تحقیق بررسی حمل ‌و نقل دریایی با فرمت ورد

اختصاصی از حامی فایل تحقیق بررسی حمل ‌و نقل دریایی با فرمت ورد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

سفرهای دریایی و تاریخچه حمل­ ونقل دریایی 

گفتار اول:  آغاز سفرهای دریایی

   کسی به درستی نمی­داند که برای اولین­بار چه شخصی از تنه درختان برای عبور از رودخانه­ها و دریاچه­ها و دریاها استفاده کرد و یا چه قوم و ملتی مبادرت به ساختن قایق و لنج نمود. ولی آنچه مشخص است، اینست که بشر اولیه بعد از سکونت در کنار آبهای ساکن و جاری، بالاخره با استفاده از تنه درختان توپر و یا پوک  به موازات ساحل، در روی آبها به گردش پرداخت و بعدها با خالی کردن تنه درختان، آنها را تبدیل به قایق نمود و سپس در طی قرنهای بعدی با ساختن شناورهای بزرگ و بزرگتر و کمک گرفتن از نیروی پارو و باد، از آنها در عبور از دریاها بهره برد و به جزایر و سرزمینهای دور، دست یافت. پی­یر روسو می­نویسد:

(( چنین تصور می­رود که هنر دریانوردی روزی ابداع شد که ملاحظه کردند راههای دریایی غالبا خیلی کوتاه­تر و عملی­تر از راههای زمینی می­باشند))[1]

اسماعیل رائین[2]، درباره نخستین قایق­­های ساخته دست بشر می­نویسد:

((قایقهای اولیه بشر از تنه درختان کهنسال که میان آن را تهی می­کردند، درست می­شد، با پاروهای کوتاه وپهن و چوبهای بلند که سر آن غالبا به کف رودخانه می­رسید و با مساعد بودن بادهای موافق از آب می­گذشتند. تخته­هایی که تنه این کشتی­ها را تشکیل می­داد با طنابهای تابیده محکم علفی به یکدیگر وصل می­شد و با این وسیله برای ماهیگیری یا صید صدف و به دست آوردن مروارید به وسط دریا می­رفتند. ولی این وسیله در برابر بادهای سخت موسمی تاب مقاومت نداشته است. آنتوان ویلهلم بروگر[3] باستان شناس نروژی معتقد است که، ساختن قایق از زمانهای بسیار دور معمول بوده و در ردیف کهن­ترین اختراعات بشری است که ساکنین سواحل دریاها و رودخانه­ها از آن اطلاع داشته­اند و زمان اختراع آن را از 3000 تا1500 پیش از میلاد تخمین می­زنند)).[4]

  برتا موریس پارکر نویسنده فرهنگنامه در دستیابی تدریجی بشر به انواع قایق و شناور بدن شرح اشاره می­کند:

((پیش از آنکه آدمی بتواند قایق بسازد، رودخانه­های پهن همچون دیوار بلندی بود که زمینهای دو سکوی آن رود را از هم جدا می­کرد، با ساخته شدن قایق، انسان توانست بر روی آب سفر کند. بعدها قایق وسیله مهمی برای گسترش تمدن شد. ممکن است که اندیشه ساختن قایق برای نخستین کسی که قایق را ساخته است، به این صورت پیدا شده باشد:

  وی بر کنار رودخانه­ای ایستاده بود و از دور نشانه­های وجود شکارگاه خوبی را در کرانه مقابل می­دید، تنه درختی بر روی آب شنا می­کرد، شاید از فکرش گذشت که با کمک پای خود ممکن است بتواند تنه درخت را از این طرف رود به آن طرف ببرد، همین کار را کرد.

  دست کم اینرا می­توانیم به یقین بدانیم که آدمی پیش از آنکه بتواند چیزی برای سفر کردن با آن بر روی آب بسازد، آموخت که چگونه بر تنه درختان بر روی آب سوار شود، پس از آنکه آدمیان سوار شدن بر یک تنه درخت را آموختند، گام دیگری برداشتند و آن، این بود که، چند تنه درخت را با پوست و تسمه و الیاف درختان به یگدیگر بستند، به این ترتیب کلک ساخته شد و نیز به آسانی دریافتند که اگر میان تنه درخت را خالی کنند و در آن بنشینند، بهتر از آن است که بر روی تنه درخت سوار شوند. هیچ­کس نمیداند که در کجا چنین قایقی ساخته شده و راننده آن چه کسی بوده است)).[5]

بند اول : تاریخچه حمل­ونقل دریایی جهان

  اقوام مینو ساکن جزیره کرت[6] از اولین اجتماعاتی بودند که بازرگانی و رفت­وآمد از راههای دریایی را به عنوان فعالیت­های اقتصادی انتخاب کردند. از جوامع آسیایی، فنیقی­ها دریانورد بودند و در پیوند با امپراتوری بزرگ ایران از استقلال نسبی برخوردار شده و بر محور امور دریایی و دریانوردی به همکاری با پارسیان پرداختند. نیاز به توسعه دامنه تجارت، بخش دیگری از این انگیزه، تمایل به دریا و حمل­نقل دریایی را تشکیل می­دهد و این نهفته در هر عملکرد نظامی است. فاتحان پس از فتح کاخ­ها به فتح بازارها اقدام می­کنند و پس از ورود فرماندهان لشکری و سربازها، تجار و بازرگانان به سرزمین­های جدید وارد می­شوند. پس از کسب پیروزی، بازرگانان جامعه­های کشاورزی، مبادرت به کشف بازارها می­کردند و از آنجا که هزینه­های حمل­و­نقل سنگین بود، بازرگانان سعی می­کردند تا حد امکان به تجارت کالاهای کم­وزن ولی دارای ارزش اقتصادی زیاد بپردازند. فرآورده­های ابریشمی، ادویه معطر، اسباب تزئینی ظریف وسنگهای ریز قیمتی از انواع این کالاها بودند. اما بازارهای دیگری نیز برای کالاهای حجیم در آنسوی دریاها وجود داشت که فقط روش حمل­و­نقل دریایی پاسخگوی آن بود و می­توانست راه مناسبی برای ارضای تمایلات رو به رشد تجارت باشد. چنین تمایلاتی در دوران متعلق به قرون وسطی به اوج شکوفایی رساند.

  حمل­ونقل دریایی از زمانهای دور زمینه­ساز رشد و توسعه تمدن­ها بوده و موجب تغییر و پیشرفت افق دید بشر گردیده است. از 6000 هزار سال پیش از میلاد مسیح، مصریان دارای کشتی­هایی با دکل و بادبان بودند و از 3000 سال پیش از میلاد مسیح، کشتی­هایی با نام گالی در رود نیل مورد استفاده قرار می­گرفتند. در عصر حضرت سلیمان پیامبر (حدود سالهای 922 تا 961 پیش از میلاد) کشتیهای گالی فنیقی­ها از قبرس­، مصر، آفریقا و دیگر سرزمینها، مس، کاغذ مصری( پاپیروس)، دندان فیل(عاج)، طلا و برده بارگیری می­نمودند.

  آمده است[7] تا پیش از ساخت قطب­نما در اروپا­­، دریانوردان اروپایی برای سفر در دریاها از امکانات ابتدایی بهره می­بردند. برای پیدا کردن راه خشکی از پرواز پرندگان همراه کشتی استفاده و در شرایط عام، در نیم­کره شمالی از ستاره قطبی و از خورشید در هنگام ظهر به منظور تعیین موقعیت جنوب استفاده می­کردند. بعدها دریانوردان با استفاده از تجربه­های مختلفی که کسب کرده بودند، امکان ناوبری خود را افزایش دادند. در ابتدا دریانوردی مختص مسیرها و فاصله­های مشخص بود مانند؛ گذرگاه مانش، دریای مدیترانه و حدودی از دریای بالتیک. ساخت و ورود قطب­نما و سکان کشتی به این عرصه باعث ایجاد تحولات و پیشرفتهای قابل­توجهی در کشتیرانی شد. در مدارک اروپایی، از اواخر قرن دوازدهم درباره قطب­نما سخن به میان می­آید. پی­یر روسو می­نویسد:

اولین باری که در مدارک موجود اروپایی، از قطب­نما گفتگو می­­شود، مربوط به سال 1200میلادی در فرانسه، 1207 در انگلستان و 1213 در ایسلند است. این قطب­نما به­طور کامل ابتدایی بوده و از پرکاهی تشکیل می­شده که عقربه مغناطیسی بر آن قرار داشته است و مجموعه آنها را روی تشتک آبی می­گذاشته­اند. پی­­یرروسو همچنین می­نویسد: با ذکر قطب­نما  با اختراعی مواجه می­شویم که تا پیدایش مدرک خلاف آن، کشور چین می­تواند اولویت در اختراع آن­را به خود منسوب کند. آنچنان که مشهور است، در زمان سلطنت سلسله تسین در کشور چین (265 تا 419 میلادی) برای یافتن سمت جنوب، از عقربه مغناطیس در ارابه­های مغناطیسی استفاده می­کردند و آن عبارت از ارابه­ای بود که مجسمه کوچکی بر آن قرار داشت که می­توانست در حول محور قائمی حرکت کند و در داخل آن، آهن­ربایی تعبیه شده بود به نحوی که آدمک مزبور تحت تاثیر آن بطور خودکار همواره متوجه سمت جنوب می­شد.[8]

  طی قرن پانزدهم، دریانوردان اروپایی سفرهای مخاطره­آمیزی را با هدف کشف راه­ها و سرزمینهای جدید و انجام مبادلات بازرگانی وسیعتر آغاز کردند. توسعه حمل­­ونقل دریایی به سمت چین و هند و برتری­جویی بر تجار و بازرگانان خاورمیانه از جمله اهداف آنان بود. در ادامه تعقیب چنین اهدافی قاره آمریکا کشف شد. اروپاییان و در ابتدا پرتغالی­ها و اسپانیایی­ها آنرا در اختیار گرفتند و ظرف پنجاه سال با غلبه برتمدن "اینکا" در پرو فعلی و "ازتک "در مکزیک ­بطور کامل، صاحب یک سرزمین ثروتمند و غنی شدند. در این شرایط آرام آرام تغییراتی در اوضاع طبقات اجتماعی پدیدار شد، بطوریکه احیای تجارت و پیدایش شهرها را در پی داشت، کشاورزی رونق زیادی پیدا کرد و به حمل­ونقل محصولات کشاورزی (گندم، پارچه، ادویه، پنبه، ابریشم) جان تازه داد. تجارت دریایی باعث رونق حمل­ونقل دریایی و شهرهای بندری و ساحلی گردید. جنوا، ونیز، مارسی، سواحل لومبارد، کرانه­های دریای مانش، دریای مدیترانه و بالتیک و رود راین در این شرایط توسعه گسترده­ای را شاهد بودند.[9]

بند دوم: تاریخچه حمل­ونقل دریایی ایران

  اسناد و مدارک تاریخی شایان توجهی که در طی دهه­های اخیر به دست آمده است،[10] بر این موضوع تاکید دارد که ایرانیان قبل از پیدایش خط، یعنی چندین هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) با دریانوردی آشنا و همچنین دارای ابتکارات و ابداعاتی هم در زمینه دریانوردی بوده­اند. افرادی همچون لردکرزن انگلیسی،[11] لرد بلگریو و سرآرنولد ویلسن و ر.وادالا نایب کنسول فرانسه در بوشهر در کتابها و خاطرات خود مدام سعی در خلاف­گویی در رابطه با دریانوردی ایرانیان کرده و ابتکارات ایرانیان را به دیگران نسبت داده­اند. به نظر نگارنده، این امر عجیبی نیست زیراکه انگلیسی­ها، فرانسوی­ها و پرتغالیها اصولا در سرقت تاریخ و تمدن و انتساب آن به دیگران و یا خود و همچنین استعمار و دروغ سابقه درخشانی دارند.

  در کنار تحریف­گران تاریخ، اشخاص با وجدانی نیز وجود دارند که حقیقت را بر روی کاغذ می­آورند و در دسته نابودگران واقعیت قرار نمی­گیرند، از جمله پاول جلیناس[12] و روبرت شارف[13] که در کتاب تاریخ دنیا [14]یادآور می­شوند :

((داریوش اول بزرگترین بحریه را که تا آن روز در جهان مانند نداشت، پدید آورد و سازمان یاد شده به عهد خشایارشا گسترده و پهناور گردید و نیرویی شگرف یافت)).

همین دانشمندان می­نویسند:

  ایرانیان در دوران هخامنشی نخستین دریانوردانی بودند که در راه شناسانیدن زوایای ناشناخته دنیا گام برداشته و در طریق ایجاد گذرگاههای دریایی، بی­امان کوشیدند و تسهیلات بایسته­ای را در راستای حمل­ونقل دریایی فراهم آوردند. برای مثال پیوستن دریای سرخ به دریای مدیترانه در عهد داریوش اول و ایجاد پل­های جابه­جا شونده و شناور به روی تنگه داردانل در عصر خشایارشا را می­توان دلیل بارزی بر این مدعا دانست.

همچنین بنا به نوشته هرودوت :

  (( قسمت بیشتر قاره آسیا در عصر و زمان داریوش و به وسیله سیلاکس  سردار و دریاسالار وی کشف گردید و باید گفت که سیلاکس در سالهای 516 تا 512 پیش از میلاد کار عظیمی را به انجام رسانده است)).­ جرج سارتن پس از نام بردن از چهار دریانورد باستانی از جمله اسکولاکس(سیلاکس)، ساتاسپس(صد اسب) تحت سرپرستی ایران و دو نفر دریانورد دیگر به اسم هانون و هیمیلکون از اهالی قرطاجنه(کارتاژ) که متحد با ایران بر ضد یونان به­شمار می­رفتند، در پایان بحث دریانوردی هانون کارتاژی و مقایسه سفر او با ساتاسپس ایرانی می­نویسد:[15]

(( این دو دریانورد یا لااقل یکی از آن دو توانسته­اند سواحل شمال غربی آفریقا را بشناسند و برای پی­بردن به اهمیت کاری که کرده­اند، باید به خاطر آورد که تا دو هزار سال پس از آن زمان هیچ­کس از حدودی که آن دو نفر دریانورد باستانی به آنجا رسیده بودند، تجاوز نکرده است)).[16]

  نوشته­اند خلیج­پارس جایگاه بشر اولیه بوده است و انسانهای نخستین برای اولین­بار در این دریا به قایقرانی پرداختند و سپس هنر قایق­سازی را همراه قایق­های خود به آبراهها و دریاهای دیگر بردند. حاشیه ساحلی خلیج­پارس و دریای­عمان از زمانهای بسیار دور محل سکونت طوایف مختلف و این دریا مسیر عبور و مرور قایق­ها و کشتی­های قبایل و ملتهای مختلف آن روزگار بوده است. در طول تاریخ گذشته سومری­ها، کلدانی­ها، آشوری­ها، ایلامی­ها و بابلی­ها در سرتاسر دریای­عمان، خلیج­پارس و دریای­سرخ به رفت­وآمد و دریانوردی اشتغال داشتند. علاوه بر آبهای اصلی کشور، رودخانه­ها و دریاچه­های داخلی نیز محل عبور شناورهای کوچک و بزرگ اعم از پارویی و بادبانی بوده­اند و بیشترین کالاها و مایحتاج ملل مختلف از این راه به بندرها و سواحل دور و نزدیک رسانیده می­شده است.

  کشف مهرگلی شهر چغامیش بیانگر این مطلب است که ایران دارای قدیمی­ترین سند دریانوردی جهان است و این مهر گلی که قدمت آن به شش هزار سال قبل از میلاد می­رسد، به وضوح نشان می­دهد که ایرانیان پیش از اختراع خط به دریانوردی و سفر در دریا پرداختند. مهمتر از همه اینکه ایرانیان قبل از اینکه به فکر ایجاد روزی به نام روز دریانوردی باشند، روز دهم مرداد مصادف با روز اول ماه اوت میلادی را روز دریانوردی خود قرار داده بودند.

[1] روسو، پی­یر، تاریخ صنایع و اختراعات، ترجمه حسن صفاری، انتشارات امیرکبیر، 1346 

[2]  رائین،اسماعیل،دریانوردی ایرانیان،ج 1و2،انتشارات جاویدان،تهران1345

[3] Antoin Wilhelm Broger

[4]  رائین، اسماعیل، دریانوردی ایرانیان، ج 1و2، تهرن، انتشارات جاویدان، ص 140

[5] موریس پارکر،برتا، فرهنگنامه،ترجمه رضا اقصی، ج11، تهران، انتشارات امیرکبیر،1346،ص 1062-1063

[6] Crete

نوربخش،حسین،ایرانیان دریانورد پیشگام و نوآور دردریاها،روابط عمومی کشتیرانی جمهوری اسلامی،تهران 1376، ص 7[7]

 همان،ص 18[8]

 شرکت تحقیق وانتشارمسایل حمل­ونقل ایران،از دریای پارس­تادریای چین، تهران 1346، ص 65[9]

 همان، ص 10[10]

[11]  وزیر امور خارجه انگلیس و خاورشناس و نایب السلطنه هندوستان در سالهای 1900-1905

[12] Paul J. Jelinas

[13] Robert Sharff

[14] History Of World

 نوربخش،حسین،ایرانیان­دریانوردپیشگام­دردریاها ،روابط­عمومی کشتیرانی جمهوری اسلامی، تهران 1376، ص 25[15]

[16]  سارتن جرج ، تاریخ علم ترجمه احمد آرام، تهران موسسه مطبوعاتی امیرکبیر،1346،ص319

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 41

مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل

ما در این بخش علاوه بر منابع مبانی نظری، منابع کلی دیگری رو برایتان در نظر گرفتیم تا همواره در نوشتن پایان نامه از این منابع بهره مند گردید.