لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 95
بازار یزد
مجموعه بازار تاریخی یزد در بافت قدیمی شهر ، محله لب خندق و مجاور میدان خان ، میدان میر چخماق و خیابان های قیام و امام خمینی واقع گردیده و به همراه بناهای تاریخی مجاور خود ، یکی از وسیع ترین و زیباترین مجموعه های معماری شهر یزد را به وجود آورده است . این مجموع بر اساس آثار موجود ، در طی سده های مختلف از دوره تیموریان دوره اخیر شکل گرفته و گسترش یافته است و امروزه مشتمل بر حدود 15 بازار بزرگ و کوچک ، تعداد قابل توجهی سرا و تیمچه و بناهای دیگری چون مسجد ، مدرسه ، حسینیه ، حمام و میدان است .
یکی از قدیمترین بخش های این مجموعه در میدان میر چخماق و پشت بنای معروف به تکیة میر چخماق – که از جهتی سر در بازار نیز محسوب می شود – واقع گردیده و به بازار حاجی قنبر معروف است . این بازار از ساخته های نظام الدین حاجی قنبر بر عهده داشته است . بنای معروف به میر چخماق یا حسینیه ، ارتباطی با امیر چخماق و زمان ساخت بازار ندارد بلکه در دوره قاجاریه به عنوان حسینیه ای ، به شیوه تکایای شهر یزد ساخته شده و به هنگام مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می گرفته و در عین حال سر در بازار حاجی قنبر نیز محسوب می شده است . بر این بنا کتیبه‌ای ثبت شده که که مورخ 1296 هـ . ق و محتوی نام معماران بنا – استاد محمد حسین ولد استاد باقر بنا و استاد محمد حسین ولد زین العابدین کرمانی – است . این بنای مرتفع و زیبا مشتمل بر سر در و غرفه های طرفین و طبقات بالاست . بخش میانی بنا در سه طبقه ساخته شده و سر رأس آن دو مناره خوش طرح ساخته شده است . نمای سر در با کتیبه ها و کاشیکاری مزین شده است .
بازار خان و مجموعه اطراف آن نیز از دیگر بخش های زیبا و جالب توجه مجموعه بازار یزد است که از کناره شمالی خیابان قیام آغاز شده و با انحنایی در جهت شرقی – غربی امتداد می یابد . بازار خان در اواخر قرن 13 هجری توسط محمدخان والی (حاکم یزد به سالهای 87-1280 و 97 – 1293 هـ . ق ) ساخته شده است . در کنار این بازار سرای پنجه علی ، سرای وکیل ، تیمچه میرافضلی و مساجد و مدارس تاریخی دیگری نیز واقع شده است . بازار خان با طاق و گنبدهای مسقف شده و دارای چهار سوق زیبایی با پوشش بلند گنبدی و تزئینات کاربندی و نورگیرهای مشبک زیبایی است . از بازارخان ، بازارهای کوچک دیگری منشعب می شود که از آن جمله اند : بازار زرگری ( که از میانه بازار خان تا خیابان قیام امتداد یافته ) بازار افشار ( که به همراه کاروانسرای افشار توسط حاجی محمد صادق افشار ساخته شده است ) بازار صدری ( که از بازار افشار تا حسینیه شاهزاده امتداد یافته ) و بازار دروازة مهریز .
از بخش های مهم دیگر بازار یزد مجموعه میدان خان مشتمل بر میدان و دکان های اطراف آن ، بنای قیصریه ، مدرسه خان ، سرای گلشن و مسجدی کوچک است که در اواخر قرن 12 هـ . ق توسط محمد تقی خان ( متوفی 1213 هـ . ق ) ساخته شده است .
میدان خان از بناهای جالب توجه و خوش طرح شهر یزد است که در چهار طرف آن دکان های با سردرهای هلالی شکل و راهروهای مسقفی در جلو ، قرار گرفته است . ظاهراً قبل از احداث این میدان ، 850 هـ . ق وجود داشته است . بنای قیصریه از ضلع جنوبی میدان خان تا مدرسه خان کشیده شده و در میانه آن چهار سو مانند زیبایی با پوشش گنبدی مرتفع و رسمی بندی ، ساخته شده است . گنبد این چهار سو به سبک گنبد چهار سوق بازار خان ساخته شده و همانند آن دارای نور گیرهای زیبایی است . در این قیصریه در مجموع 28 دکان ساخته شده که عواید آن وقف مدرسه خان میباشد . در ورودی های قیصریه دو در آلت کاری بزرگ و خوش طرح نصب کرده‌اند. لوحه تاریخی قیصریه ،مورخ 1186 هـ . ق روبه روی در شرقی آن و بر دیوار دست چپ مدخل مدرسه نصب شده است .
بخش های دیگر مجموعه بازار یزد عبارتند از : بازار جعفر خان و بازار علاقه بندی که به موازات یکدیگر قرار گرفته و ورودی آنها از خیابان قیام است ( در کتاب جامع مفیدی ـ تألیف قرن 11 هجری – از بازار علاقه بندی یاد شده و بنای آن را به میرزا عبدالله پسر میرزا سلمان جابری نسبت داده شده است ) بازار پنجه علی و بازار تبریزی های که در امتداد یکدیگر قرار گرفته و از خیابان قیام تا سرای بزرگ علی آقا کشیده شده است ( نام بازار پنجه علی نخستین بار در وقف نامه مصلی – مربوط به قرن 11 هجری – ذکر شده است ) بازار مشیر که به همراه سرای مشیر در اواخر دوره قاجاریه توسط میرزا فتح الله خان مشیر الممالک ساخته شده است ؛ بازار ملا اسماعیل ( واقع در مجاورت مجموعه ملا اسماعیل و مربوط به دوره قاجاریه ) بازار سراج ها ، بازار چیت سازی ، بازار مسگری ، بازار حضرت عباس و بازار کاشیگری .
بازار ارگ بم
بازار ارگ در ابتدای ورودی حصار قلعه قرار گرفته و قریب به 60 متر طول آن است . این بازار حداقل تا اواسط سده سیزدهم هجری دایر و آباد بوده ولی امروز به ویرانه‌ای تبدیل شده است . در انتهای بازار میدانی قرار دارد که علاوه بر کارکرد تجاری ، محل انجام مراسم عزاداری ( با عنوان تکیه ) نیز بوده است . با توجه به نقشه ساختمانی بازار ، به نظر می رسد مجموعه با نقشه قبلی و به صورت یکجا بنا گردیده و بعدها تغییراتی در آن داده شده است ؛ چه حجره های ابتدای بازار با حجره‌های ابتدای بازار با حجره های انتهای آن از نظر ابعاد متفاوتند . در جلو بعضی از حجره ها ،محل هایی برای چیدن و عرضه کالا وجود داشته که بقایای آن مشهود است .
در اواسط بازار ، چهار سوقی قرار داشته که محل داروغه و نانوایی در آن قابل تشخیص و مشاهده می باشد . پوشش طاق و گنبدی بازاراکنون به صورت کامل فرو ریخته و تنها پاطاق های آن باقی مانده است .
بازار بم
مجموعه بازار تاریخی شهرستان بم که امروزه متروک مانده است ، در بافت قدیمی شهر واقع گردید ه و عمده آثار آن مربوط به دوره قاجاریه است . در دوره اخیر بخش جدیدی به این مجموعه الحاق گردیده که به بازار سجادی معروف است . بخش قدیمی بازار بم مشتمل بر چند راسته و یک کاروانسرا است که قیصریه زردشتیان خوانده می شود . این بخش در زمان رونق تجارت زردشتیان و هندوهای وابسته به کمپانی هند شرقی ساخته شده است .
بازار یزد
