فرمت فایل:word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات :30
فهرست مطالب :
مقدمه منابع عظیم ثروت‌های خدادادی ملت ایران در یکی دو قرن اخیر مورد طمع قدرت‌های خارجی بوده است. در واقع بخش عظیمی از تاریخ معاصر ایران، تاریخ رقابت‌های آشکار و نهان قدرت‌هایی نظیر روسیه و انگلیس و بعدها شوروی سابق و امریکا برای کسب امتیازات مختلف سیاسی، اقتصادی و نظامی در ایران بوده است. یکی از موضوعات مهم و اصلی رقابت بین این قدرت‌های صاحب نفوذ در ایران در اوایل قرن بیستم میلادی، امتیاز نفت شمال ایران بود.
بررسی پیشینه این موضوع نشان می‌دهد که چگونه چند قدرت استعماری با استفاده از ضعف دولت‌های ایران، برای تصاحب منابع ثروت ملت ایران همه اصول و قوانین بین‌المللی را که خود مدعی وضع و تدوین آن بوده‌اند، زیر پا گذاشته و از هر وسیله ممکن برای خارج کردن رقیب از صحنه رقابت بهره جسته‌اند. و گاه برای به غارت بردن منابع ملتی، در پشت پرده با هم کنار آمده و به تقسیم ثروت و غنایم پرداخته‌اند.
امتیاز نفت شمال ایران از این لحاظ موضوع بکری برای مطالعه رفتار قدرت‌های خارجی ذینفع در آن است؛ رفتاری که یادآور جدال گرگ‌ها بر سر صید است و ماهیت چپاولگر آنان را از پس نقاب شعارهای دروغین تمدن پیشرفت نشان می‌دهد. با چنین چشم‌اندازی، در این نوشتار تلاش می‌شود با بررسی موضوع امتیاز نفت شمال ایران، به این پرسش‌ها پاسخ داده شود که راز ابراز دوستی و توجه قدرت‌های خارجی به ایران چیست؟ آیا آنان عاشق چشم و ابروی ملت ایران هستند و به تاریخ، تمدن و فرهنگ ایرانی علاقه دارند و یا چشم طمع به ثروت این ملت دوخته‌اند؟ تاریخ نشان می‌دهد که تنها یک فرضیه اثبات شده برای این پرسش‌ها وجود دارد و آن این که همه قدرت‌های خارجی به «منافع ملی» خود می‌اندیشند و تنها اصل خدشه‌ناپذیر و همیشگی دوستی‌ها و دشمنی‌های آنان با ملت‌های دیگر، منافع ملی است. باز تاریخ می‌گوید که این قدرت‌ها اگر منافع ملی خود را در نابودی ملتی ببینند، از آن دریغ نمی‌کنند. رفتار سه قدرت شوروی (سابق)، انگلستان و امریکا در قبال امتیاز نفت شمال ایران، موضوع مورد بررسی این نوشتار است تا با استفاده از یک پدیده تاریخی، الگوی رفتاری آنان بازشناسی شود؛ الگویی که تنها به زمان گذشته تعلق ندارد، بلکه در شرایط فعلی هم مصداق‌های بسیاری برای آن وجود دارد. در واقع رفتار چهارکشور روسیه تزاری، شوروی سابق، انگلستان و امریکا با چهار سیستم سیاسی و فرهنگی -- ایدئولوژیک متفاوت با هم مقایسه می‌شود.
اولین امتیاز نفت شمال
ماده اول: من --- سپهسالار اعظم
ماده دوم: من --- کمپانی خوشداریا
ماده چهارم: اگر تا مدت آخر وعده یعنی در مدت
یک‌سال از روز قرارداد صلح دولت روسیه با سایر
دول متخاصم از عهده برنیایم،
ماده نهم: موعد این قرارداد معین می‌شود در مدت نود و نه سال با همین قرارداد حق تجدید خواهند داشت.
طرفین.2
خوشتاریا چه کسی بود؟
روسیه تزاری و امتیاز نفت شمال
امریکا و امتیاز نفت شمال
پنج‌گانه عبارت بودند از:
ماده اول: مجلس شورای ملی واگذاردن امتیاز
استخراج نفت را در ایالات آذربایجان، خراسان،
گیلان، استرآباد و مازندران به کمپانی
استاندارد اویل امریکایی به شرایط ذیل تصویب
می‌نماید.
امتیاز استخراج نفت و موم طبیعی معدنی
پی‌نوشت‌ها:
مقاله قرداد نفت شمال