دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 6
جهانگردی و جایگاه آن در ایران
شرایط اقلیمی و آب و هوای متنوع در ایران و وجود مواهب فراوان طبیعی در پهنة گستردة کشور و نیز میراثهای عظیم تاریخی و تمدن چندین هزار ساله و آثار گرانبهای فرهنگی، هنری، معماری، صنایع دستی، اماکن زیارتی و متبرکه و آداب و سنن و گروه های مختلف قومی و جاذبه های مختلف زیبای طبیعی و وجود چشمه های معدنی شفابخش و نیز روحیه میهمان دوستی و میهمان نوازی ایرانیان همگی از عواملی هستند که اگر به درستی به جهانیان معرفی شوند، می توانند ایران را به یکی از قطبهای بزرگ جهانگردی تبدیل نمایند. اما علیرغم وجود این همه مواهب و با وجود آنکه از لحاظ جاذبه های توریستی کشورمان جزء ده کشور اول توریستی جهان قلمداد می گردد اما با کمال تأسف ملاحظه می گردد از مجموع 560 میلیون نفر جهانگردی که در سال 1995 از کشورهای جهان بازدید کرده اند بنابر قول مسئولین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 74 تنها بین 420 تا 450 هزار جهانگرد از ایران بازدید کرده اند. اگر این رقم علیرغم افزایش نسبیش با سال 1373 با ارقام جهانی توریست مقایسه گردد ملاحظه می گردد که سهم بسیار ناچیزی از توریستهای جهانی به کشور ایران مسافرت نموده اند. تعداد توریستهایی که در سال 1373 از ایران بازدید کردند 360658 نفر بوده اند درآمد حاصل از توریسم در ایران در سال 1374 مبلغی در حدود 250 میلیون دلار بوده است که این رقم نسبت به درآمد متجاوز از چهارصد میلیاردی آن سال رقم بسیار ناچیزی را تشکیل می داده است. یعنی 1600 بار کمتر از سهم جهانی حاصل از توریسم صنعت جهانگردی که در حال حاضر مقام سوم جهانی را به خود اختصاص داده است، و بعد از سال 2000 مقام اول صنایع جهانی را به خود اختصاص خواهد داد، متاسفانه در ایران جایگاه واقعی خود را پیدا ننموده است. درآمد توریستی، ارزی است که با پای خود وارد کشور می گردد و متأسفانه کشورمان از این منبع عظیم ارزی تا حدود زیادی بی بهره مانده است. صنعت توریسم علاوه بر جنبه های درآمد و اشتغال زایی فواید فراوان دیگری را در بر دارد که از آن جمله می تواند تبلیغات غیر واقعی را خنثی نماید. توریست ها علاوه بر اینکه می توانند به رونق اقتصادی کشورمان کمک نمایند می توانند واقعیتهای موجود در کشور را به رأی العین ملاحظه نموده و تبلیغات نادرست را کم رنگ تر نموده و در خارج از ایران به عنوان مدافعین این مرز و بوم به تبلیغ بپردازند. توریست به کشور می آید تا ارزهای به همراه آورده را خرج نماید و از طرف دیگر چیزهایی را فراگیرد که برای آموختن آن به مردم دیگر ممالک مبالغ هنگفتی بایستی هزینه گردد و این در حالیست که تاثیر نقل مستقیم شخصی که نکات مثبتی را در یک کشور دیده به مراتب بیشتر از تبلیغات خارجی یک کشور می باشد.
کشورمان از اولین زادگاههای تمدن بشری محسوب می گردد. میراثهای تاریخی این سرزمین زبانزد خاص و عام است. تخت جمشید، ماسوله و میدان نقش جهان از آثار به ثبت رسیده جهانی محسوب می گردند. آثار باستانی ایران در کشورهای خارج طرفداران بی شماری را به خود اختصاص می دهد. تبلیغات سوء و نادرست بیگانگان در مورد کشورمان سبب می گردد تا جهانگردان خارجی تغییر مسیر داده و روزانه کشورهای دیگر کردند. بر اساس مطالعات انجام شده درآمد حاصل از جذب یک جهانگرد خارجی با فروش 150 بشکه نفت برابری می کند و ا گر این صنعت در کشور توسعه پیدا کند و تعداد فراوانی جهانگرد خارجی به ایران بیایند درآمد حاصل از توریسم می تواند جایگزین بخش قابل توجهی از درآمد فروش نفت شود. در خصوص اشتغال زایی این صنعت در داخل کشور تنها می توان به این نکته اشاره نمود که در مقابل ورود 6 نفر جهانگرد برای یک نفر در کشور ایجاد اشتغال می شود. معاونت سیاحتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص گوید: « در مقابل ورود 6 نفر جهانگرد برای یک نفر در کشور ایجاد اشتغال می شود.
. . . به گفتة وی علاوه بر ایجاد اشتغال، درآمد ارزی کشور از ناحیه جهانگردی به ازای هر گردشگر خارجی حداقل 800 دلار است و به طور خلاصه می توان گفت صنعت جهانگردی در ایران علاوه بر جنبه های فراوان مثبتی که می تواند به همراه داشته باشد دارای تأثیرات دیگری بوده که برخی از آنها بطور اختصار عبارتند از: 1- کسب درآمد ارزی 2- متعادل کردن توزیع درآمد 3- تسریع گردش پول 4- جذب سرمایه های سرگردان و به جریان انداختن آن در سرمایه گذاریهای سالم، 5- کاهش مسافرتهای جهانگردی به خارج از کشور و جلوگیری از خروج ارز.
سابقة جهانگردی در ایران
سرزمین ایران به علت برخورداری از میراثهای عظیم تاریخی و فرهنگی و مواهب طبیعی از دیرباز همواره مورد توجه سیاحان و جهانگردان خارجی بوده است. بر اساس اقوال مورخان همچون گزنفون و هردوت، یونانیان و رومیان جهت تجارت و سیاحت به ایران مسافرت نموده و دارای مراودات و ارتباطاتی با ایرانیان بوده اند. بعد از ظهور اسلام سیاحان مشهوری از قبیل ابن حوقل، مقدسی، یاقوت حموی، ابن بطوطه، ابودلف از ایران بازدیدهایی داشته و مشهودات مختلف خودشان را از ایران و دیگر ممالک در کتابهای مشهوری همچون صوره الارض و احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، معجم البلدان و . . . به رشتة تحریر در آوردند.
از جهانگردان اروپایی و غیر مسلمان که مسافرتهایی به ایران داشته اند می توان از: بنیامین تودلای، مارکوپولو، ادریکس، جوزفاباربارو، پیترودلاواله، ژان شاردن، انگلبرت کمپفر، تاورانیه، آنتونی شرلی، مادام دیولافوا، هنری رنر دالمانی، پیرلوتی، اوژن فلاندن، لارنس کلهارت، جرج کلارک نام برد. انگلبرت کمپفر سیاح آلمانی در سال 1684 به ایران آمد. و سفرنامه وی حاوی مطالب ارزنده جغرافیایی در مورد ایران است. آنتونی شرلی به اتفاق برادرش روبرت شرلی در زمان شاه عباس از انگلستان به ایران آمد و در مورد مساجد بسیار عالی و اعتقادات مذهبی ایران سخن گفته است. جرج کلارک شهرساز معروف جهانی به ایران سفر کرده و درباره اصفهان می گوید که به عقیده وی اصفهان را بعد از پکن باید بزرگترین و معروفترین شهر قدیمی جهان دانست.
بنیامین تودلای ضمن سفر به کشورهای مختلف از ایران نیز بازدید نموده و سفرنامه ای در خصوص مسافرتهایش به رشتة تحریر درآورده است. وی که از اتباع اسپانیا بود اولین فردی است که پس از اسلام از ایران بازدید نموده است.
پیدایش و روند توسعة توریسم در ایران
به منظور فعالیتهای جهانگردی و ایجاد تسهیلات در سال 1314 در وزارت کشور اداره ای به نام اداره امور جهانگردی تاسیس گردید. اداره امور جهانگردی در سال 1320 جای خود را به شورای عالی جهانگردی داد. سرانجام در سال 1342 تصویب نامه سازمان جلب سیاحان اه امضای هیات وزیران رسید. و از همان تاریخ رسماً شروع به کار کرد. در سال 1353 سازمان جلب سیاحان با وزارت اطلاعات وقت ادغام شد و این وزارت تحت نام وزارت اطلاعات و جلب سیاحان شروع به کار نمود. اداره امور ایرانگردی و جهانگردی توسط چهار شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی ایران، شرکت سهامی گشت های ایران، شرکت سهامی مرکز خانه های ایران و شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی برای ورزشهای زمستانی تحت نظارت وزارت اطلاعات و جهانگردی اداره می شد. متاسفانه این چهار شرکت با وظایفی مشابه و با ارکانی متفاوت و حوزه فعالیتی متداخل اداره می گردیدند. در سال 1358 به منظور جلوگیری از تداخل وظیفه و هماهنگ نمودن تمام فعالیتها و مسائل مربوط به امر جهانگردی در جهت اعمال سیاست صرفه جویی، طبق مصوبه مورخ 1358 شورای انقلاب، چهار شرکت مذکور در یکدیگر ادغام گردید، و تحت عنوان سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی با بافت و خط مشی های جدید و هدفهای متمایز از گذشته به منظور اداره بهره برداری از تعداد 144 واحد پذیرایی موجود شروع به فعالیت نمود. در سال 1358 طبق مصوبه 29/11/58 شورای انقلاب اجازه خرید و اداره هتلهای بنیاد علوی به سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی داده شد. این هتلها عبارت بود از: 12 هتل بزرگ و مجلل در سطح کشور. این ادغام حجم عملیات سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی را در سطح بسیار عظیم بالا برد و به میزان چند برابر به سرمایه سازمان و همچنیندیون و تعهدات آن افزود و از طرف دیگر حدود 2500 نفر کارگر و کارمند به جمع کارمندان سازمان اضافه گردید، ولی به دلیل مشکلات و مسایل مختلف و نظر مخالف سازمان برنامه و بودجه با این ادغام در سال 1361 اداره هتلهای مزبور دوباره به بنیاد مستضعفان برگشت داده شد. در حال حاضر دو نهاد مختلف در زمینه های گسترش توریسم در ایران فعال می باشند. یکی از این مراکز، معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد که ادامه دهند‌ة وظایف و فعالیتهای سازمان جلب سیاحان می باشد. شرح وظایف این سازمان پس از انقلاب تغییر یافت و با عنوان معاونت سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فعالیت گسترده تری برخوردار می باشد. سازمان دیگری که در این راستا به فعالیت ادامه می دهد، مجتمع بین المللی و جهانگردی آزادی (آیتو) است که تحت پوشش سازمان سیاحتی و مراکز تفریحی بنیاد مستضعفان و جانبازان به فعالیت ادامه می دهد. این مجتمع که در نهم اسفندماه 1357 تشکیل گردیده است دارای 23 هتل ممتاز و بیش از 20 مرکز تفریحی و آژانس و موسسه خدماتی مهمانسرا می باشد.
ملاحظه می گردد صنعت توریسم در کشور با بسیاری از سازمانها و دوایر مرتبط می باشد. سازمانها و دوایری که با این صنعت در کشورهای در ارتباط می باشد عبارتنداز:
1- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- موسسات جهانگردی مهمانسراها و هتلها، 2- وزارت فرهنگ و آموزش عالی- دانشگاهها و موسسات آموزشی خصوصی جهانگردی، 3- وزارت امور اقتصادی و دارایی- بانکها- موسسات بیمه، 4- سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران- مطبوعات دولتی و خصوصی، 5- وزارت امور خارجه، 6- سازمان تربیت بدنی- موسسات ورزشی و تفریحی خصوصی و دولتی، 7- وزارت کشور- اداره گذرنامه- شهرداریها، 8- وزارت کشاورزی- وزارت جهاد سازندگی- سازمان جنگلها و مراتع کشور- سازمان حفاظت محیط زیست، 9- وزارت دادگستری، 10- وزارت راه- راه آهن- هواپیمایی- کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، 11- سازمان برنامه و بودجه، 12- سازمان صنایع دستی- سازمانهای خصوصی و دولتی تولیدات مورد مصرف جهانگردی
اقتصاد گردشگری حلقه مفقوده
شورای جهانی مسافرت و گردشگری با اعلام این که صنعت مسافرت و گردشگری ایران از نظر حجم در جایگاه 35 جهانی قرار دارد، پیش بینی کرد رشد این صنعت در سال 2006 به 4/2 درصد برسد. ایران با برخورداری از طبیعتی متنوع و آثار تاریخی متعدد دارای پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به یکی از مراکز مهم گردشگری در جهان است. این ویژگی به همراه جمعیت بالا باعث شده است تا صنعت مسافرت و گردشگری در ایران به ویژه در بعد داخلی به خوبی توسعه پیدا کند، به طوری که در حال حاضر این صنعت از نظر حجم در رتبه 35 جهانی قرار گرفته است.
کشورهای در حال توسعه ای که به مقاصد مهم گردشگران تبدیل شده اند، لزوماً فرهنگی بالاتر از فرهنگ مردم ایران ندارند. حتی گاهی مردم این کشورها عادات رفتاری بسیار ناپسندی دارند که گردشگران با اکراه به آنان می نگرند ولی این رفتارها چیزی از جاذبه های گردشگری کم نمی کند. البته یک نکته را باید در نظر داشت که مردم کشورهای پذیرای گردشگر بنابر تجربه یا بر اساس آموزش، گردشگران را مورد آزار و اذیت و نقد قرار نمی دهند و سیاست این کشورها بر احترام به آزادی عقیده گردشگران بنا نهاده شده است. ارائه کالاها و خدمات با قیمت بالاتر به گردشگران نیز مسئله ای است که کما بیش در سایر کشورها هم مشاهده می شود.
صنعت گردشگری با درآمد سالانه نزدیک شده به 1000 هزار میلیارد دلار در جهان، از صنایع پاکی است که به خوبی با صنایعی نظیر نفت و خودروسازی رقابت می کند. در این میان کشورهای دارای جاذبه های گردشگری به لحاظ جلوه های طبیعی، فرهنگ و تمدن کهن و آثار باستانی و مذهبی، استعداد و توانمندیهای به سزایی در جذب جهانگردان دارند که با سرمایه گذاری مناسب در بخش های نرم افزاری و سخت افزاری این صنعت و حفظ جایگاه خود در جهان می توانند سالانه میلیاردها دلار از این صنعت بهره برداری کنند.
بر پایه آمارهای اعلام شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی ایران نیز یکی از 10 کشور عمده جهان به لحاظ تنوع جاذبه های گردشگری بوده که با تاسف در حوزه بهره برداری در رده های آخر جدول WTO قرار گرفته است. آمارهای WTO همچنین نشان می دهد که سفر و جهانگردی 12/6 درصد از کل صادرات کشورهای جهان برابر با 984/1 میلیارد دلار را در سال 2000 را به خود اختصاص داده و پیش بینی می شود که این رقم در سال 2010 به 2098/2 میلیارد دلار یا 12/8 درصد از کل صادرات افزایش یابد.
هم چنین میزان سرمایه گذاری در صنعت جهانگردی در سال 2000 معادل 701 میلیارد دلار یا 9/4 درصد از کل سرمایه گذاری بوده و پیش بینی می شود که تا سال 2010 این رقم 1404 میلیارد دلار یا 10/6 درصد از کل سرمایه گذاری برسد. به باور آگاهان امر هر چند که امروزه گردشگری در رتبه سوم صنایع جهان قرار دارد، اما شواهد امر حاکی از آن است که تا 10 سال بعد، این صنعت رتبه نخست را به خود اختصاص داده و از این رهگذر سالانه میلیاردها دلار عاید کشورهای پیشرو در زمینه توریسم خواهد شد.
ایران نیز هر چند با تدوین چشم انداز 20 ساله گردشگری جذب 2 درصد از جهانگردان بین المللی را هدف قرار داده است اما کارشناسان می گویند تا زمانی که گردشگری ضامن توسعه اقتصاد پایدار در ایران شناخته نشده و اقتصاد گردشگری حلقه ای مفقوده در اقتصاد ایران باشد، امید زیادی به تحقق اهداف و چشم انداز 20 ساله نمی توان داشت.
به این ترتیب، آنچه که در وحله نخست پیرامون مواجهه مدیران ارشد گردشگری کشور و دیگر سازمان های 16 گانه مرتبط با توریسم مطرح می شود، چشم انداز توریسم ایران و میزان درخواست کشور ما از بازار 700 میلیاردی بازار جهانی توریسم است که این چشم انداز از سوی مسولان کشور، 2 درصد از بازار جهانی اعلام شده است.
این در حالیست که پیشتر رقم مزبور 5 صدم درصد و جایگاه ایران در میان کشورها رتبه 70 اعلام شده بود. حال آنکه تحولات پرشتاب توریسم و زیرشاخه های تخصصی آن، امروزه این صنعت را در صدر صنایع جهان قرار داده است.
آمارها حاکی از آن است که فعالیتهای اقتصادی سفر و جهانگردی در بین سالهای 2000 و 2010 دارای رشدی معادل 2/4 درصد در هر سال خواهد بود.
در این راه و برای دستیابی به این منابع مالی عظیم جهانی پس از کشورهای اروپایی، کشورهای عربی نسبت به دیگر کشورهای خاورمیانه پیشروتر شده اند، چنانچه اوارات موفق شد تا عنوان قطب چهارم گردشگری را به خود اختصاص دهد.
پیش بینی می شود میزان تولید ناخالص داخلی صنعت توریسم در خاورمیانه به 20/3 میلیارد دلار برسد و انتظار می رود تا سال 2014 این میزان سالانه از رشدی 3/9 درصدی برخوردار باشد.
بر اساس گزارش شورای جهانی گردشگری و مسافرت، صنعت توریسم خاورمیانه 20/3 میلیارد دلار یا به عبارتی 2/5 درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه در سال جاری را تشکیل می دهد که با در نظر داشتن روند متعادل آن، در سال 2014 به 36/1 میلیارد دلار خواهد رسید.
همچنین پیش بینی می شود سرمایه گذاری انجام شده در بخش صنعت مسافرت و منطقه 11/8 درصد، 17/4 میلیارد دلار از کل سرمایه گذاری انجام شده در منطقه طی سال جاری را در برگیرد.
تعداد مشاغل موجود در صنعت گردشگری و مسافرت منطقه خاورمیانه نیز 422 هزار و 600 شغل خواهد بود که در ارزیابی کلی از هر 12/1 شغل موجود در منطقه، یک شغل مربوط به امور گردشگری است و انتظار می رود گردشگری خاورمیانه 13/8 درصد معادل 43/7 میلیارد دلار از کل صادرات منطقه در سال جاری را تشکیل دهد که تا پایان سال 2014 این میزان به 79/8 میلیارد دلار خواهد رسید.
بازتابهای مثبت و منفی صنعت توریسم
صنعت توریسم و اثرات نامطلوب فرهنگی و اجتماعی
صنعت توریسم روز به روز در حال توسعه و تکامل می باشد. هر ساله صدها میلیون نفر مسافر و جهانگرد با آداب و سنن و سلیقه های متفاوت و گوناگون از نقطه ای به نقطه دیگر جهان مسافرت می نمایند. و در فرآیند کلی هم موثر می باشند و هم تاثیرپذیر.
تعدادی از توریستها الگوها و معیارهای زشت و زیبا را انتقال می دهند و تعدادی از آنان الگوها و معیارهای دیگران را می پذیرند در این رابطه ملاحظه می گردد که مردم کشورهای سنتی و جهان سوم از بیشترین آسیبهای اجتماعی و فرهنگی برخوردار می گردند. بطور مثال هنگامی که انبوه عظیمی از توریست ها از کشورهای صنعتی به کشورهای سنتی مسافرت می کنند به همراه خود شیوه های رفتاری و لباس پوشیدن و غذا خوردن و نوشیدنیهای خاص خود را به جوامع میزبان عرضه می کنند و طبیعی است که جوامع میزبان در صورت توجیه نشدن می توانند آسیبهای فراوانی را از این بابت متحمل گردند.
نظر بر آنکه در هر حرکت توریستی افراد از هر طبقه و هر گروه و هر دسته ای با خصوصیات ویژگیهای خاص خود می توانند شرکت ورزند، طبیعتاً افرادی نیز در این مسافرها شرکت می جویند که از جهت مسایل فرهنگی و اخلاقی از صلاحیت های لازمه برخوردار نبوده و ورود افراد مختلف می تواند نظم جوامع آرام سنتی را به هم زده و در چنین اجتماعاتی اخلال ایجاد نماید. الگوها و معیارهای نامطلوب فرهنگی با ورود توریست های خوش گذران و بی بند و بار به کشورهای توریستی سنتی خلاصه نمی شود، بلکه افرادی که از این قبیل ممالک به کشورهائیکه از این جهات هیچگونه محدودیتی ندارند عزیمت می نمایند نیز در معرض خطرات و عواقب ناگوار آن قرار گرفته و پس از ورود به کشور خود به پخش معیارها و الگوهای نمونه برداری شده پرداخته و تلاش می نمایند که آموخته ها را به دیگران انتقال دهند. در جامعه شهری آمریکا و کشورهای اروپایی به ویژه در شهرهای بزرگ آن، سرمایه گذاری در امر تفریحات، سرگرمیها، گذران اوقات فراغت و توریسم، لذت جویی، انواع ورزشها، تاترهای ویژه، داروهای مخدر، خانه های . . . مشروب فروشیها، مغازه های کادویی رستورانهای هوس آلود، عشرتکده ها و نظایر آن روز به روز بیشتر می شود. به شاغلین در صنعت تفریحات و وقت گذرانیها حداکثر حقوق پرداخت می شود، آپارتمانها و بلوکهای ساختمان که به ارضای نفس و خوش گذرانی، اختصاص می یابد، با گاردهای ویژه محافظت می شوند. با کار شبانه که تا صبح ادامه می یابد، شهرها اغلب دو نوبتی کار می کنند. شهر بزرگ نیویورک که به عنوان مرکز عمده فعالیتهای اقتصادی در دنیای امروز شهرت دارد و هسته اصلی مگالاپلیس شمال شرق آمریکا محسوب می شود، خواستگاه توریستهای خوش گذران است. نیویورک هم اکنون نیز، بزرگترین مرکز توریستی و تفریحی و گذران اوقات فراغت می باشد و در نقش مراکز مهم ارضای نفس، نه تنها در آمریکا بلکه در سراسر جهان شهرت دارد.
شهرهای بزرگ دیگر آمریکا مانند لاس وگاس، بستون، فیلادلفیا، سانفرانسیسکو، اشنگتن دی سی و شهرهای بزرگ کشورهای اروپایی و آن دسته از شهرهای اروپایی و آن دسته از شهرهای بزرگ کشورهای آفریقایی و آسیایی نیز که تحت تاثیر فرهنگ نامطلوب غربی قرار گرفته اند نیز دارای چنین شرایطی هستند.
اهداف سودجویانه مراکز تفریحی و عشرتکده ها در این گونه شهرها، منشع ناگواریهای تلخی برای آن دسته از توریستهایی است که ناآگاهانه اوقات فراغت خود را در آنجا می گذرانند و بعضاً با بی توجهی به مسائل بهداشتی به بیماریهای خطرناکی مانند بیماریهای جنسی و ایدز و امثال آنها مبتلا می شوند، به طوریکه هر ساله هزاران توریست در جهان قربانی سیاستهای شوم صاحبان کاباره ها و کلوپهای شبانه می گردند، پدیده تلخی که به هیچ عنوان جایگاهی در توریسم کشورهای سنتی نداشته و نخواهد داشت.
همانطوری که در بحثهای پیشین مطرح گردید، ذکر عوارض منفی توریسم دلیلی بر نفی این صنعت مهم که از هر حیث اعتبار جهانی دارد نیست. بلکه مراد آن است که چگونه می توان از ابعاد منفی این صنعت پویا و رو به گسترش کاست و بر جنبه های مثبت آن افزود. بررسی خط مشی توریستی کشورهایی مانند مالزی که از کشورهای مهم توریستی و سنتی دنیا قلمداد می گردد، می تواند ما را در تعیین خطوط و خط مشی های توریستی یاری رساند.
منافع و عوارض
تفریح و تفرج و گشت و گذار در حقیقت به عنوان یکی از مهمترین راه های فرار از زندگی یکنواخت و ملالت آور روزمره دوران فعلی تلقی می گردد. در دوران پرتلاتم و اضطراب انگیز عصر ماشین شرایط ایجاب می نماید که انسانها جهت گریز از تضادها و تشویشها و یکنواختی ها و بیماریهای ناشی از تکنیک و صنعت به منظور بازآفرینی نیروها هر چند گاه یکبار به تفریح و تفرج و مسافرت و گشت و گذار بپردازد تا هم تمددّ اعصابی حاصل گردد و هم دیدار از سرزمینها و شگفتیها فراهم آید. قرائن مشهود از قبیل افزایش روزهای تعطیل، درآمد، طول عمر، تکامل روزافزون صنعت هوانوردی و گسترش ارتباطات جهانی دورنمای جهانگردی را بیش از پیش امیدبخش نموده و گسترش بیش از پیش آنرا نوید می دهد. اما توسعه صنعت توریسم نبایستی سبب آن گردد که اصول و مبانی خدشه پذیرد و در مسائل محیطی و فرهنگی و تاریخی تزلزل حاصل آید.
متخصصان امر توریسم در کنار مزایای فراوانی که برای توریسم قائل می باشند از عوارض و بازتابهای منفی این صنعت نیز نگران و گله مند هستند. به اعتقاد این گروه از متخصصان و کارشناسان در صورتیکه مسئولان امر توسعه جهانگردی در صدد رفع معایب برنیایند این امر می تواند زیانهای فراوان اجتماعی و اقتصادی و محیطی را به ارمغان آورد.
اثرات و عوارض منفی این صنعت عبارتند از:
الف: منافع صنعت جهانگردی
تاثیرات مثبت اشتغال، درآمدزایی، ایجاد تفاهم بین المللی، حفاظت از منابع ملی و میراثهای طبیعی، عمران و آبادی و توسعه مناطق توریستی.
ب: صدمات صنعت توریسم
تخریب و آلودگیهای محیط زیست در اشکال مختلف و نیز عدم توجه به رسوم و عادات محلی و در نتیجه سست کردن بنیادی روش زندگی محلی و . . .
نگرانیهای ناشی از این امر سبب گردیده که متخصصان و کارشناسان جهت پیدا کردن راههای افزایش اثرات مطلوب توریسم و کاهش اثرات نامطلوب آن از علوم مختلف منجمله دانشهای جغرافیایی، اقتصادی، جامعه شناسی، معماری، مهندسی، بیولوژی و . . . سود جویند.
برخی از متفکران صاحب نامی که تا کنون در این خصوص تحقیقاتی انجام داده و دارای تألیفاتی می باشند عبارتنداز:
باد- بووی و لاوسون (1977) در مورد جنبه های معماری و توریسم.
بوگارت و مدلاکیت در خصوص جنبه های اقتصادی و سازماندهی توریسم.
سیمونز (1975) و کوپوک و دوفیلد (1975) و پی یرس (1981) و ماتی سون و وال (1982) و اسمیت (1983) و پاتمور در خصوص تلاقی توریسم با علوم اجتماعی و اقتصادی و عوامل جغرافیایی و نیز پی یرس (1982) و اسمیت (1978) و دکارت (1979) در خصوص مسائل خاص ایجاد شده بین توریستها و اجتماعات میزبان و . . .
توریسم و اقتصاد منطقه ای
توسعه مناطق توریستی و تاسیسات وابسته تاثیرات عمده ای بر اسکان جمعیت ها و حمل و نقل و مراکز صنعتی و مناطق مسکونی و کشاورزی برجای گذاشته و مشکلاتی را در این زمینه ها ایجاد کرده است.
از مشکلات دیگر ایجاد شده تاثیر سوء صنعت توریسم بر ساختار شغل محلی است.
به اعتقاد "یانک" سهم روبه رشد نیروی کاری که در صنعت توریسم بکار گرفته شده است، تاثیری نگران کننده بر رشد اقتصادی منطقه دارد. به اعتقاد وی اشتغال در صنعت توریسم بسیار سودآور و سهل تر از مشاغل دیگر می باشد و در نهایت گرایش کاری به سمت این صنعت بسیار شدیدتر از دیگر بخش ها و صنایع می باشد.
علاوه بر مطالب فوق، در مواردی هتلها کارکنانشان را از خارج از کشور تأمین نموده و در نهایت جهت اسکان آنان در نزدیکی محل کارشان مشکلی بر مشکلات قبلی می افزاید. بعلاوه حضور نیروی کار خارجی ممکن است تنشهای سیاسی و نژادی را نیز به همراه داشته باشد.
مشکل سومی که منجر به اشباع توریسم در منطقه ای می گردد، فشارهایی است که این صنعت بر شبکه های خدمات عمومی از جمله آب و برق و وسایل نقلیه بخصوص در شهرهای توریستی قدیمی بر جای می گذارد.
تلفیق عوامل یاد شده می تواند سبب اشباع روانی ساکنین مناطق مزبور گردیده و احساسات و نگرشهای منفی نسبت به توریسم ایجاد گردد. ساکنین این مناطق ناچارند با توریستها برای استفاده از منابع و خدمات رقابت کنند و گذشته از این امر کیفیت و ضعیت نامأنوس معماری در هتلهای جدید و مراکز تفریحی، افراد محلی را آزار می دهد.
نقطه نظرهای یاد شده توسط یانگ، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و باید هنگام ارزیابی سود و زیان صنعت توریسم دقیقاً مورد توجه قرار گیرد. شاید لازم باشد از شیوه های کنترل تعداد توریست در بعضی از جوامع استفاده شود. از این شیوه ها می توان از طلب ویزا از توریستها گرفته تا اعمال مالیاتهای ویژه ای که به اشکال گوناگون اخذ می شود، نام برد.
با وجود این تفاصیل به تعبیر « ترنر » و « امش » تعداد دولتمردانی که می خواهند که جلوی این کاروانهای طلایی را بگیرند بسیار اندک می باشد.
از سوی دیگر ملاحظه می گردد که تعداد انگشت شماری از کشورها نظر تحقیرآمیزی را نسبت به جهانگردان اعمال نموده و آنان را به عنوان یک بیگانه و سمبل کشورهای استعماری قلمداد می نمایند.
کشور کوبا مصداق بارزی است از این گونه کشورها. دولت کمونیستی کوبا هتلهای توریستی را به خانه دانش آموزان و کارگران مزارع نیشکر تبدیل نمود اما اینگونه دولتها همانگونه که ذکر شد انگشت شمار می باشند و صنعت توریسم به عنوان یکی از بزرگترین پشتوانه های ارزهای بسیاری از کشورها محسوب می گردد و با وجود چنین روندی دولتها هرگز مایل نیستند جریان توریست را به کشورشان متوقف سازند.
تاثیرات اقتصادی توریسم بر مناطقی که جمعیت متفرق و پراکنده دارند یا از اقتصادی توسعه نیافته و فقیری برخود دارند بسیار قابل توجه می باشد. مثلاً ایجاد یک منظقه توریستی و تأسیسات مرتبط با آن نه تنها ممکن است برای مردم محلی ایجاد اشتغال نماید بلکه ممکن است سبب آوردن کارگرانی از خارج گردد که این امر رشد مسکن و سیستم خانه سازی را به همراه داشته و نتیجتاً خدمات مرتبط با آن را نیز در برخواهد گرفت. ساخت بزرگراهها و فرودگاههای جدید نه تنها تغییراتی را در نقشه این مناطق ایجاد می کند، بلکه ممکن است سبب جذب صنایع دیگری نیز بشود و متعاقب این امر ممکن است که الگوهای کشاورزی نیز دچار تغییر و دگرگونی گردد و حتی منجر به کاهش یا نابودی آن گردد. به عنوان مثال می توان از مناطق کوهستانی آلپ نام برد که در حال حاضر به علت رونق فعالیتهای توریستی در مناطق یاد شده، فعالیتهای کشاورزی در آن کاهش یافته است. از دیگر بازتابهای منفی این صنعت فهرست وار می توان از :
جهانگردی و آلودگی دریاچه ها و آبشارها 2- توریسم و آلودگیهای محیطی، یاد کرد.
واژه هتل و تاریخچة آن
