نوع فایل: word
قابل ویرایش 23صفحه
چکیده:
هویت یک پدیده، امری انتزاعی و جدا از سایر موضوعات مرتبط با آن پدیده نیست و هویت یک محله، با موضوعات بسیاری از جمله: با ساکنین محله، باورها، شیوه زیست، آرمان، فرهنگ، جهان بینی و... مرتبط و غیر قابل تفکیک است. هدف اصلی این پژوهش سنجش وابستگی هویت کالبدی محله اوین با میزان انسجام اجتماعی موجود در محله است. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی می باشد که به صورت پیمایشی در جامعه نمونه¬ای به حجم 95 نفر انجام شده است. محله اوین با قدمتی بیش از هزار سال و تمدنی اصیل در پهنه یک محیط شهری، تحت تاثیر شرایطی، هویت کالبدی و میزان تعلقات مکانی ساکنین آن دچار تحول شده است. در این پژوهش جهت سنجش میزان وابستگی هویت کالبدی و انسجام اجتماعی از روشهای تی-تست و آزمون اسپیرمن استفاده شده که نتیجه تحقیق کاهش هویت کالبدی در محله اوین و متعاقبا گسستگی و سردی روابط اجتماعی و انسجامات محلی، در محیط محله را نشان میدهد، بنابراین رابطه تنگاتنگی بین دو متغییر مورد مطالعه وجود دارد.
مقدمه:
پرسش هویت به ویژه در طی چند دهه ی اخیر بی گمان یکی از مهم ترین سوالات در حوزه علوم انسانی می باشد (رحیم زاده،1372 ،261). برخی از اندیشمندان هویت را با تاکید بر«وجه تشخص» تعریف کرده اند نظیر آنچه که شیخاوندی ارائه نموده است: «هویت مبین مجموعه خصایصی است که امکان تعریف صریح یک شی یا یک شخص را فراهم می آورد» (شیخاوندی،1380، 9). اما زمانی که از هویت یک شهر سخن به میان می آید در خط فکری و تصویر ذهنی ما از این اصطلاح، یکسری ویژگی ها خودنمایی می کند که نشان دهنده شهر مورد نظر ماست ( R. BRACE HULL, MARK LAM, GABIELA VIGO, 1994). اصولا هویت یک پدیده، امری انتزاعی و جدا از سایر موضوعات مرتبط با آن پدیده نیست و هویت یک محله، با موضوعات بسیاری از جمله: با ساکنین محله، باورها، شیوه زیست، آرمان، فرهنگ، جهان بینی و... مرتبط و غیر قابل تفکیک است. محله شهری که خود یک سیستم مستقل کالبدی در قالب شهر ایرانی است، در طی زمان و در فرایند شکل گیری خود با هویت مکانی حتی قوی تر از هویت شهری توانسته در انسجام بخشی شهر ایرانی نقشی اساسی را ایفا کند (باقری، 1388). هویت محله ای در گذشته نقشی موثر و زمینه¬ساز در روند مشارکتی مردم محله و انجام امور به صورت جمعی داشت. با تحلیلی بر ساختار شهری تهران، می توان به این نکته اشاره کرد که قبل از آغاز عصر مدرنیته و شروع تحولات بنیادین،بافت محلات شهر تهران به عنوان تبلور فضایی شرایط اجتماعی اقتصادی جامعه،از انسجام و همگنی خاصی بر خوردار بوده است. گسسته شدن محلات و پیدایی فضای جدید شهری با معماریبیگانه با فرهنگ بومی، در واقع تبلور فضایی تغییرات مزبور در اوضاع اقتصادی اجتماعی می باشد. تغییرات در ابعاد فیزیکی محلات شهری تهران از جمله محله اوین، تاثیر مستقیمی بر روابط اجتماعی و رفتار ساکنین محلات گذاشت به گونه ای که میتوان آثار آن را در کاهش حس تعلق به مکان جستجو نمود. امروزه در طراحی محلات باید به گونه ای عمل کرد که حس مشارکت ساکنان محله که در گرو وجود احساس تعلق به فضای محله است، تقویت شود؛ احساسی که در گذشته بسیار شدید بوده و امکان ملاقات و حس همبستگی در محله این احساس را تقویت می کرده است (رفیع-زاده،15،1388). در این پژوهش به معرفی معیارهای شناخت هویت کالبدی و انسجام اجتماعی پرداخته شده است، هویتی که امروزه کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این امر به کاهش حس تعلقات مکانی انجامیده است. جهت گریز از مشکلات و معضلات شهری و محله¬ای و تقویت انسجام و همدلی بیشتر میان ساکنین محله، نیاز است که این بعد از هویت محله ای تقویت شود.پژوهشهایی این چنین منجر به شناخت هرچه عمیقتر روابط میان هویتهای محله ای و دیگر شاخصهای کارکردی محله خواهد شد.
فهرست مطالب:
هویت کالبدی و انسجام اجتماعی
مقدمه
مبانی نظری
هویت کالبدی
محله
انسجام اجتماعی
اهداف و سوال و فرضیه تحقیق
روش تحقیق
معرفی منطقه مورد مطالعه
متغییرهای تحقیق، گونه¬های مربوطه و شاخص سازی آن
یافته های تحقیق
مشخصه های پاسخگویان
گویه های هویت کالبدی
انزجار مکانی
میزان تعلق مکانی
نگرش مردم به محله
تعهد در حفظ آثار تاریخی
آزمون فرضیه در جامعه
انسجام اجتماعی و مشارکت درون محله¬ای
نگرش مشارکتی شهروندان
میزان مشارکت
نتیجه گیری و پیشنهادات
بحث و نتیجه گیری
منابع
منابع و مأخذ:
ابوالحسنی، سید رحیم، تعیین و سنجش مولفه های هویت ایرانی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، 1388
اختر محققی، مهدی؛ سرمایه اجتماعی، چاپ اول ، 1385،
ازکیا، 1380:20، ازکیا، مصطفی. جامعه شناسی توسعه، تهران : نشر کلمه
افروغ، عماد « خرده فرهنگ ها، مشارکت و وفاق اجتماعی »، مجموعه مقالات وفاق اجتماعی و فرهنگ عموم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
باقری، اشرف السادات، "مقایسه محلات شهری در گذشته و امروز"، مجموعه مقالات توسعه پایدار محله، جلد2، تهران 1388
پاکزاد، جهانشاه، "هویت ایرانی و این همانی با فضا"، نشریه صفه ، سال ششم، شماره 22-21، 1375
چپ من، دیوید، افرینش محلات و مکان ها در محیط انسان ساخت، ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبان، انتشارات دانشگاه تهران، 1384
چلبی، مسعود1381، بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران، تهران: موسسه پژوهشی فرهنگ هنر و ارتباطات
چلبی، مسعود، جامعه شناسی نظم، تهران: نشر نی.1375
حاجیانی، ابراهیم. «تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه». فصلنامه مطالعات ملی. 1379
حبیب، فرح، "رویکرد پایداری در متن شهرسازی"، نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره نهم، شماره1، 1386
حیاتی، عقیل، ارزیابی مولفه های هویت بخش محلات شهری ، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانگاه تربیت مدرس، 1389
ربانی، جعفر، "برنامه ریزی درسی و شکل گیری هویت"، دو فصلنامه تربیتی و روانشناسی، سال چهارم، شماره 1(پیابی7)، 1382
رحیم زاده،محمدرضا، "مفهوم هویت"، دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی، 1372
رفیع زاده، ندا، "بررسی میزان تعلق در گروه¬های سنی ساکن محلات تهران"، مجموعه مقالات اولین همایش توسعه محله¬ای، چاپ اول،انتشارات طرح نو،1388
شیخاوندی، داور، ناسیونالیسم و هویت ایرانی، مرکز بازشناسی اسلام و ایران، تهران، 1380.
عبداللهی، محمد1382؛ مفهوم توسعه اجتماعی»، در مجموعه مقالات همایش سیاستها و مدیریت برنامه-های رشد و توسعه در ایران، تهران: موسسه عالی اموزش و پزوهش مدیریت و برنامه¬ریزی. پیران،پرویز 1382،جهانی سازی و توسعه اجتماعی، در مجموعه مقالات همایش سیاستها و مدیریت برنامه های رشد و توسعه در ایران، تهران: موسسه عالی اموزش و پزوهش مدیریت و برنامه¬ریزی.
قطبی، علی اکبر، "مفهوم هویت و معماری امروز ایران"، نشریه آیینه خیال، شماره 10، ص 78-83، 1378
کچوئیان، حسین،تطورات گفتمانهای هویتی ایران، تهران نشر نی، 1374
کلانتری، عبدالحسین و فرهادی، محمد؛ رادیو جماعتی و انسجام اجتماعی، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات،1386
گیدنز، انتونی، راه سوم بازسازی سوسیال دموکراسی، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران، تیراژه، 1378
لینچ، کوین، تئوری شکل خوب شهر، ترجمه حسین بحرینی، انتشارات دانشگاه تهران، 1374
نوابخش، مهرداد ، نظری، جوادو ایدر، نبی الله، تبیین جامعه شناختی عوامل مؤثر بر انسجام اجتماعی در بین، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد شوشتر، سال سوم، پیش شماره هفتم، زمستان 1388
Cowan, Robert, 2005, The Dictionary of Urbanism, London, Street Wise Press.
Maria Lewitka, "Place attechment, place identity, and place memory; Restoring the forgotten city past".Journal of Environmental Psychology,2008-2009
McMalaing, D.W,and Chavis, 1986,sense of community:a deffiniction and theory, J.Commun. Psyehdy:6-230
Brace Hull, Mark Lam, Gabiela Vigo (1994) place identity: symbols of self in the urban fabric.landscape and urban planing,28,109.
پروژه بررسی انسجام اجتماعی و هویت کالبدی. doc