تحقیق در مورد علوفه

اختصاصی از حامی فایل تحقیق در مورد علوفه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه17

1-4-2- اندازه کیفیت علوفه

به طور کلی سه روش برای اندازه گیری پارامترهای تعیین کننده کیفیت علوفه وجود دارد، (نظری سامانی، 1378):

• روشهای آزمایشگاهی (In-Vitro)
• میکروبیولوژی (In-Siro)
• بیولوژی (In-Vivo)، (روش مستقیم).

در روش مستقیم با حضور دام و خوراندن علوفه به آن کیفیت مورد ارزیابی قرار می گیرد آماده سازی و دورة آزمایش وقت گیر و پرهزینه است، از سوی دیگر روش میکروبیولوژی مستلزم امکانات ویژه است لذا روشهای آزمایشگاهی را معمولاً بعنوان کاراترین روشها مورد استفاده قرار می دهند. در این روش مقدار کمی علوفه جهت انجام آزمایشات و تعیین پارامترهای تعیین کننده کیفیت علوفه مورد نیاز است. باید توجه داشت که در روشهای آزمایشگاهی اندازه گیری کلیه ترکیبات شیمیایی پرهزینه و وقت گیر است لذا باید فاکتورهایی را مد نظر قرار داد. که از یک سو هزینه و زمان کمتری برای انجام آن صرف گردد و از سوی دیگر برآورد خوبی از کیفیت علوفه ارائه دهد، فاکتورهای مورد توجه در این راستا عبارتند از:

1-4-2-1- پروتئین خام (CD)[1]

پروتئین ها نخستین ماکرو مولکولهای حیاتی هستند که مورد شناسایی قرار گرفته اند و متنوع ترین پلی مرهای زیستی در طبیعت را نیز شامل می شوند که بیش از 50 درصد وزن خشک سلولها را تشکیل می دهند.

پروتئ ین خام مجموع پروتئین های واقعی و نیتروژن غیر پروتئینی است. در واقع برای اندازه گیری پروتئین خام ابتدا مجموع نیتروژن در گیاه محاسبه شده و با حاصلضرب آن در عدد 25/6 مجموع پروتئین خام به دست می آید، (جی می، 1996).                       «N% × 6.25 = CP%»

میزان پروتئین خام در مراحل مختلف رشد گیاه متغیر است و بطور کلی با افزایش سن گراس ها و لگومها از میزان پروتئین خام علوفه آنها کاسته می شود ولی بر میزان فیبر افزوده می گردد و لذا زمان برداشت علوفه بر میزان پروتئین خام تأثیر زیادی دارد. در گراسها حداکثر پروتئین خام در ظهور خوشه و در گلومها هنگامی است که 15-10 درصد به گل نشسته اند، (ارزانی، 1377).

1-4-2-2- قابلیت هضم ماده خشک گیاهی (DMD)[2]

هضم عبارتست از مجموعه ای از اعمال حیاتی شامل فعالیتهای مکانیکی، شیمیایی و میکروبی برروی مواد غذایی مصرف شده که سبب شکسته شدن مولکولهای بزرگ مواد غذایی به مواد ساده تر شده و منجر به قابل جذب شدن آنها می گردد. بنابراین هضم پذیری عبارتست از تفاضل بین مقدار مادة مغذی در خوراک و مقدار مادة مغذی در ضایعات دفعی حیوانات؛ حال اگر مقدار هضم شده نسبت به مقدار خورده شده سنجیده شود قابلیت هضم آن ماده به دست می آید، (قابلیت هضم ظاهری). هضم پذیری علوفه رابطه مستقیمی با ویژگیهای دیواره سلولی دارد چرا که ساختار شیمیایی دیواره سلولی با رشد گیاهان تغییر نموده و با کهولت گیاه محتویات فیبر در کل گیاه افزایش می یابد، (پینکرتون، 1996). دیواره

[1] Crude Portein

[2] -Dry matter Digestible

دانلود مقاله زراعت در مناطق خشک – گیاهان علوفه ای

اختصاصی از حامی فایل دانلود مقاله زراعت در مناطق خشک – گیاهان علوفه ای دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

گیاهان علوفـه‌ای
مقدمه

گیاهان عـلوفه ای و مــراتع منبع اصـلی انرژی بــرای تـغذیه دامــها می باشند .اگـر عــلوفه دارای کیفیت
کافی باشد میتواند 60 درصد نیاز غذایی گاوهای شیری ونیاز کامل گاوهای گوشتی را تامین نماید. اکثر گیاهان علوفه ای متعلق به دو خانواده گرامینه ولگومینوزه می باشند. در مناطق خشک ونیمه خشک ودر شــرایط فـاریاب ،گیاهان گرامینه پر تولید تراز گیاهان لگومینیزه مـی باشند واز نظر مصـــرف آب نیز دارای کارایی بیشتری هستند .در شرایط مساوی ،از نظـر رشد ،گیاهان لگــومینوزه از نظر پروتیین وکلسیم غنی تر از گیاهان گرامینه می باشند .
در مناطق خشک اگر آب کافی در دسترس ‏‎باشد ،شرایط مناسبی بـرای کشت گیاهان علوفــه ای فراهم است ودر این شرایط، اکثر گیاهان علوفه ای را میتوان کـشت کرد .بدین ترتیب که در طول فصل سرد گیاهان علوفه ای را میتوان کشت کرد. بدین ترتیب که در طول فصل سرد ،گیــــاهان مناطق معتدله ودر طول فصل گرم ،گیاهان مناطق گرمسیری مناسب خواهند بود . عـــدم وجود یخبندان در طول زمستان باعث میشود که بتوان گیاهان پر محصولی مانند شبدر مصری ، که دارای رشد مجدد سریعی می باشد و گیاهان چند ساله ی مانند یونجه که می تواند در طــول سال ،تا 10 برداشت حاصل نماید کشت نمود. در طول تابستان ،نیز می توان گیاهان گرامینه یک ساله که دارای توانایی تولید بسیار زیاد هستند ،از قبیل ذرت ، سود ا نگراس ، سورگم شیرین کشت نمود.
در برخی از مناطق نیمه خشک جهان ، واریته های هیبرید ذرت تا100 تن در هکتار علوفه سبز و شبدر برسیم تا 80 تن ( 6 تا7 برداشت ) می توانند تولید کنند.
بین گیاهان علوفه ای از نظر کارایی مصرف آب اختلاف زیادی وجود دارد بــرای مثال : یونجه برای تولید یک واحد ماده خشک ،4 تا6 مرتبه بیشتر از ذرت علوفه ای به آب نیـاز دارد و به همین دلیل در مواردی‌که آب نادر و گران ایت ، ممکن است همین عامل باعث عدم کشت آن شود .
یونجه ،از معروفترین گیاهان علوفه ای مناطق خشک دنیا است . این گیاه و سایر گیاهان علــوفه ای مناطق خشک مفصل بحث خواهد شد .ذرت :یکی از معروفترین گیاهان تابستانه بسیــاری از مناطق خشک جهان است . رشد سریع آن ،عملکرد زیاد ،خوش خوراکی و ارزش غـذایی زیاد ان ،از دلایل عمده معروفیت این گیاه است .
در گذشته این گیاه به صورت دستپــاش یا در ردیفهای بسیار نزدیک به هم کشت می شد. و مقدار بذر
لازم جهت کاشت خیلی زیاد بود (300 ـ15 کیلو گرم در هکتار ) و6 تا 7 هفته پس از کاشت ،در شرایطی که هنوز رسیده نبود بـر داشت می شد ،عملکرد در این شرایط معمولا کم و برابر40-30 تن در هکتار بود . در سالهای اخیر روش کاشت کاملا تغییر کرده است و گیاه را با فاصله بیشتر کشت میکنند و موقعی که هنوز برگها و ساقـه‌ها سبز هستند و دانه در حالت شیری یا خمیری است گیاه را برداشت می کنند . واریته هـای هیبرید جانشین واریته های معمولی شده اند و مصرف کودهای شیمیایی به مقدار زیاد رایج شده است .در چنین شرایطی عملکرد به 100-80 تن در هکتار می رسد.
گیاهان دیگری که بــــرای تولید علوفه کشت می کنند و عملکرد خوبی دارند عبارتنداز: سورگم شیرین ،ســود انگراس، پنسلاریا و نخود گاوی .
گیاهان فوق در بهار و تابستان کشت می شوند .در مناطقی که دارای زمستانهـای سخت می باشند تعلیف دامها با علوفه ذخیره شده انجام می شود(علوفه خشک و سیلو بعدا توضیـــح داده خواهند شد)ودر آن قسمت از مناطق خشک که دارای زمستانهای معتدل هستند، گیاهان علوفه ای را می توان در زمستان کشت کرد و روزانه به مصرف رساند. یکی از گیاهان علوفه ای که دارای عملکرد باالقوه زیادی می باشد شبدر مصری یا شبدر برسیم (‏‏‏Trifolium alexanderium) اسـت که میتواند در شرایط آبیاری ،7 تا 8 برداشت را در طول 10-9 ماه حاصل نماید و عمـــلکرد آن به120-100 تن علوفه تازه در هکتار برسد .علاوه بر شبدر برسیم ،گیاهان زیر را مـــی توان در مناطقی که دارای زمستانهای معتدل هستند به صورت فاریاب ،ودر مناطقی که بارندگـــی کافی دارند به صورت دیم کشت نمود.
گونه ای از خلرها یکی از مهمترین گیاهان علوفه ای است و آفــات و امراض مهمی نیز ندارد. این گیاه از مقاومترین گیـــاهان علوفه ای نسبت به روش آبیــــاری غرقابی است و علوفه آن دارای ارزش غذایی خوبی می باشد . البته به علــت رشد اولیه کند آن و ساقـه های ضعیف و رشـد خوابیده ای که دارد ،قـادر به رقابت با علفهـای هرز نیست . نخود فرنگی (Pisum sativum) بـرای خاکهای شنی بسیار مفید است و لوبیا اسبی دارای عملکرد کمی بوده و حساسیت زیاد آن به امراض و به خصوص بیماری Botrytis شده است.
یولاف ،در عرض 8 هفته پس از کاشت عملکرد زیادی تولید مینماید و علوفه آن به خوبی توسط دامها به مصرف می رسد . کلم علوفـه ای ،در خاکهای حاصل خیز و عمیق عملکرد بسیار زیادی دارد این گیاه، در اواخر تابستان کشت می شود و120-90 روز پس سبز شدن برداشت می گردد.
چغندر علوفه ای یکی دیگر از مهمترین گیاهان علوفه ای است که میتوان در مناطق خشک کشت نمود . این گیاه را میتوان دو مرتبه در سال : یعنی در پاییز و در اول بهار کشت کـــرده و آن را در طول تابستان برداشت نمود .گر چه ریشه این گیاه دارای مقدار زیادی آب است ولی اثر زیادی بر تولید شیر در طول ماههای گرم و خشک تابستان داشته و اگر همراه با علوفه خشــــک یا علوفه چراگاه به دام داده شود تولید شیر بالا خواهد رفت . عملکرد چغندر علوفه ای می تواند 100-80 تن در هکتار بدون آبیاری و250-150 تن در هکتار در شرایط فاریاب باشد.
یونجه
مبداء و سازگاری :

یونجه (Medicago sativa)،احتمالا اولین گیــاهی است که در ما قبل تاریخ جهت تولید علوفه کشت شده است . عده ای مبداء یونجه را بین النهـــرین می دانند و معتقدند که این گیاه از آنجا به عربستان و سپس به منطقه مدیترانه منتشر شده است . یــونجه توسط اسپانیایی ها به دنیای جدید برده شده است .
یونجه که اصولا مبداء کویری دارد دارای دامنــه وسیع سازگاری می باشد ودر حال حاضر تقریبا در همه نقاط معتدله و شبه حاره کشت می شود. گر چـه یونجه ،آب و هوای نیمه خشک را ترجیح میدهد ولی برای تولید زیاد احتیاج به رطوبت فراوان دارد . این گیاه ،دوره های طولانی خشکـی را تحمل می کند ولی در مقایسه با اکثر گیاهان علوفه ای ،بـــرای تولید یک واحد مـاده خشــک احتیاج به آب بیشتری دارد . این گیاه ،در شرایط نامساعد به حــالت رکــود می رود و به این ترتیب به درجه حرارتهای بسیار سرد و گرم مقاوم می شــود . در مناطق خشـک با زمستانهای ملایم ،یونجه در طول زمستان به رشد خود ادامه می دهد ولــی میزان رشد آن کاهش می یابد در طول ماههای گرم تابستان ،رشد رویشی آن محدود می گردد.
بنابراین درجه حرارت تا حد زیادی طول دوره رشد ،میزان رشد و بالاخره مقدار تولید گیاه را مشخص می کند .اگر سطح آب زیر زمینی نوسان نداشته باشد، میزان تولید آن نسبتا بالا خواهد بود ولی بهر حال بالا بودن سطح آب زیر زمینی برای گیاه مطلوب نیست .البته بالا آمدن آب زیرزمینی حتی برای مدت چند روز ،ممکن است باعث از بین رفتن گیاه شود .به همین ترتیب اگر گیاه در زمان رشد فعال خود ،برای مدت 18تا 20 ساعت بصورت غرقابی بماند کاملا از بین میرود.
یونجه ،به خاکهای عمیق و حاصلخیز که دارای مقدار کافی کلسیم باشند احتیاج دارد و در خاکهای سنگین و یا خاکهایی که دارای PH کم هستند رشد خوبی ندارد .گیاه جوان یونجه ،به شوری خیلی حساس است و بنابراین استقرار گیاه در چنین شرایطی بسیار مشکل است . گیاه کامل ،دارای مقاومت نسبتا خوبی به شوری است و میتواند 0.03درصد کربنات سدیم را تحمل نماید.
خصوصیات گیاهی :
یونجه ، گیاه دائمی و دارای یک ریشه اصلی و قوی می باشد که این ریشه می تواند تا عمق 300-250 سانتیمتری خاک نفوذ کند .در شرایط فاریاب 3/1 (یک سوم ) سیستم ریشه آن ،در عمق تا 15 سانتیمتری و 70 درصد در عمق تا 60 سانتیمتری خاک قرار دارد.

شکل 15-پراکنش ریشه گیاه یونجه 5 ساله تا عمق 180 سانتیمتری

ساقه این گیاه در قائده خود خشبی شده و با افزایش تعداد آنها به تدریج منطقه طوقه ریشه را تشکیل می دهند .پس از هر دفعه برداشت یا چرا ،ساقه جدید از جوانه های روی تاج تشکیل می شود و البته در حالی که گیاه در حال رکود است چنین وضعی صادق نیست .
یکی از خصوصیات واریته هایی که سازگار به زمستانهای معتدل هستند و بنابراین گیاه در زمستان به حالت رکود می رود ،قسمت تاج آنها تا حدودی زیر خاک تشکیل می شود . برگهای این گیاه ،به صورت سه برگچه ای وبه حالت متناوب روی ساقه ها قرار دارند . اندازه برگها ،بسته به فصل و وضع رطوبت خاک تغییر می کنـــد و در طول ماههای گرم و خشک کوچکتر می شود .
گلهای یونجه بصورت خوشه ای روی محور ساقه قرار دارد و هر کدام از مجموعه 5 تا50 گل تشکیل شده اند . گل های یونجه ،80تا90 درصد دگرگشن هستند. اندامهای زایشی گل ، در داخل ناو بصورت مخفی قرار دارند و برای اینکه گرد افشانی صورت گیرد باید قسمت جلویی ناو به وسیله یک عمل مکانیکی به نحوی باز شود تا اندامهای زایشی بتوانند به طرف بالا رها شوند وبه درفش برخورد نمایند . این عمل را لغزش یا (Tripping) گویند. رها شدن اندامهای زایشی باعث می شود که غشایی که روی مادگی قرار دارد ودر حالت عادی از جوانه زدن دانه گرده جلوگیری میکند پاره شود و بدین ترتیب تلقیح صورت گیرد .اگر عمل لغزش به وسیله حشرات صورت گیرد ،اندامهای زایشی به بدن حشره برخورد کرده و چون حشرات معمولا دانه گرده یونجه را با خود حمل می کنند .بنا بر این باعث دگرگشنی می شوند. گلهایی که عمل لغزش در آنها صورت نمی گیرد ریزش میکنند. اگر خود گشنی انجام شود از بین 30 گل روی یک ساقه فقط یک یا دو غلاف تشکیل میشود و این غلافها معمولا کوچک بوده و فقط گلها تشکیل غلاف میدهند و هر کدام تا 12 بذر دارا میگردند .
گونه ها و واریته های یونجه:
واریته های زاره‌ای یونجه متعلق به دو گونه Medicago sativa و M.falcata میباشند .گونه اولی ،بومی جنوب غربی آسیا و دارای قامتی راست و گلهایی صورتی است و گونه دومی ،بومی سیری است و دارای رشد خوابیده و گلهای زرد می باشد و به سرمای زمستان بسیار مقاوم است . واریته های خالص M.falcata ، بصورت تجاری بسیار کم می باشند ولی از این گونه بعنوان پایه ،جهت تلاقی با گونه M.sativa استفاده می شود و تیپهای یونجه باصطلاح “الوان” که دارای مقاومت سرما بوده و گلهای آنها به رنگهای سفید، زرد ،آبی یا صورتی است ،تولید میشود .
واریته هایی که در مناطق خشک کشت می شوند ،متعلق به دو گروه می باشند : یکی گروهی که در مناطق سرد بوجود آمده ودر درجه حرارتهای سرد به حالت رکود می روند و دیگری ،آنهایی که به زمستانهای معتدل سازگارند و در طول سال رشد می کنند .رشد بعد از برداشت در گروه دوم ،سریع بوده و دوره رشد طولانی دارند و قادرند در روز های کوتاه نیز رشد کنند ولی دارای حساسیت زیاد نسبت به سرما می باشند .
واریته های یونجه شامل واریته های سنتزی ،واریته های مخلوط و واریته های هیبرید می باشند. واریته های سنتزی ،از ترکیب اینه‌های مختلف که دارای خصوصیات مطلوبی می باشند حاصل شده اند . در مورد واریته های مخلوط ،هر ساله بذر تعدادی از واریته های تشکیل دهنده آنها بیشتر است . یونجه هیبرید را میتوان از طریق کشت پایه های نسبتا خود ناسازگار که از راه تکثیر رویشی ازدیاد حاصل کرده اند ،بصورت ردیفهای متناوب تولید نمود . بذر حاصله بیش از 90 درصد هیبرید خواهد بود .
عملیات زراعی یونجه:
در تناوب زراعی ،یونجه برای گیاهی که پس از آن کاشته می شود بسیار سودمند است .البته برای اینکه یونجه بتواند چنین منافعی داشته باشد باید هنگامی که هنوز عملکرد خوبی دارد آن را زیر خاک نمود ،زیرا بعلت اینکه یونجه به سادگی مورد حمله علفهای هرز یک سالم و چند ساله قرار می گیرد ،اگر در زیر رو کردن آن تا خییر شود و مورد حمله علفهای هرز واقع شود برای گیاه بعدی سودی نخواهد داشت .یونجه را نباید در همان زمینی که قبلا کشت شده است برای چندین سال دوباره کشت نمود . این موضوع بخصوص در مواردی که بصورت دیم در مناطق نیمه خشک کشت شوند مهم می باشد .در آزمایشات مختلف مشاهده شده است که با کشت ممتد یونجه ،رطوبت خاک به طرف اعماق کاهش می یابد .بنابر این در مناطقی که رطوبت ذخیره شده در خاک منبع اصلی تامین رطوبت برای گیاه است ،کشت یونجه با فواصل زمانی نسبتا کم ،دارای اثر سوء بر عملکرد می باشد . در چنین شرایطی ،یونجه نمی تواند یک گیاه مناسب برای گیاه بعدی که خود نیز تا حدودی وابسته به رطوبت خاک است به حساب آید .
شخم و تهیه بذر:
هرگونه اشتباه یا قصور در تهیه بستر بذر یونجه ،برای سالها روی گیاه مشهود خواهد بود بنابراین تهیه زمین وبستر بذر قبل از کاشت مهم می باشد.یونجه با علفهای هرز دائمی خانواده گرامینه، به خصوص قیاق و مرغ نمی تواند رقابت کند و اگر قبل از کاشت آنها را کنترل ننمایند بزودی بر یونجه غلبه خواهند کرد. شخم عمیق در اوایل تابستان و رها کردن کلوخها تا خشک شدن کامل آنها ،یکی از مؤثرترین روشهای کنترل علفهای هرز دائمیاست. اگر این قبیل علفهای هرز وجود نداشته باشد شخم در عمق معمولی 25 –20 سانتیمتر کافی خواهد بود . میزان تسطیح مورد نیاز بسته به روش آبیاری دارد . برای کاشت یونجه باید بستر نرم و یکنواختی آماده شود.
مصرف کود:
گرچه یونجه دارای قدرت زیادی در استفاده از مواد غذایی ذخیره شده در خاک است وبه عنوان یک گیاه بقولات ،وابسته به ازت معدنی نیست ولی تجربه نشان داده است که کاربرد مقدار مناسبی سفر یا پتاسیم مفید خواهد بود. نیاز یونجه به فسفر و پتاس از سایر گیاهان علوفه ای بقولات بیشتر است ودر حقیقت اصطلاح “Lucerne sickness”به تخلیه عناصر غذایی خاک به خصوص فسفر و پتاس گفته می شود . به طور کلی مقدار کود مورد نیاز را می توان بر این اساس برآوردی که بازاء هر تن یونجه در هکتار که برداشت می شود ،10-5 کیلوگرم در هکتار P205 و 12-10 کیلو گرم در هکتار 20 K باید به زمین داده شود .
ریشه یونجه دارای ظرفیت قابل تبادلی زیادی است و در نتیجه کاتیونهای د و ظرفیتی را ترجیح می دهند .بنابراین اگر یونجه از نظر پتاسیم بخوبی تامین نباشد ،به سادگی علفهای هرز ،بخصوص علفهای هرز چمنی دائمی مهاجم که دارای ظرفیت تبادلی کمی هستند و کاتیونهای یک ظرفیتی را جذب میکنند بر آن غلبه میکنند.
چون فسفر دارای قابلیت تحرک کمی در خاک است معمولا به هنگام آماده کردن زمین ،مقدار فسفر مورد نیاز برای مدت سه سال را یک باره به خاک میدهند .اگر بعدا فسفر بیشتری مورد نیاز بود می توان بصورت سرک به گیاه داد .مصرف پتاسیم بصورت سرک ،مؤثرتر از مصرف فسفر بصورت سرک است .یونجه نیاز زیادی به کلسیم دارد . در خاکهای مناطق خشک ،کلسیم معمولا مساله ساز نیست ولی در هر کجا که کمبود آن ملاحظه شود میتوان از طریق مصرف آهک آنرا برطرف نمود .
کاشت :
در مناطقی که دارای زمستانهای معتدل هستند ، یونجه را بهتر است در پاییز به اندازه کافی زود کاشت تا قبل از اینکه سرما رشد آن را آهسته کند گیاه بتواند مستقر نماید . کاشت با بذر کار بر کاشت بصورت دستپاش ترجیح دارد و فاصله بین ردیفهای کاشت را میتوان 40-15 سانتیمتر و عمق کاشت را میتوان بین 3-1 سانتیمتر در نظر گرفت .
اگر پس از کاشت ، سله تشکیل شد ،باید بعد از سه روز مجددا آبیاری نمود تا بذر ها به راحتی از خاک خارج شوند .
کنترل علفهای هرز :
علفهای هرز میتوانند برای استقرار گیاه یونجه مساله ساز باشد ،زیرا این علفها بر گیاهان جوان که دارای رشد کندی هستند غلبه میکنند ،برای اینکه علفهای هرز را از بین ببرند معمولا گیاهان جوان را زود تر بر داشت می کنند . گیاهان جوان یونجه ،دارای ساقه های بسیار باریک و حاوی تعداد بسیار کمی برگ می باشند .و خطر برداشت زود حتی از خطر حمله علفهای هرز نیز بیشتر است . بهتر است برداشت اول را تا استقرار کامل گیاه ،40-35 روز پس از کاشت به تا خییر انداخت و برای اینکه جوانه های واقع در قائده ساقه لطمه نبیند ارتفاع برداشت را از ده سانتیمتری سطح زمین گرفت . مصرف علف کشها نیز در بعضی موارد توصیه شده است ولی اصولا مصرف سموم برای گیاهان علوفه ای مناسب نیست ،زیرا این گیاهان مستقیما مورد مصرف دام واقع می شوند و سموم باقی مانده در گیاه به دام و سپس به انسان منتقل می شود، و اثر سم در حلقه نهائی این زنجیر که انسان است خیلی بیشتر از اثر آن در حلقه اول که گیاه است میباشد .
سس یکی از علفهای هرز خطرناک یونجه است و اگر آلودگی به سس محدود باشد می توان با نفت یا علف کشهای تماسی یا سوزاندن آن را از بین برد .
آبیاری :
برای اینکه خاک به عمق 150-100سانتیمتری خیس شود قبل از کاشت زمین را آبیاری می کنند و اگر ضروری باشد برای زدن بذر ،یک آبیاری سبک بعد از کاشت انجام می دهند به فاصله کمی پس از آن نیز ممکن است یک آبیاری دیگر لازم باشد . بعد از خروج گیاه از خاک می توان آبیاری را برای حدود سه هفته به تا خییر انداخت و پس از ان تا زمان اولین برداشت ،یک آبیاری کافی خواهد بود .مقدار آب مصرفی که شامل آبیاری قبل از کاشت نیز می شود حدود 350-300 میلیمتر با سیستم بارانی و 550-450 میلیمتر با سیستم غرقابی است . تنها پس از اینکه گیاه بخوبی مستقر شد با سیستم ریشه بخوبی توسعه یافت ،آبیاری بصورت منظم اجرا می شود و معمولا بین هر دفعه بر داشت دو بار آبیاری صورت می گیرد .بهتر است بلا فاصله پس از برداشت ،یک آبیاری سبک که بتواند 75درصد کمبود رطوبت را جبران نماید انجام شود و سپس دو هفته قبل از بر داشت ،یک آبیاری سنگین که تا عمق 100 سانتیمتری خاک را به حد ظرفیت زراعی برساند صورت گیرد در مواردی که یونجه بطور مکرر در فاصله زمانی 21-20 روز برداشت می شود ،یک بار آبیاری پس از هر برداشت معمولا کافی است .
در طول ماههای گرم تابستان ،رشد گیاه آهسته و عملکرد آن معمولا کم است و در نتیجه کارایی مصرف آب معمولا خیلی کم است .در مناطقی که آب کمیاب یا گران است ،آبیاری یونجه را میتوان در طول تابستان حذف نمود .
بدین ترتیب ،گیاه به حالت رکود می رود و از خشکی صدمه نمی بیند. پس از آنکه آبیاری مجددا از سر گرفته شد رشد گیاه بلا فاصله شروع می شود . مقدار آب سالانه مورد نیاز یونجه ،بسته به شرایط اقلیمی بین 1000 تا 2000 میلیمتر در روش آبیاری بارانی و اگر آبیاری غرقابی باشد مقدار آب مورد نیاز 20 درصد بیش از این مقدار است .
برداشت:
اگر یونجه قبل از شروع گل دهی ،یعنی هنگامی که ساقه ها هنوز نرم و علوفه پر برگ است برداشت شود دارای بالاترین ارزش غذایی است .البته برداشت گیاه قبل از گل دهی ،باعث ضعیف شدن آن خواهد شد ،عملکرد کاهش می دهد و طول عمر گیاه را کم میکند .بالا ترین عملکرد برای یونجه زمانی بدست می آید که گیاه برای رشد بعدی خود تعداد کافی جوانه داشته و نیز مقدار کافی برگ، جهت تسریع سرعت رشد آن روی بقایای ساقه باقی مانده باشد برای این منظور باید فاصله بین برداشتها به اندازه کافی طولانی و ارتفاع برداشت از سطح زمین کافی باشد .علاوه برآن ، هر چه گیاه دیرتر برداشت شود ،سرعت رشد بعدی آن زیادتر خواهد بود . اگر گیاه از ارتفاع مناسبی برداشت شود ،تعداد کافی جوانه روی قائده ساقه باقی گذاشته خواهد شد و مقدار برگ روی بقایای ساقه نیست کافی خواهد بود . فرق اصلی بین برداشت و چرای یونجه روی همین اصل است ،به این ترتیب که به هنگام چرا ،جوانه های قائده و برگهای باقیمانده توسط حیوانات قطع می شود .این موضوع می تواند دلیل اصلی کاهش تولید یونجه در چراگاه، در مقایسه با برداشت آن جهت علوفه خشک باشد . برای اینکه تعادلی بین عملکرد و ارزش غذایی برقرار گردد بهتر است یونجه را در شروع گل دهی برداشت نمود .در مواردی که گیاه به گل نمی رود ،برداشت یونجه بر اساس رشد مجدد حاصله از تاج گیاه تنظیم می گردد . برداشت ،نباید به اندازه ای به تاخیر بیافتد که جوانه ها بر اثر رشد زیاد در اثر برداشت آسیب ببینند .
عملکرد و بهره بر داری :
در مناطقی که زمستانهای معتدل دارند ، یونجه میتواند 90-50 تن در هکتار علوفه سبز در سال اول (معادل25-20 تن علوفه خشک)100-80تن در هکتار در سالهای بعد تولید نماید
یونجه را میتوان برای تهیه علوفه سبز ،چراگاه، علوفه خشک ،سیلو ،غذای دامی آب گیری شده یا تولید بذر کشت نمود . علوفه سبز یونجه برای انواع دامها و از جمله مرغداری به مصرف می رسد .یونجه ،جهت ایجاد چراگاه نیز کشت می شود ولی در حقیقت سازگار به چرا نیست .
مصرف عمده یونجه ،جهت تولید علوفه خشک است و اگر به خوبی بعمل آورده شود علوفه آن از کیفیت خوبی بر خوردار است و از نظر کاروتن، ریبو فلاوین ،ویتامین C ،پروتئین و کلسیم غنی است .گر چه علوفه خشک یونجه از نظر ترکیب با سایر علفهای گیاهان بقولات : از جمله شبدر ،نخود ،گاوی یا سویا فرق زیادی ندارد ولی علوفه آن برای دامها خوش خوراک‌تر است و بنابر این توسط دامها بیشتر مصرف شده و در نتیجه بیشتر نیاز به مواد کنسانتره کمتر خواهد شد ،یونجه برای تهیه غذای آب دیده شده (Dehydrated meal) مصرف زیادی دارد . یونجه آب گیری شده از مواد غذایی همانند علوفه تازه غنی می باشد و بنابراین به عنوان مکمل برای علوفه خشک بکار برده می شود .
تولید بذر در یونجه :
آب و هوای مناطق خشک و نیمه خشک دارای مزایای زیادی از نظر تولید بذر گیاهان بقولات و علفهای چمنی است . بدین ترتیب آفتاب و هوای خشک ،شرایط مساعد را برای گل دهی و فعالیت حشرات گرده افشان فراهم می آورد . در مناطق خشک ،آفات را بهتر است میتوان کنترل کرد و حشره کشها برای مدت طولانی تری نسبت به محیطهای مرطوبت فعال هستند . بیماریهای گیاهی نیز در شرایط خشک که درجه حرارت زیاد و رطوبت هوا کم است ،کمتر حادث می شوند و خطر کمتری دارند . علاوه بر آن در شرایطی ، بذرها یکنواخت تر می رسند و برداشت بذر را میتوان در مناسبترین زمان; که بذرها دارای بهترین کیفیت بوده و تلفات برداشت در حداقل خو انجام داد. بدین دلیل بذر لازم برای مناطق نا مساعد را میتوان در مناطق خشک تولید نمود .
احتمالا یونجه یکی از مهمترین گیاهان علوفه ای است که در مناطق خشک جهت تولید بذر کشت می شود . یکی از دلایل این موضوع این است که در بسیاری از این مناطق ؛از جمله اروپا که یونجه یک گیاه علوفه ای مهم است ، بعلت شرایط اقلیمی نامساعد آنجا نمی توانند بذر کافی تولید نمایند . کشورهایی که چنین شرایطی دارند ،بذر مورد نیاز خود را بر اساس قرار دادهایی ر مناطق گرم خشک تولید می نمایند . یکی از نمونه های مشخص آن ، تولید بذر واریته های آلمانی در کالیفرنیا است . این بذر با بذر اصلی خود از همه نظر شباهت دارند . بذری که در کالیفرنیا تولید می شوند از نظر وزن 1000 دانه و درصد بذور سخت بر بذوری که در آلمان تولید می شوند برتری دارند .البته موفقیت تولید بذر در مناطق خشک جهت مصرف در اقلیمهای کاملا متفاوت با آن، بستگی به رعایت اصول خاص تحت نظر برنامه‌هایی گواهی بذر دارد. قبلا عقیده بر این بود که رشد رویشی محدود، جهت افزایش میزان گل دهی و تولید بذر ضروری است و این کار را میتوان از طریق عدم آبیاری کافی انجام داد :ولی تجربه نشا ن داده است که رشد متعادل و معمولی جهت تولید حد اکثر بذر لازم است .
بنابراین هم آبیاری زیاد که باعث افزایش رشد رویشی می شود وهم فراهم نمودن شرایط تنش برای گیاه که رشد رویشی را محدود می سازد ،عملکرد بذر را کاهش می دهد. یونجه ای که برای تولید بذر کشت می شود دو منظوره می باشد بدین ترتیب که پس از برداشت بذور تا اواخر بهار سال بعد میتوان از علوفه آن استفاده نمود . البته قبل از کاشت گیاه باید تصمیم گیری شود که مزرعه برای تولید علوفه است و یا برای بذر گیری . اگر گیاه برای بذر گیری است لازم نیست فشرده کاشته شود . این موضوع می تواند در مبارزه با علفهای هرز و از بین بردن گیاهان نا خواسته بین ردیفها که ممکن است باعث انحرافات ژنتیکی در توده بذری شود و همچنین در کنترل آفات کمک نماید . گیاهانی که بصورت متراکم کشت می شوند معمولا شهد کمتری تولید کرده و بن براین از جذابیت کمتری برخوردارند .
در بهار ، قبل از آخرین برداشت علوفه یک بار آبیاری صورت می گیرد تا بدین وسیله رطوبت مصرف شده در ناحیه ریشه تا عمق حدود 200-150 سانتیمتری جبران گردد . با این کار رطوبت کافی بری مدت سه ماه جهت بذر گیری لازم است تامین می شود .
حشرات در تلقیح گل های یونجه دوگانه دارد ؛
الف: با نشستن روی گلها اندامهای زایشی از ناو خارج می شود و بدین ترتیب در گلها به اصطلاح لغزش صورت می گیرد .(شکل 16). ص(153)
ب: با انتقال دانه گرده از گیاهی به گیاه دیگر دگر گشنی را باعث میشوند .

شکل 16 – لغزش یونجه توسط زنبور عسل
الف: گل لغزش نشده که پرچمها در داخل ناو است
ب : زنبور عسل باعث لغزش گل شده و دانه گرده به بدن آن می چسبد .
ج : گل لغزش شده که اندامهای زایشی آن در بیرئن قرار دارد .
اگر در داخل مزرعه ای از یونجه که در مرحله گل دهی کامل قرار دارد زنجیری کشیده شود ؛تعداد زیاد ی از گلها لغزش حاصل می نمایند ولی عملکرد بذر حاصله کم و دگر گشنی به خوبی صورت نمی گیرد از اینجا میتوان نقش حشرات در بالا بردن عملکرد بذر را درک نمود. زنبور عسل در گرد افشانی یونجه بسیار مؤثر است و معمولا 10-5 کندو در هکتار کافی می باشد برای صحول عملکرد زیاد باید بدون اینکه لطمه ای به حشرات مفید وارد شود حشرات مضر را از بین برد .برای اینکار میتوان بهنگام آخرین برداشت علوفه ،نوارهایی از آن را برداشت نکرد ؛بدین ترتیب حشرات مضر به طرف این نوارها جلب می شوند و در این صورت بدون اینکه لارم باشد همه مزرعه را سم پاشی نمود این حشرات را میتوان کنترل نمود .
برداشت بذر هنگامی باید صورت گیرد که 3/2 غلافها قهوه ای شوند . گیاه را میتوان با دستگاه درو کن برداشت نمود و سپس روی ردیف هایی قرار داد و پس از خشک شدن آن با کمباین مجهز به دستگاه جمع کننده آنها را جمع و بذور را از کاه و کلش جدا نمود . استفاده از مواد خشک کننده قبل از برداشت بذر ، از طریق پاشیدن آن روی گیاه ،در بسیاری از مناطق تولید بذر یونجه رایج است ودر این مورد مزرعه مستقیما به وسیله کمباین برداشت می شود .
شبدر برسیم یا شبدر مصری :
مبداء سازگاری : مبداء شبدر برسیم (T.alexsandrium) هنوز مورد بحث است . شبدر برسیم در دامنه درجه حرارت صفر تا 35 درجه سانتیگراد رشد می کند و اپتیم درجه حرارت از 12 تا 25 درجه حرارت است و در 2- درجه گیاه از بین می رود و به همین دلیل کشت شبدر برسیم منحصر به مناطقی است که دارای یخبندان است .
شبدر برسیم در انواع خاکها ؛ از شنی تا لومی سنگین در صورتی که خاک خوب زه کشی شده باشد رشد می کند .در خاکهای آهکی و ماسه بادی نیز رشد می کند ولی به شوری نسبتا حساس می باشد . شبدر برسیم را می توان در مناطقی که باران زمستانه دارند و زمستانهای آنها معتدل است بدون آبیاری کشت نمود ؛ولی برای تولید محصول زیاد در دراز مدت آبیاری ضروری است .
خصوصیات گیاهی و واریته های شبدر برسیم :
شبدر برسیم ، گیاه یک ساله ای است که تا ارتفاع 75-60 سانتیمتری رشد می کند .این گیاه دارای یک ریشه اصلی قوی و تعداد زیادی ریشه های جانبی است که تا عمق 60-40 سانتیمتری نفوذ می کنند .ساقه آن تو خالی است و پس از برداشت رشد جدیدی از جوانه های قاعده هر ساقه تامین می گردد .
برگهای آن سه برگچه ای و تا حدودی کرک دار است و گل های آن کوچک و زرد کمرنگ است .
شبدر برسیم کاملا خود نا باور است و گرد افشانی به وسیله حشرات صورت می گیرد . بذر آن ابتدا به رنگ زرد مایل به سبز بوده و سپس به تدریج قرمز مایل به قهوه ای می گردد .علیرغم توانایی تولید این گیاه و سایر خصوصیاتی که بعنوان یک گیاه علوفه ای مهم دارد کارهای به نژادی روی آن کم انجام شده است .
در مصر 4 تیپ شبدر برسیم وجود دارد :
1- مسگاوی : این تیپ شبدر برسیم چند برداشته است و میتواند چندین بار درو را تحمل کند و از متداولترین انواع شبدر در مصر و مناطق دیگر است .
2-چـدراوی : شبیه مسگاوی است ولی مورد مصرف کمتری دارد .
3-بالـــــی :این تیپ نسبت به دو تیپ قبلی دارای سیستم ریشه گسترده بهتری می باشد و مقاومت به خشکی آن نیز بیشتر است . درصد ماده خشک آن خیلی بیشتر از مسگاوی است ولی عملکرد آن خیلی کمتر است.
4-فاهلی : این تیپ شبدر برسیم تک برداشته است و عمدتا به صورت دیم ،جهت تهیه علوفه خشک یا به عنوان یا بعنوان گیاه تازه کشت می شود .
عملیات زراعی :
شبدر برسیم دارای اثر بسیار خوبی برای حاصلخیزی خاک است و می تواند نقش مهمی در تناوب زراعی خصوصا در شرایط فاریاب داشته باشد . بعلت رشد سریع و متراکم آن و ا مکان برداشت مکرر علوفه ،این گیاه می تواند علفهای هرز را از بین ببرد . در خاکهایی که آلوده به بیماریهای ریشه ای است ،بهتر است شبدر برسیم را بعد از یک گیاه دیم مانند گندم کشت نمود . از کشت پنبه ،بعلت دارا بودن بیماریهای ریشه ای قبل از شبدر باید خودداری نمود ذرت، سور گم ، چغندر و بسیاری گیاهان زراعی دیگر بعد از شبدر برسیم نتیجه خوبی میدهند البته پس از کشت شبدر برسیم باید حداقل 6-5 سال از کشت آن در همان زمین خودداری کرد .
کشت مخلوط آن با علفهای خانواده گرامینه در بعضی موارد انجام می شود ولی کشت مخلوط آن با چاودار مطلوب نیست زیرا چاودار بعلت رقابت با شبدر آنرا ضعیف می کند . کشت شبدر برسیم باریگراس های یک ساله . بویژه از نظر عملکرد در هکتار نتایج خوبی داده است .
شخم و تهیه بستر شبدر :
هیچگونه عملیات شخم خاصی برای شبدر برسیم مورد نیاز نیست .زمین را میتوان به عمق 20-15 سانتیمتر شخم زد و پس از دیسک آن را تسطیح نمود .
بذر شبدر برسیم بزرگتر از بذر سایر شبدرها است و در شرایط مساعد ،خیلی سریع جوانه می زند و گیاهان جوان آن نسبتا قوی می باشند .
مصرف کود :
شبدر برسیم نیاز کودی زیادی ندارد . ازت معمولا مورد نیاز نیست و فسفر تنها در خاکهائی که کمبود دارد مورد نیاز است . چنین شبدر برسیم قادر است از بقایای کود فسفره ای که به گیاه، قبل از ان داده شده است بخوبی استفاده کند مقدار کود فسفره مورد نیاز آن معمولا بین 80 تا 100 کیلو گرم p205 در هکتار است . شبدر برسیم به کمبود پتاس خیلی حساس است و در موارد لزوم کود پتاسه به مقدار 150 – 100 کیلو گرم k 20 در هکتار مصرف می شود .
عملیات کاشت :
شبدر برسیم معمولا در پائیز کشت می شود . زمان کاشت شبدر برسیم در منطقه مدیترانه اوائل پائیز است . کاشت زودتر باعث می شود که گیاه از حرارت زیاد صدمه ببیند و نیاز به مقدار زیادی آب داشته باشد و کاشت دیرتر باعث کاهش سرعت رشد می شود و تعداد دفعات برداشت کم و بالا خره عملکرد کاهش می‌یابد .
کاشت شبدر برسیم به صورت دیم معمولا بعد از اولین باران ، یعنی هنگامی که خاک تا عمق کافی مرطوب شده باشد صورت می گیرد .
شبدر برسیم را میتوان به صورت دستپاش کشت نمود و با یک بار هرس سبک ، بذر آن را زیر خاک کرد . البته کاشت به صورت ردیفی با فواصل 20 - 15 سانتیمتر بین ردیفها بهتر است ، زیرا خروج گیاه از این طریق سریعتر و یکنواخت تر و به مقدار قابل ملاحظه ای از مصرف بذر کم می شود . حد مطلوب عمق کاشت 2 –1 سانتیمتر و حد اکثر آن حدود 5 سانتیمتر است .
آبیاری :
شبدر برسیم نسبت به رطوبت خاکی خیلی حساس است و عملکرد و طول دوره رشد آن به شدت تحت تاثیر آبیاری قرار می گیرد . آبیاری مکرر و سنگین در پائیز ممکن است باعث غرقاب شدن گیاه در طول ماههای زمستان شود و پوسیدگی ریشه گیاه را همراه داشته باشد و در نتیجه ، پوشش گیاهی را تنگ و عملکرد در طول فصل رشد را کاهش دهد . بنابراین باید مقدار آبیاری قبل از شروع دوران بارندگی به حدی محدود شود که برای استقرار و رشد گیاه در مراحل اولیه لازم است و بدین ترتیب از ذخیره شدن بیش از حد رطوبت در خاک جلوگیری بعمل آید . بنابراین این در مناطقی که بارندگی زمستانه دارند آبیاری قبل از کاشت ؛که برای اکثر گیاهان زراعی توصیه می شود برای شبدر برسیم مطلوب نیست. در بهار پس از پایان
دوره بارندگی باید آبیاری کافی انجام شود تا تمامی منطقه ریشه در حد ظرفیت زراعی رطوبت داشته باشد. بعد از آن آبیاری به فاصله هر 10 تا14 روز یک بار صورت می گیرد .
برداشت :
گیاه معمولا 5 تا8 هفته پس از کاشت آماده برداشت است ؛البته اولین برداشت آن به شدت آلوده به علفهای هرز است . در شبدر برسیم در قاعده هر ساقه دو جوانه وجود دارد که معمولا کمی قبل از اینکه گیاه آماده برداشت شود شاخه جدیدی تشکیل می دهند . برای اینکه لطمه ای به این شاخه ها وارد نشود شبدر برسیم را باید قبل از آن که شاخه های جدید آن به طول 4 –2 سانتیمتری برسند برداشت کرد . به همین دلیل گیاه باید از ارتفاع کافی از سطح خاک برداشت شود . بجز در مواردی که درجه حرارت پایین است فاصله بین برداشتها 25 تا 35 روز میباشد. تعداد برداشتها در شرایط آبیاری 5 تا6 و در شرایط دیم 1 تا 2 میباشد . شبدر برسیم در ماه اردیبهشت به گل میرود و پس از گل دهی رشد رویشی آن به شدت کاهش می یابد ؛بنابراین از نظر اقتصادی بهتر است که آخرین برداشت را به تولید بذر اختصاص داد .
شبدر برسیم را میتوان به صورت تازه بدان تعلیف نمود. ولی برای تهیه علوفه خشک چون درصد آب زیاد است خشک کردن آن مشکل است . این گیاه بسیار خوش خوراک است و به سادگی توسط انواع دامها خورده می شود . عملکرد آن بستگی به زمان کاشت ،عملیات زراعی ،آب و هوا ،حاصلخیزی و نوع خاک دارد. عملکرد متوسط آن در خاک های سبک 70-50 تن علوفه تازه در هکتار ودر خاکهای متوسط تا سنگین 100-80 تن در هکتار میباشد البته عملکرد 140 تن در هکتار نیز گزارش شده است.
تولید بذر :
تنها مزارعی که عاری از علفهای هرز هستند باید به تولید بذر اختصاص داده شوند . شبدر برسیم تنها زمانی گل می دهد که طول روز بیش از 12 ساعت باشد بنابراین در مناطق مدیترانه ای آخرین برداشت علوفه ای آن حدود اواخر فروردین صورت می گیرد؛ و اگر این برداشت از اواسط اردیبهشت به بعد صورت گیرد عملکرد بذر بسیار کم خواهد شد. پس از اینکه آخرین برداشت آن جهت علوفه انجام شد ،به مزرعه آب کافی داده می شود و دومین آبیاری در هنگامی که گیاه در گل دهی کامل است انجام می گیرد. شبدر برسیم توسط حشرات گرده افشانی می شود. بذر این گیاه حدود 60 روز پس از اینکه آخرین برداشت علوفه آن انجام شد ،می رسد و میتوان با کمباین غلات آن را برداشت کرد. عملکرد بذر معمولا بین 700 –300 کیلو گرم در هکتار است ؛البته عملکرد 100 کیلو گرم در هکتار یا بیشتر نیز گزارش شده است.
ماشکهای علوفه ای
ماشکهای علوفه ای (Vicia spp) از قدیم الایام بعنوان علوفه کشت می شده اند . در انجیل از آنها ذکر شده است و رومیها این گیاهان را برای تولید علوفه و کود سبز کشت می کردند. ماشکها احتمالا زمانی برای اولین بار مورد توجه زارعین قرار گرفتنند که بعنوان علف هرز در مزارع گندم دیده شدند. از میان بسیاری از گونه های موجود در دنیا آنهایی که بیشتر مورد استفاده دارند از نواحی مدیترانه منشا گرفته اند.
ماشکها احتیاج به هوای سرد و تامین رطوبت در حد متوسطی دارند و رطوبت زیاد برای آنها بسیار زیان آور است . در نواحی مدیترانه ، ماشکها ،گیاهان دیم علوفه ای می باشند. این گیاهان از نظر نوع خاک پر توقع نیستند ولی در خاکهای شنی رشد خوبی ندارند. در خاکهایی که دارای بافت متوسط هستند و حاوی کلسیم کافی می باشند بیشترین تولید را دارند. عملکرد خوب را ؛ حتی در خاکهای فرسوده در صورت مصرف کود فسفره در صورت نیاز کود پتاسیم میتوان بدست آورد.
خصوصیات گیاهی :
ماشکهای دارای ریشک کوتاهی در انتهای ساقه های خود می باشند. رشد آنها به صورت نسبتا راست می باشند و پس از سنگین شدن در اثر رشد زیاد اگر ریشکهای آنها به حائلی خود را متصل نسازند ، گیاه و رس می کند. برگهای آنها شانه ای است و از نظر اندازه و شکل و میزان کرک ؛ بسته به گونه واریته آنها فرق می کند.
گونه ها و واریته ها :
در دنیا حدود 150 گونه ماشک وجود دارد ولی اکثرا واریته هایی که متداول هستند متعلق به گونه های کمی میباشند. مهمترین واریته هایی که در مناطق خشک رشد می کنند متعلق به گونه Vicia sativa( ماشک معمولی .) یا V. artropurpurea(ماشک قرمز) می باشند. گونه های دیگری که دارای اهمیت کمتری میباشند عبارتند از:V. dasycarpa و V . villosa واریته های اصلی گونه V . villosa متعلق به دو گروه زیر میباشند:
الف- v . sativa var. obovata واریته های این گروه دارای بذر نسبتا کوچک میباشند و متسط تا دیررس هستند. رشد اولیه آنها کم است ولی بلافاصله پس از گل دهی رشد آن سریع شده و تولید علوفه سبز آن بالا می رود. به V . sativa var,macrocarpa که دارای بذور درشت‌تری هستند و رشد اولیه آنها بیشتر است و بدین دلیل از نظر رقابت با علفهای هرز از گونه اول مؤثر تر میباشند.
بعضی از این واریته ها که دارای بذر درشت می باشند خیلی زود به گل می روند و بنابراین برای مناطقی که دارای بارندگی کم و فصل رشد کوتاه هستند ، مناسب میباشند.
حداکثر محصول ماشکها ،پس از شروع گل دهی آنها بدست می آید و کیفیت علوفه ای آنها جهت تهیه علوفه خشک یا مصرف به صورت تازه در طول 3 تا 4 هفته تمام می شود؛ بهتر است 3 تا 4 واریته که دارای دوران گل دهی متفاوتی هستند و ترجیحا به فاصله یک هفته از یکدیگر گل می دهند کشت نمود، تابدین ترتیب هر واریته در محل مناسب رشد خود در رابطه با عملکرد و کیفیت علوفه ای آن برداشت شود . راه دیگر اینست که یک یا دو واریته دیر رس را که عملکرد آن حتی قبل از گل دهی بالا است انتخاب نموده . در این مورد میتوان برداشت را کمی قبل از شروع گل دهی آنها شروع کرد و در شرو ع گل دهی اتمام کرد .
چغندر علوفه ای
چغندر علوفه ای بعلت توانایی تولید زیاد ،مفید بودن آن برای دامها و استفاده بسیار اقتصادی از مصرف آب جهت تولید هر واحد ماده خشک، یکی از گیاهان بالقوه مهم مناطق خشک می باشد البته چغندر علوفه ای عمدتا در کشور های معتدله اروپایی کشت می شوند و سطح بسیار محدودی در مناطق خشک زیر کشت این گیاه است .
از نظر بتانیکی : چغندر به همان گونه ای تعلق دارد که چغندر قند (Beta vulgaris) متعلق است.
در کشورهای مناطق معتدله که از نظر کشاورزی پیشرفته هستند کارهای زیادی روی چغندر علوفه ای صورت گرفته است و واریته های مختلفی با سازگاری های مختلف نسبت به شرایط متفاوت و با اهداف مختلف بوجود آمده اند. این واریته ها از نظر درصد بذر ،شکل ،رنگ، اندازه و سهولت برداشت متفاوت میباشند. این واریته ها شامل چغندر علوفه ای معمولی که دارای 10 درصد ماده خشک کم است و آنهایی که شبیه چغندر قند هستند و درصد ماده خشک در ریشه آنها تا 22 درصد می رس ، میگردند.
سه گروه اصلی واریته های چغندر علوفه ای عبارتند از: چغندر علوفه ای تا 15 درصد ماده خشک، چغندر های نیمه قندی را حد واسط با 20 –15 درصد ماده خشک و چغندر علوفه ای با بیش از 20 درصد ماده خشک. بین تین سه گروه هیچگونه حد و مرز مشخصی وجود ندارد و تعداد زیادی فرمهای حد واسط نیز وجود دارند. واریته های گروه سوم از تلاقی بین چغندر قند و چغندر علوفه ای حاصل شده اند و خیلی شبیه چغندر قند هستند و فرق آنها تنها از نظر اندازه غده و درصد قند کمتر آنها میباشد.
گر چه عملکرد علوفه تازه در هکتار و در واریته های گروه اول از همه بیشتر است ولی عملکرد ماده خشک در هکتار ، در گروه دوم و سوم بیشتر از گروه اول است. در کشورهایی که دارای آب و هوای معتدله هستند تمایل کلی ،به جایگزین کردن چغندر قند بجای چغندر علوفه ای میباشند. در منطق خشک و گرم ،حسن اصلی چغندر ها از نظر تغذیه آن ،درصد ماده خشک آنها نیست بلکه آبدار بودن آنها است که اشتهای دام را تحریک و مصرف غذایی خشک . خشبی را افزایش میدهند. در زمستان ، مقدار کل ماده خشک تولیدی در هکتار ، در چغندر علوفه ای از بقیه بیشتر است در تابستان کاهش سریع درصد قند برای چغندر قند ،مضر تر از چغندر علوفه ای است و مزیت آن از نظر دارا بودن درصد قند آن زیاد تر منتفی می گردد.

سورگم :
در مقیاس جهانی سورگم ها پس از گندم ،برنج و ذرت مقام چهارم را دارند . چون سور گم ها به خوبی به شرایط خشک سازگار هستند در صورتی که این مناطق دارای تابستانهای طولانی و گرم باشند ،این گیاه یکی از گیاهان عمده این مناطق را تشکیل می دهد. در قسمتهایی از آسیا و آفریقا ، سورگم‌ها غذای اصلی مردم را تشکیل می دهند . در حالی که در اروپا و شمال آمریکا عمدتا بعنوان غذای دامی مورد مصرف دارند.
در گذشته، قسمت عمده سورگم دانه ای در مناطق که برای کشت ذرت، زیاد خشک و گرم بودند کشت می شوند. با پیدایش سورگم هیبرید . هم اکنون این گیاه حتی در شرایط مساعد و نیز در شرایط فاریاب با ذرت رقابت می کند . سورگم بعنوان یک گیاه زراعی ، احتمالا از قسمتهای حارهای منشا گرفته از آنجا به خاور نزدیک و خاور دور پراکنده شده است. این گیاه ممکن است یک مبداء مستقل در هندوستان نیز داشته باشد . نخستین مدرک مربوط به سورگم زراعی در سنگ نوشته ای در سوریه پیدا شده است که مربوط به 2700 سال پیش میباشد. ورود سورگم به آمریکا همراه با تجارت بردگان بوده که از آن بعنوان غذای آنها استفاده می شده است . تعدادی سورگم وحشی وجود دارند که با سورگم زراعی قرابت نزدیکی دارند و یکی از آنها Spontanea می باشد که دارای ده کروموزم هاپلوئید است و اجداد ارقام زراعی سورگم به حساب می آیند. گونه ای دیگری Sorghum helepense یا قیاق است که دارای 20 کروموزم هاپلوئید است و گیاهی دائمی بوده و تولید ریزم می نماید . گونه S . vulgare شامل 4 گروه سورگم یکساله ؛ یعنی سورگم دانه ای ،سورگم شیرین ، سودان گراس و سورگم جاروئی می شود و همه اینها دارای 10 کروموزم هاپلوئید هستند . در اینجا از سورگم دانه ای و سورگم جاروئی بحثی بعمل نخواهد آمد و بیشتر به سورگم شیرین یا علوفه ای و سودانگراس پرداخته خواهد شد ولی در ابتدا کلیاتی راجع به سورگم گفته خواهد شد.
سازگاری :
گر چه سورگم گیاهی است که منشاء حاره ای دارد ، ولی اگر درجه حرارت به اندازه کافی بالا و فصل رشد به اندازه کافی باشد ، ارقامی که سازگار به مناطق معتدله باشند، نیز وجود دارند . در مناطق معتدله ،این گیاهان، تنها در طول تابستان کشت می شوند در حالی که در مناطق گرمسیر میتوان در تمام طول سال آنرا کشت نمود. حداقل درجه حرارت لازم برای جوانه زدن 10 –7 درجه سانتیگراد و برای رشد گیاه 15 درجه سانتیگراد میباشد. حرارت اپتیمم 30 – 27 درجه سانتیگراد می باشد. سورگم نسبت به اکثر غلات ، درجه حرارتهای بالا را بهتر تحمل می کند ولی اگر متوسط درجه حرارت در طول دوره گل دهی آن از 26 درجه بالاتر رود بر عملکرد آن اثر سوء خواهد داشت.
سورگمهای هیبرید
موفقیتهای قابل ملاحظه ای که در تولید ذرت های هیبرید به دست آمد؛باعث تشویق متخصصین به نژادی جهت بررسی تولید بذر هیبرید در گیاهان دیگری گردید. در ذرت بعلت جدا بودن اندامهای نر . ماده، قطع کردن اندامهای نر قبل از گرده
افشانی میسر است ولی در سورگم به علت اینکه در هر خوشه هزاران گل نر و ماده وجود دارد ، قطع کردن اندامهای نر در تعداد قلیلی از گلها جهت مطالعات به نژادی میسر است ؛ ولی در تولید بذر هیبرید از این روش در سطح اقتصادی امکان پذیر نیست .
اولین مرتبه در سال 1925 ، با پیدا شدن یک گیاه نر عقیم سورگم ،تولید بذر هیبرید در این گیاه میسر گشت . نر عقیمی ، با یک ژن مغلوب کنترل می شود و گیاهان نر عقیم اگر با دانه گیاه دیگری تلقیح شوند ،تولید بذر میکنند و بذوری که در این گیاه تولید می شود هیبرید خواهند بود.
برنامه تولید بذر هیبرید از طریق نر عقیمی ژنتیکی؛ این اشکال را داشت که به علت تفرق صفحات مندلی تنها نصف گیاهان ماده نر عقیم می شدند و 50 درصد بقیه نر بارور بودند و می بایست قبل از باز شدن پرچمهایشان آنها را از بین برد و این موضوع باعث م

دانلود مقاله علوفه و یونجه

اختصاصی از حامی فایل دانلود مقاله علوفه و یونجه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه:
1-3- اهمیت وارزش غذایی علوفه یونجه به حدی است که موجب شده به ملکه نباتات علوفه ای شهره گردد . خاستگاه و مرکز پیدایش یونجه به نام علمی Medicago satival ایران زمین است .
یونجه یکی ازمهم ترین گیاهان علوفه ای برای حیوانات اهلی است . زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین ، ویتامین های مختلف ، انرژی و قابلیت هضم پذیری بالاست . همچنین در مخلوط علوفه یونجه برای حاصلخیزی خاک ، اصلاح ظرفیت نگهداری آب و خاک به صورت مالچ و استخراج مواد معدنی و نیتروژن در لایه پایینی استفاده می شود .
- کشت یونجه سابقه ای بسیار طولانی دارد به طوری که قدمت آن به ابتدای تاریخ تمدن می رسد . کشت یونجه در اکثر نقاط دنیا رایج بوده و روز به روز به سطح زیر کشت آن افزوده می شود . بهترین شرایط برای رشد ونمو یونجه در مناطق خشک ، آفتابی ، گرم و با آب فراوان انجام می گیرد .
- ترکیب صفات زیر به همراه سازگاری گسترده به محیط های متنوع یونجه را به عنوان یک محصول منحصر به فرد معرفی نموده است این صفات عبارتند از :
- ظرفیت رشد مجدد سریع
- توانایی تثبیت بیو لوژیکی نیتروژن
- مقاومت به سرما و گرما
- مقاومت به خشکی
- دارا بودن دورۀ خاک
- کیفیت مناسب علوفه
- هضم پذیری بالا
- مغذی بودن
- واکنش پذیر بودن به مدیریت خوب
- قابلیت ذخیره و انبار کردن
- قابلیت استفاده به صورت چرای مستقیم ، کود سبز
- قدرت رقابت با علف های هرز
- تکثیر به وسیله بذر ، ریزوم ، استولون
- پایا و چند ساله بودن
تولید یونجه با عملکرد بالا مستلزم خاکهای عمیق است که توان ذخیره فراوان آب جهت عرضه در مدت طولانی فصل رشد داشته باشد همچنین برای تولید یونجه با عملکرد بالا نیاز به مقادیر زیادی آب از طریق بارندگی، اب ذخیره ای و یا آبیاری است. یونجه به ازای تولید یک تن علوفه در 6/0 هکتار است در سال نیاز به تقریبا 15 سانتی متر آب در ناحیه ریشه دارد. علاوه بر این خاک هایی که در آن یونجه کشت می شود بایستی PH نزدیک خنثی (6/6-5/7 )داشته و به اندازه کافی حاصلخیز برای عرضه مقادیر زیاد مواد غذایی باشند. فواید داشتن PH مناسب عبارتند از :
- کاهش حلالیت عناصر محلول سمی
- افزایش دسترسی به مواد غذایی ضروری
- افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک
- تثبیت بهتره نیتروژن
با برداشت حدود یازده تن علوفه در هکتار تقریبا 45 کیلوگرم فسفر (P) ، 90 کیلوگرم کلسیم و 198 کیلوگرم پتاسیم (k2O) از خاک هارج می گردد. از امداد خارج شده فوق بایستی با استفاده از کودهایی که بر اساس تجزیه خاک تعیین می شوند به خاک باز گردانده شود .
در تمام انواع خاک ( شنی ، لومی و رسی ) می توان یونجه را کشت نمود . با این حال بایستی خاک به خوبی زهکشی شود تا از ابتدا به بیماری های ریشه و جلوگیری و همچنین اجازه جریان اکسیژن که برای تثبیت نیتروژن به وسیله باکتری Rhizobiam لازم است ، داده شود . خاکهای با PH نزدیک خنثی به علت در دسترس قرار دادن مواد غذایی و فعالیت باکتری Rhizobiam برای تولید مطلوب یونجه مناسب هستند .
2-3- گیاهشناسی یونجه
1-2-3- بذر
بذر یونجه درون غلاف ، نیام یا پیله که مارپیچی یا حلزونی شکل است و دارای 2 تا 4 پیچش است تشکیل میگردد . در طول مدت رسیدن نیام یونجه ، بذور داخل آن به هم نزدیک شده و به علت رشد خارجی سه گوش به نظر میرسند . طول و عرض بذور رسیده، به ترتیب 5/2 و 5/1 میلی متر و ضخامتشان حدودا یک میلی متر است . نیام در گونه های مختلف یونجه به اشکال مختلف می باشد(شکل 1-3 )
بذررسیده یونجه زرد روشن یا سبز زیتونی تا قهوه ای است . به طور کلی بذر یونجه کوچک و ریز است و وزن هزار دانه آن از 5/2 تا 5/3 گرم متغیر است . در هر گرم وزن یونجه 300 تا 400 بذر وجود دارد .
بذر یونجه دارای دو لپه (Cotylidon) ، یک ریشه چه ، یک اپی کوتیل ، آندوسپرم و پوسته رنگی یا تستا و ناف است . در انتخاب بذرمرغوب و مناسب جهت کشت ، سنگینی و خوش فرمی آن از فاکتورهای مهم به شمار میرود . هر چه قدر پوسته بذر سفت ، سخت و سالم باشد قدرت انباری بیشتری خواهد داشت . مدت زمان انبارداری به طوری که خصوصیات بذر برای کشت حفظ شود 1-2 سال است . به طور کلی هر چه بذر نامناسب و مدت نگهداری در انبار زیاد باشد درصد جوانه زنی بذور یونجه کاهش می یابد . آزمایش ها نشان داده که بذور سالم ومرغوبی که در شرایط مناسب انبارشده اند بعد از چهارسال در صد جوانه زنی شان 10 درصد کاهش یافته است . لذا هنگام کاشت بذور یونجه مخصوصاً در صورت عدم اطمینان از طول عمر بذر و شرایط انبار داری بایستی تست جوانه زنی انجام گیرد . برای تعیین درصد جوانه زنی بذوریونجه را روی کاغذ صافی مرطوب در دمای 20 درجه سانتیگراد قرار داده و اولین شمارش بعد ازچهارروز و آخرین شمارش بعد از هفت روز انجام می گیرد ( شکل 1-3 بذور یونجه )

2-2-3- گیاهچه
با قرار گرفتن بذریونجه در خاک وجذب رطوبت ریشه راست و مستقیم وبدون انشعاب ازریشه چه بوجود می آید ( شکل 2-3 ). به موازات پیدایش ریشه اولیه ، محور زیر لپه (هیپوکوتیل ) طویل شده و باعث خارج شدن ازخاک می شود . در این زمان گیاه به زیادی وکمبودرطوبت ، شوری خاک وسله بستن خیلی حساس است . زمانی که هیپوکوتیل از خاک خارج می شود فقط دارای دو لپه بصورت برگ های متورم است . بعد از مدتی این لپه ها از بین رفته و از مرکز آن اولین برگ با دمبرگ بلند خارج می شود . برگ اولیه ساده و قلبی شکل بوده و شباهتی به برگچه های اصلی یونجه ندارد . باگذشت زمان نخستین برگ مرکب یونجه با سه برگچه به وجود آمده و با ادامه رشد ونمو به تدریج سایر برگ های مرکب ظاهر می شوند .

3-2-3- ریشه
یونجه علاوه بر ریشه اصلی که راست ومستقیم است ریشه های جانبی نیز دارد که سیستم ریشه ای قوی برای یونجه ایجاد کرده و خود عامل مهمی برای مقاومت گیاه در برابر عوامل نامساعد ونیزجذب مواد غذایی از لایه های پایینی خاک به شمار میرود . همچنین ریشه گیاه اجازه جذب آب از اعماق زمین را داده ( تاعمق حدود 5 متر یا بیشتر) که باعث مقاومت گیاه در برابر خشکی های طولانی مدت می شود . علاوه بر این به علت همزیستی ریشه یونجه با نژادهای باکتری Rhizobium در گرۀ تثبیت کننده نیتروژن ( شکل 3-3 ) در حاصلخیزی خاک نیز بسیارموثراست ، به طوری که بعد از مدتی نیازی به کاربرد نیتروژن در مزارع یونجه نخواهد بود . در مزارع یونجه با گذشت زمان بتدریج ساقه های خزنده روی زمین ( استولون ) و نیز ساقه های خزنده زیر زمین ( ریزوم ) بوجود می آید .
4-2-3- ساقه
ساقه اصلی یونجه تو پر و از سلول پارانشیمی نسبتاً بلند و فشرده ای پرشده و تقریباً چهار گوش است . ساقه اصلی یونجه انشعابات زیاد و نسبتاً ظریفی دارد . ساقه یونجه در نزدیک سطح خاک ، انشعابات زیادی تولید می کند که به مرور زمان ضخیم وچوبی شده و طوقه را به وجود می آورد . باگذشت زمان از طوقه ساقه های کوتاه و منشعب و ضخیم بوجود می آید .که ساقه های اصلی و بلند یونجه را بوجود می آورد . بعد از چیدن یا رسیدن یونجه ساقه دیگری از ساقه قبلی از محل طوقه خارج می شود . تعداد ساقه های یونجه از 5 تا40 عدد متغیر است . ارتفاع ساقه یونجه در ارقام مختلف در هر یک از این چین ها ، مناطق گوناگون و خاک های مختلف متفاوت بوده و از 60-100 سانتی متر متغیر است . ساقه هایی که دائماً تولید می شوند راست ، نرم و کرک دار بوده و در محل خروج برگ ها انشعابات کوتاهی پیدا می کند .

5-2-3- برگ
برگ یونجه مرکب بوده ودرمحل انشعابات ظریف ساقه بوجود می آیند . برگچه ها کشیده ، طویل ودر یک سوم انتهایی دندانه دار هستند . برگچه ها دارای یک رگبرگ اصلی هستند که تا انتهای برگچه کشیده میشود و از این رگبرگ اصلی برگچه ( رگبرگچه ) رگبرگچه های فرعی منشعب می شوند ( شکل 4-3 ).
برگ مرکب به وسیله دمبرگ به ساقه وصل شده ودرمحل اتصال دمبرگ به ساقه دو گوشوارک (stipule ) باریک وجود دارد که به دمبرگ متصلند . هر کدام از گوشوارک ها ، زائده باریک و بلند در انتها و دندانه های ظریف و کوچک در قاعده دارند .
برگچه های یونجه تخم مرغی شکل بوده و در سطح زیری از کرک های فراوانی پوشیده شده است . تراکم کرک ها دردر سطح رویی برگ کمتر است . برگچه ها سبز تیره هستند . برگچه میانی دارای دمبرگ کوتاهی است در حالی که برگچه های کناری فاقد دمبرگچه بوده و مستقیماً به دمبرگ وصل می شوند .

6-2-3- گل
تغییر حالت گیاه ازرشد ونمورویشی به زایشی با تولید گل های یونجه آغاز می شود . تولید شاخه های گل دربهاراز دهمین تا چهاردهمین گره از طوقه یونجه و در فصل تابستان از ششمین تا دهمین گره صورت می گیرد . ( شکل 5-3 ) . بعضی از یونجه هایی که در بهار به گل می نشینند ارتفاع ساقه بیشتری دارند و بر عکس در تابستان ارتفاع ساقه کوتاه تری دارا هستند . هنگام تشکیل گل ، برآمدگی بافت مریستم درمحوربرگ بوجود می آید و از هر برآمدگی یک گل آذین بوجود می آید . هر گل یونجه ، دارای یک کاسه ( با پنج کاسبرگ هم اندازه ) و یک جام ( با پنج گلبرگ به نام های درفش یک عدد و بال و ناو هر کدام دو عدد ) ، ده پرچم و یک مادگی است (شکل 5-3 ) . رنگ گل ارقام مختلف و گونه های جنس Medicago ممکن است بنفش ، سفید ، زرد ، و یا رنگارنگ باشد . گل یونجه دارای خصوصیات خاصی است از این رو تعداد محدودی از حشرات در گرده افشانی یونجه مؤثر هستند به خاطر این ویژگی و نیز پلی پلوئیدی بودن یونجه عوامل موثر در گرده افشانی یونجه کمتر اثر دارند .
در هنگام آزاد شدن اندام های جنسی ، کیسه بساک ترکیده و دانه های گرده بفراوانی در روی کلاله مادگی قرارمیگیرند . بااین حال مشکل عمده در گرده افشانی یونجه غشاء کوتیکولی موجود در روی کلاله است که مانع از ترشح مواد توسط کلاله می شود . این غشاء بعد از آزاد شدن اندام های جنسی از بین میرود وازاین طریق امکان باروری ناشی ازگرده افشانی فراهم می گردد . عمل آزاد شدن اندامهای جنسی از درون ناو را می توان به عواملی مانند فشار وارده از طرف سلولهای مربوط به اندامهای جنسی ، فشار مکانیکی وارده توسط حشرات و عوامل محیطی مانند باران ، باد ودرجه حرارت مربوط دانست .
در گرده افشانی غیر مستقیم یونجه ، تعداد گل های تشکیل شده زیادتر و تعداد بذر در هر نیام بیشتر است علت این پدیده به عواملی مانند 1) خود ناسازگاری نسبی بیشتر بوته های یونجه 2) اختلاف ادامه حیات تخمک های بارور شده که دارای جنین و آندوسپرم خود گشن شده و هیبرید شده هستند مربوط می شود . گل آذین یونجه بصورت خوشه مرکب است که از محل محور برگ خارج می گردد که دمگلی به اندازه دمبرگ برگ مرکب یا طویل تر از آن دارا می باشد . میوه یونجه نیامی باشکل خاص است . در اثر رشد سریع طرف داخلی نیام ، پیچشی در نیام تولید می گردد . نیام دارای چند بذر است . بذور شکل کم وبیش قلوه مانند داشته و برنگ زرد یا قهوه ای روشن دیده می شوند .

پیوست
ارقام یونجه :
ارقام یونجه موجود در ایران از ارقام خارجی و یا محلی است . ارقام یونجه محلی در مقایسه با ارقام اصلاح شده خارجی در دوسال اول کشت عملکرد متوسطی دارند ولی برای سالهای بعد میزان محصول این ارقام بیشتر و مطمئن تری است جهت انتخاب ارقام یونجه محلی یونجه بایستی به وضع جغرافیایی محل رشد گیاه توجه نمود بعنوان مثال چنانچه ارقام یونجه مقاوم به سرما مورد نظر باشد بایستی از یونجه های بومی مناطق سردسیر ( مانند یونجه همدانی) که به احتمال قوی دارای عوامل وراثتی مقاوم به سرما هستند استفاده نمود .
ارقام یونجه موجود در بازارهای دنیا را بر حسب منطقه جغرافیایی آنها نامگذاری می کنند لذا ارقام مختلف یونجه خارجی به نام های یونجه آرژانتین، جنوب افریقا ، یونجه پرواس (مبدأ جنوب شرقی فرانسه ) ، یونجه بوفالو(مبدأ کانزاس ایالت متحده ، آمریکا ، یونجه ویلیامس بورگ ( مبدأ کانزاس ) ، یونجه تالنت ( مبدا فرانسه ) ، یونجه ترکستان ، یونجه (مبدا ترکمنستان ) ، یونجه هارایسان ( مبدا ترکستان ) ، یونجه اورستان ( مبدا ترکستان ) ، یونجه گریم ( مبدا آلمان ) ، یونجه کوزاک ( مبدا روسیه ) یونجه کانادایی ، یونجه رولاک (مبدا هندوستان) ، یونجه بالتیک ، یونجه هاردیگان ( رقم اصلاح شده مخصوص مناطق مرطوب و نسبتاً مرطوب ) ، یونجه رنجر ( رقم اصلاح شده از یونجه های کوزاک 45% ، ترکستان 45% ، لاداک 10% ) ، یونجه آتلانتیک ، یونجه ناراگامنت ( یونجه اصلاح شده ) .

ارقام مختلف یونجه ایرانی :
رقم های یونجه موجود در ایران بر اساس نام ناحیه ای که در آنجا کشت می شود نامگذاری شده اند .
1) یونجه همدانی :
مشخصه بارز این رقم رشد و نمو در مناطق سرد و مقاومت زیاد به سرمای زمستان است . یونجه همدانی نسبت به یونجه رنجر که در گذشته برای کشت در مناطق سرد سیر توصیه می شد مزایای زیادی دارد . یونجه همدانی رشد نسبی داشته و سالیانه بیش از 5-4 چین بیشتر تولید نمی نماید .
یونجه همدانی دارای ساقه های بلند خشبی با شاخ و برگ نسبتاً کم و ارتفاع بوته ها به طور متوسط تا 85 سانتی متر یونجه همدانی به آب نیاز فراوانی دارد . هر 10-8 روز بایستی آبیاری شود . حداکثر عملکرد این رقم در زمان ظاهر شدن حدود گل ها است .
2- یونجه یزدی :
مشخصه بارز یونجه یزدی کیفیت و عملکرد بالاست . این رقم خاص مناطق معتدله است که البته می توان در مناطق نسبتاً گرم و خشک نیز کشت نمود . ارتفاع بوته 60-50 سانتی متر ولی دارای شاخ وبرگ نسبتاً زیاد و برگ های بزرگتر است .
یونجه یزدی سالیانه تا هفت جین تولید مینماید به همین خاطر به یونجه هفت چینی نیز معروف است .
3- یونجه بغدادی :
یونجه بغدادی مخصوص مناطق گرمسیری است به همین خاطر در نواحی جنوبی ایران و استان خوزستان کشت می شود . از مشخصات بارز مقاومت به گرماست بطوریکه در شرایطی مانند استان خوزستان با گرمای سوزان بدون رکود در سرتاسر سال رشد می کند . یونجه بغدادی ارتفاع بلندی داشته که بیش از 1 متر نیز می رسد بطور متوسط سالیانه 10 چین تولید می نمایند .
4- یونجه بمی : یونجه بمی مانند یونجه بغدادی مخصوص مناطق حاره ای یا گرم است . ارتفاع متوسطی 65-60 cm داشته وبرگ های نسبتاً بزرگی دارد . این رقم نیز سالیانه می تواند تا بیش از 10 چین تولید نماید . این رقم نیز مانند رقم یزدی به یونجه هفت چین معروف است .
1- درجه حرارت مورد نیاز یونجه :
یونجه در مقابل تغییرات دمای محیط حساس نیست و طبق آزمایش های انجام شده ثابت گردیده که گیاه می تواند دمای 60-50 درجه سانتی گراد زیر صفر تا 50 درجه سانتیگراد بالای صفر را بدون صدمه دیدن تحمل نماید . یونجه با ریشه های عمیق اش در مناطق نسبتاً خشک وکم آب مقاومت می کند و حتی بعد از چند سال که از رشد آن گذشت توانایی آن را دارد که از آب تحت الارضی واقع در عمق چند متری سطح زمین نیز استفاده کنند . کشت یونجه درمناطق کوهستانی وسردسیر نیز رایج است ولی سالیانه بیش از 4-2
جین بیشتر محصول تولید نمی کند بر عکس در مناطق گرم مانند جلگه خوزستان که ارتفاع زیادی از سطح دریا ندارد با کشت و کار مناسب تا 10 چین در سال می توان یونجه برداشت نمود .

2- رطوبت مورد نیاز یونجه :
در مناطقی که بارندگی بیش از اندازه است و یا زمین مرطوب است یونجه محصول خوبی تولید نمی نماید . در خاکهایی که بیش از حد مرطوب است و یا در خاکهای اسیدی که کمبود آهک دارند عملکرد یونجه رضایت بخش نیست
اصولاً یونجه را نبایستی در خاکهایی که زهکشی نشده اند و یا عمل تصفیه در آنها به خوبی انجام نگرفته است کشت نمود .
ریشه یونجه نیاز به اکسیژن زیادی دارد لذا در خاکهای مرطوب و رسی که فاقد اکسیژن هستند مناسب برای ریشه یونجه نیست . توصیه می شود در مناطق با بارندگی زیاد یونجه را بصورت مخلوط با سایر گیاهان علوفه ای کشت نمود .
3-3- عملیات زارعی کاشت یونجه
یکی از عوامل بسیار مهم در تولید محصول بهینه یونجه انتخاب زمین و تهیه بسته مناسب است . با اجرای عملیات صحیح کاشت ، انتخاب بذر مرغوب و نیز تهیه مناسب بستر و عوامل دیگر می توان زراعت مطلوبی را ایجاد کرد .
در انتخاب زمین برای زراعت یونجه بایستی دقت فراوانی نمود زمین برای کشت یونجه بایستی خاکی حاصلخیز شنی رسی یا رسی شنی و عاری از علف های هرز باشد ( به همین منظور کشت یونجه بعد از نباتات وجینی می شود ) همچنین زمین کشت یونجه بایستی مسطح بوده و در اراضی مکانیزه ، شیب بایستی یک تا 2 در هزار در نظر گرفته شود . از طرف دیگر خاک بایستی دارای ساختمانی باشد که در آن به آسانی تهویه انجام گیرد .
ایران یکی از مناطق مناسب برای کشت یونجه است . در این میان علاوه بر بومی بودن و سازگاری گیاه با شرایط آب وهوایی ، خاک نیز در این موقعیت نقش بسزائی داشته است . از عوامل مهمی که در تولید بهینه این محصول نقش داشته آهک است . به طور کلی اغلب خاکهای ایران آهکی بوده و به همین دلیل برای زراعت یونجه مناسب اند . چونکه چنین خاکهایی کلسیم و منیزیم مورد نیاز یونجه را تأمین کرده و نیز باعث حفظ تعادل PH مناسب برای کشت یونجه می شوند .
PH مطلوب برای کشت یونجه حدود هفت (خنثی ) است . PH های بالاتر از هفت برای کشت یونجه مناسب ولی PH های کمتر از هفت نامناسب اند.
به همین خاطر در هاشیه دریای خزر یا یونجه به عمل نمی آید و یا در صورت پاگرفتن زراعت ، محصول ناچیز و با طول عمر کوتاه تولید می نماید . لذا در صورت نیاز به کشت یونجه در خاکهای اسیدی اضافه نمودن آهک یکی از برنامه های مهم مدیریت مواد غذائی و PH خاک است که حتماً بایستی لحاظ گردد . برای این کنظور بایستی آهک را حدوداً شش ماه قبل از کشت و یا نصف آن را قبل از کشت و بقیه را به صورت سرک ( فرم هیدراته ) بعد از کشت می توان اضافه نمود .

1-3-3 تهیه زمین
به طور کلی کشت یونجه در بهار و پائیز امکان پذیر است و هر کدام محاسن و معایبی دارد . برای تهیه زمین در کشت های بهاره ابتدا بسته به ساختمان خاک شخم عمیق یا خیلی عمیق (25 تا 30 سانتی متر ) در پائیز و قبل از بارندگی زده می شود . شخم در پائیزباعث ذخیره آب باران و از بین رفتن نسبی علف های هرز می گردد . بعد از مساعد شدن شرایط در بهار در صورت نیاز ، شخم دیگری در جهت عمود بر شخم پائیز ، زده می شود که سبب خرد شدن کلوخه ها و علف های هرز باقیمانده می گردد .
بعد از شخم زدن دیسک زده می شود و بلافاصله بقایای گیاهی و ریشه های علف های هرز با استفاده از دندانه یا هرس جمع آوری می گردد . بعد از هرس بایستی زمین تسطیح شود که این عمل برای آبیاری مناسب ونیز برداشت راحت تر مخصوصاً در اراضی مکانیزه بسیار مهم است . عمل تسطیح به وسیله ماله (Leveler ) دو بار و عمود بر هم انجام می گیرد . سپس بذر پاشی با دست یا با ماشین بذر کار انجام می گیرد . با توجه به نیاز خاک که با تست آن قبل از کشت انجام میگیرد ممکن است کود نیز مورد نیاز باشد که می توان همراه کاشت بذر به خاک داد .
2-3-3 کشت بذر
1- بذر به دو طریق در مزرعه کشت می شود : 1 ) بذر پاشی با دست و یا دستگاه قابل حمل به وسیله انسان . 2 ) بذر پاشی به وسیله ماشین های بذر افشان .
مسئله مهم در بذر پاشی ، پاشیدن یکنواخت بذر است . به همین خاطر در مناطق مختلف معمولاً بذر پاشی به وسیله دست توسط افراد با تجربه انجام می گیرد .
روش دیگر بذر پاشی استفاده از ماشین های بذر افشان است . بذر پاش Cultipacker مانند بذر پاشی Brillian بذر را روی سطح خاک پاشیده و سپس به وسیله ماله آن را به داخل خاک فشار می دهد .
این بذر پاشها بذور را در عمق ثابت و در تماس خوب با خاک قرار می دهند . بذر پاشهای نواری بذور را به صورت ردیفی ، معمولاً با فاصله 5/17 تا5/22 سانتی متر کاشته و می تواند کود را در زیر بذر ها قرار دهد . برای اصلاح استقرار بوته های یونجه ، از چرخ های فشردن که به بذر پاش یا سایر وسایل فشرده کرده مانند یک Cultichker وصل می شود استفاده شده و پشت سر بذر پاش کشیده شده یا به طور جداگانه استفاده می گردد . عمومی ترین بذر پاش نواری ، Grain drills هستند که می تواند بذر یونجه و محصول مخلوط را (Companion ) به طور همزمان بکارد . Grain drill کنترل عمق کاشت ضعیفی دارند . بذر پاشهای نواری که برای کشت علوفه ها درست شده برای غلبه بر این مشکل نوارهای عمیقی دارند .
بذر یونجه و محصول همراه می بایستی به طور جداگانه در جعبه های بذر ریخته شود . محصولات همراه می بایستی 2/5 تا5 سانتی متر عمیق تر از بذور یونجه کشت شوند . این می تواند با یک کشت با قرار دادن لوله ای که بذر محصول همراه را کشت می کند . بین Coulter و یونجه پشت Coulters قرار گیرد .
بسیاری از شرکت های سازنده بذر پاشها ، بذر پاشهای اختصاصی No-till برای یونجه و سایر محصولات تولید می نمایند . طراحی این بذر پاشها بین شرکتهای مختلف متفاوت است . با این حال برای موفقیت بایستی خصوصیات زیر را دارا باشد .
1- فشار پائین انداختن بذر
2- دیسک دو طرفه Oponers
3- چرخهای فشرده
4- جعبه بذر کوچک و مکانیسم کنترل عمق
یکی از موارد مهم در کشت یونجه کالیبره کردن دستگاه است ، چونکه اندازه دانه بین واریته های مختلف و نیز بین محموله های مختلف یک واریته متفاوت است . لذا کالیبره کردن بذر پاش هر وقت که واریته جدیدی و محموله بذر جدید استفاده می شود و یا اگر بذور پوشش دار کشت شود ضروری است . تنظیم کالیبراسیون می تواند از کشت بیش از حد و یا کمتر بذر جلوگیری نماید .
چون خاکهای به هم فشرده سبب سبز شدن درصد بیشتری از بذور کشت شده می گردد به همین خاطر بهتر است بعد از بذر پاشی بستر یونجه را غلتک تا بذرتماس بیشتری با خاک داشته باشد . برای آبیاری یونجه ، بعد از بذر پاشی و کود پاشی به کمک ردیف کار ، ردیف هایی را در یونجه ایجاد نمود . فاصله ردیف های کشت یونجه 30 تا50 سانتی متر و ارتفاع ردیف ها بایستی حدوداً 10 سانتی متر باشد . بدین منظور ممکن است از ادوات بخصوصی استفاده گردد .
در زراعت های مکانیزه فاصله مرزهای یونجه از یکدیگر با توجه به ساختمان خاک ، مقدار آب آبیاری و نیز عرض ماشین آلات برداشت متفاوت است . طول کرت ها نیز با توجه به شیب خاک و نیز ساختمان خاک متغیر است . در خاکهای شنی رسی ، طول هر کرت را کمتر از خاکهای رسی شنی می گیرند . به طور کلی کرت ها را 50 و حداکثر 100 متر در نظر می گیرند . بعد از کاشت نهرهای مخصوص آبیاری احداث خواهد شد .
2- عمق بذر کاری
با توجه به اینکه یونجه محصولی دانه ریز است لذا عمق صحیح کشت بسیار مهم است بهمین خاطر بایستی با مقدار کافی خاک پوشانده شود یا رطوبت کافی برای جوانه زنی را فراهم آورد در عین حال بایستی عمق خاک به حدی باشد که اجازه رسیدن ساقه کوچک به سطح خاک را بدهد. عمق مناسب کاشت با توجه به نوع خاک متفاوت است . در خاک های با بافت سنگین عمق کاشت بایستی 6/0 تا 25/1 سانتی متر و در خاک های شنی 25/1 تا 5/2 سانتی متر باشد . زمانی که خاک رطوبت کافی داشته باشد ممکن است بذور یونجه سطحی تر نیز کشت شود . برعکس در خاک های خشک می بایستی عمق کاشت را بیشتر گرفت.

3- مقدار بذر مصرفی
میزان بذر مورد نیاز 12 تا 15 کیلوگرم د رهکتار در خاک های با شرایط خوب و نیز دستگاه مناسب می باشد . بذر بیشتر محصول بیشتری را تولید نخواهد کرد مگر اینکه شرایط کشت نا مساعد باشد به طور عادی میزان بذر کمتری در نواحی خشک استفاده شده است در حالی که در شرایط مطلوب کشت ممکن است میزان بذر بیشتری نیز مورد نیاز باشد . البته شرایط منطقه د رمیزان بذر مورد نیاز برای کشت موثر است . طولانی شدن دوره سرما ، آب و هوای مرطوب می تواند سبب از بین رفتن مقدار بیشتری از گیاهچه های یونجه شود. آب و هوای مرطوب می تواند سبب از بین رفتن مقدار بیشتری از گیاهچه های یونجه شود. اب و هوای خشک و گرم در زمان کاشت نیز می تواند جوانه زنی و استقرار بوته های یونجه را کاهش دهد. تحت شرایط عادی، فقط حدود 60 درصد بذور جوانه و تقریبا 60 تا 80 گیاهچه ها در سال از بین خواهند رفت.

4-3- داشت یونجه
1-4-3- آبیاری یونجه
یونجه گیاهی است که در برابر خشکی مقاومت نسبی دارد. با این حال محصول خوب در اراضی با خاک های مناسب و عمیق و اب فراوان تولید می شود . یعنی با توجه به میزان آبی که دریافت می کند محصول تولید می نماید. چنانچه در قسمت گیاه شناسی یونجه اشاره شد، یونجه دارای ریشه های عمیقی است به طوری که در شرایط مطلوب خاک و رطوبت ریشه هایش تا بیش از ده متر نفوذ می کند. بایستی توجه داشت که ریشه های فعال یونجه تا عمق یک تا سه متر نفوذ می کند. با این همه یونجه توان جذب رطوبت از منابع سطحی و عمیق خاک را دارد.
آب مورد نیاز یونجه بستگی به عوامل مختلفی مانند میزان تبخیر و تعریق ، ارقام مختلف یونجه ، حاصلخیزی خاک قابل دسترس بودن آب و اثرات متقابل این عوامل عمده دارد.
به طور کلی برای تولید یک تن ماده خشک ، یونجه نمیاز به 15 سانتی متر آب دارد. از این رو حداقل بارش پنج سانتی متر در هفته تا زمان برداشت برای تولید یونجه مورد نیاز است در جدول 1-3 میزان ای قابل جذب عادی و ظرفیت ذخیره ای برای خاک های مختلف نشان داده شده است .
برای تخمین ، کل ظرفیت ذخیره ای آب در دسترس یک خاک فرضی، حد وظرفیت آب ذخیره ای (ستون سمت راست) در عمق ناحیه ریشه ضرب می شود.
بسیاری از خاک های یونجه کاری ظرفیت نگهداری آب بیش از4/16 سانتی متر درمتر عمق دارند. خاک با ناحیه ریشه ای 8/1متر عمق می تواند 30 سانتی متر آب ذخیره نماید . اگرمحصول میزان آب در دسترس را خالی کند تحت استرس قرار گرفته و تا حدودی رشدش متوقف می شود . به طور کلی، زمانی که بیش از 60 درصد آب در دسترس خاک از ناحیه موثر ریشه خالی نشده بایستی مزرعه آبیاری شود. این بدان معناست که می بایستی محصول را بعد از این که 5/12 تا 15 سانتی متر آب استفاده شد، آبیاری گردد . مقدار خالص آب جایگزین شده در هر بار آبیاری می بایستی برابر مقدار آب استفاده شده باشد و دوره زمانی سپری شده قبل از این مقدار اب استفاده شده با توجه به فصل و شرایط اب و هوایی متغیر است .

الف ) کیفیت آب آبیاری
مانند اکثر محصولات ، افزایش عملکرد یونجه می تواند به طور معنی داری با کیفیت آب آبیاری تحت تاثیر قرار گیرد. وجود نمک های معدنی قابل حل در آب می تواند میزان انرژی لازم برای گیاه را با برداشت آب از خلل و فرج خاک افزایش دهد. بعضی از محصولات تحت تاثیر شوری آب قرار می گیرند . در این میان یونجه حساسیت متوسطی به شوری دارد .
زمانی که خاک های اشباع شده هدایت الکتریکی شان 2 میلی موس بر سانتی متر باشد کاهش محصول بروز خواهد کرد. با توجه به این ارقام ، عملکرد نسبی تقریباً به ازاء هر میلی موس بر سانتی متر افزایش در هدایت الکتریکی کاهش خواهد یافت و زمانی که هدایت الکتریکی به 16 برسد، میزان عملکرد به صفر خواهد رسید. بعضی از عناصر معدنی اثرات سمی بر روی یونجه به اثرات سمی سدیم در خاک و آب متحمل است. در شرایط غیر شوری ، یونجه اثرات سوئی از سدیم دریافت نمی کند. سدیم قابل تبادل بیش از 15 درصد سبب خراب شدن شرایط فیزیکی خاک می شود. همچنین یونجه به میزان عنصر بر B در آب آبیاری متحمل است. هیچ اثر سمی قابل مشاهده با سه میلی گرم در لیتر بر در آب آبیاری تا کنون مشاهده نشده است.
به طور کلی آب با کمی شوری بدون اینکه اثرات مضری روی یونجه داشته باشد می تواند برای آبیاری یونجه استفاده شود زیرا مقادیر زیاد آب استفاده شده سبب شسته شدن نمک به لایه های پائینی خاک می شود. کیفیت آب آبیاری نقش مهمی در تثبیت و استقرار محصول دارد. اگر به یونجه تازه کشت شده آب شور داده شود مشکلات جدی را ایجاد می نماید. طی جوانه زنی و سبز شدن، دانه ها حجم زیادی آب جذب خواهند کرد، با استفاده مکرر آب شور که بعدا تبخیر خواهد شد غلظت بالایی از نمک به بذر جوانه زده نفوذ کرده و در اطراف آنها باقی خواهد گذاشت. وجود غلظت بالای نمک در ناحیه جوانه زده بذر سبب می شود که انرژی بیشتری برای جذب آب به وسیله دانه ها مصرف شود و همچنین ممکن است نمک ها برای ریشه های جدید سمی باشد.
قبل از اینکه تولید یک سیستم آبیاری لحاظ شود یا آب آبیاری با شوری نامعلوم استفاده شود، توصیه می شود آب مورد استفاده برای تعیین مناسب بودن آن برای آبیاری یونجه آزمایش گردد. آب آبیاری را می توان با آزمایش خاک، آب و علوفه برداشت شده در آزمایشگاه های خاکشناسی بررسی نمود.
ب) روش های مختلف آبیاری یونجه
روش های متعدد و مختلفی برای آبیاری مزارع یونجه وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از : آبیاری غرقابی ، آبیاری ردیفی، آبیاری بارانی و آبیاری زیر زمینی. لازم به ذکر است که هیچ کدام از این روش ها را نمی توان برای تمام شرایط کشت به کار برد.
نوع خاک روش آبیاری مورد استفاده را تحت تاثیر قرار می دهد. نفوذ پذیری خاک مقدار آب مورد استفاده را تعیین می کند که تا حد زیادی با بافت خاک مشخص می شود. در جدول 1-3 میزان نفوذ پذیری برای خاکهای با بافت های مختلف نشان داده شده است.
جدول 1-3 خصوصیات آبیاری برای بافت های مختلف خاک
بافت خاک میزان جذب (ساعت) آب قابل دسترس /ذخیره آن (به cmخاک)
رسی 1/0 96/60
لوم رسی سیلتی 3/0 056/67
لوم سیلتی 5/0 2/76
لوم 7/0 96/60
لوم شنی ریز 1 72/45
لومی ریزشن 5/1 528/33
شنی ریز 3 3/24

1- آبیاری غرقابی
روش متداولی است که کشاورزان به خوبی با آن اشنا هستند. بعد از تثبیت بوته های یونجه آبیاری غرقابی یکی از بهترین روش های آبیاری یونجه است و کشاورزان از آن استقبال می کنند. علت پذیرش آن از طرف زارعین وجود شیب های غیریکنواخت و کم و بیش زیاد در اراضی کشاورزی است که در چنین شرایطی با کرت بندی یونجه آب از کرتی به کرت دیگر هدایت می شود. نکته مهم در این نوع آبیاری این است که نبایستی آب به مدت طولانی راکد بماند زیرا سبب خفگی بوته های یونجه می شود. عیب عمده آبیاری غرقابی در اوایل کشت یونجه است به خاطر اینکه در این زمان به علت سله بستن، بذور جوانه زده نمی توانند از سطح خاک بیرون آیند . باید توجه داشت در چنین شرایطی بعد از گاو رو شدن زمین حتما آبیاری دوم انجام شود تا سله بستن مشکلی را برای یونجه بوجود نیاورد. (شکل 15-3)

شکل 15-3 آبیاری غرقابی یونجه

2- آبیاری ردیفی
به منظور جلوگیری از سله بستن هنگام جوانه زدن و سبز شدن دانه های یونجه امروزه این روش آبیاری انجام می شود. (شکل 16-3 ) برای این منظور آب در ردیف های ایجاد شده جریان یافته به طوری که روی پشته ها سوار نمی شود. در این روش بتدریج آب از ردیف ها به پشته ها نشت کرده و سبب خیس شدن کامل پشته می شود که اصطلاحا سیاه شدن می گویند.

شکل 16-3 آبیاری ردیفی یونجه
آبیاری ردیفی یا نشتی در مزارعی انجام می گیرد که زمین تخت و مسطح باشد . در این حالت به علت مسطح بودن زمین و نیز شیب مناسب آبیاری، دیگر نیازی به کرت بندی نیست در این حالت قطعات کشت شده ردیفی است و انتخاب طول ان بستگی به ساختمان خاک دارد. به طور کلی طول آن از پنجاه تا 150 متر متغیر است. این روش آبیاری در سبز شدن یکنواخت و صرفه جویی آب بسیار موثر بوده و با توجه به اینکه یونجه، زراعتی چند ساله است بعداً به علت حرکت ماشین آلات برداشت، ردیف ها پر شده و به آبیاری غرقابی تبدیل میشود.

3- آبیاری بارانی
این روش در اراضی شیب دار که امکان آبیاری غرقابی یا ردیفی نیست روش کارآمدی است و تنها روش آبیاری می تواند باشد. آبیاری بارانی با حفظ رطوبت خاک در سبز شدن بذور یونجه بیش از دو روش قبلی موثر است. از طرف دیگر در این روش آب بیشتر صرفه جویی شده و با توجه به اینکه ایران در منطقه خشکی از دنیا وقاع شده است لذا صرفه جویی بیشتر جز اولویت های بخش آب کشور به شمار می رود . به طور کلی آبیاری بارانی در اراضی شیب دار ونیز در خاک های سبک که ضریب نفوذ پذیری خاک بالاست کارایی زیادی می تواند داشته باشد . اما عیب عمده آبیاری بارانی عدم نفوذ به اعماق خاک است که در نهایت باعث به عمل آمدن بوته های ضعیف می شود. چنین بوته هایی در برابر عوامل زیان آور مانند علف های هرز، آفات و بیماری ها کمترین مقاومت را خواهند داشت. لذا توصیه می شود این روش در تلفیق با روش های دیگر با فراهم آوردن شرایط آبیاری انجام گیرد.
4- آبیاری زیر زمینی
در بعضی از کشورهای جهان با ایجاد کانال زیرزمینی و نصب لوله های در عمق 30- 5/37 سانتی متر زیر خاک ، سطح خاک مرطوب نمی شود و در نتیجه به طور قابل توجهی تبخیر آب کاهش و کارآیی آبیاری بهبود می یابد فاصله لوله ها بستگی به بافت خاک داشته ولی معمولا 150 تا 240 سانتی متر است. تهویه کافی و استفاده از جریان تند آب برای جلوگیری از گرفتگی لوله ها ضروری است. ضد عفونی دوره ای با اسید برای جلوگیری از رسوب گرفتگی و نیز ضد عفونی با کلر (برای حذف گرفتگی به علت رشد مواد بیولوژیک مانند باکتریهای لزج و جلبک ها ) لازم است. با نگهدار مناسب لوله ها ، چنین لوله هایی می تواند با کارایی بالا به مدت ده تا بیست سال استفاده شود.
در این روش کنترل دقیق زمان و مقدار آبیاری، کارایی استفاده آب را بهبود بخشیده و به علت نیاز به کارگر کم به رغم هزینه اولیه بالا آبیاری یونجه مورد توجه قرار گرفته است.کارایی بالای این سیستم ها آن را مخصوصا در نواحی که آب آبیاری محدود است یا جاهایی که آب و انرژی جهت پمپ نمودن خیلی گران است. قابل استفاده نموده است.

2-4-3- کوددهی یونجه
آزمایش خاک تنها روش تعیین وضعیت حاصلخیزی و PH خاک است برای تولید یونجه وجود حداقل 65 کیلوگرم در هکتار فسفر 350 کیلوگرم در هکتار پتاسیم و PH خاک نزدیک 7 ضروری است. اگر این مواد غذایی ضروری ناکافی باشد و یا PH خاک کمتر از 5/6 باشد عملکرد و طول عمر یونجه به طور معنی داری کاهش می یابد . بایستی PH نزدیک خنثی (7= PH) باشد. به طوری که باکتری Rhizobium بتواند نیتروژن مورد نیاز یونجه در این حد را تثبیت نماید در صورتی که آزماش خاک نشان داد که PH اسیدی است بایستی آهک استفاده نمود و در صورت نیاز به مواد غذایی قبل از کاشت فسفر و پتاسیم به خاک داده شود. در صورت نیاز به آهک و کود بایستی در 15 سانتی متری سطح خاک داده شود. عملکرد بالای یونجه ، مقادیر زیادی مواد غذایی را از خاک خارج می کند (جدول 2-3).
جدول 2-3 میزان مواد غذایی تقریبی و برداشت آن بوسیله بوته های یونجه با عملکرد 5 تن در هکتار
ماده غذایی میانگین ترکیب کیلوگرم در 5 تن علوفه خشک
نیتروژن (N) 0/3 136
فسفر (P2O5) 55/0 5/24
پتاسیم (K2O) 5/2 4/113
کلسیم (Ca) 2/1 4/54
منیزیم (Mg) 4/0 19
گوگرد (S) 28/0 7/12
یونجه مانند گندم و سایر محصولات نمی تواند خاک های اسیدی را تحمل کند. PH خاک می بایستی بالاتر از 2/6 باشد تا شرایط مناسب با باکتری تثبیت کننده نیتروژن را فراهم کند. گندم به خوبی در خاک های با 5/5 =PH نشو و نما می کند در حالی که تولید یونجه در 5/5 = PH ، 50درصد کاهش می یابد و همچنین یونجه در خاک های با 5=PH نمی تواند مستقر شود. به طور کلی عملکرد و کیفیت یونجه در خاک اسیدی کاهش می یابد.
زمانیکه PH خاک کمتر از 2/6 است بایستی حداقل یک تن ECCE (کربنات کلسیم موثر معادل) در عمق 10-15 سانتی متر خاک قبل از کشت داده شود. با توجه به میزان اسیدی بودن خاک خاک های نوع لومی ورسی ممکن است چندین تن آهک در هکتار لازم داشته باشند. از آنجای که چندین ماه طول می کشد آهک با خاک واکنش نشان دهد لذا بهتر است حداقل یکسال قبل از کشت یونجه به خاک داده شود . برای اینکه به مدت سال یونجه با عملکرد حدود 11 تن در هکتار داشته باشید 6/6 تا 1/11 تن آهک لازم است که در این حالت PH خاک کاهش زیادی پیدا نمی کند .
حتی اگر خاک تحتانی اسیدی نباشد نمی توان آن را جایگزین خاک سطحی نمود چونکه غالب فعالیت باکتری ها تثبیت کننده نیتروژن در 15 سانتی متر سطح خاک است. اگریونجه توان جذب ترکیبات ضروری (پتاسیم ، کلسیم و منیزیم) در خاک را داشته باشد. استفاده مناسب از آهک قبل از کاشت برای تنظیم PH تا 7 برای عرضه کافی عناصر برای طول عمر یونجه ضروری است.

1-2-4-3- کودها
1) نیتروژن (N)
مقدار نیتروژن برای استقرار گیاهچه یونجه 20 تا 30 کیلوگرم در هکتار است. این مقدار نیتروژن غالبا در شهریور مخصوصا در اراضی که بعد از گندم در طول تابستان در آیش بوده در دسترس قرار می گیرد . به محض اینکه گیاهچه های یونجه گره های تثبیت نیتروژن را در ریشه ها تشکیل داد، آنها می توانند نیتروژن مورد نیاز خودشان را از اتمسفر جذب نمایند به طوری که نیتروژن بیشتری برای استقرار یونجه لازم نمی شود . تثبیت نیتروژن در نتیجه فعالیت همزیستی یونجه و باکتری Rhizobiumاست برای اینکه همزیستی اتفاق بیافتد ، تلقیح مناسب بذر با باکتری مهم است تا اینکه باکتری تثبیت کننده نیتروژن فعال بشود . واکنش یونجه به کود ازته بعد از استقرار علامتی است که نشان می دهد که یا خاک می توان تعیین کرد که مشکل خاک اسیدی بودن است یا عدم فعالیت باکتریها .

پیوست
تثبیت ازت در یونجه :
چنانچه اشاره شد یونجه توانایی قابل توجهی در تولید محصول فراوان دارد و در عین حال غذایی خوشخوراک و مغذی است و نیز در محدوده وسیعی از شرایط اقلیمی و در خاکهای مختلف رشد و نمو می نماید. بدون شک عوامل بسیار زیادی در کسب این خصوصیات موثر هستند که در این میان موجودات ذره بینی همزیست و باکتریهای غده ای شکل که ازت آزاد موجود در جو زمین را تثبیت می کنند قابل ذکر است .
مطالعات اولیه نشان داد که تعداد زیادی از باکتریهای تثبیت کننده ازت وجود دارد و تعداد زیادی از گیاهان خانواده لگومینوز نیز وجود دارند که هر کدام باکتریهای منحصر بفرد خود را دارند. لذا مشخص گردید که باکتریهای تثبیت کننده ازت نژاد بخصوص دارند که هر نژاد توانایی آغشته کردن یک یا چند گیاه لگومینوز را دارند.
باکتریهای تثبیت کننده ازت در ریشه یونجه Rhizobium meliloti است این باکتری به خانواده Rhizobiaceae تعلق دارد. باکتری میله ای شکل، باریک و هوازی گرم منفی، متحرک و هاگ تولید نمی کند این باکتری پوشش یکنواختی از تاژک دارد. در روی خمیر مایه یا مالت بیشترین رشد را داشته و ازآن می توان بعنوان محیط کشت استفاده نمود کلیه نژادهای باکتری Rhizobium در محیطهای قلیایی مقاومت یکسانی دارند ولی به محیط اسیدی بسیار حساس هستند.
تشکیل گرده :
توانایی نژادهای باکتری Rhizobium در تولید و تشکیل غده خاصیت اکودن یا آغشته کردن می نامند . بعد از آغشته کردن بذر با باکتری و جوانه زدن بذر باکتری از طریق تارهای ریشه وارد آن می شود. با این عمل بتدریج ریشه تغییر شکل داده و موجدار می گردد بعد از آلودگی به باکتری غده شروع به تشکیل شدن می دهد که در این فرآیند عوامل بسیاری دخالت دارند و لازم به ذکر است که تعداد کمی از تارهای آلوده شده ریشه تبدیل به گره یا غده می شود (حدود 1 تا 5 درصد) بعد از آلودگی ریشه به باکتری تا مغز آن نفوذ کرده و سریعا سبب تقسیم سلولی می گردد و باکتری آزاد می شود با آزاد شدن باکتری سلولهای بیشتری آلوده شده لذا غدد جدید تشکیل می شوند . غده های تشکیل شده قدرت تثبیت ازت خیلی کمی دارند یا اصلا چنین توانایی ندارند که عواملی در میزبان وخود باکتری چنین خصوصیتی را تعیین می نماید .
غده های تثبیت کننده ازت یونجه بصورت خوشه ای در روی ریشه های اولیه قرار می گیرند (شکل ....) وقتی از غده ها برش عرضی تهیه شود مرکز آنها برنگ صورتی و قرمز دیده می شود که رنگ قرمز بعلت لگ هموگلوبینی است که پروتئین حاوی آهن است چنین حالتی در غده های تثبیت کننده، ازت دیده می شود چون که تغییر رنگ به سبز نشان از تغییر هموگلوبین به کوگلوبین است که هنگام توقف تثبیت ازت یافساد و غده ها بوجود می آید با توجه به اینکه یونجه گیاهی است که در سال چندین بار برداشت می شود سهواً گره های تثبیت کننده ازت بعد ازهر چینی ریخته و گره های تازه با رشد گیاه تشکیل می شوند.
آغشته کردن بذر یونجه به باکتری :
با توجه به نقش و اهمیتی که باکتری های تثبیت کننده ازت در رشد و نمو یونجه دارند عملا هنگام برداشت یونجه با کتری با بذر یونجه با خاک آغشته می شود که این عمل را تلقیح نیز می گویند . در گذشته تلقیح از طریق خاک انجام می گرفت ولی امروزه با توجه به اینکه آغشته کردن بذر هم آسانتر و هم موثرتر است انجام می گیرد. برای این کار باکتری آماده که بصورت های مختلف پودر،‏ مایع بیرنگ و یا آلوده به روغن در بازار وجود دارد را بصور مختلف مورد استفاده قرار می دهند. یکی از معمول ترین آنها روش تعلیق باکتری است که در این حالت باکتری بصورت پودر را درحدود 1300 میلی متر آب (برای حدود 50 کیلوگرم بذر) حل کرده و سپس درست قبل از کاشت ، با کتری را با بذر مخلوط می کنند .
برای افزایش کارایی و جلوگیری از مرگ و میر باکتری ها ، بذور یونجه را با برخی مواد قندی مانند سوکوروز و مالتوز‏ مخلوط می کنند تا اثر عوامل نامساعد موجود در روی بذر و نیز خاک کاهش یابد .
چنانچه قبلا بیان شد یونجه محصولی است که بازدهی خوبی در خاکهای آهکی داشته و در خاکهای اسیدی غالبا محصول قابل قبولی تولید نمی نماید . برای افزایش تولید یونجه در خاکهای اسیدی یکی از روشهای موثر استفاده از باکتری های تثبیت کننده ازت است با توجه به اینکه R=meliloti نژادی حساس در برابر محیط های اسیدی است.
برای استفاده بایستی میزان آغشته شدن به باکتری را حداقل 1000 بار افزایش داد (یعنی اگر در شرایط عادی 4000 تا 5000 باکتری در روی هر بذر قرار می گیرد این میزان بایستی به 4000000 تا 5000000 برسد).
از طرف دیگر بذور یونجه را با محلول های مخصوص غذایی آغشته کرده و سپس آن ها را روی پودر کربنات کلسیم یا سنگ آهک می غلتانند تا پوششی از آهک بطور کامل در سطح بذور تشکیل شود. این عمل باعث خنثی شدن حالت اسیدی در محیط بذر می شود.
2) فسفر و پتاسیم (K,P)
برداشت 5 تن یونجه در ایکر بیش از 50 پوند در ایکر فسفات و 250 پوند در ایکر پتاس (k2O) را هر ساله از خاک خارج می کند. معمولا خاک توان عرضه مقداری از این مواد غذایی را دارد و در غالب موارد فسفر‏ پتاسیم (یا هر دو ) قبل از استقرار و هنگام مستقر شدن یونجه لازم است.
میزان حاصلخیزی K,P و نیاز به آهک د رخاکهای شنای در مزارع یونجه نسبت به سایر محصولات زودتر تغییر می کند . بهترین روش برا ی تعیین مقدار فسفات (P2O5) و پتاس (K2O) مورد نیاز آزمایش خاک است . مقدار فسفر و پتاسیم مورد نیاز در ایالات متحده بر اساس جدول کالیبراسیون تعیین و مطابق جدول (3-3) می توان از آن به عنوان مدل استفاده کرد.

جدول 3-3 کالیبراسیون تست خاک برای فسفر (P2O5) و پتاسیم (K2O)

کمبود
هکتار / کیلوگرم پتاسیم شاخص تست خاک کمبود P2O5
هکتار / کیلوگرم فسفر (P2O5)
شاخص تست خاک
7/211 0 2/151 0
75/158 75 4/113 10
9/105 125 6/75 20
5/60 200 4/45 40
9/18 300 ندارد 65
ندارد 350 ___ ـــــ
چنانکه در این

طرح توجیهی کشت یونجه و تولید علوفه به مساحت 400هکتار

اختصاصی از حامی فایل طرح توجیهی کشت یونجه و تولید علوفه به مساحت 400هکتار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

با اجرای این طرح امکان تامین بخشی از علوفه مورد نیاز جهت تعلیف احشام فراهم آمده و زمینه افزایش تولید
پروتئین دامی ایجاد می گردد که علاوه بر ایجاد اشتغال مولد و حصول درآمد مناسب برای زارعین، در استفاده
بهینه از ظرفیت های پرورش دام کشور نیز موثر بوده و موجب کاهش وابستگی به خارج از کشور در زمینه
پروتئین دامی می گردد.این گیاه در کلیه نقاط سردسیر و گرمسیر قابل کشت بوده ولیکن در نقاط گرمسیر دارای
رشد سریعتر و تولید محصول بیشتر می باشد.در میان گیاهان علوفه ای ، یونجه بخاطر ارزش غذایی بالا و عملکرد
خوب آن از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین به علت وجود باکتریهای ریزوبیوم در ریشه های خود قادر به
تثبیت ازت هوا بوده که این ازت برای کشت بعدی قابل استفاده می باشد. در صورت مراقبت از یونجه کشت شده
، می توان حداقل تا 3 سال محصول برداشت نمود. یونجه پس از طی نمودن عمر خود ، در حدود 6.5 الی 7.5
تن بقایای گیاهی و 195 کیلوگرم ازت در هر هکتار از خود بجای می گذارد که در افزایش حاصلخیزی خاک
نقش بسزایی دارد. ترکیب متوسط یونجه خشک در صورتی که دارای 91.2 درصد ماده خشک باشد به شرح زیر
می باشد :
10.2 درصد ، ارزش هضمی 50 درصد ، انرژی خالص برای گاوهای شیرده در هر – پروتئین قابل جذب 8.7
کیلوگرم 1.14 مگاکالری.
یونجه تر دارای 25.9 درصد ماده خشک و 4.1 درصد پروتئین قابل جذب بوده و ارزش هضمی آن 17 درصد می
باشد. میزان انرژی خالص آن برای گاوهای شیری نیز 36 مگا کالری در کیلوگرم می باشد.
یونجه بهترین رشد و نمو را در مناطقی خواهد داشت که هوای خشک آفتابی ، گرم و آب نسبتا زیادی در
دسترس داشته باشد.این گیاه در خاکهای خنثی و یا کمی قلیایی واکنش خوبی نشان می دهد.
در مزارع یونجه احتیاجی به استفاده از کودهای ازته نبوده ولیکن به مقدار کم ( 20 کیلوگرم در هکتار) در سال
اول و آخر زراعت قابل توصیه است و این گیاه بیش از هر ماده غذایی دیگر به فسفر نیاز دارد که در حدود 250
350 کیلوگرم در هر هکتار می باشد –
آبیاری یونجه معمولا از طریق کرتی و یا نشتی صورت می گیرد. اگر کشت خطی و با بذرکار صورت گرفته باشد
آبیاری به شکل نشتی صورت می گیرد. در آبیاری نشتی آب درون جویهای کم عمق جریان پیدا می کند که
90 سانتیمتر است. فصل کاشت یونجه معمولا در بهار و پائیز می باشد.در مناطق - فاصله این جویها بین 50
سردسیری بهتر است از کشت پائیزه یونجه صرفنظر نمود.
در زمینه مقدار بذر مصرفی در هرهکتار در صورتی که کشت با ردیف کار انجام شود بازای هر هکتار از 25 تا 30
کیلوگرم متغیر است و در کشت با دست این رقم تا 40 کیلوگرم در هکتار می رسد.

زراعت گیاهان علوفه ای به مساحت 300 هکتار

اختصاصی از حامی فایل زراعت گیاهان علوفه ای به مساحت 300 هکتار دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بهره برداری بی رویه و غیرعامی از منابع طبیعی و فقدان تعادل بین ظرفیت مراتع کشور و میزان استفاده از آنها ،
منجر به کاهش توان تولید مراتع شده و در برخی از موارد به کلی این توان را از مراتع سلب کرده است.