امروزه اکثر دانشمندان حقوق بین‌الملل حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی را یکی از اصول اساسی ساختار جامعه بین‌المللی برای جلوگیری از ورود کشورها به عرصه جنگ و خونریزی ضروری می‌دانند. حل مسالمت‌آمیز اختلافات از روزگاران دور وجود داشته و با توجه به شواهد تاریخی در عصر دولت شهرهای یونان نمونه‌های داوری دیده شده است. بطوریکه از زمان سولون و پس از آن، برای حل و فصل اختلافات بین دو دولت مقتدر یونان متوسل به داوری و حکمیت می‌شدند.
اما از آنجائیکه بیشتر موارد داوری قرون گذشته جنبه توصیه‌ای و مشورتی داشته و کمتر به صدور رای یا حکم خاصی منجر می‌شده ،برای همین لزوم ایجاد نهادی که بتواند اقدام به صدور رای کندو درخصوص آراءاش نیزپاسبانی شود و ضمانت اجراهایی هر چند ضعیف که در جهت رعایت نزاکت بین‌المللی باشد، از همان دوران احساس می‌شد.
منشاءایجاد یک سازمان بین‌المللی قضائی را بایستی درکنفرانس دوم لاهه در سال 1907 دانست.دراین کنفرانس تاسیس دونهاد قضائی به نام‌های دیوان غنائم جنگی و دیوان دادگستری حکمیتی یا داوری پیشنهاد شد که هر چند این دیوان‌ها تاسیس نشدند اما سرانجام پس از تلاشهای جامعه ملل در سال 1920 پروتکلی حاکی از تشکیل دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری برای تصویب تقدیم کشورهای جهان می‌شودو پس از تصویب تشکیل دیوان عملی می‌شود.
دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری،عالی‌ترین مرجع قضائی جامعه ملل بودواز لحاظ قضائی کاملاًمستقل بود.
کمیته‌ای از حقوقدانان در سال 1920 اساسنامه دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری را تدارک دیدند که پس از تغییراتی که توسط شورا و مجمع جامعه ملل در اکتبر و دسامبر 1920 به صورت طرح اصلی به امضای شانزده کشور عضو جامعه ملل رسید وسرانجام اولین جلسه دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی در ژانویه 1922 در شهر لاهه هلند تشکیل گردید.
دیوان دائمی در طول حیات خود تعداد 32حکم دعاوی ترافعی و 22 نظریه مشورتی و30 قرار صادر نمودو هیچ کدام ازآنها با مشکل عدم اجرا مواجه نگردید. سرانجام دیوان دائمی دادگستری بین‌المللی همانند خود جامعه ملل،دیر زمانی نپایید که به دنبال انحلال جامعه ملل،دیوان مزبور نیز منحل گردید.(2)
در طول جنگ جهانی دوم از سال 1942، فکر احیاء مجدد دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری یا تشکیل یک نهاد قضایی جدید،مورد توجه قرار گرفت.در اعلامیه مسکو،در سال 1943،آمریکا،انگلیس، شوروی (سابق)و چین به ضرورت تاسیس یک سازمان بین‌المللی براساس اصل تساوی حاکمیت تمامی کشورهای صلح دوست تاکیدکردند.در اکتبر 1944،برای تاسیس این نهاد دول بزرگ باز هم گرد هم آمدند و بحث‌هایی صورت گرفت و سرانجام پیشنهاداتی بنام پیشنهادات دمبارتن اکس تسلیم دول متفق جنگ جهانی دوم گردید که در این پیشنهادات تشکیل یک سازمان جهانی(بجای ملل متحد)پیشنهاد شده بود.از نکات مهم این پیشنهادتشکیل یک دیوان بین‌المللی دادگستری بود که برخلاف میثاق جامعه ملل،آنرا جزءارکان سازمان مزبور محسوب می‌کرد.در کنفرانس یالتانیزدر فوریه 1945، کمیته حقوقی مرکب از44 کشور برای تهیه اساسنامه ی محکمه بین‌المللی تشکیل شد که اساسنامه پیشنهادی کمیته حقوقی درحد بسیار وسیعی از اساسنامه دیوان دائمی بین‌المللی دادگستری الهام گرفته بودو درکنفرانس سانفرانسیسکو اساسنامه دیوان همزمان با پذیرش منشور ملل متحد در 26 ژوئن 1945 مورد پذیرش قرار گرفت.
1) حل و فصل اختلافات بین‌المللی:
2) رکن قضائی اصلی ملل متحد:
3)تفسیر منشور ملل متحد:
4) تجدید نظرنسبت به احکام سایر مراجع بین‌المللی:
5) توسعه حقوق بین‌الملل:
6) حفظ تمامیت حقوق بین‌الملل:
حق وتو و نقش شورای امنیت در ضمانت اجراء احکام دیوان
تایخچه تشکیل دیوان بین المللی دادگستری
7) دیوان بین‌المللی دادگستری بعنوان مرکز تبادل نظر حقوقی:
مصونیت و عزل امتیازات و مصونیت پرسنل دیوان:
ساختار سازمانی دیوان بین‌المللی دادگستری
هیئت عمومی دیوان بین‌المللی دادگستری
بند چهارم
قضات دیوان بین‌المللی دادگستری
الف) مبنای صلاحیت دیوان (مجاری رضایت دولتها)
2) اعلام رضایت از طریق صدور سند (رضایت بعدی)
1-1)اعلامیه پذیرش صلاحیت اجباری دیوان:
1-1-1) شروط لازم برای صحت اعلامیه و شروطی که می‌توان در اعلامیه‌ها آورد
2-1) گنجاندن صلاحیت اجباری در معاهدات وکنوانسیونها
ب)نهادهای صلاحیتداربرای ارجاع دعاوی به دیوان بین‌المللی دادگستری(دررسیدگی ترافعی)
1) کشورهای عضو سازمان ملل متحد
2) کشورهای غیر عضو سازمان ملل متحد که اساسنامه دیوان را قبول کرده اند
3) کشورهایی که اساسنامه را قبول نکرده‌اند
بند دوم
صلاحیت مشورتی
ب) طرح دعوا از طریق شکایت یک جانبه
ب)رسیدگی شفاهی
بند سوم
احکام دیوان
بند چهارم
تفسیر آراء دیوان:
گفتار پنجم
ضمانت اجراء احکام دیوان
الف) نقش شورای امنیت در اجرای احکام دیوان
ب) مجمع عمومی سازمان ملل متحد
د) نقش معاهده و موافقنامه ها در ضمانت اجرای احکام دیوان
بند دوم
ضمانت اجری آراء مشورتی دیوان
الف) ضمانت اجراء آراء مشورتی از طریق درج در معاهدات واساسنامه سازمان های بین‌المللی
ب) ضمانت اجراء آراء مشورتی از طریق تفسیرمنشور ملل متحد
ج) ضمانت اجراء آراء مشورتی از طریق اعمال آئین دادرسی ترافعی
د)تضمین آراء مشورتی توسط ارگانهای درخواست کننده رأی مشورتی
الف) ضمانت اجراء دستورات موقت از طریق شورای امنیت
ب) ضمانت اجراء دستورات موقت از طریق اقتدارات خود دیوان
شامل 52 صفحه فایل word
دانلود مقاله معرفی و تاریخچه دیوان بین المللی دادگستری
