بسم الله الرحمن الرحیم – فرمت فایل : word (با قابلیت ویرایش ) – تعداد صفحه : 24 صفحه -
Conorrhynchus brevirostris Gy11.
- :
Temnorrhynchus brevirostrie Gy11.
(curculionidae, col.)
خرطوم کوتاه چغندر با آفت خال سیاه که از سال 1340 در مزارع چغندر ایران دیده شده است، به اسامی محلی که در اصفهان به آن سنگ‌برداری، در شیراز تحت عنوان خزوک و در کرمان به آن سنگ بردار گفته می‌شود.
شکل شناسی
حشره کامل این آفت سوسکی است باریک و دراز اندام به طول 10-16 میلیمتر.
رنگ عمومی بدن خاکی و پوشیده از پرزهای قهوه‌ای مایل بخاکستری می‌باشد. خرطوم آن کوتاه و در محل اتصال سینه به شکم خالهای کوچک سفیدرنگی دیده می‌شود. تخم این سرخرطومی بیضی شکل و زرد رنگ است و طول آن در حدود یک میلیمتر می‌باشد. تخمها در زیر پولک سیاه رنگی که حشره ماده با ترشح بزاق خود ایجاد می‌کند قرار دارند و بهمین سبب آفت خال سیاه گفته می‌شود. لارو حشره قوسی شکل، بدون پا و سفید رنگ و سر آن قهوه‌ای یا زرد روشن است. اندازه لاروهای کامل به حدود 15 میلیمتر می‌رسد.
شفیره برنگ سفید و طول آن حدود 15 میلیمتر است، شکل شفیره شباهت زیادی به حشره کامل سرخرطومی دارد. شفیره‌ها درون گهواره‌های بیضی شکل گلی در داخل خاک پای بوته‌های چغندر تشکیل می‌گردند (دواچی، خیری، 1343 و خیری، 1345).
مناطق انتشار
سرخرطومی ریشه چغندر در تمام مناطق چغندرکاری ایران وجود دارد و شیوع آن بیشتر در خراسان، فارس، میاندوآب، اصفهان، کرمان و کرج مشاهده شده است.
طرز خسارت
این حشره فقط به چغندرقند و از بین علفهای هرز بیشتر به سلمهع شور و خرفه حمله می‌کند. نحوه خسارت بدین ترتیب بوده که به محض سبز شدن چغندرقند در بهار حشرات کامل ظاهر می‌گردند و دو برگ اولیه چغندر را که تازه سبز شده و سر از خاک بیرون آورده است مورد تغذیه قرار می‌دهند. طرز خسارت باین ترتیب است که سرخرطومی خود را به بوته جوان چغندر چسبانیده و از یک طرف شروع بخوردن برگ می‌کند، بطوریکه برگ بشکل داس در میآید. در بعضی از مناطق که آفت شدت دارد و تعداد سرخرطومیها در واحد سطح زیاد است مزرعه را بکلی درو می‌کنند که احتیاج به واکاری پیش میآید.
طزر خسارت لارونیز بدین نحو بوده که از زیر خالهای سیاه که روپوش تخم است لارو زردرنگ کوچکی از تخم بیرون میآید که قسمت زیر برگ را جویده روی زمین می‌افتد و بتدریج داخل خاک بطرف ریشه چغندر می‌رود و شروع بخوردن از ریشه می‌کند در نتیجه باعث پژمردگی و زرد شدن و بالاخره خشکیدن بوته می‌گردد. برای از بین رفتن بوته جوان چغندر یک لارو هم کافی است ولی در بعضی سالها که آفت شدت دارد تا 14 عدد لارو هم روی یک ریشه دیده شده است. کرمهای این آفت چون پا ندارند نمی‌توانند در داخل خاک حرکت کرده و از ریشه‌ای به ریشه دیگر بروند و فقط همان ریشه مورد حمله را از بین می‌برند (خیری 1345).
زیست شناسی
این آفت زمستان را بصورت حشره کامل و لارو در زیر کلوخه‌ها و داخل خاک و ریشه‌های باقیمانده بسر می‌برد. چنانچه در زمستان هوا مساعد باشد آفت را بهمه شکل می‌توان دید. اوایل بهار که هوا گرم شد سرخرطومیها از پناهگاه زمستانی خود بیرون می‌آیند و بطرف مزارع چغندر که تازه سبز گردیده و دو برگی هستند میروند. موقع ظهور حشرات کامل در بهار بسته بشرایط آب و هوای هر منطقه‌ای فرق می‌کند. در آب و هوایی نظیر کرج تقریبا از نیمه دوم فروردین ماه است ولی بطورکلی موقع بروز این آفت وقتی است که چغندر تازه سبز شده باشد. حشرات کامل روزها از چغندرهای تازه سبز شده تغذیه می‌کنند و آن تعدادی که بصورت لارو باقیمانده بودند تبدیل به شفیره و سپس حشره کامل گردیده و بدنبال حشرات کامل اولی وارد زراعت چغندر می‌گردند و بهمین جهت است که پیدایش این آفت در مزارع چغندر تدریجی می‌باشد. سرخرطومیها روزهای آفتابی و گرم فعالیت می‌کنند و در روزهای بارانی و ابری حرکت و تغذیه زیادی ندارند و در زیر کلوخه‌ها پنهان می‌گردند. حشرات کامل پس از مختصر تغذیه به جفتگیری و سپس تخمریزی را شروع می‌کنند. تخمها در اول بهار روی دو برگ اولیه و دمبرگها گذاشته می‌شود. باین ترتیب که سرخرطومی ابتدا با خرطوم خود حفره کوچکی در برگ ایجاد می‌کند و سپس برمی‌گردد و یک عدد تخم در داخل آن می‌گذارد و بعد روی آنرا با ترشح مخصوص دهان می‌پوشاند بطوریکه تخم بصورت یک خال روی برگها دیده می‌شود. رنگ خالها ابتدا سبز و بعد سیاه می‌گردند. تعداد خالهای سیاه روی هر بوته جوان چغندر بسته بشدت و ضعف آفت فرق می‌کند و گاهی تا 15 عدد و بیشتر هم دیده شده است. در حدود 10 روز بعد از داخل هر تخم کرم کوچک زرد رنگی خارج می‌گردد که یک الی دو روز در همان محل از برگ تغذیه و قسمت زیربرگ را سوراخ می‌کند و بعد بر روی زمین می‌افتد و داخل خاک بطرف ریشه چغندر می‌رود. لاروها وقتیکه به ریشه چغندر رسیدند اول برای خودشان لانه‌ای از گل شیبه کوزه در مجاورت ریشه درست می‌کنند و بتدریج از ریشه مزبور تغذیه می‌کنند و باعث نابودی بوته چغندر می‌گردند. دوره زندگی لارو حدود 70 روز طول می‌کشد که پس از آن در همان لانه تبدیل به شفیره می‌گردد. دوره شفیرگی قریب 15 روز طول می‌کشد تا حشرات کامل خارج گردند و اینموقع در آب و هوایی نظیر کرج تقریبا اوایل تیرماه است.
حشرات کامل با شکستن لانه‌های کلی از زیرخاک خارج می‌گردند و زیر کلوخه‌ها و بوته‌ها پنهان میشوند و چنانچه شرایط آب و هوایی مساعد باشد مجددا شروع به تخمریزی می‌کنند و تخمها در نسل دوم بیشتر روی دمبرگها و طوقه نبات قرار داده می‌شود. و لاروها پس از خروج از تخم روی خاک می‌افتند و داخل ریشه فرو میروند و تا چندین عدد لارو در داخل یک ریشه مشاهده شده است. البته چون ریشه‌های چغندر در دو نسل دوم و یا سوم آفت بقدر کافی رشد کرده است ممکن است بوته‌ها از بین نروند ولی وزن ریشه و مواد قندی آن بمقدار زیادی کاهش می‌یابد. خرطوم کوتاه می‌تواند در شرایط مساعد تا سه نسل در سال تولید کند ولی در مناطق سردسیری یک نسل بیشتر ندارد و مهمترین خسارت در نسل اول بزراعت چغندر وارد می‌گردد (خیری، 1345).
بید چغندرقند یا لیتا
Scrobipalpa ocellatella Boyd
- :
Lita ocellatella Boyd
Phtorimaea ocellatella Boyd
تحقیق در مورد آفت زراعی خرطوم کوتاه چغندرقند یا خال سیاه
