لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:15
تفسیر سوره حشر ایه(5 تا 7)
«بسم الله الرحمن الرحیم»
ما قطعتم من لینة او ترکتموها قائمة على اصولها فباذن اللهو لیخزى الفاسقین(5) و ما افاء الله على رسوله منهم فما اوجفتم علیهمن خیل و لا رکاب و لکن الله یسلط رسله على من یشاء و الله علىکل شىء قدیر (6) ما افاء الله على رسوله من اهل القرى فلله وللرسول و لذى القربى و الیتامى و المساکین و ابن السبیل کى لا یکوندولة بین الاغنیاء منکم و ما اتیکم الرسول فخذوه و ما نهیکم عنه فانتهوا و اتقوا الله ان الله شدید العقاب (7)»
این آیات مربوط مىشود به داستان بنى النضیر که جماعتى از یهود و ساکن اطراف مدینه بودند و در ابتدا همپیمان شدند،پیمانى که پیغمبراکرم با همه یهودیهایى که در مدینه بودند امضا کرد که اینها مىتوانند بهشعائر دینى خودشان عمل کنند و با مسلمین به اصطلاح همزیستى داشته باشند به شرط اینکه با دشمنان مسلمین همکارى نکنند و اگر باخود مسلمین همکارى کنند از مزایاى دیگرى هم برخوردار خواهندبود،و بعد یهود خیانت کردند و حتى در جریانى تصمیم گرفتند کهپیغمبر اکرم را بکشند و با منافقینى که در داخل مسلمین بودند همکارىو همدستى داشتند و بعد از این بود که پیغمبر اکرم تصمیم گرفت که اینهارا به کلى از آنجا اخراج کند،و اساسا با بودن یهود در اطراف مدینه-وبلکه حتى در جزیرة العرب-امکان اینکه اسلام بتواند به هدفهاىخودش برسد نبود;نه صرف اصل بودن یهود،بلکه بودن یهودیها بعلاوهکارهاى یهودیگرى،چون آن کارهاى یهودیگرى از آنها جدا نمىشد.
مسلمین حرکت کردند،البته نه به یک صورت جنگى،و چون ازمدینه تا قلعه بنى النضیر فاصلهاى نبود پیاده رفتند و تنها خود رسولاکرم بودند که بعضى گفتهاند سوار بر یک شتر بودند و بعضى گفتهاندسوار بر یک الاغ،و در حقیقت جنگى هم صورت نگرفت.البته مؤمنینرفتند براى تصرف قلاع آنها،و آنها بالاخره خودشان با دستخودشانقلعهها و خانههاى خودشان را خراب مىکردند که به دست مسلمیننیفتد.برخورد مختصرى هم میان آنها و مسلمین رخ داد.مقدارى ازدرختهاى خرماى آنها را مسلمین بریدند و قطع کردند.این امر،هم براىبعضى از مسلمین سؤال به وجود آورد و هم مورد اعتراض یهودیها واقعشد. یهودیها به پیغمبر اکرم گفتند شما که همیشه از فساد در زمین نهىمىکنى!و بریدن این نخلها خودش فساد در زمین است.بعضى ازمسلمین هم،البته ذکر نشده است که حرفى زده و اعتراضى کرده باشند،ولى براى آنها هم این کار مقدارى گران آمده بود.آیه نازل شد و این عملرا امضا و تصحیح کرد.مىفرماید: «ما قطعتم من لینة او ترکتموها قائمة علىاصولها فباذن الله» آنچه از این درختهاى خرما بریدهاید و آنچه بجا گذاشتهاید همه به اذن و رضاى خدا بوده است;یعنى نه آن بریدنها و نهآن باقى گذاشتنها هیچکدام بر خلاف رضاى حق نبوده است.
«و لیخزى الفاسقین» و به این وسیله این فاسقها-که مقصود همین یهودیها هستند-خوار و ذلیل مىشوند;[این کار]وسیلهاى است براى خوار وذلیل کردن آنها.
بعد یهودیها-مخصوصا در عصر ما که دستگاههاى تبلیغاتىخیلى وسیعى دارند-این موضوع را جزء مستمسکهاى خودشان قراردادهاند که مسلمین آمدند و به امر پیغمبر درختهاى خرما را قطع کردند واین فساد در زمین است.از این جهت است که من لازم مىدانم که دراطراف این مطلب مقدارى بحث کنیم.
این مطلب از دو جنبه باید بحثشود،یکى از جنبه قرآنى که آیا اینعمل با تعلیمات خود قرآن سازگار بوده استیا نبوده است؟یعنى اصلتعلیمات قرآن و پیغمبر در این زمینه چه بوده است و آیا این یک عملاستثنایى و بر خلاف آن تعلیمات استیا نه؟و دیگر از نظر کلى و بهاصطلاح فلسفى و حقوقى،چون این مسالهاى است که حتى امروز همدر میان فلاسفه جدید مطرح است.
قرآن کریم مکرر در تعلیمات خودش این دستور را یادآورىکرده است که در جهاد و مبارزه با دشمن از عدالتخارج نشوید،مثلآیاتى که در ابتداى سوره مائده هست;در دو آیه است.در یک آیهمىفرماید: «و لا یجر منکم شنئان قوم ان صدوکم عن المسجد الحرام ان تعتدوا وتعاونوا على البر و التقوى و لا تعاونوا على الاثم و العدوان و اتقوا الله ان الله شدیدالعقاب» وادار نکند کینه و دشمنى قومى که شما را مانع شدند از وروددر مسجد الحرام[که از حد تجاوز کنید].مىدانیم که قریش به مسلمینفوقالعاده بدى کردند.یکى از چیزهایى که سبب شده بود که کینهقریش،شدید در دل مسلمین وارد شود عملى بود که در حدیبیه انجامدادند که مسلمین تا دو فرسخى مکه رفتند و اینها مانع شدند.قرآنمىفرماید دشمنى این قومى که شما را مانع شدند از مسجد الحرامبعلاوه هزار کار بد دیگرى که کرده بودند;جنگ بدر و احد و خندق رااینها بپا کرده بودند-سبب نشود که شما از حد تجاوز کنید.بعدمىفرماید که در کارهاى نیک تعاون داشته باشید و در کارهاى بد نه.
فقها مسالهاى در فقه در کتاب«جهاد»طرح کردهاند به نام مساله«تترس کافر به مسلم»(تترس از ماده«ترس»است و ترس یعنى سپر)کهاگر در جنگ،دشمن،مسلمانى را سپر خودش قرار بدهد تکلیفچیست؟حال یا فردى از کفار فردى را سپر خودش قرار بدهد[یا گروهى از کفارگروهى را سپر قرار بدهند]،ولى آنها بالاترش را عنوان کردهاند که گروهىرا سپر قرار بدهد.مثلا دشمن عدهاى مسلمان بىگناه را اسیر مىکند-واین خیلى معمول هم هست-بعد همان اسرا را در مقدم لشگرخودش قرار مىدهد و سربازش پشتسر این اسرا جلو مىآید،براىاینکه اگر آن طرف بخواهد بزند باید اول افراد خودش را بزند.این مسالهرا فقها طرح کردهاند که اگر ما دیدیم دشمن هجوم آورده و گروهىمسلمان بىگناه را سپر خودش قرار داده است،امر ما دایر است میانیکى از دو کار:یا این عده بىگناه را بکشیم تا بتوانیم جلو هجوم دشمن رابگیریم و یا اینکه به خاطر این بىگناهها دست از مبارزه برداریم، تسلیم دشمن باشیم که دشمن چه مىکند.مىگویند اینجا براى شما جایز استکه همین بىگناهها را به دستخودتان بکشید-البته آنها شهیدند در راهخدا-براى اینکه جلو پیشروى دشمن را بگیرید،زیرا اگر این کار رانکنید،بعد دشمن مىآید بیشتر از آنها را مىکشد،همانها را مىکشدبعلاوه یک عده افراد دیگر.پس امر دایر است میان اهم و مهم که ماخون این عده بىگناه را اینجا حفظ کنیم ولى در ازاى آن خون عدهبیشترى بىگناه را هدر بدهیم یا این عده بىگناه را با دستخودمان سرببریم براى اینکه جلو خونهاى دیگر گرفته شود؟فقه اجازه مىدهد،مىگوید این کار را بکنید.
حال منطق و عقل در اینجا چه مىگوید؟آیا عقل مىگوید بىگناههارا نباید کشت به هر قیمتى که تمام مىشود؟یا عقل مىگوید بىگناه رابىجهت نباید کشت و گاهى بىگناه با جهت کشته مىشود و باید همکشته شود،مثل خود رفتن سرباز به میدان جنگ که بالاخره کشتهخواهد شد;یعنى اینجا تضاد است میان عاطفه و عقل.خیلى جاهامیان عاطفه و عقل تضاد واقع مىشود.یک کار را عقل مىگوید بکن، عاطفه مىگوید نکن.آن که محکوم عاطفه است نمىکند و آن که محکومحکم عقل است مىکند،نظیر همین مثالهاى معروف که بچهاى احتیاجدارد به یک عمل جراحى،اگر به مادر که خیلى اهل عاطفه استبگویى،بچه را مىکشد بغل خودش،مىگوید من حاضر نیستم مثلاشکم او را باز کنند یا دست او را احیانا ببرند.عاطفهاش به او اجازهنمىدهد.ولى عقل چه مىگوید؟همان مادر اگر فکر قویترى داشتهباشد،چنانچه از گفته پزشک یقین پیدا کرد که بریدن دست این بچهیگانه راه نجات اوست،مىگوید این کار را بکن.خود بچه چطور؟او کهمحال است تسلیم بشود.مولوى این مثال را به حجامت ذکر مىکند یعنى خود بچه را با مادر مقایسه مىکند،مىگوید:
مقاله درباره سوره حشر ایه (5 تا 7)