33اسلاید شامل معرفی آثار رززنو پیانو به توضیحاتی مختصر از بیوگرافی وی
پلی تکنیک میلان
دانلود پاورپوینت معرفی آثار رنزو پیانو(نوع فایل:ppt)
33اسلاید شامل معرفی آثار رززنو پیانو به توضیحاتی مختصر از بیوگرافی وی
پلی تکنیک میلان
102 اسلاید جامع در مورد بیوگرافی معماران مذکور و بررسی آثار معروف آنها و همچنین آثار زیبای دوره ی رنسانس ،ویژگیهای هنر و معماری دوره رنسانس،ویژگی های رنسانس آغازین و پسین،بررسی بیمارستان اینوچنتی ،گنبد کلیسای سانتا ماریا دلفیوره ، و معرفی سایر معاران این دوره به همراه عکس از پلان بناها
نوع فایل: word
قابل ویرایش 162 صفحه
پایاننامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد «M.A»
رشته: تاریخ هنر ایران باستان
چکیده:
محوطه باستانی تخت سلیمان با بقایای معماری سه دوره مختلف و دریاچه عمیقش که در رأس یک تپه مرتفع، در شمال غربی ایران واقع شده در سال 1819 توسط "سرروبرت کرپورتر" کشف گردید. گفته میشود اوج شکوه و آبادانی تخت سلیمان مربوط به دوره ساسانی میباشد، که ساختمان آتشکده آذرگشنسب در آنجا احداث و به عنوان مهمترین معبد مورد احترام حکومت مذکور قرار گرفت و آتش جاودان آن به مدت هفت قرن نماد اقتدار آیین زرتشت محسوب میشود. بقایای آثار این مجموعه متعلق به یکی از بزرگترین نمادهای مذهبی، سیاسی و فرهنگ اواخر دوره ساسانی در قرن6 میلادی به شمار میآید. لذا بر آن شدم که این گونهی بارز را که شامل (آثار کوچک یافت شده، مهرها و معماری شگفت انگیز) است از زبان محققان و نوشتههای باستانیان با آنچه که امروز هست مطابقت دهم. دریافتم هریک از پدیدههای طبیعی و ساختارهای معماری در این سایت میتوانند به صورت یک نیرو دیده شوند، زیرا پدیدههای طبیعی و تاریخی در متن پهن دشت تخت سلیمان، بسیار است و صفه تخت سلیمان به همراه ساختارهای تاریخی معماریاش، کوه مخروطیشکل زندان سلیمان و بافت روستای نصرت آباد به همراه باغات پیرامون آن نشان میدهد که کوه از ابتداییترین و مقدسترین عناصر طبیعت بوده که فرم آن به اشکال گوناگون در معماری اسطورهای تبلور یافته است. حرکت رو به بالا و آسمان، جدا شدن از زمین و نزدیک شدن به آسمان و رسیدن به نوعی جاودانگی و وحدت و معنویت با خدایان و نیروهای ماورایی پنداشته شده است. همچنین پیرامون عناصر چهارگانه آب، باد، خاک، آتش که از عناصر اصلی شکلگیری آتشکده آذرگشنسب بوده است رویکردی مفهومی صورت گرفته است. آبها، همواره نشان جریان زندگی، پاکی و خلوص وآتش نیز، نور، خرد، دانش، آگاهی، حقیقت، وجود پاک الهی را نشانگر است. همچنین معماری تخت یادمانی از نماد اعتقادات و فرهنگ و هنر آن دوره و ماحصل دوران طولانی اقتدار آن تمدن است. و یک معماری نمادین محسوب میشود. و در میان هنرهای متعالی جای میگیرد و به مثابه موسیقی دربرگیرنده ترکیب استادانه تضاد میان قطعات مرتبط است و بیانگر تئوریهای انتزاعی و عناصر آرمان گرایانه است.
کلید واژه:تخت سلیمان،معماری،ساسانیان،هنرهای تجسمی،آتشکده
مقدمه:
تخت سلیمان این مجموعه باستانی و تاریخی و یا آتشکده آذر گشنسب یکی از وسیعترین تأسیسات سیاسی– مذهبی دوره ساسانی است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است این مکان بزرگترین نهاد مذهبی، سیاسی، فرهنگی اواخر دوره ساسانی در قرن ششم میلادی به شمار میآید، نشانی است از سیر تحولات پیشرفته و بارور این دوره طولانی از تاریخ کشورمان مضامین ارزشمند معمارانه و شهرسازانه نهفته در آن و تأثیر ساختار بسیار قوی فضای آن دورههای بعدی به ویژه در دوره اسلامی جای کنکاش فراوان دارد. در این پایاننامه به بررسی آثار بازمانده از مجموعه ی تخت سلیمان اختصاص دارد و شامل 6فصل است، که درآنها مباحث اصلی بررسی شده و در پایان نتیجهگیری به عمل آمده است. فصل اول توضیح مختصری در مورد کلیات پژوهش میباشد. در فصل دوم به تاریخ سلسله ساسانی پرداخته شده است. در فصل سوم راجب هنر و معماری ساسانی گفته شده است. در فصل چهارم کلیاتی از موقعیت جغرافیایی تخت سلیمان و وجه تسمیهاین منطقه و استحکامات موجود در تخت پرداخته شده است. درفصل پنجم به بحث اساسی این تحقیق یعنی مطالعه جایگاه هنرهای تجسمی در هنر ساسانی و به ویژه مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان پرداخته میشود. در فصل ششم که آخرین بخش پایانامه میباشد
نتیجهگیری به عمل آمده است.
فهرست مطالب:
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1 مقدمه
1-2 بیان مسئله
1-3 سوالات تحقیق
1-3-1سوال اصلی
1-4 فرضیات پژوهش
1-4-1 فرضیه اصلی
1-5 اهداف پژوهش
1-6 جنبه جدید بودن و نوآوری طرح
1-7 روش تحقیق
1-8 نقد و بررسی منابع
1-9 کلمات کلیدی
فصل دوم: نگاهی به تاریخ ساسانیان
2-1 تأسیس سلسله و ساختار دیوان سالاری ساسانیان
2-2 سپاه
2-3 دین
فصل سوم: نگاهی به هنر و معماری ساسانی
3-1 هنر و معماری مذهبی ساسانی
3-2 عناصر معماری مذهبی در زمان ساسانیان
3-2-1 آتش
3-2-2 آتشگاه و نوع معماری
3-2-2-1 مهمترین آتشکدههای دوره ساسانی
3-2-3 آبهای پاک و بیآلایش
3-3 جایگاه آناهیتا در آیین زرتشت
فصل چهارم: تخت سلیمان
4-1 جغرافیای تاریخی منطقه
4-2 وجه تسمیه تخت سلیمان
4-3 سابقه و پیشینهی تاریخی و فرهنگی منطقه
4-3-1 دوره تاریخی
4-3-2 دوره اسلامی
4-4 حفاری و استحکامات تخت سلیمان
4-5 تخت سلیمان در زمان هخامنشی
4-7 ساختارهای تخت سلیمان
4-7-1 آتشکده غربی (تالارهای ستون دار و فضاهای پیرامون)
4-7-2 دریاچهی تخت سلیمان
4-7-3 معبد آناهیتا
4-7-3-1 مشخصات معبد آناهیتا
4-7-4 کاخ اختصاصی خسرو (دورهی ساسانی)
4-8 آثار دوره ایلخانی
4-8-1 کاخ شکار ایلخان آباقاخان
4-8-1-1 آثار کشف شده کاخ آباقاخان
4-9 یافتههای کوچک از دوره ساسانی در تخت سلیمان
4-9-1 مهرهای یافت شده در تخت سلیمان
4-9-1-1 محل کشف مهرها
4-9-1-2 جنس گل مهرها
4-9-1-3 انواع گل مهرها و نقوش روی آنها
فصل پنجم: بررسی و تجزیه و تحلیل آثار یافت شده در تخت سلیمان از منظر هنرهای تجسمی
5-1مقدمه
5-2 نشانهها و آثار بصری تخت سلیمان
5-2-1 آرم و لوگو
5-2-2 رمز چهار آخشیگ (چلیپا)
5-2-3 نماد آب
5-2-4 نقطه
5-2-4-1 حضور نقطه
5-2-5 سایه روشن
5-2-6 خط
5-2-7 شکل
5-2-8 بافت
5-3 حرکت
5-4 مثبت و منفی درآثار تخت سلیمان
5-5 فضا، زمان و نور
5-6 آگاهی بصری
5-7 حضور انسان
5-8 حضور غیر مستقیم
5-9 تعادل (متقارن- نامتقارن)
5-10 فشار
5-11 همخوا نی با محیط
5-12 جاذبه و جمع شدن
5-13 ترادفی - درهم
5-14صرفه جویانه - پرنقشی
5-15 مجموعه تالار ستوندار
5-16 منظم – نامنظم- وحدت- پراکندگی
5-17 عامل تکرار در معماری
6-1 نتیجهگیری
منابع
فهرست تصاویر:
تصویر2- 1: سرباز پیاده و سواره سنگین و اسلحه دوره ساسانیان
تصویر2- 2: مثلث
تصویر3- 1: ایندرا خدای روشنایی
تصویر3- 2: آگنی خدای آتش
تصویر3- 3: بقایای چهار طاقی آتشکده آذر گشنسب
تصویر3- 4: پلان طرح بازسازی شده آتشکده اصلی
تصویر3- 5: آتشدان ساسانی طرح بازسازی آتشدان ساسانی باصفحه سنگی روی آن
تصویر3- 6: پلان (اتاق یزشن- گاه) دومین اتاق مهم در مجموعه که کنارآتشکده اصلی قرار دارد.
تصویر3- 7: پلان ِ آتشکده آذرگشنسب
اثراتصویر3- 8: اثر مُهر موبد موبدان ِ آتشکده آذرگشنسب که طی ِ کاوشهای ِ لایه ساسانی ِ "تخت سلیمان" یافته شد.
تصویر3- 9: پیکره آناهیتا
تصویر3- 10: نقش برجسته نرسی با آناهیتا
تصویر4- 1: تصویر تخت سلیمان
تصویر4- 2: تصویرموقعیت جغرافیایی تخت سلیمان
تصویر4- 3: موقعیت جغرافیایی
تصویر4- 4: نمایی از دریاچه و ایوان خسرو
تصویر4- 5: بقایای قبور هخامنشی
تصویر4- 6: اژدها
تصویر4- 7: ورودی جنوب شرقی با برجهای طرفین (دوره ساسانی)
تصویر4- 8: بقایای منازل مسکونی هخامنشی و قبور
تصویر4- 9: نگاه به اتاق pb مجموعه تالار ستوندار
تصویر4- 10: بخش غربی از تالار باحوضچه و جویها
تصویر4- 11: سکوی محراب در اتاق PD
تصویر4- 12: پلان تالارهای ستون دار و اتاق های الحاقی شمالی
تصویر4- 13: پلان دریاچه
تصویر4- 14: دالان که طاقهای آنها از آجر و به فرم ضربی ساخته شدهاند
تصویر4- 15: پی از سنگهای حجاری شده و آجر ساسانی
تصویر4- 16: بازسازی کاخ
تصویر4- 17: پلان کاخ شکار ایلخان آباقاخان
تصویر4- 18: طرح بازسازی شدهایوان شمالی
تصویر4- 19: کاشیهای کاخ آباقاخان
تصویر4- 20: گچبری برجسته نقش سیمرغ
تصویر4- 21: ظرف نقرهای مربوط به دوره ساسانی
تصویر4- 22: اثرمهرها متعلق به موبد موبدان آتشکده ساسانی
تصویر4- 23: پلاک کوچک نازک از طلا با تصویری از یک مرد دوره ساسانی
تصویر5- 1: تصویر آرم ولوگو
تصویر5- 2: جوی سنگی نقش اژدها (موزه تخت سلیمان)
تصویر5- 3: چلیپا
تصویر5- 4: نماد مقدس چلیپا بروی سفال سیلک و شوش
تصویر5- 5: جلب توجه کردن با رنگ ونقطه
تصویر5- 6: ایجاد تجمع، پراکندگی با نقطه
تصویر5- 7: ایجاد ترام با نقطه برای ایجاد کنتراست
تصویر5- 8: کاشی زرین فام قرن هفتم هجری
تصویر5- 9: حضور نقطه در شرایط مختلف تخت سلیمان
تصویر5- 10: ایجاد حرکت با نقطه
تصویر5- 11: در یک آجر سفالی با در جات مختلف رنگی خطوط در آن نقش مؤثر دارد
تصویر5- 12: سرامیک با تزیینات نواری شکل در رنگهای آبی و سبز
تصویر5- 13: پلان ِ اتاق A (چهارطاقی) به صورت ِ بازسازی شده
تصویر5- 14: بافت تصویری به صورت واقع نما از طبیعت
تصویر5- 15: بافت تصویری در مجسمه سازی به صورت واقع نما
تصویر5- 16: وجود بافت در کاشی
تصویر5- 17: وجود بافت در پیرامون تخت سلیمان
تصویر5- 18: بافت یکی از دیوارهای تخت سلیمان
تصویر5- 19: اژدهای ابری اثر: میرسید محمد نقاش مربوط به هنر عثمانی قرن 16.
تصویر5- 20: دیوار اژدها در تخت سلیمان
تصویر5- 21: دیوار اژدها نمایان حرکت وسیع در طبیعت
تصویر5- 22: حرکت وریتم در دروازه تخت سلیمان
تصویر5- 23: ایجاد یک عنصر بصری مثبت
تصویر5- 24: ایجاد فشار در دید بصری با نقطه
تصویر5- 25: مثبت منفی در آثار تخت سلیمان
تصویر5- 26: نمونهای از مثبت و منفی در تصویر کاشی تزیینی تخت سلیمان
تصویر5- 27: نگاه از بیرون به داخل فضای معماری جهت تماشای عناصر طبیعت
تصویر5- 28: دید بهایوان غربی
تصویر5- 29: کنتراست رنگ هنگام روز از در
تصویر5- 30: کنتراست رنگ هنگام غروب از دریاچه
تصویر5- 31: کنتراست رنگ در کاشی
تصویر5- 32: ایجاد عمق فضایی با استفاده از تغییر درجه خلوص و تیرگی رنگ
تصویر5- 33: وجود انسان در طبیعت عامل زیبایی
تصویر5- 34: حضور انسان به طور مستقیم
تصویر5- 35: ایجاد تعادل متقارن
تصویر5- 36: تعادل بصری غیر متقارن بر اساس ارتباط میان نقاط گوشه دار، خطوط تیره سفد و زمینه سیاه
تصویر5- 37: وجود تقارن در مهرهای یافت شده تخت سلیمان
تصویر5- 38: وجود تقارن در ستون مرمر عهد ساسانی
تصویر5- 39: عامل فشار در دروازه جنوب شرقی
تصویر5- 40: عامل فشاردر ایوان غربی دوره ساسانی
تصویر5- 41: هماهنگی بنا با محیط اطراف
تصویر5- 42: ارتباط بین نقطه و کادر
تصویر5- 43: ایجاد جلب توجه
تصویر5- 44: رابطه متقابل دو نقطه با هم
تصویر5- 45: ایجاد نظم و تشکیل شکل ترادف
تصویر5- 46: ایجاد بی نظمی
تصویر5- 47: توالی عناصر در معماری و طراحی از روی نقشه و حساب خاص
تصویر5- 48: ایجاد تقارن میان ستون
تصویر5- 49: رواق دورهایلخانی (تعادل نامتقارن)
تصویر5- 50: منظم
تصویر5- 51: نامنظم
تصویر5- 52: وجود صراحت و نظم
تصویر5- 53: وحدت
تصویر5- 54: منظم
تصویر5- 55: مطابقت با واقع - انحراف از واقع
تصویر5- 56: واقع گرایانه
تصویر5- 57: ایجاد سایه روشن با رنگ
تصویر5- 58: عامل تکرار در معماری
منابع و مأخذ:
1- ابودلف مصعر بن المهلهل، 1342، سفرنامه ابودلف در ایران، تألیف 341 هجری با تعلیقات ولادی میر مینورسکی، ترجمه: سید ابوالفضل طباطبائی، چاپ دوم، تهران
2- احیایی، محمد، 1380، تخت سلیمان، آبگینه تمام نمای ایران باستان پایان نامه کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی
3- ارجمند قچور، کیومرث، 1385، پایان نامه کارشناسی ارتباط تصویری، نقش گرافیک در حزب توریست مجموعه تخت سلیمان، استاد راهنما جناب آقای حسن قادر
4- اشپوهلر، 1371، تاریخ مغول در ایران، ترجمه: محمود میر آفتاب، چاپ ششم، تهران علمی فرهنگی
5- افشار زاده، حمید و دیگران، 1381، بررسی فضای چهار پیله (همان چلیپا) در آتشکده آذر گشنسب، چاپ میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان غربی
6- اقبال آشتیانی، عباس، 1376، تاریخ مغول و اوایل ایّام تیموری، (تهران: نشر نامک)
7- انوری، حسن، 1384، آتشکده آذرگشنسب، نشر دانشگاه تهران
8- بویل، جی. آ، 1368، تاریخ ایران کمبریج، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان، ترجمه حسن انوشه
9- بویل، جی. آ .، 1371، تاریخ ایران کمبریج، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان، ترجمه حسن انوشه، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ دوم
10- بهروش، گلنوش، 1384، پژوهش کدهایران باستان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری
11- بهمنی، پردیس، با همکاری الیاس صفاران، 1389
12 – پوپ، آرتور، 1366، معماری ایران، مترجم صمدی افشار غلامحسین، انتشارات افضلی
13- جعفری، قادر، 1356، « سقورلوق در زمان مغول و بعد از آن »، مجله وحیده شماره 214
14- حسن و دستیاران، 1379، مجموعه راههای جامع ایران گردی، استان آذربایجان غربی، نشر ایران گردی، تهران
15- حیدری، سامان، قصیدیان، 1383، گزارش مقدماتی بررسیهای باستان زمین شناختی در قسمتهای تراورتنی منطقه تخت سلیمان بر اساس شواهد باستان شناختی در اواخر پلیستوسن، مجموعه مقالات همایش بین المللی باستان شناسی ایران: حوزه شمال غرب، به کوشش دکتر مسعود آذرنوش، تهران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری (پژوهشگاه) پژوهشکده باستان شناسی
16- حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله بن عبدالرشید، زبره التواریخ، مقدمه و تصحیح و تعلیقات از سید کمال حاج سید جوادی، 1372، جلد اول و دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نشر نی
17- حسینی راد، عبدالمجید، 1380، مبانی هنرهای تجسمی، انتشارات تهران کتابهای چاپ و نشر ایران
18- حلیمی، محمد حسین، 1384، اصول و مبانی هنرهای تجسمی، انتشارات احیا کتاب
19- حلیمی، محمدحسین، 1372، شرکت افست، اصول و مبانی هنرهای تجسمی 20
20- خاکزاده، 1387، شیز، تخت سلیمان، انتشارات مهندسین مشاور پایاب طرح
21- داندیس، ادونیس، 1368، مبادی سواد بصری، ترجمه مسعود سپهر، تهران، انتشارات سروش
22 – دیاکونوف، 1375، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران بنگاهترجمه و نشر کتاب
23- رسولی، منصور، 1381، بررسی آثار باستانی تخت سلیمان از منظر هنرهای تجسمی پایان نامه کارشناسی ارشد
24- راوندی، مرتضی، 1347، تاریخ اجتماعی ایران، جلد اول، انتشارات امیر کبیر تهران
25- سرفراز، علی اکبر، 1381، فیروز مندی، بهمن، باستان شناسی و هنر دوران ماد، هخامنشی، اشکانی، ساسانی، نشر دانشگاه ادبیات علوم انسانی تبریز، مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران
26- سرافرازی، علی اکبر، 1347، با همکاری کیانی محمد یوسف، تخت سلیمان، تبریز نشر مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران
27- سامی، علی، 1388، تمدن ساسانی، جلد ال نشر
28- صفدریان، شکیبا، 1383، پایان نامهی کارشناسی ارشد ارتباط تصویری بررسی سیر تحول شکل نقش مایههای هنر ایران در دوران باستان،
29- فون در اوستون، ناومان ردلف، 1382، تخت سلیمان، مترجم فرامرز سمیعی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور
30- فصلنامه هند، 1364، شماره 3، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرهنگسرای نیاوران
31- قریانی، عباس، 1384، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران در دوره ساسانی
32- قزوینی، ذکریا بن محمود، بن محمود، 1373، آثار البلاد و اخبار العباد و عجائب المخلوقات فی غرائب الموجودات، ترجمه محمدمراد بن عبدالرحمان، تصحیح: سید محمد، تهران، دانشگاه تهران
33- کریستین سن، آرتور، 1378، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، نشر صدای معاصر
34- کرمر، جوئل. ل، 1375، احیای فرهنگی در عهد آل بوی (انسان گرایی در عصر رنسانس اسلامی)، ترجمه محمد سعید حنائی کاشانی، تهران، نشر دانشگاهی
35- کپس، جئورگی، 1368، زبان تصویر، ترجمه مهاجر، فیروزه انتشارات سروش
36- کیانی، یوسف. 1368، شهرهای ایران، جلد 3 نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و جهاد دانشگاهی
37- گیریشمن، رومان، 1370، هنر ایران در دوره پارتی و ساسانی، ترجمه: انتشارات بهرام فره وشی، چاپ دوم، انتشارات علمی و فرهنگ تهران
38- گوبل، روبرت، 1384، گل مهرهای تخت سلیمان جستاری در مهر شناسی اواخر ساسانی، ترجمه فرامرز فخر سمیعی، تهران، سازمان میراث فرهنگی گردشگری پایگاه پژوهشی مجموعه تاریخی تخت سلیمان
39- گدار، آندره، 1938، آثار ایران، شماره 3
40- مینورسکی ولادیمیر، 1378، نامهای جغرافیایی و رشتههای تاریخی آن در اتروپاتن (ماد)، ترجمه: رقیه بهزادی، تهران: پژوهنده
41- ملک راده، فرخ، 1384، نقش ساتراپیهای تابعه در شاهنشاهی هخامنشی. بررسیهای تاریخی شماره 6 سال هفتم.
42- محمدی، علی، تکاب افشار، 1368، چاپ عطایی
43- ناومان، ردلف، 1374، ویرانههای تخت سلیمان و زندان سلیمان، نجه صمیعی، فرامرز، نشر سازمان میراث فرهنگی کشور
44- نولدکه، تئودور. 1378، تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمه عباس زریاب خویی، چاپ دوم، تهران: علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
45- ناومان رودلف، 1382، تهران چاپ دوم، مترجم: فرامرز نجه سمیعی، ویراستار: عباس شریف نارانی، سازمان میراث فرهنگی کشور
46- واند نبرگ، لویی، 1379، باستان شناسی ایران باستان، ترجمه: عیسی بهنام
47- وزیری مقدم، محسن، 1365، شیوه طراحی، انتشارات سروش تهران
48- ورامین، سینما، 1388، تفکر خلاق در گرافیک، نشر تهران فرهنگسرای میر دشتی
49- بونومورنای، 1368، هنر به مثابه پیش ترجمه: پاینده، شاهنده، نشر نقره
چکیده
دین اسلام همانند دیگر ادیان الاهی با ظالمانه خواندن قرض ربوی، از یک سو به مبارزه با آن پرداخته و درصدد ریشهکن کردن آن برآمده است و از سوی دیگر، برای تأمین مالی نیازهای مصرفی، راههایی چون انفاق، وقف، قرضالحسنه و فروش نسیه، و برای تأمین نیازهای سرمایهگذاری، راههایی چون مشارکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، فروش نسیه و سلف را جایگزین کرده است. این مقاله، به بررسی آثار اقتصادی جایگزینی یکی از این راهها (مشارکت) میپردازد.
در نظام مشارکت که انواعی دارد، صاحب پسانداز به جای دادن قرض و گرفتن بهره، کل یا بخشی از سرمایه موردنیاز مؤسسّه اقتصادی را تأمین میکند و بر اساس توافق با کارفرما، در سود و زیان آن شریک میشود.
این مقاله، بازتاب جایگزینی نظام مشارکت بهجای نظام بهره بر متغیّرهایی چون پسانداز، سرمایهگذاری، تولید، اشتغال، سطح عمومی قیمتها، توزیع درآمدها، و رفاه عمومی را تجزیه و تحلیل میکند و به این نتیجه میرسد که با حذف بهره و جایگزینی مشارکت، نهتنها مشکل اساسی در اقتصاد رخ نمیدهد، بلکه همه متغیّرهای اساسی، وضعیّت بهتری خواهند داشت.
از زمانهای کهن، حوادث گوناگون، برنامه زندگی مردم را مختل کرده، آنان را از دستیابی به نیازمندیهای زندگی باز میداشت. فکر ذخیرهسازی و پسانداز برای دورههای سخت اقتصادی، تا حدّی میتوانست بخشی از نگرانیها و اضطرابها را کاهش دهد؛ ولی کافی نبود تا این که رفتار قرض، به عرصه روابط اقتصادی جوامع راه یافت. بدین ترتیب، قرضکننده میتوانست با استفاده از مازاد تولید و درآمد دیگران، مشکلات موقّت خود را حل کند؛ چنان که قرضدهنده با دادن قرض، افزون بر حفظ داراییها از سرقت و فساد، هزینه نگهداری آنها را نیز به گیرنده قرض منتقل میکرد. پدیده قرض که توانسته بود مشکل هر دو گروه را حل کند، در سایه آزمندی انسان، بهتدریج رنگ خیرخواهانه خود را از دست داد و صاحبان پسانداز دریافتند که در برابر اعطای قرض میتوانند زیادهای به نام ربا (بهره) بگیرند.
پیدایش پولهای فلزی و کاغذی که اندوختن آنها هزینهای بسیار اندک داشت، قدرت چانهزنی قرضدهندگان را بالا برد؛ به گونهای که جز با درصدهای بالا، حاضر به قرض دادن نبودند؛ چنانکه تکامل شیوههای تولید و پیدایش جایگاهی برای عامل سرمایه در کنار عامل کار، عرصه جدیدی را برای رفتار قرض پدید آورد. کشاورزان، پیشهوران و بازرگانانی که برای فعّالیتهای اقتصادی سرمایه کافی نداشتند، به صاحبان پسانداز روی آوردند و بدین ترتیب در کنار قرضهای مصرفی، قرضهای تولیدی و تجاری نیز شکل گرفت. در عصر حاضر، گسترش نیازهای مصرفی و سرمایهگذاری از یک سو، و رشد پساندازهای صاحبان سرمایههای نقدی از سوی دیگر و پیدا شدن مؤسسات مالی مدرن و ابداع انواع پولهای اعتباری از جهت دیگر، پدیده «قرض با بهره» را از جهت ابزارها و روشها، پیچیدهتر و کاملتر کرد؛ بهطوری که امروزه، انواعی از عملیات اعتباری بانکی و اوراق قرضه مبتنی بر نظام قرض با بهره در جهان شکل گرفته، بازارهای پول و سرمایه را سازماندهی میکند. همزمان با قرضهای ربوی سرمایهگذاری، رفتار دیگری تحت عنوان مشارکت صاحبان سرمایه و مشارکت صاحب سرمایه با صاحب کار اقتصادی در عرصه حیات بشری پدید آمد و همپای قرض با بهره رشد کرد. برای آن ابزارهای نوی پدیدار شد که اوراق سهام و اوراق مشارکت سرمایهگذاری و تا حدودی، شرکتهای سرمایهگذاری از مصادیق آن به شمار میآیند.
اسلام، از یک سو همانند دیگر ادیان الاهی با ظالمانه خواندن قرض ربوی، به شدّت با آن مبارزه کرد و درصدد ریشهکن ساختن آن برآمد و از سوی دیگر برای تأمین مالی نیازهای مصرفی و سرمایهگذاری، راههایی را پیشنهاد یا امضا کرد. اسلام برای تأمین «نیازهای مصرفی»، راههای «انفاق، قرضالحسنه، فروش نسیه»، و برای تأمین «نیازهای سرمایهگذاری»، راههای مشارکت (شرکت، مضاربه، مزارعه و مساقات) و در مواردی، «بیع نسیه و سلف» را جایگزین ساخت که هر یک از آنها نیازمند شرح و توضیح جداگانه است. در این مقاله به بررسی یکی از راهها یعنی مشارکت میپردازیم.
در نظام مشارکت که انواع گوناگونی دارد، صاحب پسانداز به جای دادن قرض و گرفتن بهرهای ثابت و از پیش تعیین شده، کل یا بخشی از سرمایه مورد نیاز مؤسسه اقتصادی را تأمین کرده، بر اساس توافقی با کارفرما، در سود و زیان آن شریک میشود و در پایان هر دوره مالی، پس از کسر هزینهها، سود به دست آمده بر حسب نسبتهایی که در قرارداد توافق شده، بین صاحب سرمایه و عامل اقتصادی (کارفرما) تقسیم میشود. این نظام میتواند در شکل ساده دو یا چند نفر شریک در مؤسسه اقتصادی کوچکی نمایان شود و میتواند در قالب شرکتهای سهامی عام در سطح گسترده مطرح باشد. از سوی دیگر، این نظام میتواند بهصورت مستقیم و با مشارکت صاحبان سرمایه شکل گیرد؛ چنان میتواند از طریق واسطههای مالی چون بانکهای عمومی، تخصّصی، و شرکتهای سرمایهگذاری سازماندهی شود.
این مقاله با مقایسه نظام مشارکت و نظام بهره، مزایای جایگزینی نظام مشارکت بهجای نظام بهره و آثار اقتصادی آن را بیان میکند؛ سپس به نقد و بررسی انتقادهای مطرح شده بر نظام مشارکت، و پاسخگویی به آنها میپردازد.
به عبارت دیگر، در این مقاله، بازتاب جایگزینی نظام مشارکت بهجای نظام بهره بر متغیّرهایی چون پسانداز، سرمایهگذاری، تولید، اشتغال، سطح عمومی قیمتها، توزیع درآمدها، و رفاه عمومی تجزیه و تحلیل میشود.
مزایای جایگزینی نظام مشارکت
1. کاهش هزینههای تولید
از دیدگاه اقتصاد خُرد، تولیدکننده همیشه درپی حداکثر کردن سود اقتصادی است و سود، ما به التّفاوت درآمد کل و هزینه کل به شمار میرود. این سود، هنگامی به حداکثر میرسد که قیمت محصول، با هزینه نهایی برابر باشد P=MC. حال اگر پروسه تولید را بلند مدّت فرض کنیم، یکی از اقلام تشکیل دهنده هزینه نهایی (MC)، نرخ بهره است که تولیدکننده بهازای هر واحد اضافی میپردازد. این نرخ بهره، طبق نمودار شماره 1 بهدست میآید.
نمودار (1)
این نمودار، نرخ بهره تعادلی در نظام بهره را براساس الگوی کینز یا نئوکلاسیکها نشان میدهد. اگر منحنی S و Dبهترتیب، منحنی عرضه و تقاضای پول باشد، نمودار بازار پول بر اساس نظریّه رجحان نقدینگی کینز را نشان میدهد، و اگر کلّ وجوه عرضه شده و کلّ وجوه تقاضا شده برای استقراض باشد، الگوی وجوه استقراض نئوکلاسیکها را مینمایاند. محل تقاطع منحنی S و D، نرخ بهره تعادلی (re) را مشخّص میسازد. حال اگر تولیدکننده با استفاده از وام دریافتی که به ازای آن، نرخ ثابت و معیّنی را میپردازد، وارد تولید کالا شود، هزینههای تولیدی او به میزانی که بهره میپردازد، بالاتر خواهد رفت؛ در صورتی که اگر به جای نظام بهره، از «نظام مشارکت» استفاده کند، این بخش از هزینهها حذف شده، در نتیجه تمام توابع هزینه به همان اندازه (Cr) کاهش مییابد؛ زیرا صاحب سرمایه در نظام مشارکت، بخشی از سود را میبرد و مانند مالیات بر سود، جزو هزینهها نمیآید. این مطلب را میتوان در نمودار شماره 2 مشاهده کرد. مطابق نمودار، هزینه نهایی (1MC) و متوسّط (1AC) تولیدکننده نظام مشارکت در هر سطحی از تولید، از تولیدکننده نظام بهره (0MC و 0AC) پایینتر است و اثر آن در دو مسأله مهم پدیدار میشود.
نمودار (2)
1. تولیدکننده نظام مشارکت در سطح قیمت Po میتواند تولید خود را تا سطح 1q افزایش دهد؛ در حالی که چنین امکانی برای تولیدکننده نظام بهره وجود ندارد.
2. اگر قیمت بازار برای کالای مورد نظر به عللی، کاهش یابد و از سطح Po به 1P برسد، تعطیلی برای تولیدکننده نظام بهره اجتنابناپذیر است؛ در حالی که تولیدکننده نظام مشارکت میتواند تا قیمت 1P به تولید ادامه دهد.
این توضیح لازم است که تحلیل پیشین بر اساس هزینههای تحقّق یافته است، نه بر اساس هزینه فرصت؛ چرا که هزینههای فرصت، به نوع نظام اقتصادی ارتباطی ندارد و امکان مقایسه دو نظام در آنها نیست. به عبارت دیگر، برای تصمیم به سرمایهگذاری، ملاک، هزینههای فرصت است و چه بسا در نظام مشارکت نیز عامل سرمایه، هزینه فرصتی معادل نرخ بهره داشته باشد و از این جهت نظام مشارکت، هیجگونه برتری بر نظام بهره ندارد؛ امّا در مقام عمل، هزینه تحقّق یافته نظام مشارکت پایین بوده، در نتیجه، در عرصه اقتصاد واقعی به ویژه در مقام رقابت، از جهت مقدار تولید و قیمت فروش، انعطاف بیشتری دارد و استوارتر خواهد بود.
2. افزایش سرمایهگذاری
گذشته از کاهش هزینه تولید که امکان افزایش تولید و سرمایهگذاری را برای تولیدکننده فراهم میآورد، عوامل دیگری نیز در افزایش سرمایهگذاری در نظام مشارکت مؤثّرند که برخی از آنها چنین است:
یک. برداشته شدن حدّ سرمایهگذاری: در نظام بهره چه در الگوی کینز و چه در الگوی نئوکلاسیکها، سرمایهگذاری تا جایی صورت میگیرد که نرخ بازده نهایی سرمایه، با نرخ بهره مساوی شود؛ بنابراین، در نظام سرمایهداری، نرخ بهره، تعیینکننده حدّ سرمایهگذاری است؛ برای مثال اگر نرخ بهره برابر دهدرصد باشد، طرحهایی با بازدهی کمتر از ده درصد، هرگز برای سرمایهگذاری برگزیده نمیشوند؛ امّا با حذف بهره، دیگر متغیّر برونزایی به نام بهره وجود ندارد تا حدّ سرمایهگذاری را تعیین کند؛ در نتیجه، سرمایهگذاری تا جایی که بازده مثبت وجود دارد میتواند افزایش یابد؛ البتّه این بدان معنا نیست که هر طرح دارای بازده مثبت برای سرمایهگذاری برگزیده میشود؛ بلکه در مقام گزینش (در فرض کمبود سرمایه) بالاترین بازدهها انتخاب میشوند.
دو. کاهش نااطمینانی: عامل دیگری که تقاضای سرمایهگذاری را در نظام مشارکت افزایش میدهد، کاهش خطرهای سرمایهگذاری است. تولیدکننده بخش کشاورزی و صنعت، همیشه نگران بروز مشکلات پیشبینی نشده است. تغییرات آب و هوا، وقوع حوادث غیرمترقبه، به کارگیری شیوههای جدید تولید، تغییر سلیقه مصرفکنندگان، وارد شدن کالاهای جانشین، تغییرات سیاستهای گمرکی و دهها عامل دیگر، خطرهایی هستند که همه در نظام سرمایهداری متوجّه سرمایهگذار میشوند و بر وامدهنده هیچ تأثیری ندارند؛ بدینسبب تولیدکنندگان، برای این خطرها افزون بر نرخ بهره وامها، درصدی را نیز در نظر میگیرند و چنان که بازده طرحها از مجموع نرخ بهره و پیشبینی نرخ خطر بیشتر باشد، سرمایهگذاری میکنند. در اقتصاد اسلامی که صاحبان پسانداز به مشارکت با متقاضیان (تولیدکنندگان) میپردازند و در عواقب فعالیّتهای اقتصادی سهیم میشوند، پیامدهای احتمالی خطرهای یادشده، به طور قهری بین هر دو طرف تقسیم میشود؛ بنابراین، چون سهم تولیدکننده در تحمّل خسارت ناشی از خطرهای یادشده، کمتر میشود، تقاضای او برای سرمایهگذاری افزایش مییابد. اگر مقدار تقاضا برای سرمایهگذاری (I) را با توجّه به میزان ریسک (E) ترسیم کنیم، نمودار شماره 3 را خواهیم داشت؛ یعنی در نظام سرمایهداری حسّاسیّت بسیاری درباره عامل ریسک و نااطمینانی وجود دارد.
نمودار (3)
مسأله کاهش نااطمینانی برای سرمایهگذار، آثار فراوانی در اقتصاد دارد:
اوّلاً از عمیقتر شدن آن در دورههای رکود جلوگیری میکند. در این دورهها به دلیل احتمال ورشکستگی، مؤسسات برای تقاضای سرمایهگذاری تمایلی ندارند. سیاستهای پولی هم در اقتصاد سرمایهداری در وضعیّت تورّمی تا حدّی خوب عمل میکند؛ ولی در حالت رکود، کارایی چندانی ندارد؛ یعنی هر قدر نرخ بهره پایین بیاید، ترس از ورشکستگی، مانع حرکت تولیدکننده میشود؛ به خلاف نظام اسلامی که در آن، صاحب سرمایه خود را در کنار مؤسسه تولیدی و شریک او میداند؛ بنابراین، دست او را گرفته، به او اطمینان میدهد. به تعبیر یکی از استادان، این دو نظام، مانند آن دو پدری هستند که در شب تاریک، یکی به فرزند خود میگوید: «نترس برو»، و دیگری دست فرزندش را گرفته، میگوید: «نترس بیا برویم».
ثانیا نظام مشارکت، راه را برای طرحهای بزرگ که بطور معمول، آسیبپذیرترند و شکست آنها نیز هزینه بالایی دارد، هموار کرده، زمینه برای فعّالیتهای سنگین و بلندمدّت فراهم میآید.
سه. افزایش وجوه عرضه شده: در نظام بهره، صاحبان پسانداز و مؤسّسات پولی، گرفتن بهره و رباخواری را به کارهای سرمایهگذاری ترجیح میدهند؛ زیرا وامگیرنده چه سود ببرد و چه زیان کند، سودِ وامدهنده (بهره وام) تضمین شده است و این باعث میشود که اوّلاً وامها به فعّالیّتهای کوتاهمدّت اختصاص یابد تا در صورت افزایش نرخ بهره بتوانند از آن دوباره استفاده کنند. ثانیا در مواقعی که نرخ بهره پایین است، قسمتی از پساندازها راکد میماند و به جای وارد شدن در جریان تولید، راهی بازارهای پولی و سفتهبازی میشود؛ به طوری که طی سالهای 1980 تا 1987 در کشور امریکا، بیش از یک سوم تغییرات حجم پول به بازارهای پولی غیرمولّد وارد شده و کمتر از دو سوم آن به سرمایه تبدیل گشته است.
در نظام اسلامی، با تحریم ربا، بازار پول و بازار وام حذف شده، دیگر زمینههایی برای اختصاص پسانداز به ربا و سفتهبازی وجود نخواهد داشت و یگانه راه برای کسانی که قصد کسب درآمد از پساندازهایشان دارند، مشارکت با تولیدکنندگان در فعّالیتهای سرمایهگذاری است؛ در غیر این صورت، هیچ مازادی به پسانداز آنها تعلّق نمیگیرد. این امر سبب میشود همه وجوهی که پیشتر صرف وامدادن یا کارهای سفتهبازی میشد، اکنون به سرمایهگذاران عرضه شود؛ در نتیجه، وجوه عرضه شده برای سرمایهگذاری در کلّ اقتصاد افزایش مییابد.
3. افزایش تولید و عرضه کل
کاهش هزینههای تولید و افزایش حجم سرمایهگذاری، آثار مثبت بسیاری در اقتصاد دارد. یکی از آنها افزایش تولید کل در جامعه است؛ به ویژه با توجّه به اینکه در نظام مشارکت به دلیل شریکبودن صاحبان پسانداز در مؤسسه اقتصادی، تمام نیروهای جامعه برای تخصیص بهتر منابع بسیج میشوند به این معنا که در نظام بهره، صاحب پسانداز به چگونگی استفاده تولیدکننده از وام گرفته شده توجّه ندارد؛ به همین سبب این امکان وجود دارد که تولیدکننده، آن را در زمینههایی که توجیه اقتصادی ندارد، به کار گیرد؛ در حالی که در نظام مشارکت، به دلیل شرکت صاحب پسانداز، با همفکری دو طرف، سرمایه باید در فعّالیتی به کار گرفته شود که از جهت اقتصادی کارایی داشته باشد و این در کلّ اقتصاد، باعث بهترشدن تخصیص منابع و در نهایت، موجب افزایش تولید کل و عرضه کل در اقتصاد میشود.
4. بالا رفتن سطح اشتغال
دومین اثر اقتصادی افزایش سرمایهگذاری که در حقیقت بر افزایش تولید پیشی دارد، افزایش اشتغال نهادههای تولیدی است. در پی افزایش تقاضای سرمایهگذاری، زمینه برای فعّال شدن دیگر منابع تولید مثل زمین، مواد اوّلیه، نیروی انسانی و ... که بدون استفاده مانده بودند، فراهم میآید؛ در نتیجه، اقتصاد با آهنگ سریعتری به سمت اشتغال کامل گام برمیدارد.
5. کاهش سطح عمومی قیمتها
با توجّه به مطالب پیشین، انتظار داریم با جایگزینی «نظام مشارکت» در پی بالا رفتن اشتغال و تولید کل، عرضه کل نیز افزایش یافته، به سمت راست منتقل شود؛ چنان که از نمودار شماره 4 پیدا است.
نمودار (4)
این مطلب از دیدگاه اقتصاد خُرد هم قابل توجیه است؛ چون با کاهش هزینهها (حذف هزینه بهره)، تولید هر بنگاه فزونی گرفته، با انتقال منحنی عرضه به وضعیّت 1S، سطح عمومی قیمتها کاهش مییابد؛ البتّه در اثر بالارفتن اشتغال و بهتر شدن توزیع درآمدها، انتظار داریم که تقاضای کل هم به سمت راست (1D) منتقل شود؛ امّا در مجموع، قیمتها پایین میآید. افزون بر اینکه با حذف بهره، بازار پول و سفتهبازی حذف شده، در نتیجه تورّمهای پولی نیز از بین میرود؛ چنان که حذف بازار وام، موجب حفظ توازن میان گردش کالا (ارزش افزوده واقعی) و گردش درآمد پولی از طرف دیگر میشود که خود نقش مهمّی در تثبیت قیمتها و جلوگیری از تورّم دارد.
اگر دستاندرکاران اقتصاد را به دو دسته تولیدکنندگان و مصرفکنندگان تقسیم کنیم، روابط حاکم میان آنان را میتوان در نمودار شماره 5 مشاهده کرد.
نمودار (5)
تولیدکنندگان، کالا و خدمات را به مصرفکنندگان عرضه میکنند و مصرفکنندگان در عوض، نهادههای تولید مانند کار، زمین و سرمایه را در اختیار تولیدکنندگان قرار میدهند که این، بخش واقعی اقتصاد، و در دایره داخلی نمودار منعکس است و در دایره بیرونی، جریان گردش درآمد پولی نشان داده شده است. مصرفکنندگان بابت دریافت کالاها، مخارج آنها را به تولیدکنندگان میپردازند و در عوض، تولیدکنندگان بابت استخدام عوامل تولید (کار، زمین و سرمایه) که در اختیار مصرفکنندگان است، به ایشان مزد، اجاره، و سود میپردازند. در اقتصادی که ربا مجاز است، تولیدکنندگان افزون بر این، در ازای وامی که از مصرفکنندگان میگیرند، به ایشان بهره نیز میپردازند. برای درک بهتر مطالب فرض کنید که در اقتصاد ربوی، همه وجوه به شکل وام عرضه میشود و هیچ مشارکتی وجود ندارد و سودی داده نمیشود.
در اقتصاد بدون ربا، میان نیمدایره بالایی یعنی مخارج در بازار کالا، و نیمدایره پایینی یعنی مزد، اجاره و سود، توازن کامل وجود دارد. اگر فرض کنیم بازار کار و زمین در تعادل است، بازار سرمایه نیز در تعادل خواهد بود؛ زیرا چنانچه طرحهای سرمایهای و تولیدی به ثمر رسد، مصرفکنندگان بابت خرید فرآوردهها و تولیدات آنها، مخارجی را میپردازند. تولیدکنندگان نیز پس از کسر مزد و اجاره، سود بهدست آمده را به مصرفکنندگان (صاحبان پسانداز) میدهند؛ در نتیجه، تعادل و توازن تحقّق مییابد. اگر به علّت پیش آمدن یکی از خطرها، فعّالیتی به تولید نرسد، خودبهخود محصولی ارائه، و مخارجی از مصرفکنندگان دریافت نمیشود. در این وضعیت، بنگاه مربوط سودی نخواهد داشت و بابت آن نیز وجهی به مصرفکنندگان نمیپردازد؛ در نتیجه، جریان مخارج با جریان درآمد عوامل تولید در بازار کالا متوازن میشود. به بیان دیگر، هر مبلغی که به صورت مخارج خرید کالا از مصرفکنندگان به تولیدکنندگان پرداخت شود، درست همان مبلغ به شکل مزد و اجاره و سود از تولیدکنندگان به مصرفکنندگان برگردانده میشود.
حال اقتصادی ربوی را در نظر بگیرید. وقتی طرحی به همان علّت ذکر شده به بازده نمیرسد، در نیمدایره مخارج در بازار کالا، پرداختی از مصرفکنندگان به مجری طرح مزبور صورت نمیگیرد و درآمدی عاید مجری نمیشود؛ امّا در نیمدایره پایین، مجری به علّت تعهّدی که طبق قانون دارد، باید بهره صاحب وام را بپردازد؛ در نتیجه، مجموعه درآمدی که به شکل بهره و دیگر اشکال درآمد به صاحبان عوامل تولید پرداخت میشود، از حاصل جمع مخارجی که در بازار کالا به دست میآید، بیشتر است. این پدیده، توازن میان گردش درآمد پولی و درآمد واقعی یعنی ارزش افزوده واقعی را بر هم میزند و افزایش سطح عمومی قیمتها و تورّم را در پی خواهد داشت.
6. عادلانهتر شدن توزیع درآمد
نظر به اینکه در نظام مشارکت، پیامدهای مطلوب و نامطلوب فعّالیت اقتصادی متوجّه هر دو طرف قرار داد (عامل و صاحب سرمایه) است، نتایج حاصل از آن نیز در قالب سود و زیان نصیب هر دو میشود؛ در حالی که در نظام بهره، وامدهنده به دلیل کناربودن از اقتصاد واقعی، همیشه در طرف برندهها قرار دارد و روشن است که در بلند مدّت، دارایی در طرفی جمع میشود که همیشه برنده است. این مسأله را میتوان در مدلی ساده مشاهده کرد؛ برای مثال، فرد A و B هر کدام برای تأسیس یک واحد اقتصادی به یک میلیون تومان سرمایه نیاز دارند که میتوانند آن را از طریق گرفتن وام از نظام ربوی یا شریک شدن با نظام اسلامی تأمین کنند. حال با توجّه به فرضهای ذیل، فرد Aاز نظام ربوی و فرد B از نظام مشارکت تأمین مالی میکنند. مفروضات مدل:
1. نرخ بهره در نظام ربوی برای دورههای رونق، عادی و رکود، به ترتیب 15، 10، و 5 درصد است.
2. مشارکت بر اساس شراکت در سود و زیان به صورت 50 درصد، و 50 درصد است.
3. تابع تولید در هر دو مؤسسه مثل هم بوده، از ساختار مالی مستقل است.
4. فرد A و B هیچکدام از خودش سرمایهای ندارد.
حال با توجّه به این فرضها، توزیع درآمد را در سه وضعیّت تولیدی رونق، عادی و رکود بررسی میکنیم.
در هر یک از وضعیّتهای سهگانه، هفت حالت ممکن فرض شده است. با مساوی بودن احتمال وقوع هر یک از آن هفت حالت، جدول ذیل، میزان سود به دست آمده در مقایسه با سرمایه را در هر یک از حالتها در دورههای رونق، عادی و رکود نشان میدهد.
چنانکه از جدول مشاهده میشود، در دوره رونق، احتمال ضرر مؤسسه فقط یک هفتم است و این در دوره عادی به دو هفتم و در دوره رکود، به سه هفتم میرسد و میزان بازده سرمایه در دوره رونق از 50 درصد و در دوره عادی از 40 درصد و در دوره رکود از 30 درصد آغاز میشود.
حالتهای ممکن نسبت سود به سرمایه | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | دوره رونق | 50% | 40% | 30% | 20% | 10% | 0 | 10%- | دوره عادی | 40% | 30% | 20% | 10% | 0 | 10%- | 20%- | دوره رکود | 30% | 20% | 10% | 0 | 10%- | 20%- | 30%- |
حال با توجّه به مفروضات مدل و تعریفی که از دورههای سه گانه (رونق، عادی، رکود) داشتیم میتوانیم جدول توزیع درآمد برای فرد A و وامدهنده او، فرد B و شریک او در دورههای گوناگون با حالتهای احتمالی مختلف و سود انتظاری آنان را بهدست آوریم؛ برای مثال در دوره رونق اگر حالت اوّل رخ دهد، درآمد فرد A و وامدهنده به A و فرد B و شریک B بهصورت ذیل محاسبه میشود. بقیه حالتها نیز به همینترتیب محاسبه میشود که حاصل آن، جداول صفحه بعد خواهد بود.
سود کلّ بنگاه ربوی و مشارکتی 500000 = 50% × 1000000
سهم وامدهنده به A150000 = 15% × 1000000
سهم سود فرد A350000 = 150000 ـ 500000
سهم فرد B و شریک B250000 = 2 ÿ500000
توزیع درآمد در دوره رونق(هزار تومان)
حالت درآمد | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | سود انتظاری (میانگین 7 حالت) | فرد A | 350 | 250 | 150 | 50 | 50- | 150- | 250- | 50 | وامدهنده به A | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | فرد B | 250 | 200 | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100 | شریک B | 250 | 200 | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100 |
توزیع درآمد در دوره عادی(هزار تومان)
حالت درآمد | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | سود انتظاری (میانگین 7 حالت) | فرد A | 300 | 200 | 100 | 0 | 100- | 200- | 300- | 0 | وامدهنده به A | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | فرد B | 200 | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100- | 50 | شریک B | 200 | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100- | 50 |
توزیع درآمد در دوره رکود(هزار تومان)
حالت درآمد | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | سود انتظاری (میانگین 7 حالت) | فرد A | 250 | 150 | 50 | 50- | 150- | 250- | 350- | 50- | وامدهنده به A | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | فرد B | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100- | 150- | 0 | شریک B | 150 | 100 | 50 | 0 | 50- | 100- | 150- | 0 |
تحلیل نتایج
1. همانطور که از جداول توزیع درآمد به دست میآید، توزیع درآمد در نظام مشارکت به طور کامل متوازن است؛ بهخلاف نظام بهره که در هر سه وضعیّت به جز حالت سوم، درآمدهای تولیدکننده و وامدهنده همیشه از هم فاصله دارد و این فاصله گاهی به چند برابر میرسد.
2. اگر توابع سود و ضرر را برای تولیدکننده نظام ربوی و وامدهندهاش، و تولیدکننده نظام اسلامی و شریکش رسم کنیم، مطابق نمودار شماره 6 خواهد بود که به روشنی، مسأله توزیع خطر و نااطمینانی در نظام مشارکت بین تولیدکننده و صاحب سرمایه و تحمیل تمام نااطمینانی به تولیدکننده در نظام بهره را نشان میدهد.
نمودار (6)
3. از آنجا که در نظام بهره، نرخ بهره همیشه مقدار مثبتی است، رکود، هر چه هم عمیقتر باشد، خطری صاحبان سرمایه را تهدید نمیکند و همه خطرها متوجّه تولیدکننده است؛ بدین سبب، تولیدکننده از بهکارگیری سرمایه و گسترش تولید میپرهیزد و این خود بر عمق رکود میافزاید.
7. ثبات بیشتر اقتصادی
مسیر رشد سرمایهداری، همیشه با دورههای رونق و رکود اقتصادی توأم است و این از عللی سرچشمه میگیرد که مهمترین آنها به نظام بهره بر میگردد. تولیدکنندگان نظام سرمایهداری، در مواقعی که انتظار بهبود وضعیّت اقتصادی را دارند، برای دستیابی به سود بالاتر، به سرمایهگذاری گسترده اقدام میکنند و این موجب رونق لجام گسیخته میشود و مواقعی که انتظار رکود اقتصادی وجود دارد، برای پرهیز از زیانهای احتمالی، از سرمایهگذاری خودداری میکنند، و این وخامت بیشتر اوضاع اقتصادی و عمیقتر شدن رکود را در پی دارد؛ در نتیجه، اقتصاد، همیشه با دورههای شدید رونق و رکود مواجه است؛ در حالی که در نظام مشارکت بهسبب تعدیل سودها و ضررهای احتمالی و تقسیم آن بین تولیدکنندگان و صاحبان سرمایه، نه در حالت بهبود، سرمایهگذاری متورّم میشود و رونق لجام گسیخته رخ میدهد، و نه در وضعیّت رکود به علّت ترس از خطر و نااطمینانی، رکود، عمق مییابد؛ افزون بر اینکه به دلیل بالابودن اشتغال و توزیع عادلانه درآمدها، تقاضای کل در اقتصاد اسلامی حالت با ثباتتری دارد. این عوامل دست به دست هم داده، مسیر رشد اسلامی را مطابق نمودار شماره 7 از ثبات بیشتری برخوردار میکنند.
نمودار (7)
8. بالا رفتن سطح عمومی رفاه
در پی سرمایهگذاری بیشتر و افزایش تولید، عرضه کلّ کالاها و خدمات زیاد شده، سطح عمومی قیمتها کاهش مییابد. از طرف دیگر، به دنبال افزایش اشتغال و عادلانهتر شدن درآمدها، تقاضای افراد از کالاها و خدمات فزونی میگیرد و در نتیجه، مصرف سرانه در نظام اسلامی، بیش از مصرف سرانه در نظام سرمایهداری میشود و این بالارفتن رفاه عمومی در جامعه را در پی خواهد داشت؛ چنانکه اختلاف طبقات درآمدی هم کاهش مییابد.
9. همسویی منافع
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 41 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
چکیده: متغیر معنویت محیط کار و آثار آن در حوزه های مختلف مورد توجه پژوهشگران در اقصی نقاط دنیا واقع شده است و لازمه آن، بسط
مدل به منظور ساماندهی کارهای پژوهشی است. هدف تحقیق، بررسی رابطه بین معنویت محیط کار و اشتیاق کارکنان با در نظر گرفتن نقش
تعدیل کننده انگیزش شغلی می باشد. برای بسط مدل معنویت محیط کاری از کارهای میلیمن، اشتیاق شغلی کارکنان از مدل اسکافیلی، باکر و
سالانوا و انگیزش شغلی خود تعیین کنندگی از مدل دسی و رایان که هر سه در یک مدل اصلی تجمیع شده اند، استفاده شده است. نتایج
تحقیق نه تنها می تواند در امر ساماندهی پژوهشهای دانشجویان تحصیلات تکمیلی مورد استفاده قرار گیرد، بلکه سیاستگذاران سازمانی را نیز
در امر تدارک شیوه های نوین بهبود یاری نماید.