1-1 مقدمه
موضوع انگیزش در فعالیتهای ورزشی و بدنی از جمله مباحث مهمی است که در روانشناسی ورزشی به آن اهمیت فراوانی داده شده است. انگیزش، شرایط و علتهای بروز رفتارهای گوناگون را در محیط‌های ورزشی توجیه میکند. از این دیدگاه میتوان دلیل پرداختن کودکان را به ورزش، بدون دریـافت پـاداش بیرونی، درک کرد. و اینـکه چه عـاملی باعث میشود جوانان در قالب گروههای مختلف به ورزش بپردازند؟ یا علل انگیختگی ورزشی در بین بزرگسالان چیست؟راههای افزایش، تنظیم و هدایت آن کدام است؟
روانشناسان ورزشی درصددند تا ورزشکاران رادر سطح مطلوبی از برانگیختگی نگه دارند، و عوامل تشدید و تضعیف کننده این امر اساسی را که می‌تواند، عملکرد تکنیکی ورزشکاران را تحت الشعاع قرار دهد، به خوبی کنترل نمایید و میزان کارایی فرد و گروه را در انجام مهارتهای ورزشی توسعه دهند. بنابراین میتوان اظهار کرد که در فعالیتهای بدنی، ما با رفتارهای انگیخته شده سر و کار داریم و قصد داریم راههای بر انگیختن رفتارها را در محیط‌های ورزشی شناسایی کرد، و بکارگیریم. در یک ورزشکار عوامل متعددی سبب انگیخته شدن رفتار میشوند و این تحقیق در پی آن است تا به معلمین و مربیان تربیت بدنی و ورزش آگاهیهای لازم را جهت شناخت این انگیزهها و کاربرد شایسته آنها در موقعیتهای مختلف ارائه نماید.
عموم روانشناسان ورزش را عقیده بر این است که تنها یک عامل یا انگیزه سبب بروز رفتار نیست. بلکه انگیزههای مختلف باعث گرایش به امر ورزش میشود مهمترین آنها عبارتند از 1- کسب لذت 2-احساس ارزشمندی 3- تمایل به تعلق گروهی.
در این پژوهش تلاش بر آن است تا انگیزش دانشجویان پسر و دختر مقاطع مختلف تحصیلی، ورزشکار و غیرورزشکار، ورزشکاران انفرادی و گروهی برای شرکت در فعالیت های ورزشی بررسی و مقایسه قرار خواهد گرفت.
پدیده انگیزش غالبا به علل رفتار و اینکه چرا انسان در مواقع مختلف دست به رفتارهای متفاوت میزند پاسخ میدهد.انگیزش در برگیرنده مباحثی است که بیان میکند منشا رفتار چیست و چگونه ادامه می‌یابد. از جمله موضوعات مهمی که در روانشناسی ورزش به آن اهمیت زیادی داده شده است موضوع انگیزش بویژه انگیزش پیشرفت در فعالیتهای ورزشی است.
براساس یافتههای گیل ورزشکاران دارای انگیزش پیشرفت بیشتری نسبت به غیرورزشکاران هستند. نتایج تحقیقات نشان میدهد که باور به پیروز شدن و کسب موفقیت بستگی به تلاش و پشتکار افراد و برخورداری از خصوصیت رقابتجویی ارتباط بالایی با انگیزش پیشرفت دارد. در این میان یکی از مهمترین مباحث در ورزش موضوع انگیزش پیشرفت در مسابقات و رقابت کردن است که خصوصا در ورزشهای حرفهای نمود بارزتری دارد.
1-2 بیان مساله
یکی از شاخصهای روانی که در برخی نظریههای یادگیری مورد تایید قرار گرفته، انگیزش میباشد. انگیزش را میتوان به طور ساده به عنوان جهت و شدت تلاش فرد تعریف که منظور از جهت تلاش روشی است که درآن فرد قصد دستیابی به موقعیتهای خاصی را دارد، ومنظور از شدت تلاش مقدار کوششی است که از فرد سر میزند البته این نوع انگیزش در تمامی فعالیتهای انسانی به چشم میخورد همچنین بین افراد از لحاظ منابع انگیزش شرکت نیز تفاوت وجود دارد.
در واقع انجام هر کاری بویژه در زمینه ورزش، دارای منبع انگیزش است و هدف انگیزش تقویت اعمال و احساسهای مطلوب ورزشکاری است.
یافتههای علمی نشان میدهد که عوامل متعدد جسمانی و روانی بر مشارکت ورزش تاثیر میگذارند. انگیزش پیشرفت ورزشی نیز یکی از عوامل روانشناختی است که بر مشارکت افراد در ورزش تاّثیر قابل ملاحظهای دارد. علیرغم اینکه این ویژگی روانی در همه افراد وجود دارد اما به نظر میرسد میزان آن در همه یکسان و یک اندازه نیست بر این اساس برخی از افراد ورزش را به عنوان وسیله ای برای تفریح و سرگرمی تلقی کرده وبرای کسب لذت به آن می پردازند. برخی دیگر آن را به چشم عرصه ای برای رقابت می نگرند و در نهایت عده ای هم آن را به عنوان وسیلهای برای پیروزی و دوری از شکست می‌بینند. طبق نتایج بر گرفته از تحقیقات پیشین، تفاوتهای نژادی، فرهنگی و جنسیتی نیز میتوانددر میل به مشارکت، رقابت، پیشرفت و پیروزی در ورزش موثر باشد اما نکته قابل توجه این است که با وجود تحقیقاتی متعدد پیرامون انگیزش پیشرفت ورزشکاران، نتایج آن طور که انتظار میرود همخوانی نداشته و حتی در برخی از موارد نتایج تحقیقات مشابه در نقاط مختلف جهان ضدو نقیض است. برای مثال کاشدان (1998) اعلام داشتهاند که مردان نسبت به زنان حس رقابتجویی و پیروزگرایی بیشتری دارند. و زنان هدفگرایی بیشتری دارند. در عوض برخی دیگر نشان دادند بین پیروزگرایی، رقابتجویی و هدفگرایی با توجّه به جنسیت تفاوت معنیداری وجود ندارد و نیز کوویلا (1999) اعلام کردهاند جنسیت در انگیزش پیشرفت نقش موثری دارد در مقابل نیکولاز و همکاران (2002) در انگیزش پیشرفت با توجه به نقش جنسیت تفاوت معنیداری مشاهده نکردند. همچنین گروهی ازتحقیقات به این نتیجه رسیدند که ورزشکاران رشته های انفرادی از ورزشکاران رشتههای تیمی رقابت جوتر و هدف گراتر هستند. در مقابل ورزشکاران رشته های تیمی از ورزشکاران رشته های انفرادی پیروزی گراتراند.
برخی مشاهده کردند که تفاوتی در انگیزش پیشرفت با توجه به ویژگی رشته ورزشی (تیمی وانفرادی) وجود ندارد. اما تحقیقات دیگر نشان دادند که ورزشکاران رشتههای انفرادی نسبت به ورزشکاران رشتههای تیمی از انگیزش پیشرفت بالاتری برخوردارند. برخی از پژوهشگران به بررسی شرکت ورزشکاران رشتههای گوناگون در فعالیت های ورزشی پرداختهاند، آنها مهمترین انگیزههای ورزشکاران را یاد گیری مهارت های جدید، بهبود مهارتهای ورزشی موجود، احساس لذت بردن از کسب آمادگی جسمانی، لذت بردن از شرکت در رقابتهای سالم و کسب شهرت بیان کردهاند. از آنجایی در جوامع مختلف نوع انگیزش، افراد جامعه برای مشارکت در فعالیتهای ورزشی متفاوت است و بایستی از تعمیم دادن نتایج بدست آمده در یک جامعه به دیگر جوامع خودداری گردد. زیرا نیازها و شرایط فرهنگی،اجتماعی واقتصادی هرجامعه با سایرجوامع متفاوت است. لذاضروری است انگیزش دانشجویان ایرانی برای شرکت در فعالیتهای ورزشی مورد بررسی و پژوهش قرار گیرد. به طور کلی این تحقیق به دنبال آن است تا با مطالعه میزان انگیزش دانشجویان ورزشکار به سوالات زیر پاسخ دهد.
- انگیزش دانشجویان دختر و پسر ورزشکار و غیرورزشکار از شرکت در فعالیتهای ورزشی چیست؟
- آیا انگیزش دختران وپسران ورزشکار با هم تفاوت دارد؟
- آیا انگیزش دانشجویان ورزشکار رشتههای انفرادی وتیمی با هم تفاوت دارد؟
مقایسه انگیزش دانشجویان دانشگاههای لرستان برای شرکت در فعالیتهای ورزشی-- دذو فصل اول - 50 ص
