بحرانی از بحرانها
آینده برای انسانیت از هر وقت دیگری در تاریخ هم روشنتر و هم تاریکتر است. ما در دنیایی زندگی می کنیم که به خاطر اینکه میان رسالت زوال تکنولوژی گیر کرده است پوچ به نظر می آید. ما ملیاردها خرج می کنیم که یک عده انگشت شمار را به ماه برسانیم و تازه اهمیت حفاظت تنوع زندگی بر روی این کره آبی قشنگ که خانه ماست پی می بریم، یک چهارم جمعیت دنیا سعی بر مصرف بیش از بیش منابع دنیا دارند، اما پسمانده حاصله موقعیت ثروتمندان و امید فقیران را به خطر می اندازد. با وجود رسانه های گروهی ما اکنون راجع به امور گیتی بیش از ویژگی های همسایگان خود واقفیم. ما با استفاده از علم جدید پزشکی میزان مرگ و میر ناشی از امراض را کاهش داده ولی در عوض مواجه با انفجار جمعیت شده ایم. کودهای شیمایی و مواد شیمیایی دفع آفات بیش از هر موقعی یاری دهنده ما در افزایش آذوقه هستند ولی اینها در عین حال عامل به هلاکت رساندن پرندگان و ماهی ها (Garson 1962) و آلوده کردن غذا و آب نیز می باشند. سوزاندن سوخت فسیلی که در تهیه الکتریسیته خنک و گرم کردن ساختمان ها به جریان انداختن صنایع و حمل و نقل به کار می رود نیز در آلوده کردن هوا و زمین دست داشته و سلامت ما را تهدید میکند.
در حالی که تکنولوژی بسیاری از مسائل را حل میکند خود نیز مشکلات جدیدی به بار می آورد که برای حل آنها نیاز به تخصص های پیچیده و تکنولوژی گرانتر است. در نتیجه قسمت اعظم پول، منابع و انرژی و خلاقیت ما صرف رفع مشکلات می شود تا صرف شکوفا کردن روح انسانیت که با ارزش ترین منبع ماست اما با وجود بحران در عین حال فرصتی است برای تغییر طرز فکر و عمل.
2-1- جمعیت
یکی از مهمترین مسائل که امروزه روی زندگی ما اثر می گذارد آن است که ما به حدود خم منحنی J شکل یا منحنی تصاعدی افزایش جمعیت رسیده ایم. منحنی الی آخر تصاعدی و یا هندسی ازدیاد حاصل م ینماید.
میزان خالص تولد روی زمین اینک 232 نوزاد در دقیقه یا حدود 334000 نفر در روز است. در حالی که میزان خالص مرگ و میر فقط در حدود 97 انسان در دقیقه یا 000،140 در روز است. به عبارت دیگر میزان تولید 4/2 برابر میزان مرگ و میر است. رشد جمعیت برای تمام زمین از اختلاف بین این دو محاسبه می شود.
به تمام این مسافرین تازه وارد باید غذا لباس و مسکن داده شود. هر کدام از منابعی استفاده می کنند و در نتیجه به آلودگی جهان می افزایند. سازمان ملل تخمین می زند که بین یک سوم تا نصف مسافرین ما یا گرسنه اند و یا سوء تغذیه دارند. سه نفر از چهار نفر نه مسکن کافی دارند و نه آب سالم و کافی.
نکته مهم این است که هنوز 71 میلیون نفر در سال به جمعیت اضافه می شود. اگر با این ترتیب پیش رویم، جمعیت جهان بعد از 41 سال دو برابر خواهد شد.
اما رشد جمعیت تنها مشکل ما نیست، ما مواجه با مشکلات محیط زیست از قبیل نقصان منابع و آلودگی نیز هستیم.
منبع چیست؟
ظرفیت یک منبع خاص تا حدودی بستگی به آن دارد که منبع را چگونه تعریف کنیم. در تعریف عام یک منبع یا منبع طبیعی چیزی است که مورد احتیاج موجود زنده، جامعه و یا بوم باشد. به عبارت دیگر منبع یک چیز فایده آور است. اما در رابطه با امور انسانی اصل مفیدبرودن و یا مضر بودن هر چیزی می تواند به خاطر تکنولوژی، اقتصاد و نحوه بهره برداری از محیط متغیر باشد.
تکنولوژی نمی تواند یک منبع حیوانی منقرض یا یک سرزمین طبیعی را که در آن جاده سازی شده است به حالت اولیه برگرداند، ولی می تواند استفاده از منابع را با بهبود بخشیدن استفاده منطقی و یا دوباره سازی آنان توسعه بخشد.
گاهی اوقات تکنولوژی می تواند راهگشای مشکل وجود یک منبع کمیاب یا جابجائی یا جایگزین کردن آن با منبع دیگری باشد.
علاوه بر تکنولوژی، ماهیت منبع برای انسان بستگی به اقتصاد دارد. چیزی می تواند منبع مفیدی باشد که قابل دسترسی به یک هزینه منطقه باشد.
هرگاه هزینه پیدا کردن و دستیابی به یک منبع افزایش یابد به همان اندازه بر قیمت آن منبع افزوده می گردد.
بازسازی هم یک محدودیت اقتصادی دارد. بازسازی معمولاً اندازه ارزانتر از استخراج مواد بگراست، در صورتی که موادی که باید بازسازی شوند زیاد پراکنده نباشند.
استفاده مداوم از یک منبع همچنین بستگی به اثرات وارده از استخراج آن بر محیط زیست دارد. حتی اگر تهیه یک منبع از نظر اقتصادی به صرفه باشد استفاده از آن (حداقل برای بعضی مصارف) ممکن است به خاطر ضرری که به سلامت انسان و سایر موجودات زنده می رساند، متوقف گردد. مثلاً استفاده از مواد خیلی سمی که حاوی سرب جیوه و یا کادمیوم هستند باید محدود شود. در مورد استفاده از انرژی اتمی نیز بحثهای زیادی در بین است زیرا زائدات رادیواکتیو حاصله نیاز به حمل و نقل و انبار کردن با درجه اطمینان مطلق برای هزاران سال دارد (فصل 14). گاهی اوقات اثرات منفی استفاده از منبع را می توان به حداقل رساند و یا به کلی پاک کرد. اما چنین کاری احتیاج به هزینه دارد و در بعضی موارد این هزینه چنان زیاد است که استفاده از منبع را غیر اقتصادی می سازد.
به این ترتیب می بینیم که تعریف یک منبع و موارد دسترسی به منبع بستگی به تغییرات تکنولوژی، اقتصادی و اثرات منتجه از بهره برداری آن بر محیط زیست دارد. به طور عملی چیزی به صورت منبع در می آید و یا باقی می ماند که یک دستگاه و یا روشی آن را قابل دسترسی و برای بهره برداری با هزینه های منطقی مطمئن بسازد.
نوع منابع- منابع معمولاً به دو گروه قابل تجدید و غیر قابل تجدید تقسیم می شوند (Skinner 19876a) (شکل 3-1) منابع قابل تجدید از نظر تئوری همیشگی و باید (شکل 3-1) منابع قابل تجدید از نظر تئوری همیشگی و پایدارند. آنها یا مشتق با بازسازی شوند. به طور مثال محصولات نباتی و حیوانی حیات وحش، جنگل ها و سایر موجودات زنده همچنین هوای تازه آب شیرین و خاک حاصلخیز قابل تجدیدند در صورتی که نحوه استفاده از آنها عاقلانه باشد. اشکال اصلی در این است که ما ممکن است از منابع قابل تجدید سریعتر از زمان لازم برای بازسازی آنان بهره برداری کنیم و یا در نتیجه بهره برداری، اثرات جنبی استفاده باعث به خطر انداختن محیط زیست و زندگی شوند (Mendows et al 1972) مثلاً اگر یک گونه یا اگر یک گونه زنده در اثر شکار بیش از اندازه صید بی اندازه و یا در اثر محدود شدن محیط زندگی منقرض شود، یا اگر یک منطقه طبیعی تبدیل به بازار شود، یا اگر حاصلخیزی خاکی بر اثر استفاده بیش از حد و با سیاست های نارسای حفاظت خاک نقصان حاصل نماید در این صورت این منابع قابل تجدید تبدیل به منابع غیر قابل تجدید خواهند شد.
منابع غیر قابل تجدید می توانند تماماً مورد بهره برداری قرار گرفته و یا حداقل به حدی نقصان حاصل نمایند که بازسازی مجدد آنان به صرفه نباشد. اکثر منابع غیر قابل تجدید منابع کانی هستند. که یا به مقدار معین در زمین وجود دارند (مثل آهن و مس) و یا قابل احیاء بعد از یک مدت خیلی طولانی هستند. (مثل سوخت فسیلی) که در این صورت به آن سرعتی که بهره برداری می شوند نمی توانند احیاء گردند)
گونه های ژنتیکی (قابل توارث) نمونه های مهم از منبع قابل تجدید به شمار می روند که به سادگی می توانند در اثر استفاده ناموزون انسان و یا جهالت وی تبدیل به منابع غیر قابل تجدید گردند.
انواع ژنتیکی موجود در نژادهای مختلف گیاهان وحشی را می توان دورگه گیری کرده و نژادهای جدید مناسب برای تغذیه به وجود آورد (همان طوری که در مورد گندم اعمال شده است). اما اگر بیش از اندازه به قطع یکسره جاده سازی و تولید آلودگی در سطح زمین مبادرت ورزد تنوع ژنتیکی بر اثر اینکه نژادهای وحشی جانوران و گیاهان درنتیجه اعمال فوق منقرض می شوند نقصان پیدا مینماید. جانوران و گیاهان باید حفظ شوند، زیرا آنها برای ما منبع غذا و داروهای جدید طبی بوده به عنوان واحد کنترل بیولوژیکی در دفع آفات به ما خدمت می نماید و یا به ما می آموزد که چطور دنیای طبیعی (شامل انسان) می تواند حفاظت شود.
4-1 آلودگی
آلودگی چیست؟ آلودگی را می توان به عنوان یک تغییر نامطلوب در خواص فیزیکی شیمایی و بیولوژیکی هوا آب یا زمین تعریف کرد که باعث به خطر انداختن سلامت، بقا و فعالیت های انسان و یا سایر موجودات زنده می شود
(Notional Academy of science 1969b). توجه می فرمایید که طبق این تعریف لزوماً شامل خسارات فیزیکی نمی باشد. ایجاد وقفه در فعالیت های انسان خودآلودگی است. مثلاً یک دریاچه را که نمی توان برای قایق سواری مورد استفاده قرار داد، می شود آلوده خواند.
مشکل موجود در تعریف آلودگی این است که اصولاً «تغییر نامطلوب» را چه بدانیم هر تغییری در محیط احتمالاً باعث مقداری اثرات نامطلوب بر انسان و یا سایر موجودات زنده می شود. همان تغییرات ممکن است توسط برخی مطلوب انگاشته شده و یا اثرات نامطلوبش در مقایسه با فوائد به دست آمده برای برخی دیگر قابل قبول باشد.
به طور مثال مواد شیمایی وارد شده از یک مجموعه صنعتی در آب و هوا ممکن است برای انسان ها و موجودات زنده ای که در اطراف آن مجموعه زندگی می کنند زیان آور باشد. در حالتی که کنترل آلودگی حاصله گران تمام شود، بسته شدن کارخانه را در بر خواهد داشت. در این صورت کارگرانی که شغل خود را با بسته شدن کارخانه از دست داده اند ممکن است احساس کنند که خطرات وارده از آلودگی هوا و آب کمتر از زیان های بیکاری باشد.
به همین شکل ممکن است یک کشور ثروتمند استفاده از د.د.ت را به خاطر اینکه خطرات وارده (بخصوص به سایر موجودات زنده) بیشتر از نفع حاصله آن است منع کند. از طرف دیگر مقامات کشوری که مواجه با کمبود مواد غذایی اند یا کشوری که از مالاریا رنج می برد چنین تصمیم بگیرد که نفع حاصله در از بین بردن آفات و یا پشه مالاریا بیشتر از خطرات نامطلوب استفاده از د.د. ت باشد.
معیار تصمیم گیری برای برنامه های کوتاه مدت از یک طرف و از طرفی دیگر برای برنامه های دراز مدت خود باعث مباحثه خواهد بود. ساختن یک شبکه جهانی از نیروگاه های اتمی ممکن است برای نسل حاضر به خاطر تولید برق مفید باشد، ولیکن نسلهای آینده را در وضعیتی قرار می دهد که ناچار به انبار کردن زائدات رادیو اکتیو برای صدها هزار سال باشند. در این صورت مشاهده می شود کمه تعیین حد مطلوب و غیر مطلوب اثرات حاصله یک مساله بغرنج و بحث انگیز است. مصیبت در این است که همان طوری که فیلسوف نامی هگل اشاره کرد تضاد بین صحیح و ناصحیح مطرح نیست. بلکه تضاد بین صحیح و صحیح مورد سوال است. اما با اینکه تعریف آلودگی مشکل و بحث انگیز است ولی برای اینکه قادر به مهار آلودگی باشیم ناچار به تعریف آن هستیم.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 17 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله آلودگی و نقش جمعیت و منابع