بهترین کاری که والدین می توانند برای اطمینان حاصل کردن از سلامت اسباب بازی کودکان شان انجام دهند آن است که آنها را هنگام بازی مشاهده کنند. بازی کردن با کودک نه تنها فرصتی برای آموزش و تعلیم او پیش می آورد، بلکه موجب شادی، نشاط و لذت هر دو طرف می شود. در اینجا ذکر چند نکته لازم به نظر می رسد:
۱) به کودکان بزرگ ترتان یاد بدهید که اسباب بازی هایش را از دسترس کودکان کوچک تر دور نگه دارند. بسیاری از کودکان نوپا زمانی دچار سانحه می شوند که با اسباب بازی کودکان ۸-۷ ساله بازی می کنند. برای مثال، قطعات ریز اسباب بازی های آنها را به دهان می گذارند، از سه چرخه آنها بالا می روند یا گوشه های تیز اسباب بازی های آنها دست و صورت شان را زخمی می کند.
۲) هرچند وقت یک بار اسباب بازی های کودک را وارسی کنید تا از سالم بودن آنها اطمینان حاصل کنید. قطعات شکسته و خراب شده را فوراً درست کنید یا دور بریزید. قطعات چوبی را با سمباده صاف و نرم کنید تا تراشه های آنها دست کودک را مجروح نکند. دوچرخه، اسکیت و سایر وسایل ورزشی - بازی کودک را مرتب وارسی کنید و از محکم بودن چرخ ها و پیچ های آن اطمینان حاصل کنید.
۳) اسباب بازی های کهنه و رنگ رفته را مجدداً رنگ کنید.
۴) تمیز نگه داشتن اسباب بازی های پلاستیکی کودک نیز اهمیت زیادی در بهداشت و نظافت کودک دارند. هر چند وقت یک بار آنها را با مواد شست وشو و ضدعفونی کننده، تمیز و استریل کنید.
۵) برخی اسباب بازی ها می توانند برای کودکان خطرآفرین باشند. مثل اسباب بازی های برقی، قیچی های نوک تیز، عروسک های شمعی (که به کبریت و فندک احتیاج دارند)، بادکنک و....
۶) اگر اسباب بازی های صدادار، صدایی بیش از اندازه بلند داشته باشند، می توانند بر میزان شنوایی کودک تاثیری منفی گذارند. صدای برخی از جغجغه ها، آلات موسیقی کودکانه، عروسک های موزیکال، اتومبیل های آژیردار چنان ناهنجار است که اگر در گوش کودک صدا کند عصب شنوایی کودک را می آزارد.
۷) همچنین گروهی از بازی های کامپیوتری می توانند موجب عدم تحرک، پرخاشگری و نابهنجاری های رفتاری کودکان شوند. در این صورت خوب است والدین زمان بازی با این گونه نرم افزارهای کامپیوتری را به ۲ - ۱ ساعت در روز محدود کنند و اگر فرزند زیر ۵ سال دارند، یک بازی دونفره انتخاب کنند و خودشان با آنها بازی کنند.
کودک و اسباب بازی
اسباب بازی باید باعث تقویت فکر کودک شود و زمانی مفید است که کودک با آن بازی کند نه از آن نگهداری کند.
اسباب بازی کودک نباید زیاد باشد که نداند با کدام بازی کند، در ضمن لوکس و گرا ن قیمت هم نباشد. مناسب سن و رشد جسمی و ذهنی کودک باشد.
اسباب بازی به بچه ها در سنین قبل از دبستان در مطلوب کردن رفتار اجتماعی کمک می کند. مکمل شدن اسباب بازی با تلویزیون باعث می شود که آنچه از تلویزیون دیده اند در بازی و با اسباب بازی به کار برند.
آنچه کودک از تلویزیون می آموزد بستگی به سطح رشد کودک و ماهیت برنامه هایی که تماشا می کند، دارد. برنامه تلویزیون در همه کودکان تأثیر یکسانی ندارد.
بچه ها از تلویزیون هر دو رفتار جامعه پسند و پرخاشگرانه را می آموزند و چگونگی رفتار را می آموزند.
می توان خطر سرگرم شدن کودک را به وسیله رادیو، فیلم و تلویزیون پیش بینی کرد که آنها از زمان کافی و فضای مناسب برای بازی های دلخواه، خودبه خود محروم می شوند.
کودک می تواند احساسات اعتراض آمیز، خصومت و ترس را روی اسباب بازی منتقل کند، بدون این که از اسباب بازی کیفر ببیند.
کودک می تواند اسباب بازی را دور افکند و مجدداً آن را بردارد و به این ترتیب با اعمال قدرت روی اسباب بازی احساس قدرت کند و همین احساس به کودک کمک می کند که خود را به عنوان کوچکترین فرد در دنیای بزرگسالان شناسایی کند.
در دنیای کودکان تنوع وجود دارد و آنها اسباب بازی جدید و متنوع، طلب می کنند و به این تغییر و تنوع نیاز دارند، زیرا که دوست دارند: گاهی خلاق و سازنده باشند و گاهی شلوغ و پرخاشگر و یا مضحک، زمانی آرامش می خواهند و زمانی ستیز با دیگران را می پسندند. گاهی از گوش کردن به یک داستان یا شعر لذت می برند و گاهی از خواندن سرود و آواز، زمانی از صدای طبل و زنگ خوششان می آید و زمانی از نقاشی و همه این موارد به وسیله اسباب بازی مورد نظر برای آنها خوشایندتر است.
از میان اسباب بازی ها دو اسباب بازی توپ و کامیون از اهمیت زیادی برخوردارند و جنبه جهانی دارند.
به وسیله توپ می توانند از همان اوایل کودکی به این سو و آن سو حرکت کنند، بدوند و انواع بازی را داشته باشند و با کامیون هل دهند و بکشند و با این اعمال موجب تقویت عضلات و هماهنگی ماهیچه ها شوند. یک بازی مطلوب برای کودکی که در حالت لذت بردن از بیان کلمات است، نظر افکندن بر یک کتاب، تصویر یا مجله است.
بازی با لغات و صداها برای کودک خیلی لذت بخش است، به شنیدن داستان، تعریف داستان، بازی سؤال و جواب، انتقال پیام به دیگران علاقه نشان می دهد و با استفاده از این علاقه می توان برای رفع مشکلات و آموزش دروسی مانند فارسی، اجتماعی، علوم و هدیه های آسمانی و... استفاده کرد.
مربیان می توانند قوانین و مقررات و اصول اخلاقی و رابطه صحیح با دیگران را در بازی به بچه ها آموزش دهند.
با دقت در بازی، مربیان می توانند کودکان را دقیق تر شناسایی کنند و به وسیله بازی مشکلات عاطفی کودکان را تعدیل نمایند.
با استفاده از بازی می توان به بچه ها آموخت که چگونه مشکلات خود را حل کنند و در نهایت او را برای زندگی آینده آماده کرد.
با تقویت رفتار هوشمندانه و استفاده از قوه تخیل در بازی زمینه ای بهتر برای تفکر کودک فراهم می شود. دوستان در مدرسه تکیه گاه کودک هستند و به او احساس ایمنی می دهند و برای او سرمشق رفتاری هستند. بنابر این با کمک آنها می توان بعضی از مشکلات کودکان را برطرف کرد. (البته به صورت بازی) اگر قرار است پایه ای محکم برای یادگیری ریاضیات در دوران مدرسه ابتدایی در کودکان بسازیم کودک باید انواع مختلف بازی آزاد را در سنین قبل از دبستان داشته باشد.
پس باید امکانات لازم برای گسترش مهارت زبانی کودک فراهم شود تا مفاهیم ضروری برای تفکر را به دست آورند. همچنین موقعیت های مناسب برای رشد بدنی آنها را نیز باید فراهم کرد و با وسایلی مانند تاب، سرسره، نرده ها و میله ها در سنین قبل از دبستان و اوایل دبستان بازی کنند تا ماهیچه های بدنی تقویت شوند.
اسباب بازی های دیجیتالی و ذهن خلاق کودکان
دیگر، زمان بازی با اسباب بازی های تفریحی به اتمام رسیده است، اغلب خانواده ها وقتی به مغازه های فروش اسباب بازی مراجعه می کنند، سعی دارند از بین اسباب بازی های خشن و تفریحی، اسباب بازی هایی را خرید کنند که ذهن کودکان را به خلاقیت وادار کند. بنابراین، بازی های فکری و آموزشی در میان سایر اسباب بازی ها یک سر و گردن بالاتر قرار دارند. با این حال، با ورود رایانه و بازی های رایانه ای، هم اینک کودکان و نوجوانان دوست دارند به جای بازی با وسایل تفریحی و ورزشی، به این نوع بازی های دیجیتالی بپردازند.
«میشل رسینک» مدیر گروه تحقیقاتی مهد کودکهای انگلستان علل گرایش کودکان و نوجوانان به این نوع بازی ها را توضیح می دهد.
میشل می گوید ما می خواهیم کمک کنیم تا اسباب بازی های هوشمند برای بچه ها توسعه یابند. البته ما به ساخت اسباب بازی های هوشمند علاقه چندانی نداریم، بلکه می خواهیم اسباب بازی هایی بسازیم که بچه ها را به فکر کردن وادار کند. ما متوجه شدیم یکی از بهترین روش هایی که به یادگیری کودکان کمک می کند، این است که برای آنها اسباب بازی و ابزار جدیدی فراهم کنیم تا آنها بتوانند فعالیت های خلاقیت آمیز انجام دهند، طراحی کنند و با لوازم و رسانه های جدید اطرافشان، چیزهای نو ایجاد و اختراع کنند.
اگر ما به بچه ها نوع درستی از بازی خانه سازی بدهیم، بدین ترتیب می توانیم قدرت خلاقیت آنها را تحریک کنیم. با وسایل سنتی خانه سازی، بچه ها می توانند قلعه و خانه بسازند و به این ترتیب با ساختار ساختمان هایی که در دنیا ساخته می شود، آشنا شوند. با تکنولوژی جدید، بچه ها می توانند چیزهایی بسازند که زنده مجسم شوند، حرکت کنند و کنش و واکنش نشان دهند. چیزهایی که آنها می سازند، مثلاً دقیقاً مثل یک خرگوش نیست، ولی می تواند مثل یک خرگوش رفتار کند، در اطراف حرکت کند و تأثیر متقابل بر محیط اطراف داشته باشد.
آنها می توانند درک کنند چیزهایی که در دنیا وجود دارد، واقعاً چطور کار می کنند. آنها با ساخت یک روبات کوچک، با چراغ سنسوری که به ارتعاش درمی آید، به درک جدیدی می رسند. آنها وقتی می بینند که یک شب پره در اطراف یک لامپ چطور پرپر می زند، متوجه این رفتار می شوند و درک می کنند چه قانونی باید حکمفرما باشد. این امر باعث می شود آنها هم دنیای تکنولوِژیکی و هم دنیای بیولوِژیکی اطرافشان را درک کنند.
من فکر نمی کنم این موضوع برای کودک خیلی زود باشد. چیزهای زیادی وجود دارند که بچه ها می توانند در هر سنی شروع به استفاده از آن بکنند. البته من نمی گویم این امر می تواند جایگزین لوازم و اسباب بازی های سنتی که بچه ها با آن بازی کرده اند، بشوند. قصد ندارم آنها کنار گذاشته شوند. بلکه ما همیشه می توانیم جذابیت نوع لوازمی را که بچه ها با آن بازی می کنند، بالا ببریم.
شاید فکر کینیم این تکنولوژی تا حدی پیچیده به نظر می رسد و باعث می شود تعداد زیادی از بچه ها از آن دوری کنند. هر کسی می تواند از مداد رنگی و کاغذ استفاده کند. مانعی برای استفاده از مداد رنگی و کاغذ وجود ندارد.
اشتباه است که تکنولوژی را امری بسیار پیچیده به بچه ها نشان دهیم که آنها نتوانند افکار و احساسات خود را بیان کنند. آنچه که ما می خواهیم انجام دهیم، این است که تکنولوژی را ایجاد کنیم تا بچه ها را قادر سازد افکار و احساسات خود را بیان کنند به همان راحتی که با مداد رنگی و کاغذ این کار را انجام می دهند. خوب است اسباب بازی سنتی بچه ها، مداد رنگی و کاغذ و خانه سازی را به عنوان یک استاندارد در نظر بگیریم، لازم است ما وسایل جدید تکنولوژیکی را به راحتی آن تکنولوژیها بسازیم.
باید به خاطر داشته باشیم که مداد رنگی زمانی یک تکنولوژی محسوب می شد. صدها سال پیش بچه ها مداد رنگی نداشتند، بنابراین اختراع آن یک پدیده پیشرفته تکنولوژی به نظر می رسید، اما امروزه به عنوان بخشی طبیعی از دوران کودکی به نظر می رسد. امروزه نیز تکنولوژی جدید دیجیتالی، ممکن است جدید و پیشرفته به نظر برسد، اما در آینده، اگر ما به درستی آنها را توسعه دهیم، آنها هم مثل مداد رنگی و کاغذ بسیار عادی به نظر خواهند رسید.
من به طور کلی خیلی تحت تأثیر بازی های دیجیتالی که امروزه در بازار وجود دارد، نیستم. بسیاری از آنها تکنولوژی را در راههای سطحی به کار برده اند. مثل این که تعدادی چراغ چشمک زن یا صدای بیپ بیپ اضافه کنند. اینها ممکن است اسباب بازی ها را مهیج نشان دهند، اما نمی توانند مدت زمان زیادی ارزشمند باشند. این گونه تکنولوژی ها که در ساخت اسباب بازی ها به کار می روند، آنها را زنده و هوشمند نشان می دهند اما فرصت جدید خلاقیت برای بچه ها ایجاد نمی کنند. لازم است ما واقعاً بر این نکته تأکید کنیم که چگونه می توانیم با استفاده از تکنولوژی، از اختراعات خلاقیت آمیز توسط بچه ها حمایت کنیم. امروزه اکثر بازی های الکترونیکی جدید به این نکته توجه ندارند، اما فکر می کنم در آینده امکانات بسیاری ایجاد شود.
ممکن است این سوال مطرح شود که اسباب بازی های ایده آلی که با استفاده از تکنولوژی دیجیتالی باعث تقویت خلاقیت می شود، یا نه؟
چندین سال است که ما با شرکت اسباب بازی سازی «لگو» همکاری کرده ایم تا آجرهای خانه سازی تولید کنیم. شما می توانید از آجرهای لگو سنتی استفاده کنید و آنها را به هم بچسبانید تا یک ساختمان بسازید. این آجرها را می توانید کنار هم بگذارید تا چیزهایی بسازید که در دنیا وجود دارند و می توانند زنده مجسم شوند و به اشیا دیگر کنش و واکنش نشان دهند. ما مشاهده کرده ایم از این آجرهای خانه سازی جدید در راههای وسیعی استفاده می شود و این یکی از عناصر کلیدی یک اسباب بازی خوب است. از این آجرها فقط برای خانه سازی استفاده نمی شود، بلکه به شیوه های متفاوتی از آنها استفاده می شود. بچه ها می توانند از این آجرها برای ساخت هر چیزی از یک کارخانه شکلات سازی اتوماتیک گرفته تا موجوداتی که با هم اثر متقابل دارند، استفاده کنند یا اینکه یک پارک تفریحی بسازند.
بازیهای کامپیوتری کودکان را می توان کنترل کرد
بسیاری از متخصصین معتقدند که بهتر است کودکان زیر 3 سال اصلا با کامپیوتر و بازیهای ویدیویی آشنا نشوند و تا آنجا که ممکن است با اسباب بازی های قابل لمس و واقعی مثل لگو و خانه سازی و ... سرگرم شوند بعبارت دیگر اسباب بازیهای انتزاعی برای این سن مناسب نیست . اما اگر کودک زیر 5 سال شما قبلا دسترسی به این بازیها پیدا کرده است و این امر بعنوان عادتی برای او در امده است ، باید هم اکنون به فکر شروع قانون و تعیین حدود برای بکارگیری این بازی ها باشید . ابتداد باید فهمید که چقدر او بازی کامپیوتری انجام می دهد و در بقیه زمان آزادش چه کارهایی می کند . اغلب متخصصان رشد کودک پیشنهاد می کنند که مجموع زمان استفاده از صفحه نمایشگر _ که شامل صفحه تلویزیون ، تماشای فیلم ویدیو و کارتون ، جستجو در اینترنت ( برای کودکان بزرگتر ) و بازیهای ویدیوئی می شود _ باید بین یک ساعت تا حداکثر دو ساعت در روز تعیین شود . اگر کودک شما 45 دقیقه در روز ، بازی کامپیوتری دارد و بعد یک برنامه تلویزیونی می بیند و مدتی را هم مشغول فعالیت فیزیکی و جست و خیز است ، عملا جای نگرانی نیست . ولی اگر ساعت ها جلوی کامپیوتر باشد و به دسته بازی بچسبد ، یعنی بیش از حد مشغول بازی کامپیوتری است .این چند پیشنهاد را برای به کنترل درآوردن مدت بازی کامپیوتری او طرح می کنیم .قبل از ارائه بازی کامپیوتری یک محدودیت زمانی مشخص را به کودک اطلاع دهید . برای کودکان در این محدوده سنی می توانید از ساعتهای زمان دار که معمولا در آشپزخانه ها بکار می رود ، استفاده کنید . مثلا به او بگویید تا این ساعت زنگ بزند می توانی بازی کنی و عدد آن را برای مثال روی 30 دقیقه قرار دهید . وقت بازی که به سر آمد اگر کودک به قانون اهمیت داد او را تشویق کنید و برای تمام کردن بموقع بازی پاداش دهید .ولی اگر زمان را ندیده گرفت یا برای زمان بیشتری وارد چانه زنی شد ، به آرامی قوانین بازی را به او توضیح دهید . اگر مخالفت ادامه داشت می توانید بازی با کامپیوتر را به عنوام نتیجه قانون شکنی ، برای مدت محددی متوقف کنید ، مثلا زمان بازی فردای کودک را بگیرید . برای این اعتراض کودک که " الان من وسط بازی ام . اینجا جای خیلی حساس بازی است و .. " راه حلی بیندیشید . اغلب بازی های کامپیوتری ، قابلیت ذخیره سازی بازی را دارند . بنابراین ، بدون خراب شدن بازی، کودک قادر است وسط بازی هم، همه چیز را دست نخورده برای نوبت بعدی ذخیره کند . شاید لازم باشد که این ذخیره سازی را به او یاد بدهید . چند سرگرمی دیگر برای وقتی که "زمان بازی تمام شده است " برای کودک در نظر بگیرید . مثل کمک در آشپزی به مامان یا کتاب خواندن با بابا یا مامان ، نقاشی کشیدن و ...این کار به انحراف توجه او از بازی کمک می کند و راحت تر دست از کامپیوتر می کشد. به او بگویید قبل از بازی کامپیوتری باید همه کارهایش مثل جمع کردن اتاق و اسباب بازیهایش را انجام داده باشد . یا مثلا قبل از برنامه تلویزیون مورد علاقه باید این کارها انجام شده باشد . از قرار دادن کامپیوتر در اتاق کودک و هرجائی که او بتواند دور از چشم شما به بازی مشغول شود ، خودداری کنید . بطور کلی بهتر است که کامپیوتر در محلی که جنبه عمومی تر دارد مثل اتاق نشمین قرار داده شود و جلوی آن نیز امکان نشستن برای دو تا سه نفر فراهم آید تا هم کاربرد این وسیله زیر نظر باشد و هم بعنوان یک وسیله، به اجتماعی شدن کودک کمک کند .
عده ای معتقدند که کامپیوتر باعث ایزوله شدن کاربر و ایجاد بیماریهایی مثل چاقی و تغییر یافت اسکلت بدن ( قوز، انحراف مهره های ستون فقرات و ... ) می شود و البته جنبه های مثبت به کارگیری کامپیوتر در آموزش کودکان نیز غیرقابل انکار است : مواردی مثل دیکته، ریاضی و درک متون و خیلی از مهارتهای دیگر . همچنین تقویت مهارت حرکتی ظریف کودکان و سرعت عمل آنها با این بازیها عملی است . اما چراغ خطر مهم این است که کامپیوتر جای روابط اجتماعی کودک را بگیرید و کودک به جای پیدا کردن دوست با این وسیله ارتباط برقرار کند .
نکاتی در مورد خرید بازیهای کامپیوتری
البته بازی باید برای کودک جذاب و لذت بخش باشد تا کودک بتواند از محتوای آن نیز مسائلی را بیاموزد . این چند نکته به شما کمک می کند انتخاب صحیح تری در خرید این بازی ها داشته باشید.
بهتر است اول از همه به فکر سرگرم کننده بودن بازی باشید، زیرا که در سن زیر 5 سال خط مشخصی بین آموختن صرف و تفریح نمی توانید برای کودک بکشید . پس برای اینکه کودک چیزهائی یاد بگیرد لازم است قبل از آن لذت ببرد . مطمئن باشید که کودک بیشتر دوست دارد که زمان خوشی را سپری کند بجای آنکه اهداف آموزشی بزرگترها را برآورده کند.
بازیهایی را انتخاب کنید که بازی بیش از یک بازیکن در آنها تشویق شده و باعث می شود که دو یا سه نفر با هم بازی کنند . به توصیه مرکز ملی رسانه ها و خانواده ها، بهتر است خانواده ها کامپیوتر را به یک وسیله اجتماعی تبدیل کنند .
بازیهایی را انتخاب کنید که به کودک فرصت های پیروزی را با روش های مختلف می دهد . بعبارت دیگر لازم نباشد که برای ادامه یافتن بازی، کاربر حتما از یک مهارت به خصوص که تکرار آن برای کودک دشوار است، استفاده کند . تصویرهای کم تحرک و طولانی که حتما با رمز و راز تغییر خواهد کرد، کودک را خسته می کند . مزرعه های اعداد یا جنگل های پر از موسیقی که کودک را بدنبال خود بکشد و هر چه که ماهرتر شد بازی نیز ماهرانه تر قابل پیاده شدن باشد، بهتر است . به یاد داشته باشید نسخه نوشتاری یا دیداری _ شنیداری در یادگیری کودک از نسخه نرم افزاری می تواند بهتر باشد، مثلا کتاب یک قهرمان خاص آموزنده تر از بازی آن قهرمان خاص برای کودک است .هنگام خرید همیشه احتمال برگرداندن و پس دادن بازی خریداری شده را با فروشنده مطرح کنید ، چرا که این احتمال وجود دارد سیستم سخت افزاری شما متناسب نباشد یا بازی خریداری شده مانند لیاس ، یک شماره کوچکتر به تن فرزند شما در آید ! یا شما آن بازی را برای کودکتان مناسب ندانید. بنابر تحقیقات انجام شده، بازی هایی که محتوای خشن دارند، کودک را در معرض افزایش رفتارهای پرخاشگرانه قرار می دهند ، بخصوص اگر به صورت همیشگی بازی شوند و عملا کودک، زمان خیلی زیادی را به این بازیها اختصاص دهد . این نکته ارزش یادآوری دارد که همه بازیهای ویدیویی و کامپیوتری بد نیستند . بازیهای پر کیفیت به کودک فرصت حل مسائل مختلف زندگی و مهارت تفکر منطقی را آموزش می دهد . همچنین بازی کامپیوتری به تقویت مهارتهای حرکتی ظریف، مهارت، سرعت عمل و سرعت انتقال می انجامد . البته کودک را به تکنولوژی اطلاعات علاقه مندتر می سازد . بهترین کار برای شما این است که تا فرصت باقی است و کودک هنوز اولین تجربه ها را در به کارگیری این وسیله درک می کند، به او کمک کنید تا قوانین استفاده سالم و بی ضرر از آن را بیاموزد .
به یاد داشته باشید کودکان به آسانی به مسائل مختلف عادت می کنند ولی به سختی عادت نادرست را ترک می کنند . نکته آخر اینکه یک مصرف کننده هوشیار باشید، آنچه را به صلاح کودکتان هست انتخاب کنید چیزی که مناسب سن او باشد و پیغام های نادرست به او ندهد .
عدم تمایل کودک در دادن اسباب‌بازى‌هاى خود به کودک میهمان
نکات مهم
به همان نسبت که ”دگرخواهی“ در بزرگترها امرى پسندیده است، ”خودخواهى - Egotism“ در کودک نیز امرى طبیعى است. بچه‌ها طبیعتاً نمى‌خواهند ”شریک مال“ داشته باشند.
اگر کودک شما نمى‌خواهد اسباب‌بازى‌هاى خود را به میهمان قرض بدهد، ناراحت نشوید؛ او دارد معناى مالکیت را کشف و درک مى‌کند و این کاملاً طبیعى است که نخواهد اسباب‌بازى‌هاى خود را به کسى بدهد.
اگر پدر و مادر میل طبیعى و درونى کودک را نادیده بگیرند و این میل را سرکوب کنند، جلو رشد طبیعى کودک را گرفته و بر پیکر کودک آسیبى وارد آورده‌اند که اصلاح و ترمیم آن کار بسیار مشکلى است.
دکتر مهجور در این‌باره مى‌نویسد: متأسفانه عدم شناخت این مسئله از سوى پدر و مادرها اشکالات عمده‌اى براى کودکان پدید مى‌آورد. به‌طور مثال، با آمدن کودکى به‌عنوان میهمان در خانه، پدر و مادر سعى دارند به کودک تفهیم کنند که، براى حفظ روابط حسنه، اسباب‌بازى‌هاى خود را به کودک میهمان بدهد.
به او تلقین (Suggestion) مى‌کنند که کودک میهمان دوست تو است و باید با اسباب‌بازى‌هاى تو شریک شود، در صورت نپذیرفتن کودک، ابتدا با تشویق و تحمیق و سپس با تهدید و تنبیه او را وا مى‌دارند که اسباب‌بازى‌هاى خود را به کودک میهمان بدهد.
تأسف مضاعف این است که این گروه، وقتى مى‌خواهند به میهمانى بروند، به کودک خود سفارش و تأکید مى‌کنند که به اسباب‌بازى‌هاى صاحبخانه دست نزن، و مبادا سروصدا و قشقرق راه بیندازى که در این‌صورت به میهمانى نمى‌بریم و ...
در این حالت است که کودک دچار تضاد (Contradiction) و تعارض (Conflict) مى‌شود و با خود مى‌گوید، چرا من باید اسباب‌بازى‌هاى خود را به دیگران بدهم، ولى وقتى به میهمانى مى‌روم به اسباب‌بازى‌هاى آنان دست نزنم؟
- کودک باید بیاموزد براى استفاده از اسباب‌بازى‌هاى دیگران لازم است از صاحب و مالک آن اجازه بگیرد.
- باید به کودک تفهیم کنیم که هر کسى حقى دارد؛ مى‌تواند اسباب‌بازى خود را به دیگران بدهد یا ندهد.
- بگذارید کودک خودش تصمیم بگیرد اسباب‌بازى خود را به بچهٔ میهمان بدهد و یا ندهد. وقتى که به کودک اجازه مى‌دهید که خودش تصمیم بگیرد، به‌طور غیرمستقیم به او یاد داده‌اید که با نحوهٔ تصمیم‌گیرى آشنا شود و احساس غرور و شخصیت کند، و از سوئی، حس مالکیت را در او رشد داده‌اید.
- وقتى که شما را براى داورى و پایان دادن به سروصدا فرا مى‌خوانند، سعى کنید داورى منصف باشید. از کودک میهمان، به این دلیل که میهمان است و از کودک خردسال، به سبب کوچک بودن او، و از دختر در برابر پسر به‌علت دختر بودن او جانبدارى نکنید؛ بلکه قضاوتى عادلانه، منطقى و منصفانه داشته باشید.
- به‌عنوان میزبان و صاحبخانه، در ابتداى بازى کودکان، قوانین و مقررات لازم را به آنان بگوئید. براى مثال، به آنان بگوئید که بازى کردن در کجاها ممنوع است؛ یا اینکه، تنها در یک اتاق مى‌توانند با اسباب‌بازى‌ها بازى کنند؛ یا اینکه، حق ندارند اسباب‌بازى‌ها را به داخل حیاط ببرند و ...
- بعضى از کودکان آمادگى بیشترى براى سازش و مشارکت دارند. اگر کودکی، برخلاف همسالان خود، با زحمت بسیار به این سازش تن مى‌دهد، سعى کنید علت آن را دریابید؛ شاید به توجه و محبت بیشترى نیاز دارد؛ شاید هیچ‌گاه مجال ”تملک“ نیافته و شاید در مورد بازى‌هاى دسته‌جمعى بى‌تجربه است.
- اگر به میهمانى رفته‌اید و کودک شما تقاضاى اسباب‌بازى کرده است و کودک میزبان و یا پدر و مادر خواستهٔ کودک را اجابت کرده‌اند، شما به‌عنوان پدر و مادر آگاه و مسئول، به کودک خود اجازه ندهید که از دیگران چیزى طلب کند و یا بپذیرد؛ هرچند با اصرار میزبان و تمایل کودک شما باشد.
قبول این هدیه ممکن است رفتار بدى را در او شکل دهد و بر عزت نفس (Self esteem) و رشد شخصیت او اثر نامطلوب برجا گذارد.
ساخت اسباب‌بازى توسط کودک
فواید ساختن اسباب‌بازی به‌وسیلهٔ خود کودک
دلیل خراب کردن اسباب‌بازی
روش‌های برخورد صحیح پدر و مادر در قبال شکستن اسباب‌بازی به‌وسیلهٔ کودک
دلایل جلوگیری پدران و مادران از بازی کودک
اگر این امکان را براى کودکان فراهم کنید که خود آنها، با دست و فکر خود، اسباب‌بازى‌هاى مورد نیاز خود را بسازند، به مراتب بهتر است از اینکه اسباب‌بازى آماده براى آنها بخریم.
اگر فرصتى ایجاد شود که کودکى بتواند مغز و دست‌هاى خود را به‌کار گیرد، قادر خواهد بود که به کمک نیروى ابتکار و ابداع خود، از چیزهاى بى‌فایده و بى‌اهمیت که ممکن است پدر و مادر خواسته باشند دور بریزند، اسباب‌بازى‌هاى بسیار جالب و سرگرم‌کننده‌اى بسازد. کودکان از وسایلى مانند میخ، میله‌هاى فلزى بلند و کوتاه، نخ، سیم‌هاى نازک و ضخیم، ظروف کهنه، درپوش باتری، قوطى کنسرو، کارتن، جعبه‌هاى مسواک و داروها، قوطى‌هاى خالى کبریت، سرقیچى و پارچه‌هاى اضافى از خیاطی، قرقره‌هاى اضافی، چوب و تخته‌هاى اضافى و دور ریختنى از نجارى‌ها، چرخ اسباب‌بازى‌هاى خراب شده و دیگر وسایل اضافى چیزهائى مى‌سازند که براى کودک بسیار جالب و لذت‌بخش است و هیچ اسباب‌بازى گرانبهائى نزد او مانند آن ارزشمند نیست و با آن برابرى نمى‌کند.
دکتر على‌اکبر شعارى‌نژاد دربارهٔ اهمیت و ارزش ساخته‌هاى کودکان چنین مى‌نویسد: ”هنگامى که بچه‌هاى من کوچک بودند از حمامى محله درپوش نوشابه‌ها را مى‌گرفتم و در اختیار بچه‌ها مى‌گذاشتم تا آنها را سوراخ، رنگ و ... کنند و هرچه مى‌خواستند با آنها بسازند. قوطى‌کبریت‌هاى خالى را هم در اختیار آنها مى‌گذاشتم تا با آنها هرچه مى‌خواستند بسازند. از دوستانم مى‌خواستم که روزنامه‌ها و مجلات را دور نریزند و آنها را به‌دست بچه‌ها مى‌دادم و آنان با قیچى هرچه دوست داشتند با آن کاغذها مى‌ساختند.“
متأسفانه، بعضى از پدر و مادرها همه چیز را به‌صورت آماده شده براى کودک خود تهیه مى‌کنند و بر این گمان هستند که با خریدن اسباب‌بازى‌هاى گرانبها و زیاد زمینهٔ رشد فکرى و شکوفائى استعدادهاى کودک را فراهم مى‌آورند و خدمت بزرگى به فرزند خود مى‌کنند.
گرچه تهیه و خرید اسباب‌بازى براى کودک لازم است، باید توجه داشته باشیم که وقتى براى او یک قاشق کوچک اسباب‌بازى مى‌خریم، وى را از لذت ساختن قایق با قطعه‌اى چوب یا آکاسیف به‌دست خودش، محروم مى‌سازیم.
دختر بچه‌ها اغلب از عروسکى که خود آنها با پارچه و یا کاموا درست مى‌کنند، خیلى بیشتر از عروسکى گرانبها که براى آنها مى‌خریم خوششان مى‌آید و دوست دارند با آن بازى کنند.
پدر و مادرها باید متوجه این امر باشند که علاوه بر تهیه و خرید اسباب‌بازى‌هاى مناسب، سعى کنند با در اختیار قرار دادن ابزارهائی، مانند چکش، میخ، قیچى و ... (با توجه به سن کودک) و وسایل اضافى و دور ریختنى که پیشتر نام برده شد، زمینهٔ سازندگی، خلاقیت، ابتکار، نوآورى و سرگرمى کودک را فراهم سازند.
پدر و مادرها دقت کنند که وقتى کودکان در حال ساختن اسباب‌بازى و یا چیزهائى دیگر هستند، دخالت آنان در کارهاى کودکان هر اندازه کمتر و غیر مستقیم باشد، بهتر است. براى مثال، اگر کودکى مشغول ساختن اسباب‌بازى و یا نقاشى است، پدر و مادر نباید به بهانه‌هاى گوناگون عقاید و سلیقهٔ خود را به او تحمیل کنند. بهتر است او را آزاد بگذارند تا بتواند تصورات، تخیّلات و ابتکارات خود را به‌طور طبیعى نشان دهد.
چنانچه کودک از پدر و مادر تقاضاى راهنمائى و کمک کرد، آنان با تشویق و راهنمائى‌هاى کوتاه و واضح و در همان حد خواستهٔ کودک، او را راهنمائى کنند و از توضیحات اضافى خوددارى ورزند. دخالت بزرگترها به هنگام ساختن اسباب‌بازى و یا کارهاى دیگر، ممکن است کودکان را عصبانى و یا وابسته کند. در هر دو صورت، به استقلال فکرى و حس اعتماد به نفس کودکان آسیب مى‌رساند.
فواید ساختن اسباب‌بازى به‌وسیلهٔ خود کودک
- وقتى کودک چیزى مى‌سازد، حس اعتماد و اطمینان به خود در وى افزایش مى‌یابد و سبب رشد اعتماد به نفس کودک مى‌شود.
- ذوق و استعداد هنرى کودک پرورش مى‌یابد.
- هماهنگى فکر و چشم و دست او تقویت مى‌شود و پرورش مى‌یابد.
- انرژى عصبى و روانى و حس کنجکاوى وى جهت صحیحى مى‌یابد.
- نیروى مشاهدهٔ کودک را دقیق مى‌سازد.
- موجبات رشد و پرورش قوهٔ خلاقیت، ابتکار و سازندگى کودک را فراهم مى‌سازد.
- موجب شکوفائى استعدادهاى بالقوهٔ کودک مى‌شود و او، بدین‌وسیله، به توانائى‌ها و ضعف‌هاى خود پى خواهد برد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 35 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله اسباب بازی و کودکان