جامعه‌شناسی صنعتی به زیر شاخه‌ای از جامعه‌شناسی اطلاق می‌شود که موضوع مورد بحث آن، برخی جنبه‌های اجتماعی رفتار افرادی است که در داخل جوامع صنعتی دست‌اندرکار تولید، حمل و نقل، توزیع کالا و فراهم آوردن انواعی از خدمات می‌باشند.»[1] این رشته هم به بررسی ساختار اجتماعی سازمان‌های صنعتی و هم ارتباط بین این سازمانها می‌پردازد. «به بیان مشخص‌تر این رشته مشتمل است بر بررسی روابط منظمی که از مناسبات کاری سرچشمه می‌گیرند و مطالعه آن دسته از عوامل اجتماعی که بر چنین روابطی تأثیر می‌گذارند. این گونه مطالعات تحت پوشش رشته‌ای به نام «جامعه‌شناسی کار» نیز قرار می‌گیرد. اصطلاح جامعه‌شناسی صنعتی در ایالات متحده منشأ نسبتاً جدیدی دارد. کاربرد آن در جاهای دیگر نیز، از آن جدیدتر است.»[2]
حوزه مطالعاتی
به نظر میلر و.ی.فورم، جامعه‌شناسی صنعتی، به مطالعه گروههای کار در روابط کاری، نقشی که کارگران در گروههای کار ایفا می‌کنند و سازمان اجتماعی محیط کار می‌پردازد. به نظر مور نیز، جامعه‌شناسی صنعتی، تلاش دارد تا تشریح و تحلیل منظمی از نظام صنعتی به صورت سازمانی اجتماعی و توصیفی از روش زندگی صنعتی به دست دهد. ج.هـ. اسمیت هم معتقد است، بحث جامعه‌شناسی صنعتی، مربوط به صنعت(یا هر شکلی از سازمان کار)، به عنوان نظامی اجتماعی است که در آن عوامل فنی، اقتصادی، سیاسی بر ساختار، کارکردها و تغییرات آن تأثیر می‌گذارند.
مباحث مطروحه در جامعه‌شناسی صنعتی
با تعریفی که از جامعه‌شناسی صنعتی ذکر شد می‌توان فهمید که این شاخه از جامعه‌شناسی به بحث در زمینه‌های زیر می‌پردازد:
1- توسعه تاریخی جوامع صنعتی؛
2- سازماندهی کار در صنعت؛ بدان معنا که چگونه کار اجتماعی سازماندهی و مدیریت می‌شود؟ و چه ابزارهایی در دسترس افراد یا جامعه است تا مورد مطالعه قرار گیرد؟ در عرصه حقوقی نیز جامعه‌شناسی به این نکته می‌پردازد که چه کسانی مالک ابزارها و بویژه زمین هستند؟ و اینکه پیش‌نیازهای نهادی تولید صنعتی، مانند مذهب، خانواده، سازمانها، سیاست و دولت، چگونه‌اند؟ جامعه‌شناسی صنعتی همچنین به بررسی آثار اجتماعی صنعت پرداخته و ارتباط صنعت را با جامعه محلی، جمعیت، قشربندی اجتماعی، حکومت و جامعه، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد.
جامعه شناسی صنعتی
جامعه شناسی اقتصادی به معنی کاربرد دیدگاه جامعه شناختی – مطالعه « الگو ها و فرایند های روابط اجتماعی انسانی » - برای تبیین پدیده اقتصادی است.
تعریف جامعه صنعتی وظیفه جامعه شناسی صنعتی است. جامعه شناسی صنعتی یکی از ابعاد جامعه شناسی اقتصادی است. جامعه شناسی اقتصادی به معنی کاربرد دیدگاه جامعه شناختی – مطالعه « الگو ها و فرایند های روابط اجتماعی انسانی » - برای تبیین پدیده اقتصادی است.به عبارت دیگر، جامعه شناسی صنعتی به مطالعه چگونگی تاثیر تعامل شخصی، روابط و نهادها بر معاملات اقتصادی می پردازد.
▪ همچنانکه در صنعت بزرگ مقیاس مشاهده می شود، تولید کالاهایی که منابع غیر جاندار انرژی و ماشین ها را به کار می گیرند مستلزم موارد ذیل است:
۱) دوره طولانی زندگی ( که وابسته به ماهیت روند های جمعیتی به ویژه الگوهای مرگ و میر است
۲) توزیع معینی از مهارت ها ( که بر ماهیت نظام قشربندی تاثیر می گذارد.
۳) تقسیم فنی کار در محل کار ( که بر مسائل خاص انگیزه، هماهنگی و مدیریت دلالت دارد.
۴) تقسیم فنی کار که متضمن مبادله نیروی کار ( و در نتیجه، بازار های کار در قبال اجرت پولی و غیر پولی است.
۵) نوعی از سازمان ( برای تخصیص سرمایه و هماهنگ ساختن تولید کالاها که اغلب « شرکت چند بخشی نامیده می شود.
۶) مجموعه ای از نهاد ها ( برای حمایت از حرکت نیروی کار در نقش های شغلی از طریق آموزش و خوار و بار بازنشستگی که اغلب « دولت رفاه » نامیده می شود .
۷) تقسیم جهانی کار که بر اساس آن مناطق از همدیگر متمایز می شوند ( و نقش ها یا موقعیت ها ی خاص اشغال می شوند .
▪ با عنایت به تعریف جامعه صنعتی – به عنوان جامعه ای که در آن صنعت بزرگ مقیاس شکل ویژه تولید است – بهتر است که برای موارد ذیل اهمیت قائل شویم:
الف توسعه تاریخی جوامع صنعتی،
ب) سازماندهی کار در صنعت ( که بازار کار مبادله می کند
۱) چگونه کار اجتماعی سازماندهی و مدیریت می شود؟
عرصه فناورانه:
۲) چه ابزارهایی در دسترس افراد یا جامعه است تا مورد مطالعه قرار گیرد؟
عرصه حقوقی:
۳) چه کسانی مالک ابزارها و به ویژه زمین هستند؟
ج) پیش نیازهای نهادی تولید صنعتی مانند مذهب، خانواده، سازمان ها، سیاست و دولت.
با این وجود،ما سازماندهی « خارجی » کار را مورد تاکید قرار می دهیم و بسیاری از موضوعات مورد توجه سایر رشته ها را وا می نهیم.
شامل 13 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله جامعه شناسی صنعتی (Industrial sociology)
