spss

اختصاصی از حامی فایل spss دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 11

به نام خدا

این پرسشنامه برای درس روش های آماری بوده و هیچ ارزش دیگری ندارد و از همکاری شما کمال تشکر و قدر دانی را داریم.

(گروه علوم تجربی )

سوال 1 :

1- به چه میزان سواد والدین بر افت تحصیلی دانش اموزان تاثیر دارد ؟:

الف)خیلی زیاد ب)زیاد ج)متوسط د)کم

رده ها

نشان دسته

فراوانی مطلق

فروانی تجمعی

فراوانی نسبی

فراوانی نسبی تجمعی

درصد فراوانی نسبی

[1-2)

1.5

20

20

30/20

30/20

67%

[2-3)

2.5

10

30

30/10

30/30

33%

[3-4)

3.5

0

30

30/0

30/30

0%

[4-5)

4.5

0

30

30/0

30/30

0%

جمع

30

100%

توضیح برای نمودار دایره ای سوال1 :

برای رسم نمودار دایره ای از درصد فراوانی نسبی استفاده می کنیم.67% از دانش آموزان از افت تحصیلی رنج می برند و 33% از دانش آموزان متغیر نصبی در افت تحصیلی دارند .

توضیح برای نمودار میله ای:

برای رسم نمودار میله ای از نشان دسته ها و درصد فراوانی نسبی استفاده میکنیم.

نمودار هیستوگرام(مستطیلی):

برای رسم این نمودار از رده ها و درصد فراوانی نسبی استفاده می شود.

شاخص های آماری برای سوال 1: میانگین/میانه/نما/واریانس.

سوال 2 :

2-به چه میزان کم بود امکانات برافت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد :

الف)خیلی زیاد ب)زیاد ج)متوسط د)کم

توضیح نمودار دایره ای سوال 2 :

برای رسم نمودار دایره ای از درصد فراوانی نسبی استفاده می شود.13% از دانش آموزان از امکانات تحصیلی راضی نیستند.33% رضایت متوسطی دارند و 54% برای تحصیلی راضی هستندو مابقی راضیت کمی دارند

توضیح نمودار میله ای :

برای رسم این نمودار به نشان دسته ها و درصد فراوانی نسبی لازم است.

توضیح نمودار هیستوگرام:

برای رسم این نمودار از رده ها و درصد فراوانی نسبی استفاده می شود.

شاخص های آماری برای سوال2:میانگین/میانه/نما/واریانس.

سوال 3 :

به چه میزان محتوا و حجم کتاب بر افت تحصیلی تاثیر دارد؟

الف)خیلی زیاد ب)زیاد ج)متوسط د)کم

برای رسم آن از درصد فراوانی نسبی استفاده می کنیم.3% از دانش آموزان حجم زیاد دروس را عامل افت تحصیلی می دانند .23% حجم کتاب را دخیل نمی دانند .47% ارتباطی نمی بینند و 27% حجم و محتوای کتب را عامل افت خود و دانش آموزان می دانند.

توضیح نمودار دایره ای :

توضیح برای نمودار میله ای:

برای رسم این نمودار به نشان دسته ها و درصد فراوانی نسبی لازم است.

GRAPHS=>BAR=>VALUES INDIVIDUAL CASES=>DIFINE

توضیح برای نمودار هیستوگرام:

برای رسم آن از نشان دسته ها و درصد فراوانی استفاده می کنیم.

شاخص های آماری برای سوال 3:میانگین/میانه/نما/واریانس.

سوال 4:

به چه میزان مشکلات اقتصادی بر افت تحصیلی تاثیر دارد ؟

الف)خیلی زیاد ب)زیاد ج)متوسط د)کم

توضیح برای نمودار دایره ای سوال 3:

برای رسم این نمودار از درصد فراوانی نسبی استفاده می کنیم.60% از دانش اموزان مشکلات اقتصادی را عامل افت تحصیلی می دانند 37% دیدگاه نرمالی تری نسبت ان دارند و23% ارتباطی با اقتصاد خانواده و افت تحصیلی نمی دانند .

توضیح برای نمودار میله ای:

برای رسم آن از نشان دسته ها و درصد فراوانی نسبی استفاده می کنیم.

توضیح برای نمودار هیستوگرام:

برای رسم آن از رده ها و درصد فراوانی نسبی استفاده می کنیم.

مقاله بررسی و دلایل اثبات وجود خدا در فلسفه اسپیتوزا

اختصاصی از حامی فایل مقاله بررسی و دلایل اثبات وجود خدا در فلسفه اسپیتوزا دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:52

مطالعه و بررسی دلایل اثبات وجود خدا در فلسفه اسپیتوزا، این نتیجه را به دست می دهد که مبنای پذیرش وجود خدا توسط او دلایلی است که از فسلفة دکارت در اختیار داشته است. هر چند برخی از شارحین فلسفه اسپیتوزا براهین موجود در آثار او را بعضاً متفاوت دانسته‌اند[1] اما واقعیت این است که اصل و اساس این براهین همان اصول موضوعه ای است که او از آثار دکارت آموخته است. این احتمال قوی به نظر می رسد که تفاوت استدلالهای اسپیتوزا و دکارت در خصوص اثبات وجود خدا بیشتر مربوط به نتایجی باشد که دو فیلسوف (و خصوصاً اسپیتوزا) از آنها استخراج کرده اند.

به هر حال صرفنظر از صحت و سقم این سخن که آیا دلایل اسپیتوزا متفاوت از استدلالهای دکارتی اثبات وجود خدا هستند یا خیر، در مجموع در این زمینه چهار برهان یا چهار تقریر مختلف از یک برهان، در آثار فیلسوف مورد نظر ما قابل تفکیک هستند که در این قسمت به شرح آنها خواهیم پرداخت.

1- برهان اول

به نظر می رسد با توجه به اشارات خود اسپیتوزا در آثارش مهمترین برهانی که او برای اثبات وجود خدا بیان می کند، برهانی است که اکنون قصد بیان آن را داریم. این برهان مبتنی بر این اصل است که در گفتن اینکه چیزی مندرج در طبیعت یا مفهوم چیزی است به منزله این است که بگوییم آن دربارة این چیز صادق است[2].»  به عنوان مثال اگر ما مفهوم سه ضلعی را مندرج در طبیعت یا مفهوم یا ذات مثلث می دانیم این بدین معنی است که مثلث های موجود در جهان هم سه ضلعی هستند. مقدمه دوم این برهان این است که طبق تعریف اسپیتوزا از مفهوم خدا، «وجود ضروری مندرج در مفهوم خداست»[3]

بنابراین، در مورد خدا میتوان گفت که «وجود ضروری در اوست یا اینکه او موجود است[4].»

این برهانی است که اسپیتوزا آن را برهان لمی می داند و به واسطة آن با توماس آکوئیناس که معتقد به عدم امکان اقامه برهان لمی در اثبات وجود خداست، مخالفت می ورزد. همین برهان در قضیه 11 از کتاب اخلاق به این صورت بیان شده است که «خدا یا جوهر که ؟؟‌از موجود است.»[5] برخی از شارحین آثار اسپیتوزا با تبدیل این استدلال به قیاسی شرطی آنرا به این صورت توضیح داده اند:

«اگر تصور واضح و متمایزی داریم از خدا چونان موجودی که ماهیتش متضمن وجود است، پس خدا را مستقیماً ادراک می کنیم.

اما تصور واضح و متمایزی داریم از خدا چونان موجودی که ماهیتش متضمن وجود است. پس وجود خدا را مستقیماً ادراک می کنیم[6].

تفسیر استاد محسن جهانگیری مفسر و منتقد آزاد آسپیتوزا در کشور ما ، نیز مشابه تبیین فوق است. ایشان معتقدند : «این برهان را میتوان به صورت قیاس شرطی زیر درآورد:

هرگاه از خدا به عنوان موجودی که ذاتش مستلزم وجود است، تصوری روشن و متمایز داشته باشیم،‌وجود او را مستقیماً ادراک خواهیم کرد. اما از خدا به عنوان موجودی که ذاتش مستلزم وجود است تصوری روشن و متمایز داریم. پس وجود او را مستقیماً ادراک می‌کنیم. البته این قیاس با قیاس دیگری تکمیل می شود به این صورت که هر چیزی را که مستقیماً ادراک کنیم موجود است، آن موجود است. خدا را مستقیماً ادراک می کنیم که موجود است. پس خدا موجود است. یعنی که با نوعی از علم متقین به وجود خدا معرفت داریم[7].»

بنابر چنین تفاسیری از این برهان است که کسانی مانند ویلیام ارل و ولفین معتقدند که چنین بیانی صرفاً ابراز یک شهود عقلی از ماهیت و وجود ضروری خدا است و اسپیتوزا در اینجا در مقام گزارش این امر است که ما تجربه ای از خدا داریم و یا می توانیم داشته باشیم که در آن وجودش را برای ماهیتش ضروری تصور می کنیم.

در مقابل بنابر تفسیر دیگری که از برهان وجودی اسپیتوزا بر اثبات وجود خدا که توسط هارولدزوکیم ارائه شده است هدف اسپیتوزا از ارائه چنین بیانی آوردن استدلال محکمی در خصوص وجود خدا بوده است. بنابراین برهان «باید گفت ماهیت جوهر اقتضا می کند که موجود باشد و جوهری که موجود نیست، اساساً جوهر نیست. یک جوهر ناموجود،‌یک امر متناقض با لذات است.

براین اساس شما یا باید مفهوم جوهر را رها کنید یا باید بپذیرید که جوهر یعنی خدا، بالضروره موجود است. اما اگر شما مفهوم جوهر را کنار بگذارید در آن صورت ناچارید مفهوم حالت را نیز کنار بگذارید. پس یا هیچ چیز وجود ندارد یا خدا بالضروره موجود است[8].

[1] - پارکینسن،‌جی، ایچ، عقل و تجربه از نظر اسپیتوزا ، ترجمه محمدعلی عبداللهی، قم، بوستان کتاب، 1381، ص 60.

[2] - اسپیتوزا، باروخ، شرح اصول فلسفه دکارت وتفکرات مابعدالطبیعی،ترجمه محسن جهانگیری،سمت،تهران،1382،ص‌77.

[3] - همان.

[4] - همان

[5] - اسپیتوزا، باروخ، اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران، چاپ اول ، 1364، ص 21.

[6] - Wolfson, Harry, the Philosopy of spinoza , cambrigge: massachusetts, 1934, pp, 174-213.

[7] - اسپیتوزا، ‌باروخ، همان، ص 22.

[8] - حسامی فر، عبدالرزاق، براهین اثبات وجود خدا در آثار اسپیتوزا، دو فصلنامه حکمت، شماره 8 پاییز و زمستان 1385 ، ص 103-100.

کارآموزی زراعت و اصلاح نباتات 23 ص

اختصاصی از حامی فایل کارآموزی زراعت و اصلاح نباتات 23 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 23

( به نام خدا (

گزارش کارآموزی

دانشجو: محمد حسن داورزنی

رشته:زراعت و اصلاح نباتات

استاد کارآموز:مهندس علی فرساد

سرپرست کار آموزی : مهندس سید صمد ضیائی

بهار85

فهرست مندرجات

عناوین صفحه

ترویج و آموزش کشاورزی 4

رابطه ترویج با تحقیق 6

رابطه تحقیق با آموزش 7

کمک مروج از طریق ارتباط با محقق 8

روشها و وسایل کمک آموزشی 9

نکات ایمنی هنگام سمپاشی 10

عوامل مؤثر در کاهش بازدهی کود و زراعت و باغبانی 11

هورمون Pix و کاربرد در پنبه 11

ارزش مبادله یک کیلو پنبه محلوج با سایر محصولات 12

کرم قوزه پنبه 12

کنه پنبه 13

رقم ساحل 14

بیماری بلاست برنج 15

سوختگی غلاف برنج 16

خسارت موشها به برنج 17

خسارت پرندگان به برنج 17

سیاهک دروغی برنج 18

پوسیدگی غلاف برنج 18

پوسیدگی ساقه برنج 19

پروانه کرم ساقه خوار برنج 19

اختلاف بین برنج و سوروف 20

پوسیدگی طوقه برنج 20

منابع و مأخذ 22

ترویج و آموزش کشاورزی

بطورکلی فعالیتهای ترویجی را که در غالب کشورهای جهان پذیرفته شده می توان به چنداصل استوار دانست:اصول اقتصادی ، اصول آموزشی و اصول اداری.

که در اینجا بطور اجمالی به اصول آموزشی ، اشاره خواهد شد:

برای اینکه سطح میزان بیشتر خواهی در بین جامعه روستائی بالا رود، و برای اینکه اندیشه های نو و شیوه های نوین کشاورزی در روستا رواج پیدا کند و برای اینکه حس همیاری و خودیاری در روستا ها فزونی یابد و سرانجام برای اینکه بتوان به هدفهای نهائی ترویج که همانا افزایش سطح درآمد روستائیان و رسیدن به کمال مطلوب در

به نام خدا

اختصاصی از حامی فایل به نام خدا دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 27

به نام خدا

با حمد و سپاس از خداوند مهربان که به من این نعمت را ارزانی داشت تا بتوانم در مراحل مختلف زندگی از موقعیت‌ها و فرصت‌های مفید استفاده ببرم و از مشکلات نهراسم و به رشته مورد علاقه خود یعنی معماری که در راس تمام رشته‌ها و مهارت‌ها قرار دارد وارد شوم و بتوانم با استفاده از اساتید و کتابها در یادگیری آن موفق باشم.

گزارش کاراموزی دفتر فنی مهندسی جاوید سازه معماری

زمان شروع و پایان دوره

پس از اطلاع دانشکده شریعتی از محل کارآموزی اینجانب در تاریخ 7/5/85 شروع به فعالیت نمودم و تا تاریخ 12/6/85 به مدت 30 روز از ساعت 8 صبح لغایت 4 بعد از ظهر در مجموع به مدت 240 ساعت در آن محل به کارآموزی و فرا گرفتن اطلاعات و تجربیات مفید جدید مشغول بودم.

لازم به ذکر است که در ایام تعطیل رسمی و جمعه‌ها با کسب اجازه از مهندس جاوید در محل کارآموزی خود حضور نداشتم. و با گذراندن چند روز اضافه به جبران روزهای که تعطیل رسمی و جمعه بود پرداختم.

لازم به ذکر است اینجانب حتی پس از گذراندن 240 ساعت کارآموزی با کسب اجازه از مهندس جاوید چند روز دیگر در آنجا برای فراگیری بیشتر کار حضور داشتم.

گزارش فعالیت‌های انجام شده

در تاریخی 7/5/85 در اولین روز کارآموزی با مراجعه دفتر فنی مهندس جاوید سازه محلی که در آنجا باید فعالیت‌های دوره کارآموزی خود را به انجام می‌رساندم حضور یافتم. در اولین روز کارآموزی به دلیل آشنا نبودن با افراد و محیط کار مشغول به آشنایی با مسئولان و کارکنان دفتر مهندس شدم.

در تاریخ 8/5/85 در دومین روز کارآموزی پس از مراجعه به دفتر فنی سعی به آموختن روابط بین کارکنان با مراجعین و نوع آمد و شد مهندسین و پیمانکاران پرداختم. در آن روز چند پیمانکار و یک صاحب زمین که برای ساخت آپارتمان زمین یک طبقه خود را در اختیار مهندس جاوید قرار داده بود به صحبت‌های آنها پیرامون ساخت و ساز توجه کردم.

در تاریخ 9/5/85 در سومین روز کار آموزی پس از مراجعه به دفتر فنی به دلیل آشنا نبودم کامل و صحیح با مهندس جاوید و دیگر کارکنان به مانند روزهای قبل بیشتر سعی کردم تا با روابط بین مهندس و کارکنان و مراجعین و صحبت با یکی از همکاران مهندس جاوید به پیرامون درس معماری در دانشکده خود در اصفهان و نوع آموزش درس‌ها و سطح آموزش صحبت کردیم.

در تاریخ 10/5/85 در چهارمین روز کارآموزی خود با حضور دفتر مهندسی پس از گذشتن چند ساعت از روز که من مشغول صحبت با همکار مهندس جاوید در مورد دفتر مهندس که در آن مشغول کارآموزی بودم یکی از پیمانکاران با مراجعه به دفتر فنی مهندس جاوید خواستار تغییر طراحی نقشه‌ای که مهندس جاوید ترسیم کرده بود نمود و دلیل خود را زیبا نمودم طرح از نظر مالک زمین عنوان نمود و من نیز با کسب اجازه از مهندس جاوید با نظرات بر نحوه ارائه طرح جدید و رفع اشکال در آن نقشه توسط مهندس جاوید چند نکته در مورد طرح و بهتر نمودن طرح آموختم.

در تاریخ 11/5/85 در پنجمین روز کارآموزی خود پس از حضور در محل و با کسب اجازه از مهندس جاوید به بررسی چند نقشه معماری که مهندس جاوید ترسیم نموده بود و جواز ساخت داشتند پرداختم و با بررسی نقشه‌ها با هم از جمله متراژ زمین، متنوع بودن طرح‌ها، شمالی و جنوبی بودن زمین‌ها، قرارگیری آنها در

مقاله درباره خدا در قرآن

اختصاصی از حامی فایل مقاله درباره خدا در قرآن دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"

 فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

 تعداد صفحات:255

ادبیات وپیشینة تحقیق

خدا در قرآن

هر یک از کتب آسمانی ضمن آیات خود سیمای ویژه از خداوند را به دست می‌دهد که شناخت آن، نقش بسیار مهمی در فهم دیگر معارف دینی و میزان تعهد به دستورهای الهی دارد. مثلاٌ در کتب مقدس عهد عتیق ، با خدایی مادی[1]، بخیل[2]، دروغگو[3]، پشیمان[4]، فراموشکار[5]، خسته[6]، خشمگین و  غیرحلیم[7]، و ضعیف در برابر کید و قدرت انسان[8]، و شیطان مواجهیم.

خدای عهد جدید موجودی مهربان است که برای بخشش گناه ذاتی آدمیان (خوردن از درخت ممنوعه ) زمینی شد و مصلوب گشت[9].

اما خدایی که در ترسیم قرآن شده، چگونه است و چه نقشی در هستی دارد و از سویی چه تأثیری نیز بر انسان می‌نهد؟ آیا جایگاهش در بالای کهکشان‌ها، آسمان‌ها وجبروت می‌باشد، یا اینکه نزدیک است و قریب؟ آیا فلسفی خشک است، یا اینکه دوست‌داشتنی‌ترین محبوب و زیباترین موجودی است که می‌توان با او از محبت و عشق دم زد؟

تلقی و دریافت ما از سیمای خداوند، توجیه‌گر نوع رابطه‌ای است که با او برقرار می‌کنیم. مثلاً گروهی خدا را در فاصله بسیار دور از زندگی خود قرار می‌دهند و بلکه او را حذف می‌کنند و برخی نیز او را در دل و دیده و زندگی، حقیقتی یگانه یافته و حتی خود و دیگران را عدم فرض کرده‌اند. اینان که سروده‌اند «ما عدم‌هاییم هستی‌هانما»،  در خانه جز صاحب‌خانه ندیده‌اند. کامل‌ترین سیمای خداوند در قرآن ظهور یافته؛ قرآنی که ظرف تجلی کامل اسماء و صفات پروردگار.

اسما و صفات خدا در یک نگاه

و لله الأسماء الحسنی فادعوه بها[10].

قرآن مجید و روایات اسلامی خداوند را دارای «نام‌های نیک» دانسته‌اند؛ نام‌هایی که بیانگر صفات اویند. آیه مذکور نام‌های نیک را تنها از آن خداوند می‌داند.[11]

اینکه «اسماء حسنی» مخصوص خداوند است، از این روست که اسماء او حاکی از کمالات اوست و از دیگر سو واجب الوجود، عین کمال و کمال مطلق است. از همین رو، کمال حقیقی از آن اوست و غیر او هر چه هست، ممکن الوجود و سراسر فقر و نیازست.

نام‌های نیک خداوند که در قرآن و دیگر منابع اسلامی بر پاره‌ای از آنها تأکید ویژه شده، فراوان‌اند. مثلاً در برخی از روایات اسلامی برای خداوند نود و نه اسم و صفت نام برده شده است.[12]

در قرآن نیز برای خداوند، اسما و صفات گوناگونی بر شمرده شده که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. «الله»؛ ذاتی که جامع همه کمالات است و آن کمالات را به طور مطلق دارد.
2. «واحد»؛ ذاتی که اجزایی ندارد و شبیه مانندی برای او نیست.
3. «صمد»؛ آقا و بزرگی که همگان دست حاجت به سوی او دراز می‌کنند و او از همه بی‌نیاز است و از سویی مقصود همگان می‌باشد.
4. «اول»؛ کسی که از آغاز بوده، بی آنکه آغازی داشته باشد (ازلی).
5. «آخر»؛ کسی که آخر است، بی آنکه انتهایی داشته باشد (ابدی).
6. «باقی»؛ کسی که برای او فنا نیست.
7. «ظاهر»؛ ذات پاک خداوند به واسطه آیات و نشانه‌هایی که از قدرت و حکمتش مایه گرفته، کاملاً ظاهر و آشکار است.
8. «باطن»؛ کسی که کنه ذاتش از دسترس افکار و اندیشه‌ها بیرون است.
9. «حی»؛ کسی که فعال و مدبر است.
10. «غنی»؛ خداوند احتیاجی به غیر ندارد و نیازی به ابزار، اعضا و جوارح در او نیست.
11. «متکبر»؛ او شایسته بزرگی است و چیزی برتر از او نیست.
12. «عدل»؛ داوری است دادگر و حاکمی است عادل.
13. «ملک»؛ مالک حکومت، و حاکم بر جهان هستی است.
14. «جبار»؛ او بر همه چیز تسلط دارد و دست‌های افکار و اندیشه‌ها از رسیدن به دامن غظمتش کوتاه است و با اراده نافذش به اصلاح هر امر می‌پردازد.
15. «حق»؛ او وجودی ثابت، پایدار، برقرار و دارای عینیت و واقعیت است.
16. «سمیع»؛‌کسی که به همه مسموعات احاطه دارد.
17. «بصیر»؛ کسی که بر همه دیدنی‌ها محیط است.
18. «رائی»؛ بیننده و آگاه.
19. «شهید»؛ او شاهد و ناظر در همه جاست.
20. «علیم»؛ کسی که هم از ذات خویش و هم از اسرار درون ما آگاه است و ذره‌ای در آسمان و زمین بر او مخفی نیست.
21. «حکیم»؛ کسی که تمام افعالش صحیح، استوار و خالی از فساد و خطاست.
22. «خیبر»؛‌ائ عالم و آگاه بوده، از باطن امور و اسرار درون باخبر است.
23. «مبین»؛ آثار قدرتش در همه جا نمایان، و حکمش در عالم تکوین و تشریع ظاهر است.
24. «قدوس»؛ او ظاهر است و پاک از هر گونه آلودگی به نقایص.
25. «مجید»؛ خداوند کریم، عزیز و صاحب مجد و غظمت است.
26. «جلیل»؛ او بزرگ، عظیم و صاحب جلال و اکرام است.
27. «علی»؛ کسی که بلند مقام است.
28. «اعلی»؛ کسی که پیروز و غالب و یا برتر از همه چیز است.
29. «عظیم»؛ او آقا و بزرگ و قادر و قاهر است.
30. «کبیر»؛ او بزرگ و آقاست.
31. «حمید»؛ کسی که شایسته هر‌گونه حمد و ثناست.
32. «بدیع»؛ کسی که اشیای جهان را بدون الگوی قبلی ابداع کرد.
33. «ذاری»؛ او اظهار کننده است. نیز آنجا که آفرینش اشیا سبب ظهور آنها می‌شود، این واژه به معنی خالق نیز هست.
34. «صانع»؛ او سازنده، خالق و آفریدگار همه اشیاست.
35. «فالق»؛ خداوند دانه‌های گیاهان را در دل زمین می‌شکافد و جنین را از شکم مادر بیرون می‌فرستد. نیز ظلمت شب را با نور سپیده صبح شکافته، پرده عدم را با آفرینش موجودات پاره می‌کند.
36. «نور»؛ او روشنی بخش عالم هستی و فرمان دهنده و هدایت کننده آنهاست.
37. «اله»؛ معبود کسی که شایستگی عبادت دارد و عبادت جزء برای او شایسته نیست.
38. «حفیظ»؛ او حافظ و نگه‌دارنده موجودات است.
39. «حسیب»؛ او کسی است که همه اشیا را بر شمرده، نسبت به همه آگاهی دارد و از سویی به حساب اعمال بندگان نیز رسیدگی می‌کند. این صفت به معنای بی‌نیاز کننده نیز آمده است.
40. «رازق»؛ خداوند همه بندگان را –اعم از خوب و بد- روزی می‌بخشد.
41. «قیّوم»؛ او قائم به ذات خویش است و همه موجودات به او قوام دارند.
42. «قابض»؛ او ارواح را از بدن‌ها می‌گیرد و نور آفتاب را هنگام غروب بر می‌گیرد. نیز برای جمعی روزی را قبض می‌کند و نور وجود را در آنجا که صلاح بداند، جاری می‌سازد.
43. «باسط»؛ نقطه مقابل «قابض»، یعنی فیض هستی را گسترش دادن، نعمت را به ارزانی به بندگان عطا کردن و آنها را مشمول فضل و احسان خویش نمودن.
44. «مصوِّر»؛ او به مخلوقات و از جمله به جنین در شکم مادر شکل بخشیده، دائماً در حال صورت‌گری طبیعت و پدیده‌هاست.
45. «کافی»؛ او بندگان را کفایت می‌کند و کسانی را که بر او توکل کنند، از دیگران بی‌نیاز می‌سازد.
46. «هادی»؛ خداوند هدایت کننده بندگان به‌سوی حق و عدالت و بلکه هدایت کننده همه موجودات در عالم تکوین، و همه صاحبان عقل در عالم تشریع است.
47. «وکیل»؛ او سرپرست، حافظ، ملجأ و پناه بندگان است.
48. «وارث»؛ همه کسانی که چیزی را در مالکیت خود دارند، سرانجام می‌میرندو آنچه دارند، باقی می‌گذارند، به جز خداوند.
49. «باعث»؛ او کسی است که همه مردگان را در قیامت محشور می‌کند و بعثت انبیا نیز از ناحیه اوست.
50. «دیِّان»؛ او بندگان را ذر برابر اعمالشان جزا می‌دهد.
51. «مولی»؛ او یاری دهنده و سرپرست مخلوقات است.
52. «مهیمن»؛ خداوند گواه، شاهد و حافظ همه چیز است.
53. «محیط»؛ او به همه اشیا آگاهی و احاطه دارد.
54. «قدیر»؛ کسی که بر همه چیز تواناست.
55. «اکرم»؛ کسی که از همه کریم‌تر و بزرگوارتر است.
56. «حلیم»؛ او کسی است که در برابر گناه گنهکاران بردبار است و در مجازات آنها عجله نمی‌کند.
57. «رحمن»؛ رحمت وی گسترده و شامل همگان است.
58. «رحیم»؛ رحمت ویژه‌اش شامل حال مؤمنان است.
59. «رئوف»؛ او رحیم و مهربان است[13].
60. «سلام»؛ او کسی است که سر چشمه سلامت و منبع آن است و هرگونه سلامت را افاضه می‌کند.
61. «مؤمن»؛ او به وعده‌هایش عمل می‌کند و ایمان بذاتش را از طریق آیات و نشانه‌ها، عجایب تدبیر و لطایف تقدیرش در دل‌ ها ایجاد کرده، بندگان را از ظلم و جور در امان می‌دارد و مؤمنان را نیز از عذاب ایمنی می‌بخشد.
62. «صادق»؛ او در گفته‌هایش راستگو و در وعده‌هایش تخلف‌ناپذیر است.
63. «عفو»؛ پروردگار کسی است که گناهان بندگان را محو می‌کند.
64. «غفور»؛ او کسی است که افزون بر آمرزش، راه بندگان به کمال را هموار می‌کند.
65. «فتاح»؛ حاکم و گشاینده گره مشکلات است.
66. «قریب»؛ او از همه به ما نزدیک‌تر است، سخنان ما را می‌شنود و دعای ما را مستجاب می‌کند.
67. «منّان»؛ او بخشنده انواع نعمتهاست.
68. «کریم»؛ او عزیز، جواد و بخشنده است.
69. «کاشفُ‌الضّر»؛ کسی که گرفتاری‌ها و ناراحتی‌ها و درد و رنج‌ها را بر طرف می‌کند.
70. «وهّاب»؛ از ماده «هبه» به معنای بخشنده است.
71. «ناصر»؛ او یاور دیگران است.
72. «واسع»؛ او غنی و بی‌نیاز و از هر نظر گسترده است.
73. «ودود»؛ او دوستدار دیگران و موجودی دوست‌داشتنی است.[14]
74. «وَفِیّ»؛ کسی که به عهد و پیمانش وفا می‌کند.
75. «برّ»؛ به معنای راستگو و همچنین نیکوکاری و بخشندگی است.
76. «تواب»؛ او توبه‌کنندگان را بسیار می‌پذیرد و الطافی را که از گناهکاران دریغ داشته بود، بعد از بازگشت و توبه، به سوی آنان باز می‌گرداند.
77. «جواد»؛ او نیکوکار و بسیار بخشنده است.
78. «خیرالنّاصرین»؛ او کسی است که یاری و نصرتش کاملاً گسترده و خالی از هر گونه نقص و عیب است.
79. «شکور»؛ او اعمال نیک بندگان را ارج می‌نهد و به بهترین گونه پاداش می‌دهد.
80. «لطیف»؛ او نسبت به بندگان لطف و محبت دارد و به آنها نیکی می‌کند. همچنین او خالق اشیای لطیف است و تدبیرش نیز بسیار دقیق می‌باشد.
81. «شافی»؛ او شفا دهنده بیماری‌ها، آلام و دردهاست.
82. «رقیب»؛ خداوند حافظ و نگهبان است.
83. «حفی»؛ خداوند کسی است که عالم و آگاه است و یا به دیگران بسیار لطف و نیکی می‌کند.[15]

تفسیر برخی از صفات

در این بخش از میان صفات الهی، چهار صفت «خالقیت، ربوبیت، علم گسترده و قدرت بی‌پایان» خداوند را بر می‌رسیم. این صفات تأثیرات گوناگون معرفتی و تربیتی دارند؛ ضمن اینکه در سوره‌های آغازینی که بر پیامبر اکرم نازل شد، بر این صفات نیز تأکید شده[16] که این خودگواه اهمیت شناخت این صفات است.

الف) خالقیت

مطالعه عالم امکان نشان می‌دهد که تمام موجودات، هستی خود را وامدار دیگری هستند که در این باب برها‌ن‌های إنّی و لمّی[17] بسیاری اقامه شده است.

نیروی عقل و اندیشه انسان بر این امر اذعان دارد که حقیقت نامحدود، پایدار،‌ مطلق و غیر مشروط و بی‌نیازی که تکیه گاه تمام هستی‌هاست و در همه ظرف‌ها و زمان‌ها حضور دارد، موجود است. در واقع باید برای هستی خالقی تصور کرد که همه صفات والا ویژه او باشد؛ صفاتی چون حی، قادر، علیم، مرید، رحیم، هادی، حکیم، غفور و عادل. این خالق پیش از دارا بودن این صفات کمال باید هستی او عاریه‌ای و موقت نباشد؛ بدین بیان که هستی از ذات او جدا نشود و یا به عبارت بهتر، خود هستی باشد که واقعیتی فناناپذیر است و در آن نسبیتی راه ندارد (نه در گذشته و حال و نه در آینده).

واژه «خلق» و مشتقاتش 261 بار در قرآن به کار رفته که در پاره‌ای موارد به توصیف آفرینش و بیان ابعاد آن پرداخته شده و در برخی موارد نیز «خلق» بودن خدا پایه معارف و اوامر الهی قرار گرفته است. در اینجا به ذکر برخی آیات می‌پردازیم.

خداوند، آفریدگار هستی

اقرء باسم ربک الذی خلق[18]

بخوان به نام پروردگارت که آفرید.

[1] -  بنگرید به: کتاب مقدس، سفر تکوین، فصل 8:3.

[2] - بنگرید به: همان: 22-25..

[3] - بنگرید به: همان : 16.

[4] - بنگرید به : همان، فصل 6: 5-7.

[5] - بنگرید به : همان، فصل 9: 13-15.

[6] - بنگرید به : همان، سفر خروج، فصل 31 : 17.

[7] - بنگرید به : همان، فصل 33 : 9.

[8] - بنگرید به : همان سفر تکوین، فصل 3 : 22-32.

[9] - بنگرید به : رساله پولس به عبریان، فصل 9 : 28؛ رساله پولس رسول به رومیان، فصل‌های 5-6.

[10] - «و نامهای نیکو به خدا اختصاص دارد، پس او را با آنها بخوانید.» (اعراف (7) : 180.)

[11] - استفاده از «لام اختصاص» و تقدم خبر (لله) بر مبتدا (الاسماء الحسنی).

[12] - بنگرید به : التوحید، ص195-217؛ پیام قرآن، ج4، ص46-55.

[13] - برخی میان رئوف و رحیم فرق نهاده‌اند؛ بدین بیان که آنان رأفت را نسبت به مطیعانو رحمت را نسبت به گنهکاران دانسته‌اند.

[14] - این واژه، هم معنای فاعلی دارد و هم معنای مفعولی.

[15] - بنگرید به : پیام قرآن، ج4، ص48-55.

[16] - مثلاً در سوره علق-اولین سوره نازل شده در مکه- بر صفات «خالقیت، ربوبیت و علم الهی» تأکید شده (علق(96):1-3و14.) و در سوره قلم-دومین سوره نازل شده در مکه-نیز بر صفت «علم وقدرت الهی» تأکید رفته است.(قلم(68):7،16 و 42-44.)

[17] - برهان«إنی» از معلول به علت رسیدن است در برابر برهان «لمّی» که از علت به معلول رسیدن است.(المنطق، ص353).

[18] - علق(96):1.