در سال‌های اخیر ، کنترل کیفیت ( QC ) در آزمایشگاههای شیمی اهمیت زیادی بدست آورده است ، همچنین استاندارد بین المللی ISO/IEC 17025 نشان می‌دهد که تمام آزمایشگاهها ، باید یک قسمت کنترل کیفیت برای فعالیت مورد نظرشان تاسیس ، راه‌اندازی و نگهداری کنند .
اما این استاندارد به درستی اهمیت استفاده از آنالیز کیفی را در آزمایشگاههای شیمی و بیوشیمی نشان نمی‌دهد . در یک بخش از گزارش EUR 20605 EN (2002) ، کنترل کیفیت درآنالیز کیفی برای اولین بار پیشنهاد شده است . این مختصر یک بخش از قابلیت کنترل کیفیت در آنالیز کیفی را نشان می‌دهد .
کاربرد نمودارهای کنترل در آنالیز کیفی مهمترین فعالیت QC داخلی برای نمایش دادن و کنترل کردن جریان کیفی است . این مقاله نمودارهای کنترل را برای استفاده کلی در آنالیز کیفی شرح می‌دهد زیرا استفاده موردی از آن نمی‌تواند چندان صحیح باشد .
استفاده صحیح از آزمایش کارایی ( PT ) که برای آنالیز کیفیت برنامه‌ریزی می‌کند و از مهمترین فعالیت‌های QC خارجی است هم در این مقاله آمده است .
آنالیز یا اندازه‌گیری شیمیایی عموماً شامل استفاده از یک متد مشخص و معتبر یا استفاده از یک نمایش هندسی درجه‌بندی شده برای نشان دادن قابلیت تاثیر و یا اندازه‌گیری یک چیز نامعلوم میباشد . این فعالیت‌ها اولین گام تضمین کیفی (QA) را در آزمایشگاه شکل می‌دهد . ولی فقط وقتی که یک رویه خوش تعریف کنترل کیفیت از یک اندازه‌گیری مطمئن استفاده کرده باشد قابل اطمینان است . (Fig. 1)
در واقع ، کیفیت وکنترل آن در آنالیز شیمیایی یک مفهوم قدیمی است .
شاید حتی از زمانیکه آنالیز شیمیایی بوده است نیاز به کنترل کیفیت هم وجود داشته است . به هر حال بدلیل وجود مسائل حقوقی و استانداردهای بالا بین شرکتها که آنها را مجبور به استفاده از نتایج کیفی کرده است ، کنترل کیفیت یک مفهوم جدید به نظر می‌رسد .
استاندارد جدید بین‌المللی ISO 9000:2000 ، تضمین کیفی (QA) را بصورت یک بخش از مدیریت کیفیت تعریف می‌کند که نشانگر نیاز به آماده شدن برای بحث نیازهای کیفی است .
به بیان تخصصی‌تر ، استاندارد بین المللی ISO/IEC 17025 نشان می‌دهد که تمام آزمایشگاهها ، باید یک قسمت کنترل کیفیت برای فعالیت مورد نظرشان تاسیس ، راه‌اندازی و نگهداری کنند .
به عبارت دیگر ، آزمایشگاه برای نشان دادن اعتبار آزمایشات و کالیبراسیون ، باید دارای سیستم کنترل کیفیت باشد . در حالت کلی ، کیفیت می‌تواند به خوبی مفهوم آن بصورت میزان و درجه اجرای انتظار تسریع تعریف شود . به واسطه این انتظارات ، گونه‌های مختلفی از کیفیت می‌تواند تعریف شود .
اصطلاح QA تمام اندازه‌گیری‌‌هایی که در یک آزمایشگاه برای توصیف کیفیت فعالیت‌های آنها استفاده می‌شود را شامل می‌شود . اهمیت تمایز دادن بین QA و QC را نیز نباید فراموش کرد . در واقع معنی این اصطلاحات ، طبق گفته‌ها خیلی اوقات با هم متفاوت است . ولی در اصطلاح عملی ، همانطور که گفته شد می‌توان ملاحظه کرد که QA با تمام مقادیری که در یک آزمایشگاه برای تنظیم یا تضمین کیفیت بدست می‌آورد رابطه دارد ، با در نظر گرفتن آنکه QC مقادیر منحصر بفردی که با کیفیت نمونه‌های منحصر بفرد یا دسته‌های نمونه‌ای رابطه دارد را شرح می‌دهد .
رویه‌های نوعی QC شامل
- آنالیز مراجع ، مواد و مقادیر استاندارد
- آنالیز نمونه‌های مخفی و ناپیدا
- استفاده از نمونه‌های QC و نمودارهای کنترل
- آنالیز جاهای خالی
- آنالیز نمونه‌های میله‌ای
- آنالیز با دو رونوشت
- تست کارآیی (PT)
CITAC/Eurachem که راهنمایی است برای کیفیت در شیمی تجزیه نشان می‌دهد که بصورت یک قسمت از سیستم کیفیت آنها و نمایش دادن روز به روز و دسته به دسته اجرای تجزیه‌ای و تحلیلی ، آزمایشگاهها باید اختصاص مرحله‌ای از بررسی‌های کنترل کیفیت و دخالت دادن هرچه که ممکن است در اختصاص برنامه تست کارآیی را در پیش بگیرند (external QC) .
بدیهی است ، سطح و نوع کنترل کیفیت ، به طبیعت آنالیزها بستگی دارد و همچنین به تعداد تکرار آنها ، اندازه دسته‌ها ، درجه اتوماسیون و سطح سختی و قابلیت اطمینان آزمایش . در اینجا اهمیت دایر کردن مرکز کنترل کیفیت کاملاً واضح است . که با استاندارد ISO/IEC 17025 مشخص شده‌است . متاسفانه این استاندارد بین‌المللی به‌خوبی آنالیز کیفی را معرفی نمی‌کند ، علی‌رغم این حقیقت که آنالیز کیفی یک قسمت معنی‌دار و مهم از فعالیت‌های روزانه آزمایشگاههای شیمی و بیوشیمی را نمایش می‌دهد. مانند اهمیتی که در EUR 18405 EN (1998) گزارش شده است و سپس در EUR 20605 EN (2000) مترولوژی و مقایسات آنالیز کیفی شیمیایی بصورت سیستماتیک مطرح شد .
یک قسمت مهم از EUR 20605 EN (2000) به کنترل کیفیت آنالیز کیفی اشاره دارد .
این مقاله یک دیدگاه کلی از قابلیت کنترل کیفیت در آنالیز کیفی می‌دهد .
2)کنترل کیفیت در آنالیز کیفی
برای کنترل کیفیت نتایج ، شرح دادن پارامتری که کیفیت یک ویژگی مهم از آنالیز شیمیایی را مشخص کند ، اهمیت دارد . پس از آن تعریف کردن اینکه کیفیت چگونه می‌تواند تاثیر کند و چه ویژگی می‌تواند کیفیت مطلوب را تعیین کند ، اهمیت دارد .
کیفیت همیشه بصورت نسبی تصور می‌شود که برمی‌گردد به مقرراتی که قبلاً بر روی اصول ملی یا آئین‌نامه‌های بین‌المللی یا نیازهای مشتری ثابت شده است . در این متن مقررات با روش نمایش و یا روش کیفی ثابت شده‌است و روشن است ، زیرا ، همانطور که مشخص است ، هدف روش نمایش بر روی اصول واکنش دودویی رده‌بندی نمونه‌ها بر طبق تکرار/فقدان یک نمونه یا دسته‌ای از آنها میباشد . کنترل کیفیت برای این نوع از روشها بدلیل آنکه بر روی تشخیص مثبت یا منفی بودن کیفیت دقت دارد .
کنترل کیفیت می‌تواند به دو دسته تقسیم شود :
شامل 26 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله کنترل کیفیت در آنالیز کیفی
