بسیاری از روانشناسان معتقدند نوجوانی یک دگرگونی جسمانی ، روانی ، شناختی و نیز تغییر در الزامات اجتماعی است. از قدیم این دوران هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین دورانی به مراتب دشوارتر از زمان کودکی قلمداد شده است. یکی از عواطف متداول در بین نوجوانان خشم است که بر اثر برخورد نوجوان به مانعی که بر سر راه هدف او قرار می گیرد حاصل می شود و به پرخاشگری که یک واکنش عمومی به ناکامی امیال است منجر می گردد. به طور کلی نوجوانان در این دوران حساس می شوند ؛ هیجان های شدید دارند به دنبال احساس عدم اطمینان و تنش ناسازگاری و پرخاشگری در آنان دیده می شود و اجتماع از آنها می خواهد که مستقل باشند و روابط خود را با دیگران تغییر دهند.
هیجان ها پدیده های ذهنی ، زیستی ، هدفمند و اجتماعی هستند. پدیده هایی فطری که در افراد مختلف در شرایط یکسانی بروز می کنند و تاثیرپذیری زیادی از شرایط فرهنگی و یادگیری ندارند و پاسخ های فیزیولوژیک مشخصی را فرا می خوانند ( ریو[1] ، ترجمه سیدمحمدی 1383 ). یکی از هیجانهایی که در زندگی همه افراد نقش مهم و موثری دارد هیجان خشم است. خشم نوعی از هیجان است که اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتارهای نامناسب دیگران بروز می کند. خشم ممکن است از یک رنجش و ناراحتی زودگذر تا یک عصبانیت تمام عیار گسترش یابد. اما در هر حال پدیده ای کاملا طبیعی است و مانند سایر احساسات و هیجانها نشانه سلامت ، تندرستی و عواطف انسانی است. خشم ممکن است ناشی از عوامل درونی مثل افکار و عقاید غیرمنطقی ، توقعات نابجا و احساس ناکامی و یا عوامل بیرونی مثل خیانت در امانت مورد بی اعتنایی قرار گرفتن ، ملاحظه نکردن دیگران ، مورد توهین و تجاوز واقع شدن باشد ( کلینکه2، ترجمه محمدخانی 1382 ). خشم به صورت پرخاشگری فیزیکی ، پرخاشگری کلامی ، خصومت ، مخالفت ، انتقاد ، احساس رنجش ، بارها درباره چیزی حرف زدن ، دوری و اجتناب از مسائل و افراد ابراز می شود ( نساجی زواره، 1385 ). خشم هیجان خطرناکی است زیرا در پی تخریب و از بین بردن آن چیزی یا کسی است که سازوکار آن را مانعی بر سر راه خود می داند. افزایش فشارخون و ضربان قلب و تحریکات بدنی ناشی از خشم ممکن است برای فرد خطرناک باشد. خشم اگر هم ابراز نشود و درون ریز شود خصومت را در درون فرد افزایش می دهد و به عملکرد او در موقعیتهای بین فردی و اجتماعی و سازگاری با دیگران دستیابی به اهداف ، زندگی خانوادگی و موقعیتهای شغلی آسیب می زند ( بشکار، 1387)
1-2- بیان مسئله
خشم یکی از هیجان های طبیعی انسان است که در مولفه های هیجانی جایگاه خاصی دارد. خشم واکنشی مرتبط با تنیدگی و خصومت است که با قرار گرفتن در موقعیت های گوناگونی از ناکامیهای واقعی یا خیالی ، آسیب ها ، تحقیرها ، تهدیدها یا بی عدالتی ها برانگیخته می شود که ممکن است به پاسخهای غیر ارادی مانند افزایش فشارخون ، ضربان قلب ، تعریق و افزایش قند خون منجر شود. خشم به طور معمول به یک هدف بیرونی منتقل می شود همچنین واکنشهای رفتاری می تواند طیفی از اجتناب از منشا خشم تا خشونت کلامی یا رفتاری را دربرگیرد ( کرسینی، 1999 ). اگرچه خشم هیجانی طبیعی و گاهی مفید است ولی خطرهایی نیز به همراه دارد. وقتی خشم خارج از کنترل و مخرب باشد می تواند به مشکلاتی در کار ، روابط بین فردی و کیفیت کلی زندگی منجر شود ( انجمن روان شناسی امریکا، 2004 ). بررسی آمار و اطلاعات نشان می دهد که در چند دهه اخیر خشم و پرخاشگری افزایش یافته است و شواهد تجربی زیادی آثار مخرب خشم را در روابط انسانی نشان داده اند ( کوپ و لندبرگ 1992 ؛ نولو شواسکی و فرالکه 1992 ). به همین دلیل این مسئله توجه متخصصان به ویژه روان شناسان را به خود جلب کرده است. در طی سال های گذشته پژوهشهایی به منظور یافتن علل خشم و تاثیرات آن در روابط بین فردی و شیوه های کنترل آن صورت گرفته است.
در همین راستا سوال اصلی که برای محقق در پی یافتن آن است چه عواملی با عث کنترل خشم و پرخاشگری در بین دانش آموزان دختر هنرستان نسبت به دبیرستان در شهر فیروزآباد می باشد؟
1-3-اهمیت و ضرورت تحقیق
پرخاشگری به عنوان یک مشکل شدید و رو به افزایش در میان نوجوانان شناخته شده است. در حال حاضر پرخاشگری یک مساله ی اجتماعی و یکی از موضوعات اساسی بهداشت روانی به حساب می آید ( نیکلسون1، 2003 ). پرخاشگری یکی از نشانه های اختلال سلوک به صورت الگوی تکراری و مداوم رفتاری است که در آن حقوق اساسی دیگران ، مقررات یا هنجارهای اجتماعی و اخلاقی عمده ای متناسب با سن زیر پا گذاشته می شود ( انجمن روان پزشکی آمریکا، 1994 ). این گروه از کودکان ظاهرا مترصد مشاهده ی علایم خصمانه در محیط اجتماعی خود هستند که ترغیب کننده ی آنها به نشان دادن واکنش عملکردی و غیرکلامی است. آنها معمولا اعتقاد دارند که پرخاشگری اعتماد به نفس آنها را بالا برده تصویری مثبت از آنها فراهم می سازد و باعث رنج قربانیان آنها نمی شود ( اسلابی2 و همکاران ،1988 ). غیر از مشکلات شخصی همراه با این رفتارهای پرخاشگرانه انعکاس معنی دار آن درارتباط با قربانیان پرخاشگری نیز بسیار مهم است. درمورد آسیب شناسی این رفتارها تحقیقات متعددی صورت گرفته که همگی دربرگیرنده ی عوامل چند وجهی زیست شناختی ، اجتماعی و روان شناختی است. جریانی که از حدود سال های 1970 به عنوان انقلاب شناختی به وجود آمد بسیاری از اختلال ها را مورد بررسی دقیق قرار داده و راهکارهای شناختی مناسب را برای درمان آنها معرفی نموده است. پرخاشگری و کنترل خشم نیز جزو رفتارهای آسیب زایی است که نهضت شناختی بسیار به آن پرداخته است.
پرخاشگری از مسائل پر اهمیت در دوران نوجوانی است. همه روزه در مدارس نوجوانانی مشاهده می شوند که به علت زد و خورد ، دعوا و رفتارهای پرخاشگرانه تنبیه انضباطی می شوند و با عکس العمل اولیای آن مدارس مواجه می گردند. نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه ای را که در آن زندگی می کنند زیر پا می گذراند در اغلب موارد والدین و اولیای مدارس با آنها درگیری پیدا می کنند و حرکات آنها گاهی به حدی باعث آزار و اذیت اطرافیان می شود که به اخراج آنها از مدرسه می انجامد. آنچه که باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است اثرات نامطلوب آن بر رفتار بین فردی و همچنین اثر ناخوشایند آن بر حالات درونی و روانی افراد است. عدم مهار رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اینکه می تواند باعث ایجاد مشکلات بین فردی و جرم ، بزه و تجاوز به حقوق دیگران شود می تواند درون ریزی شده و باعث انواع مشکلات جسمی درونی و روانی مثل زخم معده ، سردردهای میگرنی ، افسردگی گردد ( الیس، 1998 ) .
لذا این پژوهش ما را بر آن داشت تا با دادن آگاهی به اولیاء و مربیان مدارس با نحوه مقابله مقابله با پرخاشگری و مهارت کنترل خشم در نوجوانان قدم موثری برداریم.
پایان نامه /تحقیق و پروژه بررسی مقایسه کنترل خشم و پرخاشگری بین دانش آموزان (با قابلیت ویرایش و دریافت فایل Word )
