رفتارهای خودآسیب رسانی در نوجوانان: ماهیت، احتمال خودکشی و نقش عوامل روان شناختی و همسالان
چکیده
مقدمه :خودآسیب رسانی به دو دسته مستقیم مانند خودجرحی بدون خودکشی و غیرمستقیم مثل خطرجویی و سوء مصرف مواد تقسیم¬بندی می¬شود. اهداف این مطالعه عبارت بودند از 1)بررسی تجربه زیسته و پدیدارشناسی خودآسیب رسانی در نوجوانان ایرانی، 2)سنجش مدلی مبتنی بر شواهد تجربی از عوامل خطر و انگیزه های روان شناختی و اجتماعی خودآسیب رسانی،3) مقایسه خودآسیب رسانی مستقیم و غیر مستقیم و ارتباط آن ها با اقدام و احتمال خودکشی. روش: از یک طرح ترکیبی از نوع لانه¬ای استفاده شد. در بخش کیفی 20 شرکت کننده از موقعیت¬های بالینی و غیربالینی و در بخش کمی 240 شرکت کننده از موقعیت های بزهکار و آزاردیده بررسی شدند.در بخش کیفی از روش مصاحبه و در بخش کمی از ابزارهای سیاهه خود آسیب رسانی، مقیاس انگیزه های خودآسیب رسانی، مقیاس مشکلات تنظیم هیجانی، مقیاس خودانتقادی، پرسشنامه قلدری/قربانی و مقیاس الگوگیری از خودجرحی همسالان استفاده شد. داده¬های بخش کیفی با روش پدیدارشناسی توصیفی ( روش کلایزی) و داده های بخش کمی با روش مدل سازی معادلات ساختاری، تحلیل عاملی اکتشافی و تجزیه و تحلیل واریانس دوراهه تحلیل شدند. نتایج: از مصاحبه¬ها سه خوشه اصلی شامل معانی خودآسیب¬رسانی، انواع خودآسیب¬رسانی(رهایی¬بخش و قدرت¬بخش) و علل روان¬شناختی و علل محیطی شناسایی شد. از نظر نوجوانان، خودآسیب¬رسانی مستقیم زخمی بدون درد است که با هدف غلبه بر تعارض¬های ارتباطی شدید، انتقال یک پیام اجتماعی تاثیرگذار یا رهایی از هیجان¬های طاقت فرسا استفاده می¬شود. یافته¬های بخش کمی نیز نشان داد نقایص تنظیم هیجانی، خودانتقادی و الگوگیری از خودجرحی همسالان به صورت معنی¬داری در قالب یک مدل تحلیل مسیر فروانی خودآسیب¬رسانی مستقیم را پیش بینی می¬کنند. هشت انگیزه خودآسیب¬رسانی مستقیم عبارت بودند از پذیرش¬گروهی، تنظیم¬هیجان، ابرازآشفتگی، اثبات¬خود، ضد¬خودکشی، ضد تجزیه¬ای،تمایز¬خود¬از دیگران و انتقام گرفتن. از لحاظ نقص در مهارت¬های تنظیم هیجانی و خودانتقادی تفاوتی بین خودآسیب¬رسانی مستقیم و غیر مستقیم وجود ندارد. هر چند افکار خودکشی گروه با خودآسیب¬رسانی غیر مستقیم بیشتر است؛ اما آمادگی نوجوانان با خودآسیب¬رسانی مستقیم به دلیل تکانشوری زیاد برای اقدام خودکشی بیشتر است. اقدام خودکشی با خودآسیب¬رسانی مستقیم رابطه دارد؛ اما با برخی از انواع خودآسیب¬رسانی غیرمستقیم مانند سوء مصرف مواد و خطرجویی جنسی نیز رابطه دارد. نتیجه¬گیری: نوجوانان ایرانی خودجرحی را بیشتر در نقش یک پیام اجتماعی موثربرای اعتراض و رهایی از تعارض¬های بین¬فردی ادراک می¬کنند. نقایص کنترل تکانه نوجوانان را مستعد آسیب به خود می¬کند و خود انتقادی به ویژه از نوع خودبی¬کفایت¬پنداری مکانیسمی است که تبیین¬کننده رابطه نقص کنترل تکانه و خودآسیب¬رسانی است و خودجرحی همسالان به صورت مستقیم بر روی فراونی خودجرحی نوجوان اثر¬گذار است. شباهت خودآسیب رسانی مستقیم و غیرمستقیم از لحاظ نقایص تنظیم هیجانی و خودانتقادی ممکن است به این معنا باشد که آنها دارای ریشه های مشترکی هستند. احتمال خودکشی هر دو گروه با خودآسیب رسانی مستقیم و غیر مستقیم به یک اندازه است. براساس یافته¬ها می¬توان پیشنهاد داد که نقص کنترل تکانه و افکار خودکشی را باید مهمترین حوزه هایی در نظر گرفت که باید در کاهش احتمال خودکشی نوجوانان با خودآسیب¬رسانی مستقیم و غیرمستقیم در نظر گرفته شوند.
رفتارهای خودآسیب رسانی در نوجوانان: ماهیت، احتمال خودکشی و نقش عوامل روان شناختی و همسالان
