لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 16
مقدمه
تاریخ اوج هنر فرشبافی ایران را باید در دوران حکومت سلسله صفویان جستجو کرد. در واقع برخی از عالی ترین قالیهای ایران که تنها نمونه های باقیمانده از دوران عظمت این هنر می باشند متعلق به دوران حکومت پادشاهان صفوی است. از طرفی این دوران، دیگر هنرها از جمله معماری، کاشیکاری، نقاشی، خطاطی و غیره در حد کمال و درخشش خود بود.
در بررسی قالی صفوی نمی توان از وضع درخشان قالی در دوره ی تیموری غفلت کرد. از ویژگی های مهم این دو دوره این است که سنت قوی نقاشی در اواخر دوره تیموریان و اوایل صفویان موجب تأثیر نقاشان در نقشه قالی های تیموری و صفوی شد. در طبقه بندی زمانی قالی های صفوی، در دوره ی حکومت شاه طهماسب و شاه عباس اول از درس های شاخص است.
اما قالی این دوره را از نظر ترکیب نقشه می توان به چهار دسته تقسیم کرد:
قالی های دارای طرح متمرکز
قالی های دارای طرح های سراسری
طرح های یک طرفه یا نامتقارن
قالی های تصویر دار
چکیده
ابتدا واژۀ قالی را معرفی کرده و سپس در مورد معروفترین نقش دورۀ صفویه، یعنی گل شاه عباسی، توضیح داده می شود و اینکه در دورۀ صفویه نقوشی مانند اسلیمی و ختایی چه تغییراتی کرده اند. همچنین در مورد حاشیه قالی های صفوی، سپس در مورد طرح های رایج در دورۀ صفوی توضیح داده می شود و در آخر به معرفی قالی های معروفی که در دورۀ صفویه بافته شده اند می پردازم.
واژۀ قالی
در نوشته های بازمانده از زبان پهلوی برای قالی نفیس واژۀ «بُپ» یا «بوپ» (bop/bup) و برای فرش (و نمد) واژه «نمت» و برای فرش ، جامه و بستر واژه «ویسترگ» آمده است که واژه اخیر از « ویسترتن » به معنی گستردن می آید! معنای « بوب » در لغتنامه دهخدا چنین آمده است :
فرش و بساط خانه …. فرشی که آن را انبوب نیز گویند.
در ارمنی ، بوب و پهلوی ، بوپ و در تاریخ طبری از ابوجعفر محمد بن حریر طبری ( حدود 226 – 310 ه . ق ) واژه « بساط » مترادف فرش آمده است و آنجا که از « فرش بهارستان » سخن می رود که در حمله اعراب به ایران از کاخ تیسفون به دست آمد چنین می آید : « بساطی یافتند از دیبا، شصت ارش اندر شصت ارش » . در معجم البلدان از یاقوت حموی ( اوایل قرن هفتم ه . ق . ) در نزهه القلوب حمدالله مستوفی ( 750 ه . ق . ) از قول ابوعون صاحب کتاب الذبیح چنین آمده است :
« در قالی قلا فرشی بافته می شود که آن را قالی نامند و قالی نسبت اختصاری است به شهر قالی قلا و قالی قلا شهری است در ارمنستان کبیر …. از عهد انوشیروان، هنوز ارمنستان به دست ایرانیان بود تا اسلام آمد ... « ارمینیاغس » یکی از مردم ارمنستان زمام حکومت را در دست گرفت. پس از وی زنی به حکومت رسید بنام «قالی » و شهری ساخت و آن را « قالی قاله » نامید که به معنای احسان قالی است.
گل شاه عباسی
طرح هایی از گل های گوناگون مانند: گل انار، گل بادام، گل حنایی، گل سرخ، گل نسترن، گل نیلوفر و گل گرد که به صورت تک گل یا با تزییناتی در درون، در زیر و در سرگل و در دو سوی آن، نگاره را به صورت گل های چهارپر، هشت پر، چند گل بر یک بوته، تنها و یا پیوسته به اسلیمی و ختایی نشان می دهند.
گل های شاه عباسی، در اساس، به وسیلۀ هنرمندان دوران صفویه رواج پیدا کرد. نقش های آن در زمان صفویه ریز بوده و با گذشت زمان بزرگتر شد و هر بار با نوآوری، در دسته ای از نقش ها چهرۀ تازه ای به خود گرفت. مثلاً گل انار نخست، به شکل میوۀ انار بود، با شکوفه ای که از دهانه اش روییده بود. آنگاه در طرح های بعدی بخشی از پوست این انار باز شده و پس از آن همۀ پوست انار ترک ترک شده بر گرد میوه حلقه زد. هنوز نیز در وسط گل شاه عباسی، دانه هایی که نشانۀ دانه های انار است، پیداست.
اسلیمی
نقشی «تجریدی» که از نگاره های اساسی هنرهای تزیینی ایران به شمار می آید و گردش آن از جمله زیباترین نقش های زینتی هنر ایران است. در قالی های زمان صفویه این نگاره همراه با نقش های برگ، شکوفه، غنچه، گل های شاه عباسی و پرندگان رواج داشت.
ترنج
نقش قراردادی که در میان نگاره های قالی جای ویژه ای دارد. در درون، آذینه های شاه عباسی و در اساس: برگ و گل و اسلیمی است. در شکل کل خود: چهارگوشه، لوزی، بیضی یا گرد همچون خورشید یا ستاره و گل های چندپر است. در درون
وطن پورشال
