تعداد صفحات :125
فصل اول: بسط و تکامل حسابداری
1- تعاریف حسابداری: در طول سالهای متمادی تعاریف حسابداری به تدریج تکامل یافته امروزه عمده ترین تعریف از حسابداری و به عنوان یک سیستم اطلاعاتی می شود منحصرین تعاریفی که از حسابداری شده است عبارت است از:
الف) حسابداری فن ثبت (دفتر روزنامه)
طبقه بندی (دفتر کل و معین)
تلخیص و تفسیر اطلاعات مالی می باشد. (تراز آزمایشی – ترازنامه صورت سود و زیان – صورت سرمایه – صورت گردشی وجوه نقد.
ب) حسابداری حرفه خدماتی است که وظیفه آن ارائه خدمات مالی بر استفاده کنندگان (درون سازمان – برون سازمان) می باشد.
ج) حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که از طریق همکاری بین اجزاء به هم پیوسته و وابسته در جهت میل به هدف مشترک در همان تهیه اطلاعات مالی مورد نیاز استفاده کنندگان است می نماید اجزاء این سیستم عبارتند از:
1- اصول، استانداردها و مقررات 2- دفاتر و نهادها 3- ابزار و وسایل کار 4- کارکنان
د) حسابداری علم است. امروزه تلاش محققان رشته حسابداری آن است که حسابداری را به عنوان علم تعریف آن را به سمت عدم طبیعی. مهمترین خاصیت در ویژگی علم آن است که اولاً در طول زمان ثابت و غیرقابل تغییر است، ثانیاً پیش بینی آینده را دارد.
2- اصول پذیرفته شده حسابداری: مجموعه ای از قواعد و ضوابط به عنوان رهنمود حسابداران است انجام مراحل حسابداری مورد استفاده قرار گرفته و به سه گروه اصل زیر پذیرفته شده و طبقه بندی شده:
الف) مفروضات بنیادی یا فرضیات مبنا
ب)اصول کلیات حسابداری
ج) ثبتهای محدود کننده
الف) مفروضات حسابداری: اصول بدیهی و آشکاری هستند که نیازی به اثبات نداشته و زیربنای اصول عملیاتی حسابداری می باشد مورد قبول تمام جوامع حسابداری هستند. این فرضیات عبارتند از:
1- فرض تفکیک شخصیت 2- فرض تداوم یا استمرار فعالیت 3- فرض دوره مالی 4- فرض واحد اندازه گیری (پولی) 5- فرض تعهدی.
فرض تعهدی: بر اساس این فرض در حسابداری باید درآمدها در هنگام تحقق شناسائی و ثبت شود زمان تحقق زمانی است که کالا به فروش رسیده و تحویل شده و خدمات انجام شده باشد حتی اگر وجه نقدی دریافت نگردد همچنین هزینه ها در هنگام وقوع یا تحویل باید شناسایی و ثبت شوند زمان وقوع زمانی است که کالای خریداری شده دریافت گردد و خدمات نیز مصرف شود حتی اگر هیچ وجه نقدی پرداخت نگردد.
نکته: فرض نقدی عبارت است از آنکه درآمدها و هزینه ها فقط در هنگام دریافت و پرداخت وجه نقد شناسایی گردد. این فرض امروزه منسوخ شده بدلیل آنکه درآمدها و هزینه های واقعی یک دوره زمانی را نمی تواند شناسایی کند.
نکته: با استفاده از فرض تعهدی است که از حسابهای پیش پرداخت وجه نقد شناسایی گردد این پیش دریافت استفاده می شود بدلیل آنکه در این حسابها هنوز درآمد و هزینه نشده است ولی در فرض نقدی از حسابهای فوق استفاده نمی گردد.
1/7 ) بیمه یکساله به مبلغ 000/120
ب) اصول عملیاتی حسابداری: آنگرده از مفاهیم اساسی حسابداری از رهنمودها که و روشهای لازم در مورد نمونه اندازه گیری ثبت، گزارش اطلاعات مالی را فراهم می آورد اصل حسابداری نامیده می شود که این اصول معمولاً جنبه کاربردی و عملی دارند مهمترین این اصول عبارتند از:
1- اصل بهای تمام شده
2- اصل تحقق
3- اصل تطابق هزینه ها با درآمد
4- اصل انشاء
نکته: اصل بهای تمام شده بر اساس فرض تداوم فعالیت می باشد.
نکته: اصل تحقق درآمد و تطابق بر اساس فرض تعهدی می باشد.
نکته: طبقه بندی بدهیها و دارایی ها بر جاری و بلندمدت بر مبنای فرض تداوم فعالیت می باشد.
نکته: جهت اعمال اصل افشاء کامل از یادداشتهای همراه صورتهای مالی استفاده می شود.
ج) اصول مقیاسها یا اصل محدود کننده:
1- اصل صرفه جویی (فزونی منابع بر مخارج) 2- اصل اهمیت 3- اصل خصوصیات و صنعت 4- اصل محافظ کاری (احتیاط) 5- اصل ثبات رویه (یکنواختی)
اصل محافظه کاری: بر طبق این اصل هر گاه در مورد یک رویداد شخص بتوان روشهای متفاوتی را مطابق با اصول حسابداری بکار برد معمولاً روشی انتخاب می شود که دارای حداقل اثر افزایش سود خالص و جمع دارائیها داشته باشد به عبارت دیگر در این روش سعی می شود دارائیها و سود به کمترین میزان و از طرفی بدهیها و زیان به بیشترین مقدار اندازه گیری و شناسایی می شود مهمترین کاربرد این اصل در اعمال قاعده اصل بهای تمام شده با قیمت بازار می باشد مفهوم این قاعده آن است که در شناسایی موجودی کالا و سرمایه گذاری ها و همچنین برآورد غیر مفید دارائیها بین قیمت تمام شده و قیمت بازار مقایسه نموده اگر قیمت بازار کمتر شده لازم است دارایی را به اندازه کاهش قیمت در حسابهای گزارش نموده و هر گونه زبان را شناسایی نماییم.
ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری:
1- مربوط بودن : یعنی اطلاعات حسابداری باید تصمیم گیرندگان را در تصمیم گیری منطقی و به طور درست یاری دهند از این لحاظ اطلاعاتی مربوط هستند که در تصمیم گیری ها موثر و با اهمیت باشند.
2- قابلیت اندازه گیری: کلیه اطلاعات مالی جهت انعکاس در صورتهای مالی قابل تشخیص و اندازه گیری باشند معیار اندازه گیری نیز واحد پول می باشد.
3- قابلیت اتکا: بر اساس این ویژگی استفاده کنندگان باید بر صورتهای مالی و گزارشات اعتماد و اطمینان کافی داشته باشند لذا کلیه رویدادهای مالی باید بر اساس اسناد و مدارک صحیح و واقعی در حسابها ثبت شوند.
4- قابلیت مقایسه: بر اساس این ویژگی صورتهای مالی سالهای مختلف واحد تجاری باید طبق اصل یکنواخت تهیه شده باشند تا بتوان آنها را با هم مقایسه اطلاعات مالی جهت تصمیم گیری استفاده کنندگان با اهمیت می باشند.
صورتهای مالی اساسی:
1- ترازنامه 2- صورت حساب سود و زیان 3- صورت حساب سود و زیان انباشته (نتیجه در صورت سرمایه منظور می شد) 4- صورت گزارش وجه نقد 5- یادداشتهای همراه صورتهای مالی.
در موسسات مختلف معمولاً سود و زیان به شکلهای متنوعی وجود دارد این موسسات عبارتند از:
الف) موسسات خدماتی: در این نوسانات سود از رابطه زیر بدست می آید:
هزینه ها – درآمدها = سود و زیان
صورت حساب سود و زیان در این نوسانات بر اساس همین رابطه تهیه می گردد.
ب) موسسات بازرگانی: در این موسسات فرمول سود از رابطه زیر بدست می آید:
هزینه عملیاتی – ب ت ک ف – فروش = سود و زیان
صورت حساب سود و زیان در این موسسات به دو شکل زیر تهیه می گردد.
حالت اول: یک مرحله ای حالت دوم: دو مرحله ای
در حالت اول صورت حساب عملکرد یا سود ناخالص تهیه می شود و در مرحله دوم صورت سود و زیان که به صورت زیر تهیه می شود:
شرکت الف صورت حساب عملکرد منتهی به سال ............
شرکت ب صورت حساب عملکرد منتهی به سال ............
فروش خالص
سود ناخالص
ب ت ک ف
هزینه عملیاتی
م کالا اول دوره
سود خالص عملیاتی
خرید خالص
+ سایر درآمدها
م ک آماده برای فروش
- سایر هزینه ها
- م کالا آخر دوره
سود خالص حاصل از فعالیتهای عادی و مستمر
ب ت ک ف
سود ناویژه
ج) نوسانات تولیدی: در این نوسانات به دلیل فرآیند تولید محصول و ورد مواد اولیه و حسابها معمولاً صورت حساب سود و زیان گسترده تر می باشد که عبارتند از: 1- روش دو مرحله ای: در این نوع دو نوع صورت حساب تهیه می شود که تهیه این صورت حسابهای به دو روش مختلف می باشد:
مرحله 1: تولیدی – سود و زیان
مرحله 2: ب ت – عملکرد
روش اول: در این روش صورت حساب تولید یا بهای تمام شده کالای ساخته شده و صورت حساب عملکرد سود و زیان تهیه می شود.
شرکت الف صورت حساب ب ت ک ف منتهی به سال ............
شرکت الف صورت حساب ب ت ک ف منتهی به سال ............
مواد اولیه
فروش خالص
دستمزد
ب ت ک ف
سربار کارخانه ساخت
کالای ساخته شده اول دروه
بهای اولیه
کالای ساخته شده طی دوره
+ کار درجریان ساخت اول دوره
کالای آماده برای فروش
- کار در جریان ساخت آخر دوره
کالای ساخته شده آخر دوره
ب ت ک ساخته شده
ب ت ک ف
سود ناخالص
هزینه کل
سود خالص
روش دوم: در این روش صورت حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته و صورت حساب سود وز یان تهیه می گردد.
شرکت الف صورت حساب ب ت ک ف منتهی به سال ............
شرکت الف صورت حساب عملکرد سود و زیان منتهی به سال ............
مواد اولیه
فروش
دستمزد
- ب ت ک ف
سربار
سود ناخالص
بهای اولیه
- هزینه ها
+ کالا درجریان ساخت اول دوره
سود خالص
- کالا در جریان ساخت آخر دوره
ب ت ک ساخته شده
+ کالای ساخته شده اول دوره
- کالای ساخته شده پایان دوره
ب ت ک ف
روش سه مرحله ای: در این روش سه نوع صورت حساب شامل صورت حساب تولید و صورت حساب عملکرد و سود و زیان تهیه می شود که به صورت زیر است:
