مقدمه :
بیماری پیش دیابت وضعیتی است که پیشگیری اولیه بخصوص از طریق اصلاح سبک زندگی در آن اهمیت بسزایی دارد. مدل مراحل تغییر رفتار در مداخلاتی که به ارزیابی میزان آمادگی افراد برای تغییر می پردازند، کاربرد دارد. در مشاوره دیابت براساس مدل مراحل تغییر، گزارش ها حاکی از نتایج مثبت در مداخلات می باشد. هدف از مطالعه حاضر جستجو و شناسایی فرایندهای تغییر رفتار، موازنه تصمیم گیری، خود- کارآمدی و مراحل تغییر رفتارهای تغذیه ای براساس کاربرد مدل فرانظریه ای در میان بیماران پیش دیابتی یزدی بود.
مواد و روش ها :
نمونه های مطالعه حاضر به صورت هدفمند از میان بیماران پیش دیابتی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی، درمانی یزد انتخاب شده بودند. پرسشنامه ای محقق ساخته برای جمع آوری داده های مربوط به مراحل تغییر رفتار، خود- کارآمدی، فرآیندهای تغییر رفتار و موازنه تصمیم گیری به منظور کاهش میزان قند خون ناشتا و کاهش وزن مشارکت کنندگان به کار برده شد و قند خون ناشتا،وزن و قد مشارکت کنندگان مورد سنجش قرار گرفت. بر همین اساس تفاوت مراحل افراد از نظر دموگرافیکی، رفتارهای مرتبط با تغذیه در یک نمونه 220 نفری از افراد پیش دیابتی شامل 110 نفر گروه آزمون و 110 نفر گروه کنترل قبل از مداخله مورد سنجش قرار گرفت. بعد از مداخله گروه آزمون شامل 98 نفر و گروه کنترل شامل 94 نفر بودند که جمعا 192 نفر می شدندکه از میان افراد 30 سال و بالاتر در سال 1391 انتخاب شده بودند. ما از آزمایش قند خون برای تعیین میزان قند خون ناشتای مشارکت کنندگان استفاده کرده و سازه های مدل فرانظریه ای را برای تخمین و تعیین رفتارهای تغذیه ای افراد مورد بررسی، قبل و بعد از مداخله بکار بردیم.
قابلیت اعتماد پرسشنامه نهایی بوسیله محقق در روی نمونه ای 30 نفره به صورت پایلوت مورد ارزیابی قرار گرفت و آلفای کرونباخ 74/0 بدست آمد.سپس قبل از مداخله، مشارکت کنندگان برای ارزیابی سازه های مدل فرانظریه ای به این پرسشنامه و فرم های یادآمد و بسآمد غذایی پاسخ دادند.بعد از جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها، مداخلات آموزشی به صورت بحث گروهی و سخنرانی همراه با توزیع پمفلت و نصب پوسترهای مرتبط برای گروههای مورد بررسی و نمایش فیلم در مراکز بهداشتی- درمانی و متناسب با هر گروه به مدت دو روز انجام گرفت. معیارهای ورود مشارکت کنندگان توانایی خواندن و نوشتن به زبان فارسی و حداقل سوادپنجم ابتدائی بود. سوالات با استفاده از مقیاس 5 تایی لیکرتی بکار برده شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 17 موردتجزیه و تحلیل قرار گرفت و در آنالیز داده ها از آزمونهای میانگین، انحراف معیار، ویلکاکسون، مان یو ویتنی، کولموگروف-اسمیرنوف، تی زوج،تی مستقل و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده گردید.
نتایج :
میانگین سنی مشارکت کنندگان در گروه آزمون و غیرآزمون بترتیب 4/43 و 3/47وانحراف معیار(8)و(9) سال بود. قبل از مداخله تفاوتی بین گروه آزمون و غیرآزمون بر مبنای مدل فرانظریه ای در متغیرهای مورد بررسی، میزان آگاهی و مراحل تغذیه ای مشاهده نگردید. پیش از مداخله آزمودنی های گروه های آزمون و غیرآزمون بترتیب در مراحل تغییر تغذیه ای زیر قرار داشتند:45 و 32 نفر در مرحله پیش تفکر، 31 و 40 نفر در مرحله تفکر، 19 و15 نفر در مرحله آمادگی، 8 و 8 نفر در مرحله عمل، 7 و 15 نفر در مرحله تدوام یا نگهداری قرار داشتند، که بعداز مداخله آموزشی بترتیب در گروه آزمون و غیرآزمون بشرح ذیل قابل مشاهده هستند: صفر و 17 نفر در مرحله پیش تفکر، 11 و 38 نفر در مرحله تفکر، 10 و 14 نفر در مرحله آمادگی، 35 و 12 درمرحله غمل، 42 و 13 نفر در مرحله تداوم یا نگهداری قرار داشتند. تحلیل نتایج مقایسه ای قبل و بعد سایر سازه ها و متغیرها در گروه آزمون نشان داد که نمره خود-کارآمدی قبل از مداخله دارای میانگین 71/22 و انحراف معیار 79/3 وP ( 974/0) بوده که بعد از مداخله بترتیب64/23و 15/3 و 020 /0 شده است ،نمره موازنه تصمیم گیری نیز قبل از مداخله دارای میانگین 81/25 ، انحراف معیار 63/3 و 333/0= Pبود که بعد از مداخله بترتیب 97/32، 48/4 و صفر 1گردیده است که نشانگر رابطه آماری معنی داری با مراحل تغیر رفتارهای تغذیه ای در بیماران پیش دیابتی می باشد.
بحث و نتیجه گیری :
براساس عوامل تاثیرگذار روی مراحل تغییر رفتارهای تغذیه ای در افراد پیش دیابتی، برنامه ای به منظورایجاد تعادل و همگنی در سبک زندگی آنان طراحی گردید که نشان داد آموزشهای ارائه شده مبتنی بر مدل فرانظریه ای در تغییر رفتارهای تغذیه ای آزمودنی ها تاثیرگذار بوده است. لذا طراحی و اجرای مداخلات مشابه روی همه بیماران پیش دیابتی ضروری بنظر میرسد. مداخلات آموزشی برای افرادی که در مراحل قبل از عمل قرار دارند باید مبتنی بر آگاه سازی از منافع بهداشتی تغذیه سالم، افزایش خود-کارآمدی و بهبود و ارتقاء توانایی آنان برای برنامه ریزی غذایی جهت کاهش میزان قند خون و کاهش وزن باشد.زیرا منافع درک شده بهداشتی تغذیه و برنامه ریزی غذایی در مشارکت کنندگانی که در مراحل عمل قرار دارند در مقایسه با افرادی که در مراحل قبل ازعمل قرار دارند بمراتب بیشتر و قویتر است.
کلمات کلیدی:
مراحل تغییر رفتار، مدل فرانظریه ای، تغذیه ، پیش دیابت
فهرست مطالب
چکیده فارسی........................................................4-3
فصل اول: معرفی پژوهش ...1۵
1-1)مقدمه ( بیان مسئله)....................................................................۱۹-۱۶
1-2)اهمیت موضوع .......................................................................2۱-۱۹
فصل دوم: کلیات و مروری برمطالعات پیشین ..2۲
2-1) کلیات ..2۳
2-2) تعریف دیابت ..2۳
2-3) طبقه بندی دیابت ..2۳
2-3-1) دیابت ملیتوس یا دیابت اولیه .................................................2۴-2۳
2-4) عدم تحمل گلوکز....................................................................2۴
2-5) دیابت ثانویه ..2۴
2-6) تست تشخیص دیابت......................................................................2۵-۲۴
2-7) عوامل خطرابتلا به دیابت ..2۵
2-7-1) سن............................................................................2۵
2-7-2) جنس ..2۵
2-7-3) ازدواج ..2۵
2-7-4) چاقی ..2۵
2-7-5) رابطه پرخوری با دیابت.........................................................۲۶-۲۵
2-7-6) نقش عوامل ارثی در ابتلا به دیابت ..۲۶
2-8) کنترل بیماری دیابت.................................................................................................. ۲۶
2-9) تغذیه و رژیم درمانی در پیش دیابت.............................................................................۲۷-۲۶
2-10) استراتژی تغذیه درمانی در بیماران پیش دیابتی ...................................................................۲۷
2-11) مصرف پروتئین در بیماران پیش دیابتی .................................................................... ۲۸-۲۷
2-12) مصرف چربی در بیماران پیش دیابتی .............................................................................۲۸
2-13) مصرف کربوهیدرات ها در بیماران پیش دیابتی .............................................................۲۹-۲۸
2-13-1) مضرات رژیم بدون کربوهیدراتها ...۲۹
2-13-2) عوارض دریافت کم و زیاد کربوهیدراتها........................................................................۲۹
2-14) مصرف فیبر در بیماران پیش دیابتی ...۲۹
2-15) مصرف چربی در بیماران پیش دیابتی............................................................................ 3۰
2-16) آموزش خودمدیریتی و تغییر رفتار در بیماران پیش دیابتی ...۳۰
2-17) ویتامین ها و پیش دیابت ...3۰
2-17-1) خصوصیات ویتامین های محلول در چربی.....................................................................3۰
2-17-1-1) ویتامین A...................................................................................................3۱-3۰
2-17-1-2) ویتامین D یا کالسیفرول ...3۱
2-17-1-3) ویتامین E ...3۱
2-17-1-4) ویتامین K ...3۱
2-17-2) خصوصیات ویتامین های محلول در آب....................................................................3۲-3۱
2-17-2-1) ویتامین C ...3۲
2-17-2-2) ویتامین های گروه B ...3۲
2-17-2-2-1) ویتامین B1( تیامین).....................................................................................3۳-3۲
2-17-2-2-2) ویتامین B2 (ریبوفلاوین).................................................................................. 3۳
2-17-2-2-3) ویتامین B3 ( نیاسین) ....3۳
2-17-2-2-4) ویتامین B5 ( پانتوتنیک اسید)..........................................................................3۴-3۳
2-17-2-2-5) ویتامین B6( پیریدوکسین)...................................................................................3۴
2-17-2-2-6) ویتامین B8( بیوتین) ...3۴
2-17-2-2-7) ویتامین B9( فولیک اسید)..............................................................................3۵-۳۴
2-17-2-2-8) ویتامین B12 ...3۵
2-18) مواد معدنی و بیماران پیش دیابتی ....3۵
2-18-1) کلسیم (Ca) ....۳۵
2-18-2) فسفر ……………………………………………………..(P)۳۶-3۵
2-18-3) گوگرد (S) ....۳۶
2-18-4) منیزیم (Mg).............................................................................۳۶
2-18-5) سدیم (Na) ....۳۶
2-18-6) پتاسیم (K) ....۳۶
2-18-7) کلر (Cl) ....۳۶
2-18-8) آهن (Fe)..............................................................................۳۷-۳۶
2-18-9) روی (Zn).................................................................... ۳۷
2-18-10) سلنیوم (Se) ...۳۷
2-18-11) مس (Cu)....................................................................................................۳۸-۳۷
2-18-12) ید (I).........................................................................۳۸
2-18-13) فلوئور (F) ....۳۸
2-18-14) منگنز (Mn) ....۳۸
2-18-15) کروم (Cr) ....۳۸
2-18-16) نیکل (Ni) ....۳۸
2-18-17) آب (H2O) ۳۸
2-19) گروههای غذایی و پیش دیابت ۳۹
2-19-1) شیر و محصولات آن............................................................................................۳۹
2-19-2) گروه گوشت ۳۹
2-19-3) گروه حبوبات ۳۹
2-19-4) گروه سبزیجات...............................................................................................4۰-۳۹
2-19-5) گروه میوه جات 4۰
2-19-6) گروه غلات.......................................................................................................4۰
2-19-7) گروه نوشیدنی ها 4۰
2-19-8) گروه آجیل ها.................................................................................................4۱-4۰
2-20) چاقی و پیش دیابت 4۱
2-20-1) انواع چاقی 4۱
2-20-2) علل چاقی 4۱
2-20-3) درمان چاقی...................................................................................................4۳-4۲
2-21) عوارض دیابت........................................................................................................4۳
2-21-1) عوارض حاد دیابت ...4۳
2-21-1-1) هیپوگلیسمی ...4۳
2-21-1-2) کتو اسیدوز دیابتی .........................................................................................4۴-4۳
2-21-1-3) اغماء هیپراسمولار غیرکتونی ...4۴
2-21-2) عوارض دیررس دیابت ...4۴
2-21-2-1) بیماریهای عروق کوچک.......................................................................................4۴
2-21-2-2) بیماریهای عروق بزرگ ...4۴
2-21-2-3) نوروپاتی ...4۴
2-21-2-1-1) مهمترین بیماریهای عروق کوچک بیماریهای چشمی و کلیوی هستند ...4۴
2-21-2-1-1-1) رتینوپاتی دیابتی......................................................................................4۵-4۴
2-21-2-1-1-2) نفروپاتی دیابتی ...4۵
2-21-2-2) بیماریهای عروق بزرگ........................................................................................4۵
2-21-2-2-1) نوروپاتی دیابتی .............................................................................................۴۶
2-22) اجرای رژیم غذایی با مدیریت خود بیمار ...۴۶
2-22-1) مرحله اول: ارزیابی و برآورد ...۴۶
2-22-2) مرحله دوم: اهداف رفتاری- پزشکی ...۴۶
2-22-3) مرحله سوم: اجرای مداخله آموزشی ...۴۶
2-22-4) مرحله چهارم: ارزشیابی...........................................................................................۴۷
2-22-5) مرحله پنجم : ارائه گزارش مستند ...۴۷
2-23) پیشگیری از ابتلا به دیابت ...۴۷
2-24) اهداف سازمان بهداشت جهانی در مورد دیابت.....................................................................۴۷
2-25) نقش رفتار در کنترل و پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر....................................................۴۸-۴۷
2-26) علل استفاده از تئوریها و مدلها ...۴۸
2-27) تئوری..........................................................۴۸
2-28) استفاده از تئوری ها ومدلها در آموزش سلامت ....۴۸
2-29) مدلها ....۴۸
2-30) مدل فرانظریه ای.................................................................................................۴۹-۴۸
2-31) سازه های مدل فرانظریه ای..........................................................................................۴۹
2-31-1) مراحل تغییر ....۴۹
2-31-1-1) مرحله پیش تفکر................................................................................................۴۹
2-31-1-2) مرحله تفکر ...۴۹
2-31-1-3) مرحله آمادگی ...5۰
2-31-1-4) مرحله عمل......................................................................................................5۰
2-31-1-5) مرحله نگهداری ...5۰
2-32) خود- کارآمدی / وسوسه..............................................................................................5۰
2-33) موازنه تصمیم گیری..............................................................................................5۱-5۰
2-34) فرآیندهای تغییر ....5۱
2-34-1) آگاهی افزایی .......................................................................................................5۱
2-34-2) آزادی اجتماعی ....5۱
2-34-3) تسکین نمایشی ....5۱
2-34-4) خودارزیابی مجدد..............................................................................................5۲-5۱
2-34-5) خود آزادی ....5۲
2-34-6) شرطی سازی تقابلی ....5۲
2-34-7) کنترل محرک ....5۲
2-34-8) مدیریت تقویت......................................................................................................5۲
2-34-9) ارتباطات یاری دهنده ...5۲
2-34-10) ارزیابی مجدد محیط ...5۳
2-35) عوامل تسهیل کننده فرد در طول مراحل تغییر و نقش سازه خود-کارآمدی......................................5۳
2-36) برای حرکت از مرحله پیش تفکر به مرحله تفکر،توجه به موارد زیر مفید می باشد ....5۳
2-37) برای حرکت ازمرحله تفکر به مرحله آمادگی، توجه به موارد زیر مفید می باشد ....5۳
2-38) برای حرکت از مرحله آمادگی به مرحله عمل، توجه به مواردزیر مفید می باشد ....5۳
2-39) برای حرکت از مرحله عمل به مرحله تداوم یا نگهداری، توجه به موارد زیر مفید می باشد ..5۳
2-40) استراتژی برای بیماران پیش دیابتی درمرحله پیش تفکر ..5۳
2-41) استراتژی برای بیماران پیش دیابتی در مرحله تفکر .............................................................5۴
2-42) استراتژی برای بیماران پیش دیابتی در مرحله آمادگی ...5۴
2-43) استراتژی برای بیماران پیش دیابتی در مرحله عمل ...5۴
2-44) استراتژی برای بیماران پیش دیابتی در مرحله تداوم یا نگهداری ...5۴
2-45) محدودیتهای مدل فرانظریه ای ......................................................................................5۴
2-46) مروری بر مطالعات انجام شده در ایران و جهان.............................................................۵۹-5۴
فصل سوم: مواد و روشها ...6۰
3-1) مواد پژوهش ...6۱
3-1-1) اهداف پژوهش ....6۱
3-1-1-1) هدف کلی ....6۱
3-1-1-2) اهداف ویژه .......................................................................................................6۱
3-1-1-3) اهداف کاربردی .............................................................................................6۲-6۱
3-2) سوالات و فرضیات......................................................................................................6۲
3-3) متغیرهای اصلی مطالعه و تعریف آنها ...6۲
3-3-1) مدل مراحل تغییر................................................................................................6۳-6۲
3-3-2) مراحل تغییر ....6۳
3-3-3) خود- کارآمدی ....6۳
3-3-4) موازنه تصمیم گیری ....6۳
3-3-5) فرآیندهای تغییر..................................................................................................6۴-6۳
3-3-6) ابزارگردآوری داده ها ...6۴
3-3-6-1) پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک ...6۴
3-3-6-2) پرسشنامه مراحل تغییر پنجگانه ............................................................................6۵-6۴
3-3-6-3) پرسشنامه خود-کارآمدی ...6۵
3-3-6-4) پرسشنامه موازنه تصمیم گیری ...6۵
3-3-6-5) پرسشنامه فرآیند تغییر رفتار ...6۵
3-3-6-5-1) سوالات آگاهی افزایی ...6۵
3-3-6-5-2) سوالات تسکین نمایشی ...6۵
3-3-6-5-3) سؤالات ارزیابی مجدد محیط ............................................................................۶۶-6۵
3-3-6-5-4) سؤالات خود ارزیابی مجدد ...۶۶
3-3-6-5-5) سؤالات آزادی اجتماعی ...۶۶
3-3-6-5-6) سؤالات ارتباطات یاری دهنده.................................................................................۶۶
3-3-6-5-7) سؤالات شرطی سازی تقابلی ..۶۶
3-3-6-5-8) سؤالات مدیریت تقویت ..۶۶
3-3-6-5-9) سؤالات خود آزادی ...........................................................................................۶۶
3-3-6-5-10) سؤالات کنترل محرک ......................................................................................۶۶
3-3-6-6-) پرسشنامه بسآمد مصرف هفتگی مواد غذایی ............................................................۶۷-۶۶
3-3-6-7) پرسشنامه یادآمد خوراک 24 ساعته ............................................................................۶۷
3-4) اعتبار و اعتماد علمی مقیاس ها ...۶۷
3-4-1) اعتبار یا روایی پرسشنامه ها.......................................................................................۶۷
3-4-2) اعتماد یا پایایی پرسشنامه ها ..۶۷
3-5) روش پژوهش ..۶۷
3-5-1) نوع پژوهش .................................................................................................... ..۶۸
3-5-2) جامعه و واحدهای مورد پژوهش...................................................................................۶۸
3-5-3) حجم نمونه و روش نمونه گیری ..۶۸
3-5-4) روش جمع آوری داده ها............................................................................................۶۸
3-5-5) روش تجزیه و تحلیل داده ها...................................................................................۶۹-۶۸
3-5-6) ملاحظات اخلاقی ....................................................................................................۶۹
3-5-7) محدودیت ها، مشکلات و موانع تحقیق .................................................۶۹
فصل چهارم: نتایج پژوهش ...7۰
4-1) نتایج ...7۱
4-1-1) مشخصات دموگرافیک، متغیرهای زمینه ای و سایر نتایج................................................1۳۷-7۱
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 1۳۸
5-1) بحث 1۳۹
5-2) عوامل دموگرافیک..........................................................1۳۹
5-3) آگاهی.....................................................................14۰-1۳۹
5-4) مصرف غذاهای فاقد قندهای ساده ومناسب برای بیماران پیش دیابتی 14۰
5-5) سازه های مدل فرانظریه ای..................................................................................15۳-14۰
5-6) نتیجه گیری...............................................................................15۴
5-7)پیشنهادات......................................................................15۵-15۴
6) منابع ومآخذ.......................................................................1۸۷-1۵۶
7) ضمائم 1۸۸
7-1) طراحی برنامه آموزشی ........................................................20۱-1۸۹
7-2) جزئیات طراحی مداخله آموزشی بر مبنای مدل فرانظریه ای پروچسکا و همکاران در بیماران پیش دیابتی .... 2۰۹-20۲
7-3)ماتریس اهداف برنامه نزدیک در مطالعه حاضر برای انجام اقداماتی به منظور پیشگیری از ابتلا به دیابت
..........21۵-21۰
7-4) پرسشنامه بررسی وضعیت تغذیه افراد پیش دیابتی شهر یزد و طراحی و اجرای برنامه مداخله جهت ارتقاء آن براساس مدل فرانظریه ای ......................................................22۵-2۱۷
7-5) فرم یادآمد خوراک24 ساعته 2۲۶
7-6) فرم بسآمد مصرف مواد غذایی هفتگی...................................2۲۹-2۲۷
7-7) محتوای پمفلت ها .........................................................2۴۹-23۰
7-8)محتواپوسترها(بنرها)................................................................25۲-25۰
چکیده انگلیسی................................................25۴-25۳
فهرست جداول.......................................................2۵۶-25۵
نامه پذیرش مقاله انگلیسی.....................................................2۵۷
تصویر پمفلت ها..........................................................26۲-2۵۸
تصویر پوسترها(بنرها).................................................26۴-26۳
کتابچه راهنمای آموزشی.....................................................3۲۶-2۶۵
پیام های بهداشتی...........................................................33۱-3۲۷
شامل 328 صفحه Word
دانلود تحقیق بررسی وضعیت تغذیه افراد پیش دیابتی شهر یزد و طراحی و اجرای برنامه مداخله جهت ارتقاء آن، براساس مدل فرانظریه ای
