تحقیق درباره خواجه نصیر طوسی

اختصاصی از حامی فایل تحقیق درباره خواجه نصیر طوسی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 5

خواجه نصیر طوسی

تمبری به فراخور هفتصدمین سالگرد درگذشت خواجه نصیر طوسی

ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی (زاده توس بسال ۵۹۸ ه.ق. مطابق با ۵۸۰ ه.خ.) ملقب به خواجه نصیر طوسی یا خواجه نصیرالدین طوسی (توسی هم نوشته شده)، فیلسوف، متکلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و سیاستمدار شیعه سده هفتم است.

فهرست مندرجات

۱ زندگی‌نامه

۲ فعالیت‌های علمی

۳ آثار او

۴ منابع

زندگی‌نامه

وی یکی از سرشناس‌ترین و متنفدترین شخصیت‌های تاریخ جریان‌های فکری اسلامیست. علوم دینی و عقلی را زیر نظر پدرش، و منطق و حکمت طبیعی را نزد برادر مادرش آموخت. تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رساند و در آنجا به عنوان دانشمندی برجسته شهرت یافت. وی در زمان حمله مغول به ایران در پیش ناصرالدین، محتشم قهستان، به کارهای علمی خویش مشغول شد. در همین زمان اخلاق ناصری را نوشت. پس از مدتی به نزد اسماعیلیان در دژ الموت نقل مکان کرد، اما پس از حمله «هلاکو»ی مغول و پایان یافتن فرمانروایی اسماعیلیان(۶۳۵ ه.خ) هلاکو نصیرالدین را مشاور و وزیر خود ساخت، تا جایی که هلاکو را به تازش به بغداد و سرنگونی عباسیان یاری نمود.[۱]

خواجه نصیر الدین طوسی عاقبت در ۱۸ ذی الحجه ۶۷۲ هجری قمری وفات یافت، و در کاظمین دفن گردید.[۲]

فعالیت‌های علمی

وی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد.

وی مجموعه آرا و دیدگاه‌های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

او در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای بوجود آورد که حدود چهل هزار جلد کتاب در آن بوده‌است.[۳]

او با پرورش شاگردانی (همچون قطب الدین شیرازی) و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد.[۴]

وی بنیانگذار و تکمیل کننده علم مثلثات است[۵] که در قرن ۱۶ میلادی کتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گردید.

آثار او

زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود. او در بیشتر زمینه‌های دانش و فلسفه، تالیفات و رسالاتی از خود به یادگار گذاشته که بیشتر عربی هستند، اما ۲۵٪ نوشته های وی به زبان پارسی بوده اند.[۶] از معروفترین آثار او به پارسی، «اساس الاقتباس» و «اخلاق ناصری» را می‌توان یاد کرد. وی در اخلاق ناصری رستگاری راستین انسان‌ها را در «سعادت نفسانی»، «سعادت بدنی» و «سعادت مدنی» می‌داند و این نکته نشان می‌دهد که خواجه در مسائل مربوط به بهداشت جسمانی و روانی هم کارشناس بوده‌است.

آثار فراوانی از خواجه به یادگار مانده که به برخی از آنها اشاره می‌گردد:

تجریدالعقاید

شرح اشارت بو علی سینا

قواعد العقاید

اخلاق ناصری یا اخلاق طوسی

آغاز و انجام

تحریر مجسطی

تحریر اقلیدس

تجریدالمنطق

اساس الاقتباس

ذیج ایلخانی

آداب البحث

آداب المتعلمین

روضةالقلوب

اثبات بقاء نفس

تجرید الهندسه

اثبات جوهر

جامع الحساب

اثبات عقل

جام گیتی نما

اثبات واجب الوجود

الجبر و الاختیار

استخراج تقویم

خلافت نامه

اختیارات نجوم

رساله در کلیات طب

ایام و لیالی

علم المثلث

الاعتقادات

شرح اصول کافی

کتاب الکل

منابع

تحقیق درباره خواجه نصیر طوسی

اختصاصی از حامی فایل تحقیق درباره خواجه نصیر طوسی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 11

خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسی‌ در یک‌ نگاه‌

 اسم‌محمد بن‌ حسن‌ مکی‌ ابو جعفر معروف‌ به‌ خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسی‌

ولادت‌11 جمادی‌ الاول‌ سال‌ 597 هجری‌ در طوس‌

وفات‌18 ذی‌ الحجه‌ سال‌ 672 هجری‌ در کاظمین‌

مدت‌ عمر75 سال‌

خواجه نصیرالدین محمد بن حسن جهرودی طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین طوسی از اهالی جهرود از توابع قم بوده است که در تاریخ 15 جمادی الاول سال 597 هجری قمری ولادت یافته است.

او به تحصیل دانش، علاقه زیادی داشت و از دوران جوانی در علوم ریاضی و نجوم و حکمت سرآمد شد و از دانشمندان معروف زمان خود گردید. خواجه نصیرالدین طوسی ستاره درخشانی بود که در افق تاریک مغول درخشید و در هر شهری پا گذارد آنجا را به نور حکمت و دانش و اخلاق روشن ساخته و در آن دوره تاریک و در آن عصری که شمشیر تاتار و مغول خاندانهای کوچک و یا بزرگ را از هم پاشیده و جهانی از حملات مغولها به وحشت فرو رفته و همه در گوشه و کنار منزوی و یا فراری می شدند و بازار کسادی دانش و جوانمردی و مروت می بود و فساد حکمفرما. وجود و بروز چنین دانشمندی مایه اعجاب و اعجاز است. خواجه نصیرالدین طوسی را دسته ای از دانشوران خاتم فلاسفه و گروهی او را عقل حادی عشر نام نهاده اند. بهرحال خواجه نصیرالدین دوره تحصیل ابتدایی را قسمتی نزد دائی خود بابا افضل ایوبی کاشانی و فخرالدین داماد که او شاگرد صدرالدین سرخسی و او شاگرد افضل الدین جیلانی و او شاگرد ابوالعباس ریوگیری و او شاگرد بهمن یار از شاگردان شیخ الرئیس ابوعلی سینا تحصیل کرده است.

بقول مولف آثار الشیعه خواجه نصیرالدین طوسی با سیدعلی بن طاوس حسینی و شیخ میثم بن علی بحرانی در مدرسه ابوالسعاده اصفهان متفقاً درس خوانده و بنا به عقیده دسته ای از مورخین ابن میثم در فقه استاد و در حکمت شاگرد خواجه نصیرالدین طوسی بوده است. شهید ثانی در رساله چهل حدیث خود می نویسد محققاً خواجه نصیر در علوم منقول شاگرد پدرش بود که او از شاگردان فضل اله راوندی بود و او از شاگردان ثقه الاسلام سید مرتضی علم الهدی می باشد. یکی از شاگردان خواجه نصیرالدین طوسی علامه حلی می باشد و علامه حلی در موقع اجازه دادن به یکی از شاگردانش بنام ابن زهره دربارة استادش در همان اجازه نامه چنین می نویسد:

خواجه نصیرالدین طوسی افضل عصر ما بود و از علوم عقلیه و نقلیه مصنفات بسیار داشت او اشرف کسانی است که ما آنها را درک کرده ایم، خدا نورانی کند ضریح او را. قرائت کردم در خدمت او الهیات، شفای ابن سینا و تذکره ای در هیئت را که از تالیفات خود آن بزرگوار است. پس او را اجل محتوم دریافت و خدای روح او را مقدس کند. در آن روزگاری که آوازه دانش خواجه نصیرالدین به اطراف و اکناف رسیده بود، رئیس ناصرالدین محتشم که از دانشوران اسماعیلیه بود بدیدار خواجه مایل شد و او را به قائنات دعوت کرد و مقدم او را بسیار گرامی داشت و خواجه مدتها در آنجا بود و کتاب تهذیب الاخلاق ابن مسکویه را به فارسی ترجمه و شرح داد و بنام اخلاق ناصری تالیف کرد.

 اساتید خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسی‌

 در عقلیات‌ : شاگرد فریدالدین‌ داماد و او شاگرد سیدصدرالدین‌ سرخسی‌ و او شاگرد افضل‌الدین‌و او شاگرد ابوالعباس‌ لوگری‌ و او شاگرد بهمنیار و او شاگرد ابوعلی‌ سینا.

در شرعیات‌ : شاگرد پدر بزرگوار خود و او شاگرد امام‌ فضل‌ ا...راوندی‌ و او شاگرد سید مرتضی‌علم‌ الهدی‌ و حضور در حوزه‌ درس‌ فقه‌ محقق‌ حلی‌ .

در ریاضیات‌ : کمال‌ الدین‌ محمد حاسب‌ . کمال‌ الدین‌ یونس‌ موصلی‌ و قطب‌ الدین‌ مصری‌ وابوالسعادات‌ اصفهانی‌ .

شاگردان‌ خواجه‌ ـ خواجه‌ اصیل‌ الدین‌ فرزند خواجه‌ نصیر، علامه‌ حلی‌ ، قطب‌ الدین‌ شیرازی‌ ابن‌میثم‌ بحرانی‌ ، کمال‌ الدین‌ افسطی‌ آبی‌ ـ سید رکن‌ الدین‌ استرآبادی‌ ـ ابن‌الفوطی‌ کمال‌الدین‌بغدادی‌  ابن‌ الخوام‌ عمادالدین‌ ـ ابن‌طاووس‌ ـ اثیرالدین‌ دومانی‌ ، حموینی‌ .

خواجه نصیرالدین طوسی در خدمت هلاکوخان ایلخان مغول

خواجه نصیرالدین طوسی در تمام امور کشوری و لشگری مغول برای نیل به مقاصد عالیة خود دخالت داشته و تا اندازه ای که توانست از پیش آمدها و سختی های ناگوار که متوجه جامعه مسلمین می شد جلوگیری می کرد، گاهی با سخنان علمی و زمانی با گفتگوهای مختلف و هنگامی با

تحقیق درباره حکیم ابوالقاسم حسن بن علی طوسی معروف به فردوسی 7ص

اختصاصی از حامی فایل تحقیق درباره حکیم ابوالقاسم حسن بن علی طوسی معروف به فردوسی 7ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

حکیم ابوالقاسم حسن بن علی طوسی معروف به فردوسی

(حدود ۳۲۹ تا حدود ۴۱۰ هجری قمری)، شاعر حماسه‌سرای ایرانی و گویندهٔ شاهنامهٔ فردوسی است که مشهورترین اثر حماسی فارسی است و طولانی‌ترین منظومه به زبان فارسی تا زمان خود بوده است. او را از بزرگ‌ترین شاعران فارسی‌گو دانسته‌اند.

زندگی

در مورد زندگی فردوسی افسانه‌های فراوانی وجود دارد که چند علت اصلی دارد. یکی این که به علت محبوب نبودن فردوسی در دستگاه قدرت به دلیل شیعه بودنش، در قرن‌های اول پس از پایان عمرش کمتر در مورد او نوشته شده است، و دیگر این که به علت محبوب بودن اشعارش در بین مردم عادی، شاهنامه‌خوان‌ها مجبور شده‌اند برای زندگی او که مورد پرسش‌های کنجکاوانهٔ مردم قرار داشته است، داستان‌هایی سرِهم کنند

تولد

بنا به نظر پژوهشگران امروزی، فردوسی در حدود سال ۳۲۹ هجری قمری در روستای باژ در نزدیکی طوس در خراسان متولد شد.

استدلالی که منجر به استنباط سال ۳۲۹ شده است شعر زیر است که محققان بیت آخر را اشاره به به قدرت رسیدن سلطان محمود غزنوی در سال ۳۸۷ قمری می‌دانند:

بدانگه که بُد سال پنجاه و هشت

نوان‌تر شدم چون جوانی گذشت

[...]

فریدون بیداردل زنده شد

زمین و زمان پیش او بنده شد

و از این که فردوسی در سال ۳۸۷ پنجاه و هشت ساله بوده است نتیجه می‌گیرند او در حدود سال ۳۲۹ متولد شده است.

تولد فردوسی را نظامی عروضی، که اولین کسی است که دربارهٔ فردوسی نوشته است، در ده «باز» نوشته است که معرب «پاژ» است. منابع جدیدتر به روستاهای «شاداب» و «رزان» نیز اشاره کرده‌اند که محققان امروزی این ادعاها را قابل اعتنا نمی‌دانند. پاژ امروزه در استان خراسان ایران و در ۱۵ کیلومتری شمال مشهد قرار دارد.

نام او را منابع قدیمی‌تر از جمله عجایب المخلوقات و تاریخ گزیده (اثر حمدالله مستوفی) «حسن» نوشته‌اند و منابع جدیدتر از جمله مقدمهٔ بایسنغری (که اکثر محققان آن را بی‌ارزش می‌دانند و محمدتقی بهار مطالبش را «لاطایلات بی‌بنیاد» خوانده است) و منابعی که از آن مقدمه نقل شده است، «منصور». نام پدرش نیز در تاریخ گزیده و یک منبع قدیمی دیگر «علی» ذکر شده است. محمدامین ریاحی، از فردوسی‌شناسان معاصر، نام «حسن بن علی» را به خاطر شیعه بودن فردوسی مناسب دانسته و تأیید کرده است. منابع کم‌ارزش‌تر نام‌های دیگری نیز برای پدر فردوسی ذکر کرده‌اند: «مولانا احمد بن مولانا فرخ» (مقدمهٔ بایسنغری)، «فخرالدین احمد» (هفت اقلیم)، «فخرالدین احمد بن حکیم مولانا» (مجالس المؤمنین و مجمع الفصحا)، و «حسن اسحق شرفشاه» (تذکرة الشعراء). تئودور نولدکه در کتاب حماسهٔ ملی ایران در رد نام «فخرالدین» نوشته است که اعطای لقب‌هایی که به «الدین» پایان می‌یافته‌اند در زمان بلوغ فردوسی مرسوم شده است و مخصوص به «امیران مقتدر» بوده است، و در نتیجه این که پدر فردوسی چنین لقبی داشته بوده باشد را ناممکن می‌داند.

کودکی و تحصیل

پدر فردوسی دهقان بود که در آن زمان به معنی ایرانی‌تبار و نیز به معنی صاحب ده بوده است (ریاحی ۱۳۸۰، ص ۷۲) که می‌توان از آن نتیجه گرفت زندگی نسبتاً مرفهی داشته است. در نتیجه خانوادهٔ فردوسی احتمالاً در کودکی مشکل مالی نداشته است و نیز تحصیلات مناسبی کرده است. بر اساس شواهد موجود از شاهنامه می‌توان نتیجه گرفت که او جدا از زبان فارسی دری به زبان‌های عربی و پهلوی نیز آشنا بوده است. به نظر می‌رسد که فردوسی با فلسفهٔ یونانی نیز آشنایی داشته است (ریاحی ۱۳۸۰، ص ۷۴).

جوانی و شاعری

کودکی و جوانی فردوسی در دوران سامانیان بوده است. ایشان از حامیان مهم ادبیات فارسی بودند.

با وجود این که سرودن شاهنامه را بر اساس شاهنامهٔ ابومنصوری از حدود چهل سالگی فردوسی می‌دانند، با توجه به توانایی فردوسی در شعر فارسی نتیجه گرفته‌اند که در دوران جوانی نیز شعر می‌گفته است و احتمالاً سرودن بخش‌هایی از شاهنامه را در همان زمان و بر اساس داستان‌های اساطیری کهنی که در ادبیات شفاهی مردم وجود داشته است، شروع کرده است. این حدس می‌تواند یکی از دلایل تفاوت‌های زیاد نسخه‌های خطی شاهنامه باشد، به این شکل که نسخه‌هایی قدیمی‌تری از این داستان‌های مستقل منبع کاتبان شده باشد. از جمله داستان‌هایی که حدس می‌زنند در دوران جوانی وی گفته شده باشد داستان‌های بیژن و منیژه، رستم و اسفندیار، رستم و سهراب، داستان اکوان دیو، و داستان سیاوش است.

فردوسی پس از اطلاع از مرگ دقیقی و ناتمام ماندن گشتاسب‌نامهاش (که به ظهور زرتشت می‌پردازد) به وجود شاهنامهٔ ابومنصوری که به نثر بوده است و منبع دقیقی در سرودن گشتاسب‌نامه بوده است پی برد. و به دنبال آن به بخارا پایتخت سامانیان («تختِ شاهِ جهان») رفت تا کتاب را پیدا کرده و بقیهٔ آن را به نظم در آورد. (سید حسن تقی‌زاده حدس زده است که فردوسی به غزنه که پایتخت غزنویان است رفته باشد که با توجه به تاریخ به قدرت رسیدن غزنویان، که بعد از شروع کار اصلی شاهنامه بوده است، رد شده است.) فردوسی در این سفر شاهنامهٔ ابومنصوری را نیافت ولی در بازگشت به طوس، امیرک منصور (که از دوستان فردوسی بوده است و شاهنامهٔ ابومنصوری به دستور پدرش ابومنصور محمد بن عبدالرزاق جمع‌آوری و نوشته شده بود) کتاب را در اختیار فردوسی قرار داد و قول داد در سرودن شاهنامه از او حمایت کند.

شطرنج 10 ص

اختصاصی از حامی فایل شطرنج 10 ص دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 10

هنرستان خواجه نصیر الدین طوسی

موضوع:

شطرنج

دبیر مربوطه:

تهیه کننده:

حمید ذوالفقاری

سال تحصیلی:

بهار87قوانین و مقررات شطرنج :

بازی شطرنج بین دو حریف انجام می شود که مهره های خود را به نوبت بر روی صفحه شطرنج حرکت می دهند .

نوبت حرکات بازیکن موقعی است که حرکت حریف او انجام شده باشد .

هدف هر بازیکن از انجام حمله این است که شاه حریف را در معرض کیش یا مات قرار دهد .

صفحه شطرنج یک شبکه از 64 مربع مساوی است که یک در میان به رنگ روشن و تیره هستند و هر یک از بازیکنان 16 مهره دارند .

مهره های شطرنج عبارتند از : شاه ، وزیر ، دورخ ، دوفیل ، دو اسب ، هشت پیاده ، به دو رنگ سیاه و سفید .

حرکت مهره ها :

وزیر همیشه در خانه همرنگ خودش قرار می گیرد و شاه در خانه متضاد رنگ خود قرار می گیرد خانه های عمودی را ستون و خانه های افقی را ردیف می گویند خانه های مورب را قطر می نامند و و در دیاگرام شطرنج 26 قطر وجود دارد که طول آنها از 2 خانه تا 8 خانه است .

فیل در قطری که خودش در ان قرار دارد به هر مربعی می تواند حرکت کند .

رخ در ستون یا عرضی که خودش در آن قرار گرفته به هر مربعی می توان حرکت کند .

حرکت وزیر ترکیبی از حرکات رخ و فیل است وزیر در ستون ، عرض ، یا قطری که در ان قرار دارد ، به هر مربعی می تواند حرکت کند .

اسب می تواند به مربع هایی حرکت کند که در یک عرض ، ستون یا قطر واحد نباشد اسب همچون حرف ال حرکت می کند .

فیل یا رخ یا وزیر نمیتواند از روی مهره های که در مقابلش قرار دارد عبور کند .

پیاده می تواند روبه جلو حرکت کند و یا مربع تحت اشغال مهره حریف را به طور مورب بگیرد .

اما در حرکت اول پیاده می تواند دو حرکت به جلو برود پیاده با رسیدن به ردیف هشتم به هر مهره ای به جز شاه می تواند ارتقاء یابد .

شاه می تواند مانند وزیر حرکت کند ، اما فقط یک خانه در هر حرکت شاه می تواند به دو صورت مختلف حرکت کند حرکت کردن به هر مربع مجاور که مورد حمله حریف نباشد و اینکه شاه از مربع اولیه اش دو مربع به طرف رخ جابه جا شود ، سپس به مربعی منتقل می شود که شاه همان موقع از آن عبور کرده است .

هر حرکت فقط با یک دست انجام میگیرد بازیکنی که نوبت حرکت اوست در صورتی که در ابتدا قصد خود را بیان کند ، می تواند یک یا چند مهره را مرتب کند اگر بازیکنی عمداً رخی را لمس کند و سپس شاه را لمس کند باید در ان جناح حرکت کند .

اگر هیچکدام از مهره ها را نتوان حرکت داد ، بازیکن می تواند هر حرکتی که قانع شد انجام دهد بازیکنی که با حرکت قانونی ، شاه حریف را کیش و مات کرده باشد ، بازی را برده است بازی بلافاصله به اتمام می رسد ، به شرطی که حرکتی موجب کیش و مات شده است قانونی باشد .

بازیکن که حریفش اعلام می کند تسلیم شده است بازی را برده است .

وقتی بازیکنی که نوبت اوست هیچ حرکت قانونی نداشته باشد و شاهش نیز در معرض کیش نباشد مساوی است و بازی پات شده است .

هر گاه پوزیسیونی پدیدار شود که هیچ یک از دو بازیکن نتواند با سلسله حرکتهای قانونی حریف را مات کنند ، بازی مساوی است و می گویند پوزیسیون مرده رسیده است .

اگر پوزیسیون یکسانی برای سومین بار در صفحه پدیدار شودف بازی می تواند مساوی شود .

تحقیق آماده در مورد واکاوی تحلیل خواجه طوسی از چگونگی استکمال انسان:اشتداد وجودی یا حرکت در اعراض؟

اختصاصی از حامی فایل تحقیق آماده در مورد واکاوی تحلیل خواجه طوسی از چگونگی استکمال انسان:اشتداد وجودی یا حرکت در اعراض؟ دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 عنوان : واکاوی تحلیل خواجه طوسی از چگونگی استکمال انسان:اشتداد وجودی یا حرکت در اعراض؟ 

 فرمت : word - doc - ورد 2003 ( قابل ویرایش و اجرا در کلیه آفیس ها ) 

 تعداد صفحات : 20 صفحه - صفحه آرایی شده آماده چاپ ، صحافی و ارائه 

 فونت های استفاده شده : b titr و  b trafic (دانلود فونت های مورد نیاز) 

 پشتیبانی  :   09393453403 - 24 ساعته پاسخگو شما عزیزان هستیم - محمدی 

فهرست :

چکیده 3
مقدمه 3
1. کیفیت استکمال قبل از تکون نفس ناطقه 5
2. چگونگی استکمال انسان در مسیر سلوک (بعد از تولد): بالذات یا بالعرض؟ 6
2-1. تعریف استکمال و نفی حرکت جوهری 6
2-2. ابعاد استکمال آدمی و کیفیت تحقق وجودی هریک 7
2-3. مراتب استکمال آدمی و اقصی مراتب آن 8
2-4. مراحل سلوک و برنامه عملی استکمال 8
جایگاه دیدگاه خواجه در سنت تفکر اسلامی 9
ملاصدرا 12
دیدگاه در باب کیفیت حرکت و استکمال نفس 12
3-1. طوسی و مسئله حرکت 14
2. طوسی و تفسیر تغیرات جواهر عالم 16
3. ناسازگاری تفسیر طوسی از استکمال نفس و مبانی متافیزیکی وی 17
پی نوشتها 18
مراجع 19

چکیده :

مسئله این جستار، واکاوی تحلیل خواجه از کیفیت حرکت و استکمال نفس (اشتداد وجودی یا حرکت در اعراض) است. دیدگاه خواجه طوسی را می­توان در دو مرحله بررسید: 1. قبل از تکون نفس: بیان خواجه برخلاف کون و فسادِ مشائی، ملتزم اثبات حرکت اشتدادی برای صورت نوعیه نفس است. 2. در طول حیات آدمی: اگرچه طوسی در مواضعی به زعم مشاء، حرکت جوهری نفس را ابطال می­کند، اما در تحلیل سیستمی از آرای وی به­ویژه در بررسی استکمال، تحقق وجودی آن در ابعاد، مراتب و مراحل آن، سرانجام وی، همگام با رأی نوافلاطونیان، اشراقیون و عرفا، ارمغان درخشش در اثبات نوعی اشتداد وجودی برای نفس است. درخشش طوسی به­سبب در دست نداشتن مبانی سازگار در مسئله حرکت و علم­النفس، جلوه­گر نوعی ناسازگاری در نظریه­پردازی اوست که این ناسازگاری با این حقیقت که وی در مراحل آغازین سیر اندیشه حرکت جوهری نفس است، توجیه می­یابد؛ سیری که توسط صدرا به نهایت می­رسد.

مقدمه :

اخلاق­پژوهی خواجه نصیرالدین طوسی در آثار وی با تأکید بر کمال نفس است و نظریه اخلاقی او براساس جهت­گیری و غایت اخلاق، در برخی آثار دوره واپسین زندگی او نظیر اوصاف ­الاشراف، کمال­محور می­باشد. طوسی اگرچه در برخی آثار (نظیر اخلاق ناصری) به سعادت نفس مشیر است، اما تأکید وی بر کمال به­عنوان مقدمه نیل به سعادت درخور توجه است (طوسی، 1387، ص122). در اخلاق کمال­محور با مسئله­ای روبه­رو هستیم که کمالات و فضایل نفس (در دو بعد علم و عمل) در واقع کمال اول­اند و کسب فضایل، به­معنای تحول ذات است، یا از کمالات ثانی بوده و عالم ­شدن و اخلاقی شدن به­معنای تحول در اعراض است، نه اشتداد وجودی؟
قول به اصالت ماهیت، اشتدادناپذیری ماهیات، قول به تشخص افراد به اعراض ایشان (یعنی انتساب تنوع افراد به اعراض و یکسان­انگاری نوع آدمیان)، تقسیم ماهیت به جوهر و عرض و انکار حرکت در جوهر و ... از مبانی­ای است که پذیرش آن می­تواند سبب حاکم شدن نگاه کمال­ ثانی به فضایل اخلاقی باشد و اساساً مسئله کمال اولی یا ثانی بودن، تحول در ذات یا تحول به اعراض طرح نگردد. درحالی­که با مبانی جدید وجودشناختی ملاصدرا، نظیر اصالت وجود، تشکیک وجود و قول به حرکت جوهری، مسئله علاوه بر آنکه زمینه طرح می­یابد، پاسخ متفاوتی نیز خواهد داشت و قول کمال اولی بودن فضایل و تحول در ذات به میان می­آید. اگرچه مبانی حرکت جوهری نفس توسط صدرا مطرح شد، اما نمی­توان تمامی حکمای قبل از وی را لزوماً قائل به کمال ثانی بودن فضایل و نگاه ایشان به اخلاقی شدن را تحول در اعراض دانست؛ بلکه بالاتر از آن، حکمای پیشین می­توانند یاری­گر صدرا در نیل به چنین دیدگاهی محسوب گردند.

پی نوشت ها :

[1]. نفوس نباتی، حیوانی و انسانی.
[2]. «ک» علاوه بر مفهوم تشبیه و تماثل، به­معنای حرف زائد و تأکیدکننده معنا، سببیت و علیت و استعلا نیز می­آید.
[3]. یرید ذکر القوى التی یختص الإنسان به و الکمالات المذکورة هاهنا - هی الکمالات الثانیة- و هی أفعال هذه القوی.
[4]. بوعلی در برخی مواضع نظیر کتاب المبدأ و المعاد (ابن­سینا، 1363، ص10) و النجاة (همو، 1364، ص687) قائل به اتحاد وجودی عاقل و معقول است. برخی معتقدند نفی اتحاد عاقل و معقول در اشارات به­حسب ماهیت، و اثبات آن در دیگر مواضع به­حسب وجود است (بهشتی، 1385، ص113).
[5]. این رساله به­ظاهر تعریب رساله فرفوریوس در باب اتحاد عاقل و معقول است که ابن­سینا آن را در دست داشته و در اشارات آن را حشف خوانده است (طوسی، 1375، ج3، ص295).
[6]. «فهی مبدء حرکة السّرّ الی العالم القدس»، «فان کانت النّفس مع ذلک متوجّهة الی جناب الحقّ بالفکر صار الانسان بکلّیّته مقبلاً علی الحقّ» و ... .
[7]. الاعسم به گواهی بحرانی و خوانساری می­نویسد: خواجه به نزد وی به دراست صوفیه مشغول بوده است (الاعسم، 1980، ص61).
[8]. نظیر انکار هیولی، اهمیت به علم حضوری و شهودی و تفسیر اشراقی از مسئله علم خدا و مخالفت با رأی شیخ و تفسیر اشراقی از قاعده الواحد، اعتبارات عقلیه، اصالت ماهیت و ... .
[9]. به­سبب مبانی مشترک ارسطو و بوعلی، به­ناچار فلوطین را پیش از ارسطو آورده­ایم.
[10]. ر.ک به: فیرحی و فدائی، «حرکت جوهری از عزیز­الدین نسفی تا صدرالدین شیرازی»، خردنامه صدرا، ش53، پاییز 1387.
[11]. و أنا أسأل الله الإصابة فی البیان و العصمة عن الخطأ و الطغیان و أشترط على نفسی أن لا أتعرض لذکر ما أعتمده فیما أجده مخالفا لما أعتقده فإن التقریر غیر الرد و التفسیر غیر النقد و الله المستعان و علیه التکلان.
[12]. ر.ک به: پلنگی، «مبانی نظریه حرکت جوهری ملاصدرا در فلسفه افلاطون»، خردنامه صدرا، ش20، تابستان 1379؛ پلنگی و اعوانی، «نظریه بهره­مندی در افلاطون و حرکت جوهری»، مدرس، ش9، زمستان1377.
[13]. ملاصدرا در مواضعی چند افلاطون را قائل به حرکت جوهری می­داند (صدرالدین شیرازی، 1383، ج5، ص219-217؛ همو، 1391، ص596)
[14]. به­سبب مبانی مشترک ارسطو و بوعلی، به­ناچار افلوطین پیش از ارسطو آمده است.
[15]. طبیعت، علت فاعلی حرکتی است که در آن واقع می­شود، بالذات و نه بالعرض.

منابع :

- آملی، سید حیدر، جامع ­الاسرار و منبع ­الانوار، تصحیح هنری کربن و عثمان یحیی، تهران: انتشارات علمی- فرهنگی، 1384.
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، سخن ابن­سینا و بیان بهمنیار، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1392.
- ــــــــــــــ ، نصیرالدین طوسی، فیلسوف گفتگو، چ3، تهران: هرمس، 1389.
- ابن­سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء (الطبیعیات)، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیةالله المرعشى، 1404ب.
- ـــــــــــــــــــــــــ ، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی، 1363.
- ـــــــــــــــــــــــــ ، النجاة (الالهیات، الطبیعیات)، ویرایش محمدتقی دانش­پژوه، چ2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1364.
- ـــــــــــــــــــــــــ ، الشفاء (الالهیات)، به تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیةالله المرعشى، 1404الف.
- ـــــــــــــــــــــــــ ، رسائل ابن­سینا، قم: بیدار، 1400ق.
- ابن­عربی، محی­الدین، فصوص ­الحکم، چ2، تهران: الزهراء، 1370.
- ارسطاطالیس، اخلاق نیکوماخس، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی، ج1و2، چ2، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1381.
- ارسطو، الطبیعه، ترجمه اسحق بن حنین، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قاهره: بی­نا، 1384.
- ـــــ ، درباره نفس، ترجمه علیمراد داودی، چ5، تهران: حکمت، 1389.
- اصفهانی، ملااسماعیل، حاشیه بر الحکمة المتعالیه، ج8، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی­تا.
- الاعسم، عبدالامیر، الفیلسوف نصیرالدین الطوسی، مؤسس المنهج الفلسفی فی علم الکلام الاسلامی، چ2، بیروت: دار الاندلس، 1980م.
- افلاطون، مجموعه آثار افلاطون، ترجمه محمدحسین لطفی، تهران: خوارزمی، 1380.
- ـــــــ ، اثولوجیا، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: بیدار، 1413ق.
- ـــــــ ، تاسوعات افلوطین، تعریب از دکتر فرید جبر و مراجعه و تصحیح از دکتر جیرار جهامى و سمیح دغی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 1997م.
- بدوی، عبدالرحمن، افلوطین عند العرب، کویت: وکالة المطبوعات، 1377ق.
- بهشتی، احمد، «همراه با استاد در نخستین جرقه­های حرکت جوهری»، مقالات و بررسی­ها، دفتر 74، زمستان 1382ب.
- ـــــــــــــ ، صنع و ابداع، شرح نمط 5 از کتاب «الاشارات و التنبیهات»، چ3، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
- ـــــــــــــ ، غایات و مبادی، شرح نمط ششم از کتاب «الاشارات و التنبیهات»، قم: بوستان کتاب، 1382الف.
- جوادی آملی، عبدالله، تحریر تمهید القواعد، تهران: الزهرا، 1372.
- رازی، فخرالدین محمد، المباحث المشرقیه، تحقیق محمد المعتصم بالله البغدادی، ج1، چ2، بیروت: دار الکتب العربی، 1401ق.
- سهروردی، شیخ شهاب­الدین، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تحقیق هنری کربن، سید حسین نصر و نجفقلی حبیبی، 4جلد، چ2، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1375.
- صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه، ج8، تصحیح، تحقیق و مقدمه مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1383.
- ــــــــــــــــــــــــــ ، مفاتیح الغیب (در ضمن شرح الاصول الکافی)، تهران: المکتبة المحمودی، چاپ سنگی، 1391ق.
- طوسی، نصیرالدین، اخلاق ناصری، به تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، چ6، تهران: خوارزمی، 1387.
- ـــــــــــــــــ ، اوصاف الاشراف، به تصحیح و تنقیح نجیب مایل هروی، مشهد: انتشارات امام، 1361.
- ـــــــــــــــــ ، بقاء روح پس از مرگ، شرح شیخ ابوعبدالله زنجانی، ترجمه زین­الدین کیانی­نژاد، چ3، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1376.
- ـــــــــــــــــ ، تجرید الاعتقاد، به تحقیق محمدجواد حسینى جلالى‏، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1407ق.
- ـــــــــــــــــ ، تلخیص المحصل معروف به نقد المحصل به انضمام رسائل و فوائد کلامی، چ2، بیروت: دار الاضواء، 1405ق.
- ـــــــــــــــــ ، شرح الاشارات و التنبیهات، قم: نشر البلاغه، 1375.
- کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ترجمه سید جلال­الدین مجتبوی، ج1، چ4، تهران: سروش و انتشارات علمی و فرهنگی، 1380.
- مصطفوی، سید حسن، شرح اشارت و تنبیهات، نمط سوم؛ درباره نفس، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع)، 1387.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 11، چ3، تهران: صدرا، 1385.
- مؤمنی، ناصر، «تبیین سیر تدریجی نظریه­های حرکت نفس از آغاز تا دگرگونی جوهری آن»، مجله تاریخ فلسفه، سال دوم، شماره3، 1390.

منابع از کتب معتبر علمی می باشد.

لینک دانلود را پس از پرداخت دریافت می کنید .

پرداخت توسط کلیه کارت های عضو شتاب امکان پذیر است .