براى اینکه وضع کاخ مزبور در پایان قرن سیزدهم هجرى معلوم گردد بهتر این است که نظریه مورخان آن زمان را نقل کنیم. مولف نصف جهان فى تعریف الاصفهان چنین گفته است: اما عمارت عالى قاپو که دروازه بزرگ عمارات دولتى برآن است و آن مثل سردرى بر آن واقع شده محل نظر مهندسان و تمام معماران ایران و غیره است و به وضعى ساخته شده که مایه حیرت جمع گشته است. عمارت باین ارتفاع و باین قطر و باین پایه و این استحکام که از وقت بناى آن تاکنون که قریب سیصد سال، است با وجود تواتر شلیک توپ و تفنگ که در آن میدان واقع است اصلا خللى و تزلزلى در اصول و بنیان آن راه نیافته مگر بعض فروع آن از کاشیکارى و غیره که فى الجمله ریخته است. و مجملاً عمارت مذکور ارتفاعاً محتوى بر پنچ چشمه دارد که همه آنها مشتمل بر حجرات و همه بالاى یکدیگر است و محلهاى نیکو است و یک جهت آن با دیگرى چشمه ها متفاوت است این عمارت را شاه عباس بزرگ بنا و تمام نموده و دروازه از صحن نجف اشرف تیمناً و تبرکاً آورده ست و بر آن نصب کرده و تا حال دروازه عمارات است و بجا است و به همین سبب آنرا عالى قاپو نام نهاده است. سلاطین بعد از او پیش این دروازه را عمارت خروجى بطرف میدان طرح انداخته و ساخته اند و دو طرف آنرا هم یمیناً، یساراً، دخولى و حجرات بنا کرده و بر بالاى همه آن تالارى به طرزى خوب و جهى مرغوب بنا و تمام نموده اند با ستون هاى بلند و سقف مرتفع به استحکام استوار کرده که بیننده را حیرت افزاید و در میان آن تالار حوضى ساخته اند که در زمان پیش آب مینموده اند و با استحکامى است که اصلاً رطوبتى بسقف بناى زیر آن نشر نمی کرده و این تالار محل نشیمن پادشاه براى عرض لشکر بوده و از چند حجره میانى آن عمارتن رفیع راه ورود باین تالار است و چنان استادى در ساخت و اتصال این دو عمارت نموده اند که کسى گمان نمی کند اینها را در دو وقت ساخته و متصل نموده اند و چون بر بالاى این عمارت به طبقه آخرى روند تمام شهر بل اطراف آن نمایان و ناظر را حالت انبساط و فرح روى بنماید و در آن بالا هم یک مربعى محلى باز ساخته اند که چون بر آن روند نمایندگى زیاد و صفا بیشتر و کیفیت غریبتر باشد. مثل این عمارت و غرابت و نفاست آن که در تمام ایران بلکه بسیارى از ممالک دیگر موجود نیست. میرزا علیخان نائینى روزنامه نویس ناصرالدین شاه قاجار در سال 1300 هجرى قمرى گزارشى که راجع به تاریخ و جغرافیاى ایران در دو جلد تهیه کرده که هنوز مخطوط و تا چند سال قبل در کتابخانه وزارت دارائى بود و به طوریکه در پیش اشاره شده آنچه راجع به اصفهان نوشته عیناً با کتاب جغرافیاى اصفهان میرزا حسینخان تحویلدار که به چاپ رسیده بعین منطق می باشد راجع به کاخ عالى قاپو چنین نوشته است. تالار و قصر عالى قاپو تا حال به نیکوئى و عظمت و ارتفاع آن عمارتى در ایران ساخته نشده پنج طبقه قصر مزبور بانضمام کلاه فرنگى عرشه آن 34 ذرع ارتفاع دارد هر کدام از طبقاتش و مشتمل برمکان هاى ملوکانه و اطاق هاى وسیع و طاق هاى رفیع و بیوتات زمستانه و تابستانه و جلو قصر از پایه روى زمین الى محاذى سقف طبقه دوم قصر پایه و صحن تالار عظیم تالار فوقانى واقع شده چاه و منبع طبقه دوم قصر، من بعد از ظهر آن منبع حوض از مس یکپارچه است و غیر از مجراى دو سوراخ تنگ تنلبه ممر و مدخلى بجهت قصر و تالار ندارد که با چرخ و دلو بتوان آب کشید. و دیگر درب بسیار عالى که بدروازه دالان تحتانى قصر منصوب است از چوب زیاد با دوام و قوامى است معروف به چوب کلوذه که جوزق درختى باشد از هر چوبى هست درب اول بقعه متبر که حضرت امیرمومنان علیه السلام است که سلاطین هندوستان در نجف اشرف برده بودند. وقتى شاه عباس صفوى درب نقره را برد و بجاى آن نصب نمود درب مزبور را جهت تیمن و تبرک به اصفهان آورد و به دروازه دالان قصر و تالار برقرار فرمود، الان قصر منسوب به آن درب است و درب موسوم به على قاپو و قبله گاه خلایق است. وضع ساختمان عالى قاپو را مسترسایکس انگلیسى بطور اختصار چنین توصیف کرده: در طرف مشرف میدان شاه عالى قاپو یا عالى قاپو دروازه بزرگى قرار دارد که آن مدخل قصر سلطنتى بوده است. این بنا عبارت از یک طاق نماى بزرگى است که روى آن یک تالار بزرگ بر روى ستون هاى چوبى قرار گرفته و یکى از نمونه هاى خاص معمارى عصر نوروز را رعام می دادند. شاردن میگوید این تالار زیباترین این تالارى است در نوع خود که من در تمام دنیا دیده ام و از همین عمارت بود که شاه صفوى مسابقه هاى چوگان بازى، اسب سوارى، و جنگ حیوانات وحشى، را در حضور هزاران رعایاى خود تماشا مى کردند. جابرى انصارى در تاریخ اصفهان و رى اظهار نظر کرده که اشتهار اینکه درب عالى قاپو را از نجف آورده اند براى جلب افکار عمومى و احترام بدر بار صفوى بوده است و اگر نه آوردن درب از نجف اشرف محرز نیست. در تاریخچه ابنیه تاریخى اصفهان وضع گذشته و زمان تالیف 1335 ه.ش را تشریح کرده و چنین گفته: عالى قاپو - على قاپو - در میدان نقش جهان دوره تیموریان که تبدیل به میدان شاه امروزى شده است عمارتى از زمان تیموریان باقى بود که در زمان شاه اسماعیل صفوى تا اندازه اى آباد و سپس بحالت خرابى در آمده وقتى که شاه عباس اول صفوى پاى تخت را به اصفهان انتقال داد ابتدا در باغ بزرگى که در طرف طوقچى بود منزل نمود و سپس که میدان را مسطح و مرتب کرد عمارت قدیمى را نیز براى سکونت خود و درباریان ساختمان نمود. و در دوران شاه صفى و شاه عباس دوم (1053) و شاه سلسمان و شاه سلطان حسین نیز تعمیراتى از آن به عمل آمده است. سیاحان و مورخین خارجى و داخلى شرح مفصلى نسبت به وضعیت و شکوه این کاخ نوشته اند بخلاصه اینکه در آن تاریخ این قصر از تمام قصور سلاطین زیباتر و دلرباتر و جامعتر بوده است. این عمارت فعلاً داراى جلوخانى است که در طرفین آن دو اطاق و از ارهاش تماماً به ارتفاع یک متر و نیم از سنگ سیاه پوشیده و استوار شده و تمام بنا از آجرهاى تراش و یکنواخت ساختمان گردیده است و کسى حق نداشته سواره وارد شود. در جلو این جلوخان از قدیم زنجیر دانه درشت آهنى وجود داشت که بحلقه هاى طرفین باز و بسته میشد که هر کس پناهنده میشد در امان سلطان بوده است. به فاصله چند متر در اصلى کاخ ببلندى 5 متر واقع است که روى آنرا از فلز مطلا جدول کشى نموده اند و در طرفین دو سکوى بزرگى به ابعاد 4 در 5.2 متر از شش پارچه سنگ مرمر ظریف ساخته شده و بالاى در ورودى عبارت: انا مدینة العلم. و على بابها بر روى کاشى زمینه زرد نوشته شده است. آستانه این در سنگ مرمر مدورى است که میگویند شاه عباس هر وقت سواره می آمد در اینجا پیاده می شد و پا روى آستانه نمی گذاشت و عبور می کرد.
میدان امام
مسجد امام
مسافرت حضرت مجتبی علیه السلام
معروفترین اسامی این مزار متبرک .
ج: مزار بابا رکن الدین
برای نمونه ازچند گورستان یاد می کنیم :
برگردیم به مطلب :
فائدة لغوی
گورستانهای اصفهان
بابا فولاد حلوائی
جناب یوشع
3- تخت فولاد در عهد دیالمه و آل زیار
بازار گندم فروشان
بازار نجارها
بازارچه اسماعیل کوسه
چهارسو شیرازی ها
چهارسوها
چهارسو شاه
چهارسو در شیخ
چهارسو آجرى
چهارسوچوبى
چهارسو کوچک
نتیجه
تفاوت بین سرستون چهلستون و نمونه موزه ایران باستان
شامل 265 صفحه فایل word
دانلود تحقیق اماکن دیدنی اصفهان
