ بازیکن دیگر ۱۶ مهره به رنگ تیره (مهره هاى "سیاه" دارد).
این مهره ها عبارتند از:
یک شاه سفید
یک وزیر سفید
دو رخ سفید
دو فیل سفید
دو اسب سفید
هشت پیاده سفید
یک شاه سیاه
یک وزیر سیاه
دو رخ سیاه
دو فیل سیاه
دو اسب سیاه
هشت پیاده سیاه
۳ـ۲ . پوزیسیون اولیه مهره ها در صفحه شطرنج به صورت زیر است:
2-4 . هشت ستون عمودى مربعها را "ستون " مى نامند. هشت ردیف افقى مربعها را "عرض" مىخوانند. خط مستقیمى که از مربعهاى همرنگ بگذرد و محل تلاقى این مربعها را به هم وصل کند "قطر" نامیده مى شود.
ماده ۳: حرکت مهره ها
3-1. مجاز نیست مهره اى را به مربعى حرکت داد که در اشغال مهره خودى است. اگر مهره اى به مربعى حرکت کند که در اشغال مهره حریف است، مهره حریف گرفته مى شود و از صفحه شطرنج خارج مى شود و این بخشى از همان حرکت به حساب مى آید. در صورتى که مهره اى بتواند طبق ماده هاى ۳ـ۲ تا ۳ـ۸ مهره اى را بگیرد، اصطلاحاً مىگویند آن مهره به مهره حریف حمله کرده است.
3-2 . فیل در قطرى که خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حرکت کند.
۳ـ۳ . رخ در ستون یا عرضى که خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حرکت کند.
۴ـ۳ . وزیر در ستون، عرض یا قطرى که خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حرکت کند.
۵ـ۳ . فیل یا رخ یا وزیر نمى تواند از روى مهره اى که در مسیر حرکتش قرار دارد عبور کند.
۶ـ۳ . اسب مى تواند به مربعهایى حرکت کند که نزدیکترین مربعها به مربع استقرار آن باشد ولى در یک عرض، ستون یا قطر واحد نباشد
۷ـ۳ . (الف) پیاده مى تواند رو به جلو و به مربع اشغال نشده اى که بلافاصله در همان ستون در مقابل آن است حرکت کند، (ب) یا پیاده در حرکت نخست خود مى تواند همانند حالت الف حرکت کند. یا آنکه دو مربع در همان ستون پیشروى کند، مشروط به اینکه هر دو مربع اشغال نشده باشند، (ج) یا پیاده مى تواند به مربع تحت اشغال مهره حریف که به طور مورب در مقابل آن و در ستون مجاور باشد حرکت کند و آن مهره را بگیرد. (د) اگر یک پیاده حریف در یک حرکت دو مربع از مربع اولیه اش پیشروى کرده باشد، پیاده اى که به مربع عبور این پیاده حریف حمله کرده است مى تواند پیاده حریف را بگیرد، طورى که انگار آن پیاده حریف فقط یک مربع حرکت کرده است. این گرفتن را فقط در حرکت بعد از این پیشروى مى توان انجام داد و آن را گرفتن "آن پاسان "] در حین عبور[ مى نامند. (ه) وقتى پیاده اى به دورترین عرض نسبت به موقعیت اولیه اش برسد باید به عنوان بخشى از همان حرکت آن را با وزیر، رخ، فیل یا اسب همرنگ آن پیاده عوض کرد. حق انتخاب بازیکن منحصر به مهره هایى نیست که قبلاً گرفته شده باشند. این تعویض پیاده با مهره دیگر را " ترفیع " مى نامند و اثر مهره جدید آنى است.
۸ـ۳ . (الف) شاه مى تواند به دو صورت مختلف حرکت کند، با:
(I) حرکت کردن به هر مربع مجاور که در معرض حمله یک یا چند مهره حریف نباشد. حتى اگر این مهره هاى حریف قادر به حرکت نباشند، مربعهاى مسیر حرکت آنها در معرض حمله شمرده مى شوند.
(II) "قلعه رفتن ". این حرکت شاه و یکى از دو رخ همرنگ آن در یک عرض واحد است، و یک حرکت شا ه به حساب مىآید و به صورت زیر انجام مى شود: شاه از مربع اولیه اش دو مربع به طرف رخ جابه جا مىشود، سپس آن رخ به مربعى منتقل مى شود که شاه همان موقع از آن عبور کرده است.
(۱) در حالتهاى زیر قلعه رفتن غیر قانونى است:
(الف) شاه قبلاً حرکت کرده است، یا
(ب) با رخى که قبلاً حرکت کرده است.
(۲) درحالتهاى زیر قلعه رفتن به طور موقت ممنوع است:
الف[ مربعى که شاه در آن قرار دارد، یا مربعى که شاه باید از آن عبور کند، یا مربعى که شاه قرار است آن را اشغال کند، در معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد.
ب[ بین شا ه و رخى که قلعه رفتن قرار است با آن انجام شود، مهره اى وجود داشته باشد.
هنگامی که شاه در "کیش " است اگر در معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد، ولو این مهره ها خود قادر به حرکت نباشند اعلام کیش اجبارى نیست.
۹ـ۳ . هیچ مهره اى نمى تواند حرکتى انجام دهد که شاه او را در معرض کیش قرار دهد یا آن را در معرض کیش باقى بگذارد.
ماده ۴: عمل حرکت دادن مهره ها
4-1 . هر حرکت را باید فقط با یک دست انجام داد.
4-2 . بازیکنى که نوبت حرکت اوست مى تواند یک یا چند مهره را در مربعهاى آنها مرتب کند، مشروط به اینکه ابتدا قصد خود را بیان دارد (مثلاً با گفتن "ژادوب [jadoube] یا "آى اجست" [Iadjust] )
4-3 . به جز آنچه در ماده ۴ـ۲ آمده است، اگر بازیکنى که نوبت اوست، عمداً در صفحه شطرنج:
(الف) یک یا چند مهره خود را لمس کند، باید اولین مهره لمس شده اى را که مى توان حرکت داد حرکت بدهد، یا
(ب) یک یا چند مهره حریف را لمس کند، باید اولین مهره لمس شده اى را که مى توان گرفت بگیرد، یا
(ج) یک مهره از هر رنگ (مهره خود یا حریف) را لمس کند، باید مهره حریف را با مهره خود بگیرد، یا اگر این عمل قانونى نبود، اولین مهره لمس شده اى را که مى توان حرکت داد یا گرفت حرکت بدهد یا بگیرد. اگر قابل تشخیص نباشد که مهره خودى اول
شامل 18 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله قوانین شطرنج فیده
