1-1: مقدمه
یکی از خصوصیات انسان حرکت است که این حرکت برای توانایی فرد در گذران زندگی و جابجایی به منظور انجام امور روزمره مانند کار، بازی و ورزش است . انجام حرکت به عنوان پایه ای برای مهارت های تخصصی و ورزش محسوب می شود که عدم درک صحیح از حرکت ویا نقصان در انجام یا ادراک آن می تواند بر کارایی واجرای فرد در مهارت های زندگی و ورزش اثرسوء بگذارد.
در هر حرکتی ادراک حس حرکت ودر آگاهی فردنسبت به وضعیت بدن ومحیط اطراف نقش مهم و موثری را ایفا می کند و نیز از آنجا که این حس نیز مانند سایر حواس انسان در اثر استفاده مناسب تقویت و در اثر عدم استفاده ی بهینه رو به ضعف می گذارد بر آنیم تا حس حرکت را در کودکان مورد ارزیابی قرار دهیم. در این راستا نیز ادراک حس حرکت نقش بسیار مهمی در انجام موفق حرکات به خصوص تکنیک ها و فعالیت های ورزشی دارد.
اگر به واقع کودکان نسبت به محرومیت از فعالیت های حرکتی حساس هستند، لازم است تجارب حرکتی مورد نیاز را برای بهینه کردن رشد کسب کنند.این عامل به کودکان امکان می دهد که در اثر تمرین به مهارت های لازم در اجرای حرکات ورزشی برسند ونیز این فعالیت ها کودک را در معرض تجربه گسترده ای قرار می دهد و به او این امکان را می دهد که فعالیت های ادراکی حرکتی را برسی و تمرین کند. در نتیجه کودکان به تدریج بر محیط فیزیکی پیرامون خود مسلط و بطور فزاینده ای بر توانایی های خود اعتماد می کند.
برخی از این فعالیت ها شامل برنامه های مربوط به رشد سیستم ادراکی حرکتی است که بعضی از آنها به یکپارچگی حواس نیاز دارد.بازی ،حرکت و دستکاری اشیاء فرایند آموزشی است که کودک با میل و رغبت به آن پرداخته و از آن لذت می برد.پیاژه می گوید بازی علاوه بر تاثیزی که بر رشد مهارت های حرکتی دارد، بر رشد عاطفی و شناختی کودک نیز موثراست.
1-2: بیان مسئله
اولین و بهترین دوران زندگی انسان کودکی است. شش سال اول زندگی، مرحله ای حساس در شکل گیری شخصیت، رشد هوش وتعامل اجتماعی کودک را تشکیل می دهد. در این دوره کودک برای اولین بار با طبیعت اطراف خود رابطه برقرار می کند و مفهومی از خود را می شناسد.
برای صاحب نظران فلسفه، تعلیم و تربیت، روانشناسان، فیزیولوژیست‌ها، جامعه شناسان و متخصصین تربیت بدنی آموزش در دوران اولیه کودکی مورد توجه و علاقه بوده است(هی وود،1980).
در این خصوص انسان ها می توانند اطلاعات وحس حرکت را مانند سایر حواس از اوایل زندگی پردازش کنند.لیکن پیشرفت ادراک حرکتی در طول دوران کودکی ادامه می یابد.
اگر چشم خود را ببندیم می توانیم با دست خودگوش یا بینی یا عضو دیگری از بدن را لمس کنیم. بدون اینکه مدتی دست ما در جستجوی آن عضو باشد و پیوسته از وضع بدن خود آگاهیم. مثلاً می دانیم کدام پای را جلو گذاشته ایم و کدام را عقب و می توانیم با دست اشیاء را بلند کنیم و سبکی و سنگینی آنان را درک کنیم . در اطاق تاریکی می توانیم به طرف کلید چراغ برویم و آن را روشن کنیم اگر اتومبیل رانی بدانیم می توانیم بدون تمرکز درباره حرکات مختلف به راندن اتومبیل مشغول باشیم و به چیز های دیگر فکر کنیم ویا برخی حرکات ورزشی را خود بخود انجام می دهیم. آنچه ما را قادر به انجام این کارها می کند حس حرکت است که در عضلات و وتر ها و مفاصل قرار دارند.وقتی عضلات یا وتر ها یا مفاصل، حرکت می کنند استیمولوس با تحریک گیرنده های حس حرکت کم و زیادمی شود و در نتیجه جریانهای عصبی به مغز فرستاده می شود و مغز را از وضع و حالت عضله و مفصل و غیره آگاه می کند. از مغز نیز پیام هایی به سوی عضلات ووتر ها و مفاصل ارسال می شود. در اثر رفت و برگشت این جریان عصبی فعالیت های حرکتی تسهیل و فعالیت های حرکتی بصورت ناخود آگاه انجام می شود.
یکی از جنبه های حس حرکت ادراک حسی است که شامل موضع یابی لمسی، نقاط چند گانه لمسی، ادراک اشیاء، ادراک بدن (آگاهی جسمی)، ادراک حرکت اندام ها، جهت یابی فضایی و ادراک جهت می باشد.
مطالعات گذشته اطلاعاتی را در مورد پیشرفت حس حرکت در جنبه ها و سنین مختلف کودک ارائه کرده است.اکثر مطالعات نشان داده اند که پیشرفت جنبه های ادراکی حرکتی در سنین 8 - 4 سالگی رخ می دهد.
به عنوان مثال تمپل (1970) تحقیقی در مورد موضع یابی لمسی انجام داد و به این نتیجه رسید که کودکان 4 ساله در مورد لمس دستها و ساعد نسبت به کودکان 6 و8 ساله دقت کمتری دارند.
تأثیریک برنامه منتخب دستکاری برادراک حس حرکت کودکان 6-4 ساله-- دو فصل اول 69 ص