این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 135 صفحه می باشد.
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)گرایش : برنامه ریزی درسی
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
فصل اول : کلیات پژوهش
بیان مسئله ۲
اهمیت وضرورت موضوع پژوهش ۳
اهداف پژوهش ۶
فرضیه های تحقیق ۷
متغیرها ۸
تعاریف نظری وعملیاتی متغیرها ۹
الف ) تعاریف نظری ۹
ب) تعاریف عملیاتی ۱۱
فصل دوم :پیشینه تحقیق
پیشینه موضوع پژوهش درایران ۱۳
پیشینه موضوع پژوهش در جهان ۱۴
مبانی نظری تحقیق ۱۷
تعریف هیجان ۱۷
تعریف هوش ۱۹
ریشه های تاریخی هوش هیجانی ۱۹
هوش هیجانی وبهره هوشی ۲۳
آموزش هوش هیجانی ۲۶
آیامی توان هوش هیجانی را آموخت وآموزش داد ۲۷
برنامه های آموزشی که مستقیماً درمورد هوش هیجانی می باشند ۲۸
رشد تنظیم هیجانی ۳۰
عوامل موثر در قابلیت هیجانی ۳۱
نقش خود ۳۱
مهارت های قابلیت هیجانی ۳۲
هوش هیجانی در محیط کار ۳۴
هوش هیجانی وتفکر انتقادی ۳۹
تمایز بین احساسات سازنده ومخری ۴۲
استفاده از عواطف برای تعیین اهداف ۴۴
طبقه بندی هیجانی ۴۵
انگیزش وهیجان ۴۶
ترس هیجان ۴۶
دلیل اهمیت عواطف چیست ۴۷
چگونگی شکل گیری هوش هیجانی ۴۸
انواع هوش ۵۱
مدل های هوش هیجانی ۵۴
ویژگیهای آزمون هوش هیجانی ۵۵
آزمونی Eqi 57
زمینه های تاریخی هوش هیجانی ۶۱
نظریه سالوی ۶۷
هوش هیجانی وهوشبهر بالا ۶۹
خلاقیت چیست ۷۱
تعریف خلاقیت ۷۲
مراحل خلاقیت ۷۵
نظریه های خلاقیت ۷۷
رویکردتداعی گری و رفتار گرایی ۷۸
رویکرد شناختی ۷۹
رویکرد روان کاوی ۸۰
رویکرد انسان گرایی ۸۱
رویکرد روان سنجی ۸۳
ویژگیهای افراد خلاق ۸۴
موانع خلاقیت ۸۶
موانع خلاقیت در مدرسه ۸۶
محیط کلاسی مناسب برای پرورش خلاقیت ۸۸
نقش معلم درپرورش خلاقیت دانش آموزان ۹۰
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
مقدمه ۹۳
روش تحقیق ۹۳
جامعه آماری ۹۳
نمونه وروش نمونه گیری ۹۳
ابزار جمع آوری اطلاعات ۹۴
الف: آزمون هوش هیجانی بار-آن (Bar-on) 94
ب: ـآزمون خلاقیت عابدی ۹۵
روش آزمون خلاقیت عابدی ۹۵
چگونگی اجرای تحقیق ۹۶
شیوه نمره گذاری ابزار اندازه گیری خلاقیت ۹۷
روش آماری ۹۷
روش تجزیه وتحلیل داده ها ۹۷
فصل چهارم : تحلیل یافته های پژوهش
مقدمه : ۹۹
شاخص های آماری مربوط به کل آزمودنی ها ۱۰۰
نمودار هوش هیجانی ۱۰۱
نمودار خلاقیت ۱۰۲
آزمون فرضیه اصلی ۱۰۴
نمایش گرافیکی همبستگی هوش هیجانی با خلاقیت ۱۰۵
نتایج آزمون همبستگی ۱۰۶
آزمون فرضیه های فرعی ۱۰۷
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات هوش هیجانی دختران وپسران ۱۰۸
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات هوش هیجانی رشته های علوم انسانی با ریاضی وتجربی ۱۰۹
یافته های مربوط به مقایسه میانگین نمرات خلاقیت رشته های علوم انسانی با ریاضی وتجربی ۱۱۰
یافته های مربوط به میانگین هوش هیجانی دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم ۱۱۱
یافته های مربوط به میانگین خلاقیت دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم ۱۱۲
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دختران( جدول ۴-۴) ۱۱۳
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی پسران ( جدول ۵-۴) ۱۱۳
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان پایه اول دبیرستان (جدول ۶-۴) ۱۱۴
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان پایه دوم وسوم ( جدول ۷-۴) ۱۱۵
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان گروه تجربی وریاضی ( جدول ۸-۴) ۱۱۵
همبستگی بین خلاقیت وهوش هیجانی دانش آموزان گروه علوم انسانی ( جدول ۹-۴) ۱۱۶
فصل پنجم : نتیجه گیری
مقدمه ۱۱۸
پیشنهادات
الف : پیشنهادات مبتی بر فرضیه های بررسی شده ۱۲۱
ب: پیشنهادات برای تحقیقات بعدی ۱۲۲
ج: پیشنهادات جانبی ۱۲۲
محدودیتها ۱۲۲
منابع فارسی ۱۲۴
منابع انگلیسی ۱۲۹
چکیده
تحقیق حاضر، به بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دبیرستانهای نظری منطقه ۱۱ تهران می پردازد. چون هدف بررسی ارتباط بین دو مفهوم و اصطلاح مهم در روانشناسی یعنی خلاقیت و هوش هیجانی است، یک تحقیق بنیادی محسوب می گردد. اما از طرفی از آن جا که می تواند به عنوان راهنما در بخشی از مسائل تربیتی برای معلمان و مربیان و دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت باشد، کاربردی نیز به شمار می رود.
در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و جنسیت ، پایه تحصیلی و رشته تحصیلی در بین دانش آموزان متوسطه نظری منطقه ۱۱ تهران لحاظ گردیده است. برای اجرای آزمون از آزمون هوش هیجانی بار.آن (Bar-on) و آزمون خلاقیت عابدی استفاده شده است. که توسط دانش آموزان ، پرسشنامه های این دو آزمون تکمیل گردیده است تعداد آزمودنی ها ۳۵۰ نفر میباشد که با استفاده از pilotوسپس قرار دادن بالاترین انحراف معیار ومیانگین درفرمول تعیین حجم نمونه به دست آمده است .
بعد از تجزیه و تحلیل اطلاعات که با استفاده از آمار توصیفی (میانگین- فراوانی و انحراف معیارو…) و آزمون T و آزمون همبستگی پیرسون در آمار استنباطی صورت گرفته، نتیجه حاصل این بوده است که بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان دبیرستانهای نظری منطقه ۱۱ تهران رابطه معنادار وجود داشته است.
بین میانگین هوش هیجانی دختران وپسران تفاوت معنا داری وجود دارد ودختران نسبت به پسران از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند .
بین میانگین خلاقیت دختران وپسران تفاوت معنا داری وجود ندارد
بین میانگین هوش هیجانی در دوگروه دانش آموزان علوم انسانی با علوم تجربی وریاضی تفاوت وجود دارد و دانش آموزان علوم تجربی وریاضی نسبت به رشته انسانی از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند .
بین میانگین خلاقیت دوگروه دانش آموزان علوم انسانی با تجربی وریاضی تفاوت معناداری وجود دارد ودانش آموزان رشته ریاضی وتجربی نسبت به علوم انسانی از خلاقیت بالاتری برخوردار است .
بین میانگین هوش هیجانی وخلاقیت دانش آموزان پایه اول با دوم وسوم تفاوت معنا داری وجود ندارد .
مقدمه :
از میان عجایب فراوانی که بشر در زمین دریا و آ سما ن مورد بررسی قرار داده ظاهرأ جالب ترین آنها انسان ا ست . با وجود تحقیقات فراوانی که روان شناسان ّّ جامعه شناسان و مردم شناسان برروی انسا نها انجام داده اند . هنوز هم انسا ن موجود ناشناخته ای ا ست که استعدادهای نهفته بیش از آنچه تصور می کنیم دارد. آدمی از همان بدو تولد در یک محیط اجتماعی غوطه ور ا ست که در فرد به همان اندازه موثر است که محیط طبیعی و فیزیکی در دگرگونی تغییر ساختمان وجودی فرد نقش دارد.( کوچک انتظار ، ۱۳۸۳) شاید این نگرش حقیقت دا شته باشد که هدف از تعلیم و تربیت نه ارائه ی چون و چرای مطالب بلکه آموزش نحوه تفکر به افراد است. بنابراین بسیار مفید خواهد بود اگر مطالبی از این دست در دروس دا نش آموزان و دانشجویان گنجانده شود . والفی (۱۳۷۷).
تمام هیجانهادر اصل تکانه هایی برای عمل کردن هستند برنامه هایی فوری برای حفظ زندگی که تکامل در وجود ما به تدریج به ودیعه گذارده است . طبق نظر گلمن[۱] (۱۹۹۹)در پژوهشهای جدید نقش هوش هیجانی در دوران کودکی در ارتباط با خلاقیت برقراری ارتباط با والدین در سنین با لاتر در تحصیل انتخاب شغل آشکارا ست . خلاقیت نیز فرایندی ا ست که طی آ ن تلا ش برای شکوفاکردن استعدادهای با لقوه صورت می گیرد و لازم ا ست توانایی و انگیزه برای کسب آمادگی و تلاش برای رسیدن به اهداف وجود داشته باشد. اگر فردی درک هیجانی خوبی داشته باشد می توانداز تغیرات روحیه و درک احسسا سها بهره ببرد.و با چنین درکی برای اداره و کنار آمدن با هیجان استفاده کند ما یر[۲] (۱۹۹۹).
ما دانش آموزان را با یک هدف آموزش می دهیم و آ ن موفقیت آنان در زمینه تحصیلی و شغلی ا ست . اما معیار و ملاک موفقیت چیست ؟ آیا معیار تنها یک مغزعلمی است ؟در گذشته جواب این سوا ل مثبت بود . اما امروزه نظریه های جدیدی ارا ئه شده ا ست که ا ین دیدگاه را چندان مورد قبول قرارنمی دهد.
از جمله نظریه هوش گاردنر[۳] (۱۹۸۳) نظریه هوش هیجانی بار آن (۱۹۹۸) مایروسالووی (۱۹۹۰) که موفقیت تنها به هوش شناختی صرف بستگی ندارد و هوش شناختی به تنهایی معیار موفقیت فرد نیست و به عا مل دیگری نیز به نام هوش هیجانی بستگی دارد پژوهشگران همچون پیترسون (۱۹۹۸) گلمن (۱۹۹۰) ایوانز (۱۹۹۷) بر این باورند که هوش هیجانی می تواند در دستیابی فرد به موفقیت در عرصه های مختلف تحصیلی و شغلی نقشی به مرا تب مهم تر ازهوش عمومی داشته باشد..
[۱] – Golman
[2] -Mayer
[3] -gardner
بیا ن مسأ له
هوش هیجانی از سازه هایی ا ست که از طریق تظاهرا ت هیجانی و با درک وا نسجام بخشیدن به هیجا نها جلوه گر می شود . به نظر مایر وسا لووی[۱] (۱۹۹۳) هوش هیجانی گونه ای هوش اجتماعی ا ست که توانایی برخورد با عواطف در خود و دیگران را در بر می گیرد.همچنین آ نان بر این باورند که هوش هیجانی قابلیتی ا ست که تفکر و اقدامات هر فرد را هدایت می کند .چنین برداشتی از هوش هیجانی این سوال را پیش می آورد که آیا هوش هیجانی با خلاقیت که یکی از انواع تفکر بوده و رفتاری است که از فرد سر می زند دارای همبستگی است یا خیر ؟
همچنین مساله دیگر آن ا ست که بسیاری از نظریه پردازان هوش هیجانی نظریه های خود را با ارزشیابی که از بزرگسالان به عمل آورده اند عملیاتی کرده اند و از ابزارهایی در این خصوص از آنها بهره گیری شده است مقیاس چند عاملی هوش هیجانی مایر و همکاران،(۲۰۰۰) مقیاس درک عاطفی بارنت[۲] (۱۹۹۶) آزمون EQMAPکوپروساواف[۳] (۱۹۹۷) و مقیاس هوش هیجانی شوتی[۴] و دیگران (۱۹۹۸) بوده است . با این همه بیشتر ابزا رها یی که برای بر آورد هوش هیجانی با جنبه های مختلف آ ن ساخته ا ست عمومأ برای گروه سنی بزرگسالان و گاهی برای کودکان مورد استفاده قرار می گیرد (سالیوان ۱۹۹۹)[۵].
در میان ابزارهای که برای گروه جوانان قابل استفاده ا ست سیاهه هوش هیجانی بارآن[۶](۲۰۰۰) می باشد. به هر حال هوش هیجانی به دلیل مزایایی چون ارتقا سطح اعتماد به نفس انعطاف پذیری همدلی همسازی با دیگرا ن و تأ ثیر آ ن بر عملکرد خلاقانه افراد مورد تأ یید ا ست. چرنیس[۷] (۲۰۰۰) و عاملی سازنده در حیات اجتماعی شخص تلقی می شود . لازاروی و فولکمن[۸] (۱۹۸۴). در ایران در خصوص همبستگی و اثر گذاری هوش هیجانی و خلاقیت پژوهش چندانی انجام شده است . و با در نظر گرفتن اینکه هوش هیجانی زمینه ای برای ارتقا عملکرد خلاقانه است و نسل جوا ن برای سازندگی بیشتر نیازمندآن هستند کوشش زیادی صورت نگرفته است. ولذا پژوهش حاضر به دنبا ل پاسخگویی به ا ین سوا ل ا ست که آیا در بین دا نش آموزان دوره متوسطه همبستگی بین هوش هیجانی و خلاقیت آنان مشاهده می شود یا نه ؟
اهمیت و ضرورت موضوع پژوهش
از آنجا که توجه به هوش هیجانی و خلاقیت نقش مهمی در تعلیم و تربیت دارد لازم ا ست دست اندرکاران نظام آموزشی توجه به پرورش و رشد و شکوفایی خلاقیت را در نظر دا شته باشند.
بایستی به معلمان خاطر نشان ساخت که رفتار خلاق و عوامل درونی و بیرونی مرتبط با آن رفتار را می توان تغییر داد و در بهبود آن تلاش کرد. بار آن،(۱۹۹۹)،لذا شناخت خصوصیات افراد خلاق و ویژگیهای شخصیتی آنها امری ضروری است.
نلر[۹] (۱۹۶۰) یک مانع بر سر راه خلاقیت را نحوه تفکر دانش آموزان درباره خودشان می داند که آنها ارزیابی های منفی از خود داشته ونیز عدم باور دا شتن خود می تواند خلاقیت را پایین بیاورد.
گلمن[۱۰] (۱۹۹۵) معتقد است می توانیم با شناسایی پایه های هوش هیجانی و آموزش به افراد، توانایی درک خود، مقاومت و کنترل احسا سات خود را افزایش دهیم و در ابعاد مختلف رشد در بعد شناختی هیجانی اخلاقی و اجتماعی تغییرات زیادی ایجاد کنیم .
گمان بسیاری از محققان مانند گیلفورد و تورنس[۱۱] (۱۹۸۵) این است که خلاقیت را باید مجموعه یکپارچه از عناصری مانند (سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری و بسط ) دانست که در کنار هم صفتی وحدت یافته را به نام خلاقیت می سازند.
در مورد هوش عمومی و خلاقیت همواره این سوال مطرح است که آیا خلاقیت یکی از عوامل هوش است.یا اینکه بین این دو استقلالی وجود دارد ؟ عده ای معتقدند بین این دو ارتباطی قوی وجود دارد و آنها شبیه بهم هستند و خلاقیت بدون هوش بی معنی ا ست .
عده ای دیگر معتقدند بین این دو ارتباطی وجود ندارد و آنها مستقل از هم عمل می کنند . در این دیدگاه اظهار می شود خلاقیت ترکیبی یکپارچه از عناصر مختلف سیالی ابتکار انعطاف پذیری و بسط ا ست. که بعدی خاص تحت عنوان خلاقیت را می سازند و این عناصر با هم در تعامل و ارتباط هستند.
این گمان نیز هست که اگر پیوستگی بین هوش و خلاقیت وجود دارد تا حد معینی از ارتباط است (سطح آستانه ای ) . و پس از این حد دو حوزه عملکردی مستقل خواهند داشت. علاوه بر اینها ادعا می شود لزومأ هر فرد باهوشی خلاق نیست و هر فرد خلاقی نیز کم هوش نیست . چنین مساله ای بر این عقیده استوار ا ست که خلاقیت ویژه افرادی خاص (با ضریب هوشی معین )ا ست. که تنها آنها قادرند قدرت آفرینندگی را دارا باشند و بعبارت ساده تر خلاقیت دارای توزیعی غیر نرمال است . گیلفورد[۱۲] (۱۹۶۷) اعتقاد دارد ارتباط بین دو مفهوم در زیر سطح آستانه ای ۱۲۰ بسیار قوی تر از سطوح بالای آ ستا نه ای است .
نظریه آ ستانه ای در حقیقت به میزانی معین از هوش برای خلاقیت اشاره دارد. تورنس (۱۹۶۷) نیر این میزان را با حداقل ممکن بین ۱۱۵ تا ۱۲۰ فرض می کند . (دادستان ۱۳۷۲ ).
یکی از کارکردهای اصلی آموزش و پرورش این است که دانش آموزان را نسبت به شخصیت خودشان آگاه سازد. دانش آموزان باید از همان سالهای ابتدا یی مدرسه بی همتا بودن خود و دیگران را بطور عمیق و کامل احساس کنند. فرد برای رسیدن به خلاقیت و خود شکوفایی نیازمند اعتماد به خود است .شخص باید به ارزش فردی خود اطمینان داشته باشد . اسبورن (۱۳۷۰).
از جنبه کاربردی اهمیت موضوع پژوهش را باید بطور عمده به نفع نظام آموزشی تفسیر کرد. اگرچه در سیستم آموزشی ما کمتر به شناسایی و پرورش خلاقیت توجه شده اما لازم است به شناخت دقیق فرایند های هوش هیجانی و خلاقیت پرداخته شود و عوامل موثر بر آنها بررسی گردد.نتیجه ای که از پژوهش حاضر حاصل خواهد شد این است که آیا بین هوش هیجانی و خلاقیت رابطه وجود دارد یا خیر ؟
پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت در بین دانش آموزان
