تحقیق جامع درباره استان یزد

اختصاصی از حامی فایل تحقیق جامع درباره استان یزد دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

فرمت فایل : WORD (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات 326 صفحه

بخشی از متن

استان پهناور یزد در مرکز ایران و حاشیه کویر مرکزی واقع شده است. این استان به علت قرار گرفتن در مرکز ایران و دوری از دریا، دارای شرایط اقلیمی ویژه‌ای است، وجود ارتفاعات زاگرس در غرب و البرز در شمال، مانع نفوذ رطوبت به آن شده، از طرفی مجاورت با کویر خشک و پهناور نمک، این استان را در ردیف آب و هوای خشک صحرایی قرار داده است. این مشکل تا حدودی با حفر قنات های فراوانی که در این استان به چشم می خورد، حل شده است[1].

گرچه بیشتر نقاط استان را از مین های پست تشکیل داده ولی ارتفاعاتی هم در این استان وجود دارد که بزرگ ترین آن رشته کوه شیرکوه در مرکز استان و جنوب غربی شهرستان یزد است. این رشته کوه، بخش هایی از شهرستان تفت و مهریز را در برگرفته و بلندترین قله آن 4055 متر ارتفاع دارد، بنابراین آبادی هایی مثل هنزا، طرزجان، سخوید، علی آباد و نصرآباد، دارای آب و هوایی کوهستانی و کاملاً متفاوت از دیگر مناطق استان است. جزاین، ارتفاعاتی موسوم به کوه های خرانق هم در شرق اردکان و شمال بخش خرانق واقع شده که نسبت به شیرکوه دارای وسعت و ارتفاع کمتری است. ارتفاعات دیگر استان نسبتاً کوتاه بوده و اهمیت چندانی ندارد[2].

پست ترین نقاط استان را مناطق شمالی شهرستان اردکان و جنوبی شهرستان طبس که با کویر مرکزی و لوت مستقیماً در ارتباط است، تشکیل می دهد. غیر از مناطقی که در داخل دو کویر بزرگ مرکزی و لوت واقع شده، کویرهای کوچکی هم در این استان پراکنده است که مهم ترین آنها، کویر در انجیر در شمال بافق، کویر ساغند در شرق‌آباد ساغند و کویر ابرکوه است که بخش شرقی این شهرستان را فرا گرفته است[3].

برخی از تواریخ از دریاچه ای موسوم به دریاچه ساوه در منطقه کویر مرکزی نام برده‌اند که هم زمان با ولادت پیامبر گرامی اسلام (ص) خشک شده و تدریجاً شرایط امروزی را پیدا کرده است. جعفری در تاریخ یزد درباره موقعیت آن نوشته که بیده[4] و میبد و عقداً در کنار این دریاچه قرار داشته اند و با رجین[5] میبد، بندر بوده است. این دریاچه تا همدان گسترده بوده و تجنت کوه در میان آن قرار داشته است[6].

استان یزد در حال حاضر دارای 125366[7] کیلومتر مربع وسعت است و شهرستان‌های یزد، صدوق[8] ، میبد، اردکان، مهریز، بافق، ابرکوه، تفت و طبس را در برگرفته است. منطقه جغرافیایی که استان فعل یزد در آن واقع شده، در قدیم بخش‌هایی از ایالت فارس و کرمان را اشغال می کرده و از شمال نیز در محدوده کویر لوط[9] قرار داشته است[10]. لذا در قدیم این استان به صورت مستقل و در قالب یک ایالت اداره نمی شد.

شهرستان یزد، مرکز استان در جلگه ای مسطح و خشک بین کوه های شیرکوه و خرانق قرار دارد. این شهرستان همراه شهرستان صدوق با 7244 کیلومتر مربع مساحت در بخش غربی استان یزد واقع است. از تقسیم شهرستان یزد به دو شهرستان یزد و صدوق بیش از سه سال نمی گذرد و به علت یک پارچگی قبلی آن، هنوز هم بعضاً، صدوق را جزء یزد به حساب می آورند[11].

شهرستان یزد از یک بخش مرکزی و شهرستان صدوق از دو بخش اشکذر (مرکز شهرستان) و خضرآباد تشکیل شده است.

ابرکوه از دیگر شهرستان های استان است که برخلاف اسمش در دشت مسطحی قرار گرفته[12] و در قسمت شرقی آن کویر ابر کوه واقع شده است. این شهرستان با 5345[13] کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی استان قرار گرفته و در طول تاریخ آن چندین بار به یزد و فارس و اصفهان الحاق شده و جدا گردیده، در حال حاضر حدود دو دهه از ملحق شدن آن به استان یزد می گذرد.

اردکان، دیگر شهرستان استان، در جنوب کویر مرکزی واقع شده و ارتباط استان را با این کویر برقرار کرده است. با وجود وسعت زیاد، بخش هایی از این شهرستان کاملاً کویری و غیر قابل سکونت می باشد. اردکان دارای 23897 کیلومتر مربع مساحت است و پس از طبس در رتبه دوم وسعت قرار دارد. سه بخش مرکزی، خرانق و عقدا، این شهرستان را تشکیل داده است.

دیگر شهرستان یزد، بافق است. این شهرستان در شرق استان قرار گرفته و 15021 کیلومتر مربع را اشغال کرده است. بافق دارای دو بخش مرکزی و بها باد بوده و از نظر مساحت در رده سوم قرار دارد. محدوده فعلی این شهرستان، در قدیم بخش هایی از ایالت های فارس و کرمان و کویر لوت را تشکیل می داده است[14].

شهرستان تفت در بخش غربی استان واقع شده و در نواحی شمال و شمال شرقی به خاطزر وجود ارتفاعات شیرکوه از آب و هوای سرد کوهستانی برخوردار است. شهر تفت در کوهپایه واقع شده و رودخانه عظیمی از میان آن می گذرد که آب های شیرکوه را به طرف یزد هدایت می کند. دیگر نواحی شهرستان دارای آب و هوای گرم و خشک است. مساحت این شهرستان به 5871 کیلومتر مربع بالغ می شود و از دو بخش نیرو مرکزی تشکیل شده است.

شهرستان طبس- که مدت زیادی از الحاق آن به استان یزد نمی گذرد- به عنوان بزرگترین شهرستان، در شمال شرق استان واقع شده و از شمال شرق با کویر مرکزی و از جنوب با کویر لوت همجوار است. ارتفاعاتی در نواحی مختلف این شهرستان پراکنده است که بلندترین آن کوه 3009 متری «نای بند» در جنوب می باشد. شهر طبس در دشت مسطحی واقع شده و بخشی از ارتفاعات مذکور آن را احاطه کرده است[15]. طبس با 55355 کیلومتر مربع از دو بخش مرکزی و عشق آباد تشکیل یافته است.

شهرستان مهریز بخش جنوبی استان را اشغال کرده و دارای دو نوع آب و هوای سرد کوهستانی، در نواحی شمال و شمال غربی (به علت وجود ارتفاعات شیرکوه) و گرم و خشک در نواحی شرقی و جنوبی است[16]. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و هرات با مجموع 14814 کیلومتر مربع مساحت است.

میبد از دیگر شهرستان های این استان، منطقه کوچکی را در شمال شهرستان یزد اشغال کرده و مساحت آن به 1355 کیلومتر مربع بالغ می گردد. این شهرستان تا چندی قبل یکی از بخش های اردکان را تشکیل می داده است. فاصله جاده ای این شهر تا اردکان تنها 9 کیلومتر و فاصله آن تا یزد 45 کیلومتر است. ارتباط این شهر از طریق بزرگراهی برقرار می گردد (این بزرگراه دو شهر تفت و مهراز را هم به یزد پیوند داده است).[17]

[1]  حقیقت، عبدالرفیع، فرهنگ تاریخی و جغرافیایی شهرستان های ایران، تهران، انتشارات کوهش، ص، 656و657.

[2]  ر.ک: بختیاری، سعید، اطلس کامل گیتاشناسی، تهران، موسسه گیتاشناسی، دوره دوم، چاپ هجدهم، 1381، ص84.

[3]  ر.ک: بختیاری، سعید، اتو اطلس ایران، تهران، موسسه گیتاشناسی،چاپ اول، 1380، ص، 33و34.

[4]  بیده، در حال حاضر یکی از محلات حاشیه شهر میبد به شمار می آید.

[5]  بارجین، در حال حاضر نام یکی از محلات میبد است، این کلمه معرب پارگین بوده و به معنی آبگیر و تالاب می‌باشد.

[6]  جعفری، جعفربن محمد، تاریخ یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1343، ص 29و30.

[7]  چندی است شهرستان طبس با 55355 کیلومتر مربع به این استان الحاق شده، بنابراین تا قبل از آن مساحت استان محدود به 70011 کیلومتر مربع بوده است.

[8]  شهرستان صدوق به مرکزیت اشکذر چند سالی است از شهرستان یزد جدا شده، ولی هنوز مساحت، جمعیت و … آن را با یزد محاسبه می کنند.

[9]  سابقاً کویر مرکزی و کویر لوت در جنوب شرقی آن و منطقه نیمه کویری حایل آن، مجموعاً با نام «کویر لوط» شناخته می شد. (رک: سترنج، نقشه 6)

[10]  ر.ک: سترنج، جی، جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران، انتشارات علمی- فرهنگی، 1364، نقشه.

[11]  ر.ک: بختیاری، سعید، اطلس کامل گیتاشناسی، ص ، 83.

[12]  مستوفی، درباره نام گذاری ابرکوه می نویسد که چون آن را در پایان کوهی ساخته بودند، بر کوه می گفتند ولی بعد از آن بر صحرایی که اکنون است، شهر را ساختند. (ر.ک: نزحه القلوب، ص، 145)

[13]  مساحت شهرستان های استان، براساس آخرین تقسیمات کشوری، تا تابستان 1377 و برگرفته از اطلس کامل گیتاشناسی سال 81 است.

[14]  ر.ک: سترنج، جی، جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی، نقشه، 6.

[15]  ر.ک: بختیاری، سعید، اطلس کامل گیتاشناسی، ص، 84.

[16]  ر.ک: بختیاری، سعید، اتواطلس ایران، ص، 33.

[17]  ر.ک: همان