تعداد صفحات : 97 فرمت فایل: word(قابل ویرایش)
توضیح قسمتی از این متن:
مقدمه:
خون، به عنوان یک بافت سیال و سهل الوصول یکی از مهم ترین مایعات بیولوژیک بدن بوده که تحت تأثیر حالات مختلف فیزیولوژیک و پاتولوژیک، ترکیبات آن دستخوش نوسان و تغییر می‌گردند. لذا در اختیار داشتن مقادیر طبیعی پارامترهای خونی و بررسی چگونگی تغییرات آن ها در بیماری های مختلف همواره از ابزارهای مهم تشخیص در بسیاری از بیماری های انسان و دام بوده است. در رابطه با آبزیان و از جمله ماهی نیز، این مهم با تعیین مقادیر طبیعی پارامترهای خونی به عنوان منبأ و شاخصی برای مقایسه و قضاوت در تشخیص بیماری ها مورد تأکید قرار گرفته است.
معمولا حجم خون ماهیان نسبت به سایر مهره داران کمتر و در ماهیان استخوانی حدودا بین 4-2 میلی لیتر به ازای 100 گرم است. در لامپری ها حجم خون بیشتر و به 5/8 میلی لیتر به ازای 100 گرم میرسد و در هاگ فیش ها حتی از این هم بیشتر است و به 17 میلی لیتر به ازای 100 گرم میرسد. در ماهیان الاسمو برانش ها،حجم خون بین 8-6 میلی لیتر به ازای 100 گرم گزارش شده است. در تحقیقات اولیه که بر روی آزاد ماهیان صورت گرفت، حجم خون را در حدود 5/3-3 میلی لیتر به ازای 100 گرم گزارش کردند، اما تحقیقات اخیر نشان داد که حجم خون آن ها در حد ماهیان الاسمو برانش و بین 5 تا بیش از 7 میلی لیتر به ازای 100 گرم است. حجم خون تون ماهیان زیاد بوده و بین 8 میلی لیتر به ازای 100 گرم در ماهی 9 کیلویی تا 133 میلی لیتر به ازای 100 گرم در ماهی 5/4 کیلویی متغیر است. در ماهیان کوچک تر حجم خون حتی از این مقادیر هم بیشتر است. بعضی از محققان اشاره کرد اند که حجم خون در بین کل ماهیان به صورت فیلوژنیک کاهش می یابد. ماهیان استخوانی عالی تر دارای دستگاه عروقی کاملتری هستند، به همین خاطر به خون کمتری برای انتقال اکسیژن و سایر مواد نیازمندند (3).
خون، مواد مختلف از جمله یون های غیر آلی و تعدادی از ترکیبات آلی مانند هورمون ها،ویتامین ها و پروتئین های مختلف پلاسما را منتقل میکند که میزان آن ها از 6-2 گرم در 100 میلی لیتر متغیر است.این ترکیبات در ایجاد حالت بافری در مقابل تغییرات PH و حفظ فشار اسمزی که در نقل و انتقال آب از میان دیواره مویرگ ها حائز اهمیت است، نقش دارند.اجزای سلولی خون، گلبول های قرمز یا اریتروسیت ها و گلبول های سفید یا لکوسیت ها هستند (3).
رنگ گلبول های قرمز به واسطه وجود هموگلوبین در داخل آنها است. این ترکیب از یک گلوبین پروتئینی فاقد رنگ همچنین ماده ای به نام هم تشکیل شده است که رنگدانه قرمز-زرد دارد و حاوی آهن است. مولکول های هموگلوبین ماهیان الاسمو برانش و استخوانی از 4 زنجیر پیچیده (تترامریک) تشکیل شده است و وزن مولکولی آن ها در حدود 61000 تا 70000 دالتون است. هموگلوبین لامپری‌ها، بسیار شبیه میوگلوبین است. این ترکیب، هموگلوبینی است که در بافت های عضلانی یافت می شودو علاوه بر این مونومریک بوده، وزن مولکولی آن 18200 دالتون است.در بعضی از گونه‌ها، بیش از یک نوع هموگلوبین را می‌توان مشاهده کرد. هموگلوبین، اکسیژن را به صورت ترکیب با آهن فروی هم انتقال می‌دهد، این ترکیب قابل برگشت است و انجام آن بستگی به فشار نسبی اکسیژن دارد. تنها تعداد محدودی از ماهیان، فاقد هموگلوبین هستند. برای مثال، بعضی از ماهیان چان ایکتی اید قطب جنوب و نوزادان لپتوسفالوس مار ماهیان، خون بی‌رنگ دارند (3).
ظرفیت حمل اکسیژن خون ماهیان، شامل اکسیژنی است که به صورت محلول انتقال می‌یابد و همچنین اکسیژنی که به صورت ترکیب با هموگلوبین، در داخل گلبول‌های قرمز وجود دارد. درماهی چنو سفالوس که ماهی یخی قطب جنوب بوده و فاقد هموگلوبین است، ظرفیت حمل اکسیژن خون 45/0 تا 08/1 میلی لیتر در 100 میلی لیتر است، در صورتی که در بسیاری از ماهیان تلئوست بین8 تا 12 درصد است. در ماهیان بسیار فعال، مانند اسکومبروئیدهای فعال و گونه‌هایی که به آب‌های فقیر از اکسیژن عادت کرده‌اند ظرفیت حمل اکسیژن تا بیش از 20 حجم درصد میرسد. ظرفیت حمل اکسیژن خون کوسه‌ها و سپرماهیان کمتر از ماهیان استخوانی عالی و معمولاً از 5/3 تا 6 حجم درصد متغیر است.میزان واقعی اکسیژن خون به عوامل زیادی از جمله، فشار نسبی اکسیژن در محیط، فشار نسبی دی‌اکسیدکربن، PH، دما و میزان فعالیت ماهی بستگی دارد. به طور طبیعی خونی که در آئورت پشتی وجود دارد، %85 تا %95 از اکسیژن اشباع است، در حالی که معمولاً میزان اشباع خون وریدی از اکسیژن بین %30 تا % 60 است. در ماهی قزل‌آلایی که در فعالیت شدید قرار گرفته بود، در هنگام بازگشت خون ورودی به قلب هیچ اکسیژنی وجود نداشت(3).
ارتباطات بین دی‌اکسیدکربن، pH و میل ترکیبی خون برای حمل اکسیژن بسیار جالب توجه است. یکی از این ارتباطات که به اثر بور معروف است، بدین صورت است که میل ترکیبی هموگلوبین برای اکسیژن، در pH پایین کاهش می‌یابد و علت این امر تغییراتی است که در اثر افزایش غلظت یون هیدروژن، در وضعیت مولکول هموگلوبین به وجود می‌آید. این وضعیت بیشتر در ماهیانی دیده می‌شود که در محیط‌هایی با میزان اکسیژن زیاد و دی‌اکسیدکربن کم زندگی می‌کنند (3).
براساس اثر بور، در آبشش‌های ماهیان مختلف در حالی که فشار نسبی دی‌اکسیدکربن کم است، خون می‌تواند به راحتی اکسیژن را گرفته و منتقل کند، حتی اگر فشار نسبی اکسیژن در محیط کم باشد. در بافت‌ها نیز در حالی که فشار دی اکسیدکربن زیاد است، اکسیژن می‌تواند به طور مستقل، براساس میزان فشار نسبی خود به داخل خون آزاد شود و این امر یکی از فوائد اثر بور است. اما از معایب این اثر این است که ماهیانی که به دی‌اکسیدکربن کم و اکسیژن زیاد سازش یافته‌اند، اگر میزان دی‌اکسیدکربن محیط افزایش یابد، اکسیژن زیادتری لازم است تا توسط هموگلوبین انتقال یابد. ماهیانی مانند بول هد، بوفین و ماهیان شش‌دار که به زندگی در باتلاق و سایر مکانهای آبی راکد و آرام سازش یافته اند و در این مکان‌ها، کم بودن pH و همچنین کم بودن میزان اکسیژن امری طبیعی است، در خون آنها اثر بور بسیار ضعیف است(3).
اثر روت نیز با اثر بور در ارتباط است و براساس آن کاهش ظرفیت حمل اکسیژن توسط خون، با افزایش فشار نسبی دی اکسیدکربن همراه است. کاهش PH، منجر به آن خواهد شد که خون ماهی 100 درصد نتواند با اکسیژن اشباع شود و این حالت، بدون توجه به فشار اکسیژن صورت می‌گیرد. این حالت در موارد تجربی که فشار اکسیژن را تا 140 اتمسفر رسانده‌اند نشان داده شده است (3).
بطور کلی نظر محققین بر این اساس است که فاکتورهای خونی و سرمی ماهیان در گونه‌های مختلف با هم تفاوت داشته و اتفاق نظر و ارتباط مستقیم و غیرمستقیم زیادی با شرایط محیطی، تغذیه‌ای، سن و … دارد. بنابراین باید برای هر گونه ماهی در شرایط اقلیمی هر منطقه مقادیر طبیعی این فاکتورها وجود داشته باشد.
دانلود تحقیق پارامترهای بیو شیمیایی خون ماهی
