دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
بسمه تعالی
دانشگاه آزاد اسلامی (دانشکده هنر و معماری واحد شیراز)
حیوانات اساطیری در مجموعه تخت جمشید(مفاهیم حیوانات در مجموعه تخت جمشید) استاد مربوطه جناب آقای دکتر حیدری
تهیه کنندگان
رضا عباسی
وحید موسی وند
فهرست مقدمه ............................................................................................................................................. 2 جانوران واقعی .................................................................................................................................. 3 نبرد شیر و گاو ................................................................................................................................ 3
نقش جدال شیر و گاو در تخت جمشید ............................................................ 4
سر ستون های گاو، شیر و عقاب ....................................................................... 6
شاهین ....................................................................
......................................... 7
جانوران خیالی .................................................................................................. 9
پیکره ............................................................................................................... 11
نبرد پهلوان ..................................................................................................... 13
هیئت های نمایندگی ملل .............................................................................. 14
نگاره فروهر یا نشان ملی ایران ...................................................................... 21
تصاویر ............................................................................................................. 64-23
مقدمه
"پارسه"که ما آن را تخت جمشید می خوانیم و غربیان آن را پرسه پلیس (persepolis)می نامند ،از دیر باز به عنوان نگینی از هنر و معماری جهان باستان شناخته شده و عده بیشماری از دوستداران تاریخ،جغرافیا،باستان شناسی ومشوقان هنر و معماری آن را به چشم خویش دیده اند ویا در کتاب ها،فیلم ها ،اسلاید ها وعکس ها یافته اند و پسندیده اند.اگر چه تخت جمشید ساخته داریوش و خشایار شاواردشیر یکم هخامنشی بوده است ولی اختلاف آنان در زمان ساسانی نیز در آنجا اثاری برجای گذارده اند.در دوره اسلامی هم این مکان را محترم شمرده و آن را هزار ستون و چهل منار می نامیدند و با شخصیت هایی چون سلیمان نبی و جمشید ارتباطش می دادند.عضدالدوله دیلمی در آنجا دو کتیبه به خط کوفی به یادگار گذاشته و کتیبه های دیگری هم به خط عربی و فارسی از قرون بعد و اشخاص تاریخی دیگر در آنجا باقی مانده که آخرین آنها مربوط به اواخر دوره قاجار است.بنابراین تخت جمشید آئینه ای از تاریخ و فرهنگ روزگار کهن و حتی دوره اسلامی ایران می باشد.بی جهت نیست که هرروز از گوشه و کنار ایران ،مردم دسته دسته به تخت جمشید می آیند،و در پیکره های تراشیده از سنگش ،تجلی آرمان ها و اندیشه ها و سنن دلپسند نیاکان خویش را می بینند و با فرهنگ وهنر پدران خویش آشنا می شوند وتوجه به میراث ملی و کوشش در نگهداری شناسانیدنش در آنان نیرو می گیرد.
جانوران واقعی در سنگ نگاره های تخت جمشید شاهد تعداد زیادی جانوران واقعی و خیالی هستیم .حیوان واقعی در اکثر مواقع به همراه اشخاصی هستند که آنها را هدایت یا حمل می کنند،اما گاهی نیز مانند شیران و گاوان نمای دخمه ها به تنهایی و بدون حضور آدمیزاد نقش شده اند. فهرست جانوران واقعی تخت جمشید که در گستره بزرگی از تخت جمشید و تقریبا در همه جای آن به چشم می خورد عبارت است از :اسب ،گاو،گاو کوهان دار،قاطر یا یابو،شیر،مرغابی یا اردک،شتر دوکوهان و یک کوهان،عقاب یا هما،قوچ،اوکا پی،بز،بزغاله،گوزن وبز کوهی. نبرد شیر وگاو در بخش جانوران واقعی ما شاهد حمله بی دریغ شیری خشمگین و قوی بنیه به گاوی گریز پا و زیبا هستیم که گردنبندی از گلهای دوازده گلبرگی معمول هخامنشی را بر گردن دارد.این شیر پنجه هایش را بر پشت گاو نهاده و آن را به دندان گرفته است،گاو نیز سر را به عقب برگردانده و با شگفتی او را تماشا می کند.این نقش به دفعات و در بسیاری از جاهای تخت جمشید به چشم می خورد،به طوری که در هیچ کجا این شیر توانمند،گاو نگون بخت را به حال خود رها نکرده است. نقش نبرد شیر و گاو احتمالا با سالشماری و تغییرات آب و هوایی پیوند دارد. این نقش می تواند نشانه حرکت خورشید (که شیر نماد آنست.)در برج گاو که از بروج فلکی است،باشد. از سوی دیگر همچنین می دانیم که برج گاو (ثور)از لحاظ زمانی مصادف با اردیبهشت ماه می باشد و برج شیر (اسد)با مرداد ماه برابر می باشد.آن یکی در نیمه بهار واین یکی در نیمه تابستان واقع شده اند وبعید نیست که غلبه گرما و آغاز فصل تابستان در این نقوش منظور شده باشد. از دیگر جانوران واقعی تخت جمشید دو گاو بزرگ است که در دو سوی در گاه ورودی غربی دروازه همه ملت ها نقش بسته است و با بلندی شش متری خود اشخاصی را که به تخت جمشید وارد شده اند را می نگرد،متاسفانه سرهای این دو گاو زیبا که بزرگترین گاوهای مجموعه تخت جمشید است،تعمدا و بر اثر تصمیم بعضی اشخاص کوتاه اندیش نابود شده است.(همچنین نبرد پهلوان وپیکره)
نقش جدال شیر و گاو در تخت جمشید
تنها نقش خشنی که در حجاری های تخت جمشید می باشد جدال شیر و گاو است .عده ای آن را جدال نیکی و بدی و یا خیر و شر می دانند ،اما از آنجا که هیچ کدام از این دو حیوان بد و اهریمنی نمی باشند نمی توان آن را این چنین تعبیر کرد.جدال شیر و گاو نقشی است که هزاران سال پیش از هخامنشیان از روز گاران کهن ایران به یادگار مانده است.
جدالی که آثار پیروزی شیر و گاو در هیچ کدام از آنها دیده نمی شود اما از آثار باقی مانده از هخامنشیان گاه شیر و گاه گاو بر دیگری غلبه دارد که پیروزی شیر نماد سپری شدن زمستان است و پیروزی گاو سپری شدن تابستان را نشان می دهد.
شیر در نزد ماد ها و پارسی ها جلوه ای از جلوه های میترا یا مهر بوده است.که پس از اهورا مزدا گرامی ترین فرشته می باشد.
مهر در نزد آریایی های کهن مقامی بلند داشته و با صفات و ویژگی هایی که برای او قائل شده اند به صورت نماد آریایی ها درامد.میترا یا مهر حامی و دادرس ارواح مردگان نیز هست .
وجود تصویر شیر های کنده کاری شده برسر در آرامگاههای پادشاهان هخامنشی به جای تصویر مهر نشانی از اعتقادات این قوم به معاد است.
نقش برجسته سر شیرها که ماد ها و پارسی ها بر دسته شمشیر ها و قلاب کمربند و لگام اسب و...به کار می برده اند نشان از اعتقادات آنها به همراه داشتن جلوه ای از مهر است که به منزله دعا جهت دفع بلایا با خود حمل می کرده اند.
با نقش پیکره های شیر بر جام و ساغرهای سیمین ،که با آن آب چشمه های مقدس و نوشابه سکر آور در جشن های مهرگان می نوشیدند منظور های اعتقادی داشته اند.
گاو نیز جزو حیوانات مورد احترام هخامنشیان بوده و در آن زمان کشتن و قربانی کردن گاو منعشده بود.
نقش پیکره های گاو در بیشتر سر ستون های کاخ تخت جمشید و در بالای کتیبه اورنگ پادشاهی و جام هایی از سر گاو دیده می شود .استفاده از وسایل هنری که با نقش گاو ساخته شده اند وا بستگی آنها را به جهان پیش از مرگ و اعتقاد به مساله خلقت را نشان می دهد.
پس نمی توان قبول کرد که پارسی ها حیوانات مورد احترام خود را به خاطر تزیینات و تجمل کاخ های خود مقهور و پنجه حیوان دیگری کرده باشند مگر اینکه این موضوع را مربوط به قسمتی از باور های آنان دانست.
با این که در جدال بین شیر و گاو در تخت جمشید نشان از پیروزی هیچ کدام بر دیگری نیست ،اما در نقش مهر داریوش شیری در اثر تیر او بر زمین خورده است که تاکیدی بر تضعیف نقش مهر یا میترا در این زمان است.
در کتیبه های داریوش و خشایار اسمی از مهر و میترا همراه اهورامزدا نیست.اما در زمان اردشیر نمونه ای دیگر شد و از مهر در کتیبه ها بعد از اهورامزدا یاد شده است.نقش شیر نماد مهر چنان بزرگ می شود که اردشیر سوم نقش شیر رادر سکه ضرب می کند.
کتیبه اردشیر در تخت جمشید چنین می باشد:
"من اردشیر،شاه بزرگ،شاه شاهان،شاه کشورها،شاه در این زمین،پسر داریوش شاه هخامنشی
اردشیر گوید:به خواست اهورامزدا این کاخ را بنا کردم اهورامزدا،آناهیتا و میترا ،مرا و آنچه را که به وسیله من کرده شده است از تمام بلایا بپایند."
این تحول فکری در مورد مهر (میترا) می رساند که چون سپاه ایران از ملل مختلف تشکیل شده بود برای نگهداری آنها به یک اعتقاد مورد قبول همه نیاز بوده است و مهر که در نزد ایرانیان فرشته پیمان ،صلح ،دوستی ،شجاعت،راستی و راست کرداری و پهلوانی و حامی مردم و گرد آورنده آن ها ومخاتف دروغ وپیمان شکنی بوده است فرشته مورد قبول آنها می شود.
تعداد صفحه:73
