دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
فرمت فایل: ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 112
گیاهان و گلها خاموشترین و زیباترین شاهکار خلقت و یکی از بهترین هدایای الهی به انسان است که سرشار از طراحی برتر خداوند توانا، مواد مغذی و عناصر درمانی گوناکونی بوده و تماشای گل و گیاه در هر کشور و هر اجتماعی به منزله سنبل شکوه و آرامش خاطر و هدیه ارزنده افراد به یکدیگر می باشد. ازدیاد پرورش و نگاهداری گلها به ترفندها و تجربه خاص و اطلاعات پیشرفته علمی و عملی نیاز دارد. گلکاری و گلداری در دنیا امروز بیش از گذشته توسعه یافته است..
گل و گلکاری از ازمنه کهن تا امروز با خون ایرانی آمیخته و هنوز هم آثار این عشق و علاقه در فرهنگ ایران زمین پایدار است، پادشاهان پیشدادی مخصوصاً منوچهر شاه که علاقه وافری به گل و گیاه داشتند، در حین کوچ، بذور گیاهان وحشی یا بوته آنها را جمع آوری می کردند و وقتیکه در فلات ایران اسکان یافتند، خود طراحی باغ کرده و بوته گلها و یا بذر آنها را با ذوق و سلیقه خاص
نبودند و حالت وحشی و خودرو داشتند، ولی با ترتیب و هماهنگی رنگ خود، به محیط زندگی، زیبایی خاصی می بخشیدند. فرهنگ پرورش گل از همان دوران قدیم مرسوم و تا امروز ادامه یافته و موجب علاقة ایرانیان به گل و گیاه شده است و از آنجائیکه گلکاری دارای اهمیت فرهنگی و آموزشی ارزنده است.
تأسیسات باغبانی
تأسیساتی که برای رویانیدن بذر و قلمه، و یا پیوند زدن و در نهایت کشت و پرورش و نگاهداری بسیاری از محصولات در خارج از فصل طبیعی آنها، در باغبانی ضروری است، به دو دسته تقسیم می شود:
یکی تأسیساتی که در آنها تنظیم درجه حرارت و نور و رطوبت هوا امکان‌پذیر است، مانند گلخانه و شاسیهای گرم که در آنها بذر رویانده می شود، قلمه ها ریشه دار می شوند و یا بسیاری از نباتات را نگاهداری می کنند. دیگری تأسیساتی که نباتات ظریف با برگهای نازک را قبل از بردن به محل اصلی در آنجا قرار می دهند تا نسبت به شرائط محیطی مقاومت بیشتری کسب کنند.
شاسیهای سرد و پناهگاه هائی که فقط دارای سقف می باشند جزء این دستة اخیر محسوب می شوند. گلخانه ها و شاسیهای گرم و سرد در بعضی از مواقع سال برای هر دو منظور بالا به کار برده می شوند.
الف- گلخانه
برای به دست آوردن محصول در تمامی طول سال، از گلخانه ها استفاده می شود. گلخانه ها بایستی به نحوی ساخته شوند که حداکثر نور خورشید را کسب کنند و نیز تنظیم عواملی چون درجه حرارت، درجه رطوبت و تهویه در آنها به آسانی امکان پذیر شود.
– محل گلخانه:
گلخانه باید در نزدیکی بازار باشد، چه حمل بعضی از محصولات گلخانهای(گلهای گلدانی) به نقاط دور دست مقرون به صرفه نیست. همچنین در محلی احداث شود که شرایط طبیعی برای کاشت محصولی که در نظر است در آنها پرورش یابد به بهترین وجه فراهم باشد. در ایران به دلیل آسمان روشن و آفتاب زیاد، کمبود نور مطرح نیست؛ برعکس مسئله گرمی هوا و شدت نور در فصل
تابستان است که کشت و کار در گلخانه ها را بدون کاهش درجة حرارت غیر ممکن می سازد.
در محل گلخانه ها باید برق و آب فراهم باشد و به علاوه در فصل زمستان به آسانی سوخت گلخانه تأمین شود. موضوع کارگرانی که در گلخانه کار می کنند خود می تواند مشکل به بار آورد، چه در نقاط دوردست فراهم کردن کارگر به آسانی مشکل به بار آورد، چه در نقاط دور دست فراهم کردن کارگر به آسانی امکان پذیر نیست. زمانی که محل گلخانه مشخص شد، بایستی به عوامل دیگر اندیشید. موضوع آب، خاک، باد و نور آفتاب هریک بایستی به دقت بررسی شود. کیفیت و
کمیت آب بسیار مطرح است. گرچه در گلخانه می شود از مخلوط ها به کار برده می شود و همچنین مواد دیگر نظیر تورب، ماسه، شن و غیره باید پیش بینی شود. موضوع زه کشی خاک، به نحوی که آب اضافی در خاک گلخانه ها و فضای اطراف آن باقی نماند، یکی از مهمترین مسائل اولیه است. مسیر احداث گلخانه ها بی ارتباط با جهت بد نیست. همچنین گلخانه ها باید به نحوی ساخته شوند که در ماه های زمستان گیاهان از حداکثر نور خورشید بهره مند شوند.
– اندازة گلخانه :
اندازة گلخانه بستگی به نوع محصولی که در آن پرورش می یابد، دارد. گلهای گلدانی را می توان به آسانی در گلخانه های کوچک پرورش داد. اطاقی که در کنار گلخانه ساخته می شود برای جا به جا کردن و پاره ای عملیات کشت و کار به کار می رود. چندین گلخانة کوچک را می توان به یک اطاق کار راه داد. و همچنین از یک مرکز حرارتی برای تمام آنها استفاده کردو نظر به این که هر یک از محصولات گلهای گلدانی به شرائط ویژه ای، مخصوصاً از نقطه نظر درجة حرارت، نیازمند می باشند، می توان هر یک از گلخانه های کوچک را برای یک محصول به خصوص اختصاص داد و در آن
شرائط مورد نیاز را فراهم کرد. برعکس برای پرورش گل، به منظور محصول گل بریده، گلخانه های بزرگ در نظر گرفته می شوند.
اندازة گلخانه بایستی به نحوی باشد که از نظر اقتصادی احداث آن مقرون به صرفه باشد. احداث گلخانه های باریکی که دارای سقف دو طرفه اند و زمین کمی را اشغال می کنند، معمولاً مقرون به صرفه اند، لیکن این گلخانه ها معمولاً به علت سایة دیواره ها و یا اسکلت فلزیشان سایه تر از گلخانه های بزرگ می باشند و تنظیم درجه حرارت و تهویه آنها نیز به آسانی امکان پذیر نیست.
اندازة گلخانه ها و نظم و ترتیب چند گلخانة کوچک چنان طرح ریزی می شود که کار کردن در آنها آسان باشد و از کارگر حداکثر راندمان فراهم آید. همچنین کارهائی نظیر حمل گلدانهای گل به محل خروج و یا برداشت محصول گل و بسیاری عملیات دیگر که در گلخانه انجام می شود بایستی به آسانی امکان پذیر باشد.
زمانی که ساختمان گلخانه طرح ریزی ومی شود به موضوع طول، عرض و عمق بسترهای کاشت و به مسائل گرم کردن گلخانه در ماه های سرد و سرد کردن آن در ماه‌های گرم و تهویه آن توجه کافی می شود و این توجه و اقدام هرگز نباید به زمانی که گلخانه ساخته شده است موکول شود.
۳- اسکلت گلخانه:
عبارت از پایه های دیواری است که به فاصله حدود ۳ متر از هم به صورت ردیف قرار می گیرند و اسکلت بندی سقف بر روی آنها مستقر می شود. در صورتی که چندین گلخانه کنار هم ساخته شوند، حد فاصل بین دو گلخانه از یک ردیف پایه تشکیل می شود و دیواری در بین آنها به وجود نمی آید. شیب سقف ها در گلخانه‌های مختلف بسته به بزرگی و کوچکی و شکل گلخانه و موقعیت جغزافیایی محل متفاوت است. در کرج و در یک گلخانة معمولی، این شیب نسبت به خط قائم حدود ۴۵ درجه است. در محل اتصال دو سقف، در بالا، خط الرأسی ایجاد می شود که در
طول اتصال دو سقف، در بالاؤ خط الرأسی ایجاد می شود که در طول گلخانه ادامه می یابد. در محل تلاقی دیواره و سقف، جائی که بعداً به صورت ناودان در میآید، و روی پایه ها، تیرهای آهن قرار می گیرد. مابین این تیرهای آهنی و خط‌الرأس، میله های آهن قرار می گیرد. مابین این تیرهای آهنی و خط الرأس، میله‌های فلزی به موازات آنها و فواصل مساوی مستقر می شوند. در صورتی که گلخانه بزرگ باشد تعداد این میله ها بیشتر شده، دو تا سه ردیف کار گذاشته می شود. اگر پوشش روی گلخانه شیشه ای باشد، یک شبکه از میله های فلزی باریکتر به فواصل ۶۰ سانتی
متر روی میله های فلزی که قبلاً ذکر شد، قرار می گیرند. در گلخانه های بزرگ پایه های آهنی دیواره ها، که متقابل هم هستند، توسط بست های آهنی طویل، در فضای فوقانی گلخانه به هم متصل می شوند و این لوله ها با بست هائی که اندازه آنها متفاوت خواهد بود به میله های فلزی سقف که به فواصل مساوی از هم نصب شده اند، اتصال می یابد تا استحکام بیشتری به وجود آید.
۴- پوشش گلخانه:
دیوارة گلخانه ها تا ارتفاع حدود یک متر از بتون و سیمان است و ادامة آن از شبکه های فلزی ساخته می شود که در این شبکه ها شیشه نصب می شود. در سقف نیز شبکه ها به نحوی ساخته می شوند که با فواصل و اندازة مشخص، مانند قاب شیشه‌ها را در بر می گیرند. اگر قرار باشد گلخانه به وسیلة ورقه های پلاستیکی پوشانیده شود، در این صورت شبکة فلزی سقف را میله های باریکی تشکیل می دهد که به فواصل ۱۲۰ سانتی متر از هم قرار می گیرند.
اسکلت فلزی سقف بسته به این که شیشه و یا ورقة پلاستیکی، گلخانه را می پوشاند، م
تفاوت خواهند بود، و این بیشتر مربوط به تعداد میله های فلزی است که در سقف شیشه ای اضافه می شود.
اندازه و جنس شبکه فلزی بسته به بزرگی و کوچکی گلخانه، دوام این مواد، مخارج نگاهدایر و غیره، متفاوت است. شبکة جوبی معمولاً برای گلخانه های موقت به کار گرفته می شوند. شبکة فلزی به صورتی وسیع به کار برده شده است. این شبکه ها بایستی به منظور جلوگیری از زنگ زدگی مرتباً رنگ آمیزی شوند. حال آنکه اگر این شبکه ها که در سقف و دیوار و همچنین دریچه های تهویه به کار برده می شوند، همگی از آلومینیوم ساخته شوند، نیازی به رنگ آمیزی نخواهد بود.
پوشش گلخانه بایستی از جنسی باشد که حداکثر نور را از خود بگذراند. لیکن بایستی موضوع دوام این پوش، هزینة اولیه و هزینه نگاهداری آن مورد توجه قرار گیرد. اگر از شیشه استفاده می شود، موضوع بتونه کاری و این که هرچند سال یک بار بایستی این عمل تجدید شود تا شیشه هائی که لق شده اند محکم شوند، باید در نظر گرفته شود. از پلی اتیلن نیز بسیار استفاده شده است.
ورقه های پلی وینیل، که با دوام تر از پلی اتیلن می باشد، برای پوشش گلخانه ها نیز به کار برده شده است.
۵-تنظیم درجة حرارت و رطوبت هوای گلخانه:
امروزه برای گرمای گلخانه ها در زمستان از سیستم حرارت مرکزی یا شوفاژ استفاده می شود و آب گرم در لوله هائی که بعضی مواقع قطر آنها تا ۲۰ سانتی متر می رسد و در سرتاسر گلخانه ها به تعداد کافی پخش می شوند، جریان می یابد. این لوله ها برای گرم کردن بسترهای کاشت از زیر سکوهای گلخانه می گذرد. همچنین در زیر سقف و اطراف دیوارهای گلخانه، جائی که سقف و دیوارها به هم تلاقی می کنند، و در سرتاسر بلندترین ضلع گلخانه نصب می شوند، تا گرمای هوای
گلخانه در تمامی فضای آن یکنواخت باشد. برای گرم کردن هوای گلخانه می توان از وسائلی که هوای گرم را به داخل گلخانه می فرستد، استفاده کرد. در این روش، آب گرم در صفحات مشبک جاری می شود و بادبزنهای قوی که در پشت این صفحات قرار دارند، هوای گرم را به داخل گلخانه می فرستند، استفاده کرد. در این روش، آب گرم در صفحات مشبک جاری می شود و بادبزنهای قوی که در پشت این صفحات قرار دارند، هوای گرم را به داخل گلخانه می فرستند.
برای خنک کردن گلخانه ها در ایران از کولرهای معمولی استفاده شده است. این کولرها در روزهای گرم تابستان قدر نیستند که درجه حرارت را به حد مناسب تنزل دهند. در خارج تا کنون جهت خنک کردن گلخانه ها از سیستمی به نام فن اندپد استفاده شده است. در یک ضلع کوچک گلخانه( به ابعاد حدود ۵/۱*۳ متر) دریچه ای می سازند و آن را با صفحات مشبک پوشالی، شبیه به آنچه در کولرهای معمولی وجود دارد، می پوشانند. آنگاه آب سرد به طور مدام روی این صفحه می ریزد، و
در ضلع مقابل، در طرف دیگر گلخانه و یا روی سقف، هواکش های قوی جریان هوای سرد را از طریق این صفحه به داخل گلخانه هدایت می کنند. برای این که یک چنین سیستمی به خوبی عمل کند، بایستی تمامی شیشه ها و درهای گلخانه کاملاً بسته باشند، تا جریان هوا به جز از دریچة اصلی کولر از جای دیگر وارد گلخانه نشود. این سیستم در چند مورد در ایران به کار برده شده، که نتیجة خوبی به بار آورده است. ضمناً بایستی توجه داشت که تنطیم درحة حرارت گلخانه به وسیلة
این روش و نیز بهره وری مطلوب از آن، به عوامل مختلف بستگی دارد، و می باید به مسائلی، نظیر حجم هوایی که در ثانیه وارد و خارج می شود، قدرت هواکش ها، فاصلة مابین هواکش و دریچه های پوشالی و غیره توجه داشت.
تهویة گلخانه ها به منظور کم کردن رطوبت هوا ضروری است.
این تهویه نیز به دو طریق عمل می شود: یکی توسط احداث دریچه هائی که در دیواره‌ها و مخصوصاً در سقف گلخانه احداث می شود و باز و بسته شدن آنها قابل تنظیم است. دیگری نصب هواکش در گلخانه است که در این صورت احتیاجی به باز و بسته کردن دریچه های گلخانه نخواهد بود.
امروزه گلخانه های مدرنی می توان ساخت که بسیاری از عملیات به صورت اتوماتیک در آنها انجام شود. تعدادی از این گلخانه ها در ایران ساخته شده است. در خارج برای این منظور سرمایه گذاری فراوان شده است و در این گلخانه ها عواملی نظیر نور، درجه حرارت، درجه رطوبت، و میزان گاز کربنیک هوا به صورت کاملاً خودکار قابل تنظیم شده است.
شاسیهای گرم:
از شاسیهای گرم می توان به جای گلخانه استفاده کرد. در این شاسیها می توان بذر کاری و یا قلمه هایی گیاهان را برای ریشه زایی در آنها کاشت.
شاسی گرم تشکیل شده است از یک جعبه بزرگ و طویل. طول آن به دلخواه از ۲ تا ۲۰ متر و یا بیشتر متفاوت است و عرض آن حدود ۵/۱ متر است. ارتفاع دیواره رو به شمال شاسیها معمولاً بلندتر (حدود ۵/۱ متر) از ضلع جنوبی است. به طوری که درهای شیشه ای پس از افتادن روی شاسی به صورت مورب قرار می گیرند.
هوای داخل شاسی بایستی به نحوی باشد که کشت و کار گیاهان میسر گردد. بنابراین در اینجا نیز مانند گلخانه ها موضوع درجة حرارت، درجة رطوبت، تهویه و غیره باید در نظر گرفته شود. برای گرم کردن شاسی در فصل زمستان از امکانات مختلف تا کنون استفاده شده است و ساده ترین
طریقه و قدیمی ترین آن عبارت است از ریختن برگ، کود و مواد آلی دیگر در بخش زیرین شاسیها، به طوری که حرارت ناشی از تخمیر این مواد باعث گرم شدن شاسی می شود. اگر بدین نحو بخواهیم شاسی را گرم کنیم، بایستی در زمین حفره ای به عمق حدود ۵/۱ متر حفر کنیم و جعبه شاسی را در بالای این حفره نصب کنیم تا جای کافی برای ریختن مواد آلی داشته باشیم. در این صورت در کف گود شاسی تا سطح زمین و یا کمی پایین تر از آن طبقه ای از مواد آلی قرار می
گیرد. به این طبقه مواد آلی اصطلاحاً «کوش» گفته می شود. کوش (به زبان فرانسه به معنای طبقه) می تواند گرم، ملایم و یا سرد باشد. البته این اختلاف درجة حرارت بستگی به میزان کود، نوع، و درجه پوسیدگی آن و نیز بعضی شرایط دیگر از جمله رطوبت محیط کوش دارد که بر فعل و انفعالات تخمیری آن اثر می‌گذارد و در نتیجه درجة حرارت آن را مشخص می کند.
در روشهای جدید از کوش سرد و گرم استفاده نمی شود، بلکه شاسی را نیز مانند گلخانه به وسیلة شوفاژ(نصب لوله های آب گرم در کف شاسی) و یا عبور دادن جریان الکتریسیته از رشته سیمهای مقاوم بخصوص که منجر به تولید حرارت می‌شود(المنت حرارتی)، گرم می کنند. این
رشته سیمها در کف شاسی و در زیر شبکه محافظتی، خوابانده می شوند. چنین سیستمی همیشه دارای یک ترموستات است که توسط آن می توان دقیقاً در هر فصلی درجه حرارت مناسب را در شاسی فراهم کرد. از بخار آب گرم هم برای گرم کردن شاسیها استفاده می شود. خنک کردن شاسیها معمولاً با سایه کردن آنها و تهویه انجام می پذیرد.
ج- شاسیهای سرد:
عیناً شبیه به شاسیهای گرم ساخته می شود، با این تفاوت که در آنها تجهیزات گرم کننده وجود ندارد. درهای شیشه ای این شاسیها به طول حدود ۲ متر و عرض ۱ متر است که از قاب فلزی و یا چوبی و شیشه ساخته می شوند. درها بایستی کاملاً به هم جفت شوند به نحوی که آب باران به داخل شاسی نفوذ نکند.
شاسیهای سرد بایستی در محلی نصب شوند که از باد شدید محفوظ باشند. روی این اصل ضلع جنوبی دیوارها و ساختمانها بهترین محل برای آنهاست.
بدنة شاسیهای سرد و گرم را می توان با مصالح ساختمانی بنا کرد، بدین معنی که دیواره ها را با آجر چید. در این صورت فقط درهای آنها از فلز و یا چوب ساخته می‌شوند.
از شاسی سرد برای مقاوم کردن نشا، ریشه دار کردن قلمه در بعضی فصول و کاشت بذر استفاده می شود.
گلهای فصلی و غیرفصلی
آهار
Zinnia L.
Asteracees(Composees)
مشخصات گیاه شناسی
موطن اصلی آهار کشور مکزیک می باشد. از گیاهان یکساله بوده و کاشت آن از زمانهای گذشته در ایران معمول بوده است. ساقه ها راست و برافراشته ولی به آسانی شکسته می شوند.
بزرگی گلها بین ۵-۱۵ سانتیمتر بوده و یا به صورت ساده یا مضاعف در انتهای ساقه قرار گرفته است. گلها ساده یا پرپر می باشد که بسته به گونه‌های مختلف رنگهای متنوعی دارد. در تجارت تمام رنگها به استثنای رنگ آبی وجود دارد. آنچه سابقاً در ایران کاشته می شد پا بلند، کم پر یا نیمه پرپر بودند که جلوه خاصی نداشتند، ولی در سالهای اخیر در اروپا و امریکا گونه های پا کوتاه و گل درشت پرپر به دست آورده اند که گلهای آن بسیار جالب توجه و زیبا است.
واریته های angutifoia کمتر کشت می شود. گونه تابستانه، Z. haageana Z.mexicana vilm این گونه ها اندازه کوچکتری دارند ۳۰-۵۰ سانتیمتر ولی در طول دوران رشد خود تعداد بیشتری گل تولید می نمایند. گلها ساده یا مضاعف هستند، رنگ گلها معمولاً چندین رنگ می باشد و اندازه گلها ۴-۶ سانتیمتر است. گونه زودرس در خردادماه به گل می نشیند و تا پائیز ادامه دارد.
– گل آهار ظریف Z.elegans دارای گلهای رنگارانگ و کوکب مانند.
این گل دارای رنگ های مختلف بوده و تصویر نمایش داده شده است.
– گل آهار Z. liliput که بوته ها آن قد کوتاه و کلاپرک آن کاملاً پرپر و بسیار گل است.
گل آهار کالیفرنی Z. californie ارتفاع بوته ۵۰ سانتیمتر و گلهای درشت و ریز رنگهای متنوع و زیبا دارد.
– گل آهار Z. lather ارتفاع بوته ۵۰ سانتیمتر و گلها درشت و پرپر است.
گل آهاز مکزیکی ارتفاع بوته ۳۵ سانتیمتر گلها کوچک ساده یا پرپر می باشند.
امروزه در نتیجه دو رگگیری ارقام مختلف از آهار تهیه شده و در اختیار دوستداران گل نهاده شده که با رنگ ها و گلهای زیبا در پارک ها، ویلاها و … می توانند توجه بیننده را به خود جلب کنند .
گونه آهار بنام “persian carpet” Zinnia آهار فرش ایرانی وجود دارد که نسبتاً کم پر بوده است .
طرز کاشت و ازدیاد:
گل آهار از طریقه بذرکاری تکثیر می شود، کاشت در خزانه و روی کوش گرم که پس از رشد و مرحله نشاء با دقت آنها را از خزانه اول در آورده و بایستی دقت نمود که خاک کاملاً بر ریشه ها چسبیده و جدا نشود، سپس آنها را به محل اصلی منتقل کرده و به فاصله ۳۰-۴۰ سانتیمتر از همدیگر با دقت لازم کاشته می شوند. طریقه دوم کاشت بذر در محل اصلی است. آهار جزء
گیاهانی است که نشاء کردن آن کمی مشکل است و نسبت به جابه جائی حساس می باشد و برای همین منظور بستر اصلی را قبلاً کاملاً آماده و کود داده و سپس بذر را مستقیماً در بستر به طور دستپاش می کارند. بذور را باید کمی زیر خاک کرد و سپس روی خاک را با مقدار کمی کود
پوسیده گاوی پوشاند. پس از سبز شدن بذور و دو یا سه برگه شدن آنها را تنک نموده و بین هر بوته ۳۰-۴۰ سانتیمتر فاصله می گذارند. در این صورت نباتات کمی ضعیف خواهد شد. در صورتیکه اگر بذور در کوش یا خرانه هوای آزاد کاشته شوند و سپس به بستر اصلی منتقل گردند در این صورت گلهای آهار درشت تر خواهند شد.
اگر بذور در خزانه هوای آزاد در فروردین کاشته شوند، پس از آنکه نباتات چهاربرگه شدند از اواسط اردیبهشت ماه در محل اصلی نشاء می شوند. عمل با نشاء را باید بعدازظهر پس از خنک شدن هوا انجام داد و بلافاصله آب فراوانی به آن داد.
کاربرد:
این گل برای تزئین تپه گل و یا حاشیه های آفتابی بسیار مناسب است و به واسط تنوع رنگ گلها و داشتن فرم های پا کوتاه و بلند و طول مدت گل دهی از گیاهان زینتی بسیار جالب و جذاب می باشد. آهار را می توان به طور انبوهی مخصوصاً در باغچه‌های بزرگ که نیاز به گیاهان مقاوم به کم آبی دارند کشت نمود. ضمناً از گل بریده آن نیز به صورت دسته ای استفاده می شود. آهارهای پا کوتاه نیز برای گل جایی در مکانهای آفتابی بسیار مناسب است .
از گونه های پا بلند در گل فروشیها بعنوان گل بریده استفاده می شود و گلهای بریده در داخل آب ۶-۱۰ روز پایدار می باشند.
تاج خروس (زلف عروس)
Amarant L.
Amarantacess
مشخصات گیاه شناسی
یکی از زیباترین گونه این گیاهان A. caudatus می باشد که منشأ آن آفریقا یا اسیای حاره است. گیاهی است قوی به ارتفاع ۶۰-۱۰۰ سانتیمتر با برگ های دراز و کشیده یا تخم مرغی که دارای دمبرگ های طویلی هستند و در آفتاب دمبرگ ها و رگبرگها به رنگ قرمز تیره در می آیند. در واریته V. atropurputeus، A.caudatus گلها کوچک، ارغوانی رنگ بوده، به صورت سنبلههای آویزان قرار می گیرند.
در A. tricolors ارتفاع گیاه به ۶۰-۹
در A.paniculatus zwerg farekel اندازه گیاه به ۲۵-۵۰ سانتیمتر می رسد. برگ ها قرمز و گل آذین سنبله برافراشته بوده و از کلهای قرمز پر رنگ تشکیل شده است.
واریته دیگری به نام تاج خروس برگبیدی A.s feuille de saule دارای برگهای باریک و بلند ارغوانی رنگ و روی بوته شبیه به دسته روبان آویخته است. طول تمام آن تا ۷۵ سانتیمتر می رسد.
طریق کاشت و ازدیاد:
A. Caudatus و A.Paniculatus را در خرداد ماه مستقیماً در زمین اصلی یا در ماه فروردین کوش سرد می کارند. نشاء ماری معمولاً اوایل خرداد و به فاصله ۶۰-۵۰ سانتیمتر صورت می گیرد. تاج خروس ها مخصوصاً A. Tricolor نسبت به سرما حساس است. کشت بذر در این گونه در اواسط اسفند زیرشاسی صورت می گیرد و انتقال آن به بستر اصلی در اواخر خرداد ماه به فاصله ۴۰ سانتیمتر باید انجام شود.
کاربرد:
از این گیاهان در پلات باندها، یا به صورت مجزا برای پوشش حصار استفاده می شود و در اطراف نهر آب در پارکها و کنار حوض آب کاشته می شوند. گل خشک تاج خروس چون تغییر شکل نمی دهد. برای تهیه دسته گل خشک نیز مناسب است.
جعفری
Tagetes. L
Asteracees (Composees)
مشخصات گیاه شناسی
موطن اصلی گل جعفری مکزیک می باشد و امروز در تمام دنیا گشت آن مرسوم بوده و یکی از گلهای یکساله بهاره و تابستانه است.برگ ها بریده، گل زرد، نارنجی و یا زرد لیموئی، دور رنگ (کناره ها زرد طلائی و وسط گلبرگها به رنگ قرمز مایل به قهوه ای) می باشد. برحسب ارتفاع بوته گونه های جعفری را به سه گروه قرار میدهند. پا کوتاه، پا متوسط و پا بلند.
برگها پنجه ای و رنگ سبز ملایمی دارند . در تعدادی از گونه ها عطر ناراحت کننده آن را حذف کرده اند . نوع رز هندی T.erecta L. که از این نوع گل جعفری فقط پرپر آن مورد کاشت قرار می گیرد .
گلها زرد ، نارنجی یا زرد لیموئی می باشند و دارای واریته هائی کم‌پر و پرپر است . معمولاً پابلند به ارتفاع ۷۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و از اواخر خرداد گلدهی آن شروع می‌شود و گلها دارای عطر مخصوصی هستند . واریته های پاکوتاه آن به ارتفاع ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر و بسیار زیبا می باشند . نوع جعفری رز هندی یا با نام فرانسوی Roses Inde دارای گلهائی از نوع داوودی است که کاسه گلهای آن
لوله‌ای شکل و دورنگ می‌باشند (زرد ، نارنجی) ، نوع رز هندی در انواع خاکها رشد و نمو دارند . ولی خاک های با نفوذپذیری مناسب و گل آفتابگیر را ترجیح می دهند . در خاکهای غنی از مواد آلی مانند کود آلی (حیوانی) رشد جالبی ندارند . گونة T.patula L. که فرانسه آن را Qeillet d’Inde می نامند شبیه به گونه قبلی است .
گلها معمولاً زرد و نارنجی بوده و دارای واریته های پرپر و کم پر می باشد . غالباً پاکوتاه هستند . بعضی از واریته های آن به ارتفاع ۲۰-۳۰ سانتیمتر به رنگ قرمز مایل به قهوه‌ای و کنارشان زرد طلائی است با نام تجارتی Marigold Royal King Bicolor .
همچنین واریته‌های جدید زیاد و زیبائی به دست آورده‌اند که رنگشان از زرد لیموئی تا زرد فوق العاده تند مایل به قهوه ای متغیر است مانند Inca Yellow و Inca Mixture که نام های تجارتی از جعفری های گروه افریقائی می باشند .
ارتفاع آنها تا ۳۵ سانتیمتر می باشد .
امروزه انواع جعفری های به رنگ سفید نیز در امریکا تولید شده که پاکوتاه بوده و با نام تجارتی معروف به Burpee’s Famous White .
و بالاخره گونه هائیبا
گلهای کم پر و رنگ های متنوع به صورت پابلند و پاکوتاه نیز به طور فراوان موجود می باشد .
طرز کاشت و ازدیاد :
ازدیاد گل جعفری از طریق بذر می باشد . بذرها را می توان در آخر زمستان در شاسی و گلخانه سرد کاشته و در فروردین ماه در هوای آزاد در بستر اصلی نشاء نمود . بذور به صورتی نواری رشد خود را به خوبی انجام دهند . بذر نباید به صورت انبوه کاشته شود . فاصله کاشت نشاءها در بستر اصلی بین ۲۰-۳۰ سانتیمتر خواهد بود . تمام انواع جعفری ها معمولاً از اوایل تابستان تا اواخر پائیز دارای گل هستند .
گاهی نیز در اوایل اردیبهشت بذرها را در هوای آزاد می
Compositae(Asteracees)
مشخصات گیاه شناسی
رعنا زیبا بومی آمریکای مرکزی و شمالی است. گیاهی است با انشعابات زیاد که در قاعده تشکیل توده به ارتفاع ۲۰-۷۰ سانتیمتر می دهد. برگها سرنیزه ای یا مستطیلی با بریدگی های زیاد به رنگ خاکستری متمایل به سبز و ناهموار می باشد. گل آذین کلاپرک ومعمولا گلهای کناری دو رنگ
زرد وقرمز است ولی قسمت مرکزی در ارقامی که گلهای ساده دارند ابتدا نارنجی وسپس به رنگ خرمائی تیره در می آید. امروزه ارقامی شناسایی شده اند که دارای رنگ قرمز مسی و یا قرمز لعلی درخشان است. ارقام پرپر از گروه Camete بسیار زینتی می باشند که دارای کلاپرکی به قطر ۶ سانتیمتر با گلهای لوله ای و جام واجد بریدگی زیاد از زرد بسیار
روشن تا بسیار تیره یا ارغوانی تا خرمائی متمایل به قرمز با حاشیه زرد است.
تا این گونه دو کولتیوار دارد یکی Zndian chief با گلهای ساده به رنگ نارنجی مخملی تیره است و دیگر Larem Ziana دو رنگ بوده گلها پرپر به رنگ نارنجی زرد یا سفید است. گیاهی یکساله دوساله ودائمی است ولی از آن بعنون گل یکساله استفاده می شود.
گونه دیگری از این جنس به نام G.aristata کشت می شود که چند ساله است و تکثیر آن توسط قلمه علفی در بهار یا تقسیم بوته در سال دوم صورت می گیرد.
گونه های G.Rustica Hort=G .Lanceaolata Michx=G.aristata Pursh
دائمی بوده و ارتفاع آن ۴۰-۶۰ سانتیمتر برگها کشیده گلها به قطر ۵ سانتیمتر گلبرگها زرد با یک لکه قرمز در قاعده و وسط گلها به رنگ نارنجی مایل به خرمائی است . به وسیله دو رگ گیری از آنها واریته های جدیدی به دست آمده که رنگ گلبرگها و وسط گل بسیار متنوع از رنگ زرد خالص تا قرمز تنه تغییر می کند وقطر گلها نیز به ۱۰ سانتیمتر میرسد.
گونه های زیر نباتات یکساله یا دوساله می باشند از جمله رعنا زیبای G.pulchella Fouger که نباتی یکساله به ارتفاع ۶۰-۹۰ سانتیمتر دمگلها بلند، گلها به قطر ۵-۶ سانتیمتر به رنگ زرد در خارج وقرمز در وسط و خرمائی در مرکز گل می باشد.
و درتمام طول تابستان و پاییز دارای گل است . در واریته به نام Var:picta/ Gray=G.picta Hort این واریته را G.Peinte نیز می نامند. در سالهای اخیر از این واریته واریته های تجاری دیگری به دست آمده است که در آنها رنگ گلبرگها و وسط گل از رنگ نارنجی تا قرمز تند متغیر می باشد. همانند واریته var:Laoreziznz که در این واریته گلبرگها به شکل لوله در آمده و رنگ آنها نارنجی تا قرمز تغییر می کند.
گل رعنا زیبا معروف به بفجر شمالی G.P.aurore boreale که گلها نیمه باز پرپرو رنگ گلبرگهای اطراف کلاپرک قرمز مایل به قهوه ای و هر چه به لبه گلبرگ نزدیک می شود کم رنگ تر شده تا لبه آن به رنگ زرد پریده است.
یکی دیگر رعنا زیبای قرمز به رنگ گوشت ماهی G.P.Saumonee که رنگ گلبرگ ای قرمز است.
طرز کشت و ازدیاد: بذر تمام انواع یکساله و دو ساله را در اسفند تا فرودین ماه در کوش ملایمی کاشته یکماه بعد نباتات حاصله را زیر شاسی سردی نشاء نموده در اردیبهشت یا اوایل خرداد ماه گیاهان را در زمین اصلی و به فواصل ۳۰-۴۰ سانتیمتر از همدیگر نشا می کنند یا بذر را د ر چاه در خزانه هوای آزاد یا جعبه ترین کاشته نبابات جوان را که به اندازه کافی رشد کرده اند در گلدانها ۸
سانتیمتر قطر نشا کرده گلدانها را در زمستان زیر شاسی از سرما محافظت نموده از اولین روزهای بهاری به نباتات هوای فراوان داده و سپس در اوایل اردیبهشت ماه آنها را در بستر اصلی می کارند. رعنا زیبا را از طریق تقسیم ریشه نیز می توان تکثیر کرد که عمل تقسیم ریشه در بهار و پاییز انجام گرفته و در بسترهای مورد نظر کشت می نمایند.
بهر صورت پس از شروع دوران گلدهی بایستی گلهای پژمرده به تدری
ج حذف شوند تا گیاه بتواند مرتب به گل نشیند و زیبایی خود را در تمام دوره گل دهی حفظ نماید.
به طورکلی رعنا زیبا طالب اراضی آفتاب گیر یا سایه آفتاب بوده و در زمین های رسی مرطوب رشد نمو خوبی نکرده و از بین می رود.
کاربرد: این گیاهان در پلات باندها، حاشیه باغچه هاو تپه ها و تپه ها به صورت مخلوط با سایر گلها مورد کاشت قرار می گیرد. یک بوته آن ۵۰ شاخه گل تولید می کند و گل بریده آن حدود ۵-۸ روز در آب دوام دارد.
انواع دائمی آن را می توان در تزئین حاشیه نیز به کار برد.
یادآوری می شود که گونه G.aristata راکه چند ساله می باشد می توان توسط قلمه علفی در بهار یا تقسیم بوته در سال دوم نیز تکثیر نمود.
سلوی -صلبی Salvia L.
Laminacees (Labicees)
مشخصات گیاه شناسی
گیاه بومی تگزاس و اروپای جنوبی بوده و گونه هائی از آن بیشتر به صورت وحشی در کوهستانها وصحرا می روید. در فرانسه به صورت گیاه یکساله به صورت انبوهی مورد استفاده قرار می گیرد. از تمام این گونه ها گل سلوی درخشنده S.Splendes مورد پسند گلکاران و باغبانان می باشد.
که از این گونه دو واریته دیگر به نام گلوله آتش و دیگری به نام عیسوی زودرس به دست آورده اند
انواع این گونه ها جز گیاهان یکساله و در بعضی مناطق جز گیاهان دائمی ونیمه چوبی است و از روی زمین شاخه های زیادی از قاعده بوته روئیده بوته را پرپشت می سازد.ارتفاع آن ۸۰ سانتیمتر یا یکمتر و گلهای آن به صورت خوشه از انتهای شاخه ها می روید. جام و کاسه گل آن به رنگ مرجان می باشد. شروع گلدهی آن از تیرماه شروع و تا آخر مهر ماه ادامه دارد. انواع دیگری نیز یکی به نام گل سلوی آردی و دیگری سلوی آبی گاهی در گلکاریها کاشته می شود.
ارتفاع سلوی آردی ۸۰ سانتیمتر و روی خوشه و ساقه کرکی به رنگ سفید آردی داشته وگلهای آن آبی رنگ است.سلوی آبی دارای ارتفاع دارای ارتفاع کمتر از آردی داشته و کوتاهتر است ولی گلهای آن خیلی درشت به رنگ آبی پررنگ و زیباست.
نحوه کاشت و ازدیاد: ازدیاد سلوی از طریق بذر انجام می گیرد. بذور را در اسفند ماه روی کوش یا گلخانه کاشته و یک ماه بعد نباتات جوان تازه روئیده را در ترین یا گلدانهای کوچک ۸ سانتمیتر قطر کاشته و می توان در هر گلدان چند نبات را نشا کرد. در اواخر اردیبهشت نشا های حاصله را به بستر اصلی منتقل می نمایند. در این حالت نشاهائیکه به خوبی شاخه های کافی نداده اند. سر آنها را پنسمان می کنند تا تعداد شاخه زیاد شوند.
طریقه دوم ازدیاد سلوی روش قلمه زنی است که در فرو
دین یا شهریور ماه قلمه ها را از روی نباتاتی‌که در گلدان و در گلخانه نگاهداری شده اند تهیه کرده درترین یا گلدانی قلمه را کشت نموده و در اواخر اردیبهشت ماه در حالی که قلمه ریشه دار شده اند به بستر اصلی کاشت منتقل می کند. چنانکه قلمه گیری در شهریور ماه انجام گرفته شده باشد باید ترین یا گلدانها را در موقع زمستان در گلخانه ای معتدل نگاهداری نمایند. گیاهانیکه بدین طریق از روش قلمه تکثیر شده اند زود گل می کنند در این حالت گیاهان ضعیف و کم گل می شوند. در حالیکه اگر از طریق بذر تکثیر شوند دیر به گل رفته و قوی هستند.
سلوی طالب مکانهای سایه آفتابی می باشد بدین جهت در نقاط سایه زیاد هم چنین زیر سایه درختان بسیار مناسب است و در مکانهایی که بعلت سایه نمی توان مثلا از شمعدانی استفاده کرد. سلوی ماسب خواهد بود. فاصله کاشت بوته در بستر اصلی بین ۳۵-۳۰ سانتیمتر می باشد. این گیاه در تابستان به آب نسبتا زیاد نیاز دارد وتمام طول تابستان و حتی تا پاییز موقع یخبندان نیز گل می کنند.
کاربرد: جهت تزئینات تابستانه پلات باندها و تپه ها وجهت دورنمای پارکها و باغچه‌ها به کار می برند هم چنین در تزئین گیاهی نمای ساختمان در مکانهای سایه آفتابی در متن رنگ سفید ساختمان خودنمایی می کند. برگهای سلوی خیلی خوشبو ومطبوع است مزه آن گرم و تند و کمی سوزاننده و محرک می باشد. سلوی معروف به سلوی طبی S.Officinalis که رنگ گلهای آن آبی مایل به بنفش است خوشه گل آن قوی ومسکن و تنتور آن برای رفع عرق مسلولین وروماتیسمی ها یا تقویت بیمارانیکه در حال نقاهت می باشند مصرف می شود عصاره سیال آنهم همین اثر را دارد.
گل سرخ Rose
Rosaceae
قدمت کشت وکار گل سرخ به زمانهای ماقبل تاریخ وزمانی که افسانه ها و حقیقت در هم می آمیزند می رسد. نام آن در آثار ادبی بسیار قدیمی به کرات آمده وتصاویر آن روی سنگها از عهد کهن تا به امروز باقی مانده است. بعضی از نسترنهای وحشی که امروز در کوهستانها و دشتهای ایران یافت می شوند از قدیمی ترین اجداد گل سرخ می باند که در طی قرنها و از طریق دوررگ گیریهای بسیار به صورتهای بسیار متنوع امروزه در جهان تکثیر می شوند.
تکامل و اصلاح گل سرخ در جهان دو رگ گیریهای بی شمار وعملیاتی که منجر به به وجود آمدن ارقام جدید شده اند خود تاریخچه ای مفصلی داردکه به دلیل وسعت این اقدامات و شباهتهای بسیاری که در بین گونه ها و ارقام است بسیاری از نکات آن روشن نیست. در طی قرنها صدها نفر در گوشه وکنار جهان به کشت وکار و اصلاح گل سرخ پرداخته اند که به دلیل آسانی دورگ گیری در گل سرخ تعداد بی شماری ارقام جدید حاصل شده است.
از گل سرخ ها داری شاخه های افتاده خزنده اند . اینها را می توان به نحوی پرورش داد که شاخه های رز سطح خاک را بپوشانند وگل دهند و یا می توان آنها به قیمتی بست و در کنار دیوارها و یا در اطراف سایه بانها پرورش داد. این دسته از گل سرخها به انواع رونده شهرت یافته اند. گل سرخ پا بلند از پیوند دورگهای چای و یا بهتر از پیوند انواع گل سرخ فلوریبندا در محلی به ارتفاع یک متر و یا بیشتر روی پایه هایی که بدین مناسبت با ساقه های مستقیم و بلند پرورش یافته اند حاصل می
شوند. این پایه ها باید پاجوش کم تری داشته باشند و ساقه یا تنه آنها رشد قوی
و عمودی کند گل سرخهای مینیاتور کوتاه وکوچک بوده غالبا بسیار پرگل می باشند ارقام مختلف این نوع گل سرخ نیز در سالهای اخیر به ایران وارد شده به رنگ های صورتی ، زرد، سرخ آتشین و غیره تکثیر و کشت وکار شده اند. در نهایت گل سرخهای درختی که شبیه به یک درختچه ویا درخت رشد و نمو دارند و گروهی مستقل از گل سرخها را تشکیل میدهند.
کشت و کار سرخ:
پایه های پیوندی گل سرخ هر ساله در اسفند ماه آماده فروش می باشند. پس از دریافت بوته باید آنها را‌آماده و بلافاصله کشت کرد. کاشت رز در بعضی از سالهای سرد به ۱۵ فروردین می کشد به هر حال در زمان کاشت یخبندان و سرما پایان یافته است و خاک آماده کاشت این گیاه می شود.
بعضی از پرورش دهندگان معتقدند که زمین رز کاری باید تا عمق یک متر شخم خورده زیر رو شود نظر به این که در ایران خاک سطحی زراعی غالبا عمق کمتری دارد این عمل ممکن است باعث شود تا خاک غیر حاصلخیز تحت الارضی و سنگها به بخش رویین آورده شود که در نتیجه نه تنها سودی از این عمل حاصل نمی شود بلکه بر عکس مانعی هم به وجود میآید. انچه مسلم است
رزکاری در یک خاک عمیق و حاصلخیز که دارای زه‌کشی کامل باشد موفق بوده و گل سرخ در یک چنین خاکی وضع مطلوبی خواهد داشت. برای این منظور باید با اضافه کردن مواد آلی به خاک به تدریج خاک رزکاری اصلاح شود. اضافه کردن کود دامی پوسیده و یا خاک برگ پوسیده و یا تورب به خاک رزکاری همواره مورد تاکید قرار میگیرد. خصوصا قرار دادن قشری ازمواد آلی در سطح خاک نظیر آنچه که در یک مالچ گیاهی خوب اجرا می شود به کرات توصیه شده است. این پوشش سطح
خاک به قطر ۵ تا ۱۰ سانتی متر می تواند از خاک برگ پوسیده تشکیل یابد. در نتیجه آن امر نرم کردن خاک سطحی و از بین بردن علفهای هرز به آسانی امکان پذیر می شود. به علاوه ظرفیت نگاهداری آب در خاک بالا میرود و در مجموع با میزان کم تری آب همواره رطوبت مودر نظر در سطح ریشه گل سرخ فراهم می آید. باید توجه داشت که رزکاری در زمنیهای آغشته به آب و نیز در آنجا که زه کشی ناقص است امکان پذیر نیست. پایه های نسترنهای وحشی نسبت به خشکی کم وبیش مقاومت نشان میدهند
در تهران در بعضی از پارکها مشاهده می شود که بستر کاشت گل سرخها بلندتر ازسطح چمن قرار می گیرد. این عمل در مناطقی که دارای باران فراوان می باشند و رطوبت خاک بیش از حد نیاز است مطلوب می باشد لیکن در محلی گرم وخشک ممکن است پایه ها در نتیجه بی آبی وخشکی از بین بروند.
به هر حال اگر خاک بستر کاشت به نحو خوبی تهیه شود ومقدار مواد آلی که به خاک داده می شوند زیاد باشد در سال اول رزکاری نیاز به کودشیمیایی نخواهد داشت. از سال دوم به بعد همه ساله باید به گل سرخها کود شیمیایی داده شود. مقدار ۱۰۰ تا ۱۲۰۹ گرم کودشیمیایی NPK به فرمول تقریبی ۱۰-۱۰-۱۰ برای هر متر مربع از رزکاری و به طور سالیانه توصیه می شود. این کود را باید در اوایل فصل بهار به گلکاریها داد. کودهای مخلوط حاوی پتاسیم برای جلوگیری از رشد آبکی
شاخه های گل سرخ که غالبا در فصول بارانی روی می دهد موثر واقع می شود. همچنین برای استحکام و رسیدگی بیشتر شاخه ها در فصل پاییز از سولفات پتاسیم استفاده شده است . کودپاشی روی شاخه ها و برگها به توسط کودهای کامل آهن دارد که در بازار موجود است
