مقدمه
ورزش های سنتی، بومی و محلی کشور ما علاوه بر آثار و مزیت های ورزشی از نظر علایق فرهنگی، هنری و گرایشات مردم مناطق مختلف کشور بهترین عامل تفریحات و سرگرمیهای مفرح و سالم و سازنده می باشند. بازی ها و ورزش های سنتی و محلی بخشی از میراث فرهنگی غیر مادی بشریت هستند، بنابراین شایسته آن هستند که به عنوان فرهنگ مردم حفظ و احیاء شوند. اگر در جامعه ای زمینه برای ایجاد و توسعه و گسترش روابط فرهنگ و ورزش به وجود نیاید، رابطه فرهنگ با ورزش در سطح ثابتی باقی خواهد ماند و هیچ یک از آن دو قادر نخواهند بود برای رشد معنوی دیگری چیزی عرضه کنند و در نتیجه به جای روابط اجتماعی منظم بین ورزش و فرهنگ نوعی بی نظمی و دگرگونی جایگزین آن خواهد شد هویت و سابقه
طبق تحقیقاتی که انجام شده است به طور میانگین 2/. درصد ورزشکاران کشور به ورزش های محلی و باستانی می پردازند که این رقم در میان انواع ورزش های رایج امروزی کمترین مقدار را دارد، لازم به یادآوری است که از این مقدار نیز بیشترین داده های به دست آمده مربوط به ورزش زورخانه ای و باستانی است که در مورد ورزش های دیگر نظیر چوگان جای تأمل دارد. از این ارقام دور شدن و فنای ورزش های ملی را می توان دریافت در ده های اخیر با شرایط موجود برای ناکامیها در این رشته ورزشی به این نتیجه می رسیم که بی نظمی فرهنگی، مدیریت متزلزل، فقدان طرح و سازمان، کمبود طرح های آموزشی و نبود مربی متخصص باعث ناشناخته ماندن این رشته ورزشی شده است.
در حالی که چوگان در بیش از 75 کشور جهان دارای فدراسیون ملی است و در کشورهایی نظیر انگلیس، آرژانتین، فرانسه، پاکستان، هندوستان، ترکمنستان و آمریکا از رواج همگانی برخوردار است اما امروزه ما می بینیم که ورزش چوگان در سرزمین آبا و اجدادی خود کم و بیش به دست فراموشی سپرده شده و تنها با خاطره ها و تاریخ گذشتگان زنده است. هر چند روزگار نه چندان دوری میادین چوگان ایران زبانزد عام و خاص بوده است اما در حال حاضر نبود میدان چوگان استاندارد یکی از مهم ترین مشکلات آن قلمداد می شود. چوگان در دو زمین بزرگ (میدان) و کوچک (مانژ) به ترتیب با ابعاد180×270 متر و 48×96 متر برگزار می شود، سرعت و قوانین بازی در دو زمین کوچک و بزرگ متفاوت است. امرزه تنها چهار زمین چوگان و آن هم در تهران وجود دارد که عبارتند از : باشگاه نیروی زمینی (نظامی)، باشگاه شهدا و نوروزآباد (دولتی) و باشگاه کانون چوگان (خصوص). شرایط برگزاری مسابقه تنها در زمین کانون چوگان که خصوصی است مهیا می باشد.
در حال حاضر فقط استانهای تهران، اصفهان و کرمانشاه در این ورزش فعالیت و سرمایه گذاری می کنند و تعداد تیمهایی که به صورت آماتور به ورزش چوگان می پردازند از عدد 6 تجاوز نمی کند که عبارتند از : قصر فیروزه، کانون چوگان، نیروی زمینی، نصف جهان، خرگوش دره و کانون چوگان.
دلایل بی شماری باعث معرفی نشدن و ناشناخته ماندن این ورزش اصیل ایرانی در میان جوانان و جامعه شده است اما می توان به تازه تأسیس بودن فدراسیون چوگان (اواخر سال 81)، برآورده نکردن نیازهای اولیه و اساسی ورزش چوگان، نداشتن لیگ و مسابقات منظم، گران بودن این رشته ورزشی، نبود مراکز آموزش برای جوانان و نوجوانان و همچنین خانمها و تبلیغات اشاره کرد. نداشتن لیگ و مسابقات منظم باعث شده است که مسابقات آن در طول سال یا برگزار نشود یا اینکه در برگزاری کم آن نقایص فراوان و حمایتهای اندکی وجود دارد. گران بودن این رشته ورزشی نیز باعث ناشناخته شدن آن شده است به طوریکه هر چوگان باز باید حداقل 2 تا 5 اسب داشته باشد تا بتواند زمان بازی هر 7 دقیقه یک بار آن را عوض کند. غیر از مورد فوق چوگان باز به وسایل بازی همچون چوب و توپ نیاز خواهد داشت و همچنین شرکت در مسابقه برای شرکت کنندگان نیز گران تمام می شود. از دیگر دلایل ناشناخته بودن این ورزش می باشد. بازی چوگان از نگاه تیز رسانه ها به دور مانده است و همین دلیل باعث شده است تا مثل رشته های ورزشی دیگر در تیررس منتقدان قرار نگیرد و با سرعت لازم و مطلوب شکوفا و احیاء نگردد.
با زی های محلی
قائم بوشک- اتک متک – اهم ابر –توپ دو –خرسوز - چوچو –کمربند بازی – کلاه پرک – لپر بازی – شاه دزد بازی –پرتا پیک - چسنک بازی – چرق چرغ – هفت سنگ – کلاغ پر – طناب کشی – قوقو – وسط بازی – لی لی بازی – تیله بازی – سکه بازی – بالا بلندی – لقمه بلند کردن – سیخ بلند کردن – مچ انداختن – کشتی محلی – پرتاپ سنگ- پرش ارتفاع و پرش طولی - املاش,بملاش – از جمله بازیهایی است که در این منطقه رایج بوده است و بعضی از آنها هنوز اجرا می شود.
قائم بوشک :
اهداف بازی : پرورش اعتماد در کودکان به هنگام تنهایی ، زایل کردن ترس در تاریکی ، تقویت جسمانی
تعداد بازیکنان : 5 الی 10 نفر
سن بازیکنان : 6 ساله به بالا
ابزار : ندارد
محوطه بازی : مکانی مانند کوچه باغ . حتی اتاق های ساختمان
شروع بازی : بچه های دواطلب بازی ، ترجیحاً در تاریکی عصر ، در محوطه که دارای کمینگاه و درخت و کنج و غیره …. جهت قایم شدن ، باشد دور هم جمع شده و به قید قرعه ، مانند سنگ انداختن ، یا شیر و خط یکی را به عنوان شروع کننده بازی انتخاب می کنند .
شروع کننده در محلی که توسط همه ی بازیکنان مشخص می شو.ند ، روی دیوار یا روی تنه درخت پشت به بچه ها ایستاده و چشمانش را می بندد و با کف دست چشمان خود را می گیرد تا جایی را نبیند و بنابر قرار داد مثلاًُ از 1 تا 20 می شمارد تا سایر بازیکنان در این فرصت خود را مخفی کنند .
سپس می گوید : قایم شدین ؟ بیام یا نه ؟ چنانچه جوابی نشنید به این مفهوم است که همه قایم شده اند و شروع به جستجو می کند و هر کدام را که پیدا کند باید دست به همان بازیکن بزند تا او را بسوزاند و اگر نتواند کسی را بسوزاند آن شخص جایش را با شروع کننده بازی عوض می کند و باز بازی از اول شروع می شود . لازم به ذکر است موقعی که بازیکن به جستجوی سایرین مشغول است ، بازیکن دیگر سریعاً خود را به محلی که روی دیوار علامت زده اند می رسانند و با کف دست خود محل مورد نظر را لمس می کنند و با گفتن کلمه « جور » برنده شدن خود را اعلام می کند .
قدیمی ترین نام این بازی شرماسک است که قدمت هفتصد ساله دارد . در بعضی مناطق این بازی توسط بزرگسالان نیز اجرا می شود .
بالا بلندی :
در این بازی که شبیه بازی گرگم به هواست کودکان با دویدن به دنبال یکدیگر سعی میکردند یکدیگر را گرفته و بازی را ببرند اگر فردی که به دنبالش می دویدند سریع بر روی بک بلندی خودش را می رساند به او کاری نداشتند و دنبال نفر بعدی گروه می کردند.
هفت سنگ بازی :
● اهداف کلی: ایجاد روحیه همکاری، تقویت و مهارت در نشانه گیری و بهبود سرعت
● اهداف جزیی: پرورش روحیه ایثار، ایجاد رقابت سالم و تمرکز حواس
● تعداد بازیکن: 4 الی 16 نفر
● سن بازیکنان: 6 الی 15 ساله
● ابزار لازم: یک عدد توپ تنیس
● محوطه بازی: جایی مانند حیاط مدرسه
شرح بازی: افراد به دو گروه مساوی تقسیم شده و هر کدام یکی از بازیکنان خود را به عنوان سردسته و رهبر برمی گزینند. یک گروه در فاصله ی معینی از محل هفت سنگ، که روی هم چیده شده اند قرار می گیرند تا به نوبت با توپ تنیس سنگها را مورد هدف قرار داده و بزنند.
گروه دوم نیز در پشت هفت سنگ، منتظر نتیجه اند تا هرگاه توپ پرتاب شده توسط گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فوراً جایشان را با آن گروه عوض کنند. ولی اگر برخورد کرد و آرایش آنها را برهم زد، توپ را بردارند و با پاسکاری و هدف گیری سعی کنند نفرات گروه اول را با توپ بزنند که اگر اصابت کند، از دور بازی اخراج می شود.
و همچنین نفرات گروه اول در هر فرصتی که به دست آورند به سراغ سنگها می روند تا انها را روی هم بچینند و یک امتیاز بگیرند و مشخص است که برای انجام چنین کاری، یکی از دوستان بایستی خود را به خطر انداخته و یارش را در مقابل ضربات توپ پوشش دهد و چنانچه اگر باز هم مورد ضرب توپ قرار گرفت و از بازی اخراج شد، دیگری کار را به اتمام می رساند ولی اگر دیگر بازیکنی نمانده باشد، بازی تمام و در دور بعدی جای و نقش گروه ها عوض می شود.
در پایان، گروهی که زودتر 7 امتیز را کسب نماید برنده است.
نکات : این بازی در شکل دیگری با شرایط فوق درون یک دایره ی بزرگ اجرا می شود در مرکز همین دایره دایره ایی کوچیکتر که محل چیدن هفت سنگ است رسم شده است همه بازیکنان در خارج از دوایر هستند بعد از برخورد توپ گروه اول و ریختن آنها یکی از افراد گروه دوم تمام اعضای گروه اول را در داخل دایره تعقیب میکند تا آنها را با دست بزند و مانع از چیدن سنگ ها روی هم شود و هر گاه خسته شد نفر بعدی مسئولیت تعقیب را به عهده می گیرد...
نتیجه بازی : این بازی دسته جمعی است پس رشد اجتماعی و طبیعی کودک را فراهم و سرعت انجام و عکس العمل هایش را بالا می برد.ضمنا با مفاهیمی نظیر رهبری - همکاری - شکست - پیروزی آشنا می شود.
بشین و پاشو
● اهداف کلی: تقویت عضلات پا
● اهداف جزئی: تمرکز حواس و بهبود سرعت عمل ها
● تعداد بازیکن: به تعداد افراد داوطلب
● سن بازیکنان: 6 الی 13 ساله
● ابزار لازم: ندارد
● محوطه بازی: 10 × 10 متر
● شرح بازی: بازیکنان در محوطه نزدیک به هم می ایستند.
مربی کلماتی مانند : بشین ، پاشو ، نشین ، پانشو را ادا می کند و آنها موظف به اجراءِ حرکات مربوطه هستند .
تأخیر و اشتباه در اجراء به منزله ی خطاست و بازیکن خاطی خود به خود از بازی خارج می شود . لازم به ذکر است که لفظ « نشین » مفهوم « پاشو یا ایستاده بمان » را و لفظ « پا نشو » مفهوم « بشین یا نشسته بمان » را می رساند.
● نتیجه بازی: هماهنگی و تطبیق رفتاری را با یک گروه اجتماعی ایجاد نموده و کودک با انجام این گونه بازیها همیشه سعی در تقلیل خطاها دارد.
عمو زنجیرباف:
اهداف بازی : آموزش اصوات ، تقلید ، شناخت صداهای مختلف حیوانات
تعداد بازیکن حداقل 10 نفر
محوطه بازی : حیاط مدرسه ، پشت بام
شرح بازی : ابتدا دو نفر که تقریباً از لحاظ نیروی جسمانی و قد و وزن یکسان و قدری بزرگتر از بقیه باشند انتخاب می شوند ، یکی را به عنوان سر گروه و دیگری را عمو زنجیر باف است . این دو بازیکن به دو سه رشته و زنجیره که سایر بازیکنان ، با قلاب کردن دست های یکدیگر درست کرده اند ، پیوسته و دایره وار کمان را تشکیل می دهند ، ابتدا سر گروه ، عمو زنجیر باف را مورد خطاب قرار داده و سؤال و جوابهای را به صورت شعر رد و بدل می کنند .و البته بقیه ی بچه ها سه گروه همراهی می کنند .
سر گروه بچه ها ( همراه با بچه ها )
عمو عمو زنجیر باف … ؟ ب له ….. ؟
زنجیر منو بافتی … ؟ بله …… ؟
پشت کوه انداختی … ؟ بله ….. ؟
با با اومده …… ؟ چی چی اورده ؟
نخود و کشمش ؟ بخور بیار ….
با صدای چی ؟؟؟؟ با صدای گربه !!!
تا عمو زنجیر باف نام حیوانی را بر زبان آورد ، سه گروه همراه با سایر بازیگنان صدای حیوان مورد نظر را در اورده و براه می افتاد و از زیر دستهای قلاب شده ی عمو زنجیر باف و نفر دوم می گذرند ، به جز همان نفر که به صورت کت بسته ، پشت به بچه ها قرار می گیرد . سر گروه دوباره شعر را شروع می کند و عمو زنجیر باف با نام حیوانی آن را تمام می کند و آنها از زیر دست به هم داده نفری که کت بسته ، پشت به بچه ها ایستاده و نفر سوم عبور می کنند ، در نتیجه نفر سوم نیز دستهایش پیچ خورده و پشت به بچه ها قرار می گیرد و خلاصه این بازی را تا جایی انجام می دهند که همه بچه ها غیر از سر گروه و عمو زنجیر باف کت بسته و پشت و رو شوند و به عبارتی زنجیر بافته شود .
در این جا سر گروه و عمو زنجیر باف مکالمه می کنند .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 16 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله بازی های محلی