فهرست مطالب
تعریف موضوع.................................... 1
پیشینه تحقیق................................... 1
سئوالهای اصلی تحقیق............................ 1
سئوالهای فرعی.................................. 1
اهمیت مسئله.................................... 2
فرضیه اصلی..................................... 2
فرضیه فرعی..................................... 2
روش تحقیق...................................... 2
محدودیتهای تحقیق............................... 3
چکیده.......................................... 3
مقدمه.......................................... 5
تاریخچه اجمالی انطباق قرآن با علوم تجربی و اعجاز علمی 13
معنای اصطلاحی تفسیر علمی (انطباق قرآن با علوم تجربی) 13
پیشینه تاریخی تفسیر علمی در غرب................ 14
پیشینه تاریخی تفسیر علمی در اسلام............... 17
تفسیر علمی دریک قرن اخیر و علل گسترش آن........ 20
ردیابی تفسیر علمی در تفاسیر شیعه و اهل سنت..... 26
انگیزه های روی آوری مفسران به علم گرایی افراطی. 28
جریان زیادی روی و میانه روی در تفسیر علمی و ویژگیهای آن 29
اقسام تفسیر علمی............................... 30
الف: اقسام تفسیر براساس هدف مفسر............... 30
ب: اقسام تفسیر علمی از جهت شکل و شیوه.......... 31
معیارهای تفسیر علمی معتبر...................... 35
آثار مثبت و منفی تفسیر علمی (بررسی دیدگاههای مخالفین و موافقین تفسیر علمی).......................................... 38
فصل دوم:خورشید در قرآن
نگاهی گذرا به تاریخچه مطالعات در مورد خورشید... 42
بررسی آیات قرآن در مورد خورشید................. 44
بررسی نکات تفسیری در مورد آیات مربوط به خورشید. 46
ساختمان و ویژگیهای خورشید...................... 70
حرکت خورشید.................................... 81
چرخه زندگی خورشید (زیستگرد خورشید)............. 92
نتیجه کلی...................................... 100
فهرست منابع.................................... 102
1- تاریخچه اجمالی انطباق قرآن با علوم تجربی و اعجاز علمی:
اینجا بود که احتیاج به تفسیر و تبیین قرآن آشکار شد بویژه که هر سال بر قلمرو مسلمانان در سرتاسر جهان افزوده می گردید و هزاران نفر با هزاران سوال و فکر جدید با اسلام و مسلمانان روبه رو می شوند. از اینجا بود که مسلمانان به دنبال اصحاب، یاران و اهل بیت پیامبر (ص) رفتند و از آنها تفسیر قرآن را خواستند.
شیعیان به دنبال علی (ع) و اهل بیت که ثقل اصغر هستند، روان شدند و گروههای دیگر اسلامی نیز هر کدام به دنبال یکی از اصحاب پیامبر حرکت کردند تا از سرچشمه زلال قرآن سیراب شوند.
به این شیوه بود که علم تفسیر پیدا شده و راههای گوناگونی برای تفسیر قرآن ارائه گردید.
یکی از این راهها تفسیر علمی بود که همان سده های نخستین اسلام شروع شد و تا به حال ادامه دارد و نظریات موافق و مخالف زیادی را برانگیخته است.
2- معنای اصطلاحی تفسیر علمی (انطباق قرآن با علوم تجربی)
تفسیر همان برداشتن پرده و حجاب از چیزی است و در مورد قرآن روشن کردن نکات مشکل در الفاف معانی و اهداف یک آیه را تفسیر گویند.
اما علم در اینجا مراد علوم تجربی است یعنی علومی که با شیوه امتحان و تجربه (آزمایش و خطا) درستی یا نادرستی نظریه ها و قوانین حاکم بر طبیعت را بررسی می کند. پس منظور از تفسیر علمی همان توضیح دادن آیات قرآن به وسیله علوم تجربی است.
ولی تفسیر علمی به شیوه های مختلفی (توسط مفسران و یا غیرمفسران) انجام گرفته است به همین خاطر هر کس با توجه به شیوه عمل خاصی که از تفسیر علمی در ذهن خود مجسم کرده، در مقابل آن موضع مخالف یا موافق گرفته و آنرا تعریف کرده است و یا نام خاصی مانند (تطبیق، تفسیر علمی، استخراج علوم از قرآن، استخدام علوم وتحمیل علوم بر قرآن) به آن داده است.
. برفی که در نروژ می‌بارد مواد آلاینده‌ای به همراه دارد که منشأ آن از انگلستان و آلمان است یا باران اسیدی در کانادا نتیجه مواد آلاینده‌ای است که منشأ آن از ایالات متحده است. آلاینده صرفاً یک ماده شیمیایی است و در مکانی یافت می‌شود که قاعدتاً نباید در آنجا باشید، آن هم با غلظتی که از حد مجاز بیشتر است.
مهندسین و دانشمندان از رسته‌خهای مختلف در توسعه مبنای آکادمیک شناخت، مدیریت و حفظ محیط زیست دخالت داشته‌اند کنترل کیفیت آب در رشته‌های میکروبیولوژی، مهنسی بهداشت، مورد توجه بوده است. مشکلات ناشی از آلودگی هوا در مباحث مهندسی شیمی و یا مهندس میکانیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. کنترل مواد زائد جامد، که برای مدت طولانی توسط دانشگاهیان مورد توجه قرار نگرفته، عمدتاً در حیطة عملکرد کسانی می‌باشد که مسؤلیت عملیات حمل و دفع این مواد را به عهده دارند.
ناگفته پیداست که برای مبارزه با آلودگی هوا، آب و خاک باید عواملی را که در ایجاد آلودگی مؤثرند شناسایی کنیم و چگونگی تأثیر آنها را بر محیط زیست پی ببریم که البته انجام این کار مستلزم آشنایی با علم شیمی است.
شیمی در محیط زیست ما نقشی اساسی دارد. در واقع در بین مردم متداول است که بیشتر مسائل آلودگی جاده‌ای به گردن مواد شیمیایی سنتزی و پدید آورندگان آنها بیندارند. اما این نکته ناگفته می‌ماند که بیشتر مسائل زیست محیطی قرنها و دهه‌های گذشته، مانند آلودگی میکروبی آب آشامیدنی، تنها زمانی برطرف شدند که روشهای علمی به طور کلی و شیمی به طور اخص در مورد آنها به کار گرفته شد. افزایش شگف‌انگیز عمر انسان و بهبود کیفیت زندگی در دهه‌های اخیر به مقدار زیاد به علت پیشرفت شیمی و پدید آمدن مواد شیمیایی جدید بوده است. محصولات فرعی اجسامی که برای بهتر شدن سلامتی و بالا رفتن استاندارد زندگی ما به کار برده شده‌اند در مواردی به وسیلة تنزیل دادن سلامتی ما و همچنین سلامتی گیاهان و حیوانات همچون شبهی ما را دنبال می‌کنند. به طور خلاصه، غلبه ما بر آلودگی گسترده زیست شناختی و بالا بردن استانداردهای سلامتی و ثروت مادی در کشورهای توسعه یافته به قیمت آلودگی شیمیایی گستردة کره زمین در سطح کم ، تمام شده است.
اولین آلاینده‌های هوا احتمالاً دارای منشأء طبیعی بوده‌اند. دود ، بخار بدبو، خاکستر و گازهای متصاعد شده از آتشفشانها وآتش سوزی جنگلها، گرد و غبار حاصل از توفانها در نواحی خشک، مه در نواحی کم ارتفاع مرطوب و مه‌های رقیق شامل ذرات حاصل از درختهای کاج و صنوبر در نواحی کوهستانی، پیش از آنکه مشکلات مربوط به سلامت انسانها و مشکلات ناشی از فعالتیها انسانی محسوس باشند. کلاً جزیی از محیط زیست ما به شمار می‌رفته‌اند.
در واقع شماری از این مشکلات طبیعی، طبق تعریف پذیرفته شده زیرا از آلودگی هوایی محیط و هوای آزاد در طبقه‌بندی آلودگی هوا قرار می‌گیرند.
آلودگی هوا عبارت است از حضور یک یا بیش از یک آلاینده در هوای آزاد (به عنوان مثال گرد و خاک دود غلیظ، گاز، مه آلوده، بوی نامطبوع، دود یا بخار) به مقدار کافی، با خواص مشخص و تداوم که می‌تواند حیات انسان، گیاه یا جانوران و یا اموال انسانی را به مخاطره اندازد. و یا آنکه به نحو قابل ملاحظه‌ای در روند درست و مطلوب زندگی یا اموال انسانی ایجاد اختلال نماید.
در ایران، از اواسط سال 1374 که نرم افزار سیستم عامل شبکه (NT SERVER) شرکت رایانه ای نت اسکیپ [1] وارد کشور شد، به سبب سهولت نصب اینترانت ها بر روی این سیستم عامل شبکه، نصب اینترانت ها آغاز گردید و از آن زمان تاکنون، این جریان در دنیا و ایران رشد فزاینده ای داشته است (1: 67). به طور مثال، وزارت کشاورزی ایران در همان سال توانست از خدمات شبکه اینترنت استفاده کند؛ سپس اداره کل آمار و اطلاعات این وزارتخانه، با ایجاد اینترانت، اطلاع رسانی و ارائه خدمات به متقاضیان را با روشی آسان و سریع به انجام رساند. در این شبکه، خدمات اطلاعاتی از جمله اخبار و رویدادها، آمار کتاب های موجود در کتابخانه اداره کل آمار و اطلاعات و ارتباط با سایت های کشاورزی مربوط عرضه می شود. همچنین اطلاعات سازمانی و برنامه های کاربردی مانند نظام زراعت یا هزینه تولید محصولات کشاورزی و هواشناسی نیز در دسترس متقاضیان قرار می گیرد. علاوه بر آن، تصاویری از دیدنی های ایران همراه با موسیقی نیز قابل بازیابی است (1: 67؛ 4: 55-59).
شکوفایی اینترنت، به ویژه تب وب، در دو سال گذشته در میان سازمانهایی با اندازه و حوزه های همه گیر شده است.
امروزه، شرکتها آموخته اند که ارتباط با اینترنت به معنی دستیابی به بسیاری از منابع اطلاعاتی – غالباً با ارزش است که ممکن است برای سازمان مفید باشد. از طرف دیگر، انتشار اطلاعات و ارتباط با مشتریان و تولید کنندگان از طریق شبکه، از امکانات تازه ای است که شرکت های امروزی با آن به عنوان چالشی جدید روبرو هستند.
در این وضعیت، بسیاری از شرکت ها از خود می پرسند: اگر اینترنت بر فن آوری قابل اعتماد، همگانی و تجربه شده اس استوار است. اگر خدمات و برنامه های کاربردی متنوع‌اند و اگر وب به استاندارهای بالفعلی برای دستیابی و اشاعه اطلاعات جهانی تبدیل شده است، چرا از همه توان های بالقوه آن برای بهره گیری از فرایند های درونی اطلاعات بهره نگیریم؟
اینترانت، به عنوان گواه و شاهدی برای پاسخ گویی به این سوالات شکوفا شده است. به زبان ساده ،« اینترانت» اصطلاحی توصیفی است که به شبکه داخلی شرکت های اطلاق می شود که از خدمات و فن آوری های اینترنت داخلی شرکت هایی اطلاق می شود که از خدمات و فن آوری های اینترنت به طور اخص سیستم وب بهره می گیرند اما با حد و مرزهای فیزیکی و فرآیندهای داخلی و ویژه سازمان منطبق شده اند، طوری که اطلاعات مسلم و مطمئنی را فقط برای کارکنان آن سازمان و نه برای جامعه اینترنت فراهم می‌آورند. با بهره گیری از اینترانت ها، تدارک فرایندهای نشر داخلی و دیگر امور مشارکتی و همچنین برقراری ارتباط ساده و بی با افراد دیگر، ساده تر و کارآمدتر است.
رضای حضرت دوست تنها بر حمل امانت استوار نشد، بلکه امر بر ادای آن به سوی اهلش نمود و خطاب آمد:
«إِنَّ الله یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ الی أَهلِهَا…»[1]
و آنان که به درجة ایمان کامل رسیده اند و مصلین حقیقی هستند، هم بر حمل امانت و هم بر ادای آن فائق آمدند و لذا به آنان گفته شد:
«قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤمِنُونَ … وَ الذَّینَ هُمْ لِأمانَاتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ».[2]
«إلاَّ الْمُصَلّینَ… وَالَّذینَ هُمْ لأمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ راعون»[3]
و اما سر نهفته در آیات امانت این است که، حضرت باری- تعالی- سخن از عرضة امانت، ادای امانات و رعایت امانات نموده ولی امانت خاصی را نام نبرده و شاید از همین جاست که گفته‌اند: «امانت مفهومی گسترده و وسیع دارد.» و مفسران و اندیشمندان علوم اسلامی به استناد روایات پیامبر اکرم- صلی الله علیه و آله- و ائمه – علیهم السلام- و صحابه برای مفهوم وسیع امانت مصادیق بیشماری را ذکر کرده‌اند، البته در برخی از وجوه امانت میان مفسران اهل سنت و شیعه اشتراک وجود دارد و در برخی تعابیر همچون- امانت امامت و ولایت- میان مفسران فریقین اختلاف نظر دیده می‌شود، و مادر این پژوهش به بررسی نقاط اشتراک و اختلاف مفسران اهل سنت و شیعه درتفسیر امانت می‌پردازیم.
کلیات طرح تحقیق
1. کلیات طرح تحقیق:
1-1. بیان مساله:
در این پژوهش در صدد بررسی مقایسه‌ای مفهوم امانت، در اندیشه‌های مفسران شیعی و اهل سنت می‌باشیم. از آنجا که در عالم، مالکیت همة امور به حضرت باری- تعالی- متعلق است و مالک حقیقی وجود حضرت حق است، و دیگر مالکیت‌ها از قسم مالکیت اعتباری است؛ ما را به این تفکر رهنمون می‌سازد که؛ امانت مفهومی وسیع و فراگیر دارد که مصادیق و نمونه‌های بیشماری را شامل می‌گردد؛ که با بررسی آیات و تفاسیر و روایات، گستردگی مفهوم امانت، روشن می‌شود.
با این توضیح، این پرسش مطرح می‌گردد که در نگاه تفاسیر و روایات، مصادیق امانات الهی چه مواردی هستند؟ و به دنبال آن، پرسش دیگر، به این موضوع می‌پردازد که مفسران شیعی و اهل سنت چه تفاسیری از این موارد ارائه داده‌اند؟
در کدام موارد میان ایشان وفاق و اشتراک وجود دارد؟ و اختلاف رأی آنان در کدام موارد می‌باشد؟
سپس در این تحقیق برآنیم، تا با استخراج تعابیر امانت از تفاسیر و روایات، به بررسی دیدگاه‌ها و نظرات مفسران شیعی و اهل سنت پرداخته و موارد اشتراک و اختلاف نظر ایشان را مشخص نماییم.
ابعاد مختلف مسأله:
مسأله امانت از ابعاد مختلفی قابل بحث است؛ که مروری کوتاه بر این ابعاد خواهیم داشت:
امانت در بعد اخلاقی: صفت «امانتداری» ازامهات اصول اخلاقی است، این اخلاق حسنه از اوصاف انبیاء الهی و ائمه علیهم السلام- و مؤمنان حقیقی می‌باشد و حضرت محمد – صلی الله علیه و آله- قبل از رسیدن به مقام پیامبری در میان اعراب جاهلیت به «محمد امین» معروف بود، که این خصلت«امانتداری» باعث شده بود، مردم در سپردن امانات به سوی پیامبر(ص) بشتابند.
مرغابی شکم پر با سس پرتقال
مرغابی درشت 1 عدد
آلو برقانی نیم کیلو
خلال پوسته و بادام 3 قاشق غذاخوری
روغن 150 گرم
خلال پوست پرتقال و نارنج شیرین شده پیمانه
پیاز سرخ شده 3 قاشق غذاخوری
شکر 1 قاشق سوپخوری
نمک و فلفل و زعفران به میزان لازم