تعریف متره و برآورد
اندازه‌گیری و محاسبه مقادیر مورد نیاز یک پروژه و یا کارهای انجام شده در یک ساختمان را متره می‌گویند. افرادی که این محاسبات را انجام می‌دهند، مترور «Metror» می‌گویند. برای متره کردن باید بدانیم هر مشخصات را به چه واحدی اندازه‌گیری کنیم.
اگر مقادیری که پس از محاسبات به دست آمده را قیمت‌گذاری کنیم، برآورد انجام داده‌ایم. هرچه میزان متره و برآورد انجام گرفته، از دقت بالاتری برخوردار باشد، امکان برنامه‌ریزی صحیح برای تهیه مصالح، ماشین‌آلات، تجهیزات و تامین به موقع منابع مالی برای اجرای کار بیشتر فراهم می‌گردد. یکی از دلایل عمده بروز مشکل در روند اجرای پروژه‌ها، ایجاد وقفه در آنها و طولانی شدن زمان اجرای پروژه، عدم اعمال دقت لازم در متره و برآورد اولیه کار میباشد.
متره و برآورد پروژه بر عهده مهندسان مشاور میباشد که می‌بایست مقادیر کارهای اجرای پروژه را تعیین و در جداول مربوطه منعکس نمایند و هزینه اجرای کارها را به تفکیک نوع کار (انبیه تاسیسات، مکانیکی، تاسیسات برقی، جمع‌آوری فاضلاب، خطوط انتقال آب و ..) محاسبه نماید.
متره و برآورد پروژه‌های عمرانی به دو صورت انجام می‌گیرد:
الف) متره و برآورد باز
ب) متره و برآورد بسته
الف) روش متره و برآورد باز:
کلیه مصالح و کارگران لازم از صورت متره‌ها استخراج و در جداولی وارد می‌گردد. سپس قیمت‌های واحد روز هر کدام را در آنها ضرب و در انتها قیمت کل کار تعیین می‌گردد.
به عنوان مثال، دیواری به طول 2 متر، ارتفاع 1 متر و ضخامت 35 سانتی‌متر داریم. در آنالیز به روش باز داریم:
1. 0.35×1×2=0.7m3 (حجم دیوار چینی)
0.7×600=420 (عدد)
در هر مترمکعب آجرچینی نیاز به 600 عدد آجر داریم.
420/1000×A=B (ریال)
اگر قیمت هر 1000 عدد آجر A ریال باشد،
2. 0.7×1.4=0.175
حدود 4/1-3/1 حجم دیوار را ملات تشکیل می‌دهد.
3. 2200-200-100=1900kg (ماسه مصرفی)
طبق آیین‌نامه نامه وزن مخصوص بتن غیرمسلح 2200kg/m3 میباشد. اگر 200kg سیمان نیاز باشد، با فرض w/c=0.5 (وزن سیمان/ وزن آب): طرح اختلاف، در نتیجه 100kg آب نیاز داریم.
4. (ریال) C D E
آب سیمان ماسه
M30.7(قیمت مصالح) (B+C+D+E) ×0.7=F
5. 0.7×6=4.2~4 (ساعت بنا)
0.7×8×3=16.8~17 (ساعت کارگر)
اجرت هر روز کار بنا Gریال، اجرت هر روز کارگر H ریال. در نتیجه اجرت چیدان دیوار:
(G×4/8)+(h×17)=I (ریال)
F+I=J (قیمت ساخت کل دیوار)
ب) روش متره و برآورد بسته:
در این روش ابتدا کارها بر اساس نوع و ماهیت و واحدهای اندازه‌گیری درنظر گرفته شده برای آنها تفکیک می‌گردند. مثلاً آجرچینی، بتن‌ریزی، خاک‌برداری، سیمان‌کاری، آرماتوربندی و ... بر اساس نقشه‌های اجرایی مشخص و سپس وارد فرم‌های موسوم به ریزمتره می‌شود. دفترچه‌های فهرست بها در رشته‌های اقلام مصرفی در پروژه‌ها را در هر سال دارد و با ضریب قیمت در آیتم‌های ریزمتره برآورد پروژه مشخص می‌گردد.
متره و برآورد به چند طریق انجام می‌گیرد:
الف) متره و برآورد مقدماتی: این کار از سوی مهندس مشاور پروژه بر اساس نقشه‌های مقدماتی تهیه شده، صورت می‌گیرد و همراه با نقشه‌ها و سایر گزارشات مشاور، تحویل کارفرما می‌شود.
ب) متره و برآورد اولیه: این کار بر اساس نقشه‌های اجرایی و تفصیلی و قبل از شروع کار تهیه می‌گردد و مبنای برگزاری مناقصات و عقد قرارداد با پیمانکاران پروژه میباشد.
ج) متره و برآورد موقت: این کار در مقاطع زمانی معین در طول اجرای کار تهیه می‌شود که به آن در عرف رایج کارهای ساختمانی (صورت وضعیت موقت) می‌گویند و بر اساس کارهای انجام شده تا مقطع زمانی خاص از سوی مسئول کارگاه (نماینده پیمانکار) و دستگاه نظارت تهیه می‌شود و مبنای پرداخت‌های موقت به پیمانکار میباشد.
د) متره و برآورد قطعی: پس از اتمام کلیه کارهای اجرایی تهیه می‌شود که به آن در عرف رایج کارهای ساختمانی (صورت وضعیت قطعی) می‌گویند. در این نوع متره و برآورد باید غیر از نقشه‌های اجرایی و تفصیلی پروژه به کلیه تغییرات احتمالی و اضافه‌کاری‌ها و کم‌کاری‌ها و کارهای انجام گرفته خارج از نقشه‌ها توجه نموده و صورت جلسات تنظیمی بین نماینده پیمانکار و دستگاه نظارت را ضمیمه برگه متره کرد. این متره مبنای تصفیه حساب قطعی پیمانکار با کارفرما میباشد.
هدف از تهیه متره و برآورد
1. تعیین مصالح و لوازم و تجهیزات مورد نیاز اجرای پروژه
2. تعیین نیروی انسانی مورد نیاز (ماهر و غیرماهر) در طول اجرای پروژه
3. تعیین ماشین‌آلات مورد نیاز برای اجرای کار
4. تعیین حجم عملیات هر یک از اجرای کار بر اساس واحدهای مشخص (مترطول، مترمربع، کیلوگرم، عدد و ...)
5. تعیین هزینه هر یک از اجزای کار به شکل جداگانه (پی‌کنی، اسکلت، قالب‌بندی، حمل و نقل و ... )
6. تعیین مبنا برای انجام هرگونه کسر یا اضافه‌کاری و یا تغییر مشخصات کار
7. ایجاد توازن بین بودجه پیش‌بینی شده و طرح موردنظر
8. تعیین مدت زمان اجرای یک کار و تهیه برنامه زمانبندی
9. تهیه هزینه کل اجرای پروژه
نحوه متره و برآورد
برای انجام یک متره و برآورد دقیق و صحیح، باید به نکات زیر توجه نمود:
1. در ابتدا کلیه نقشه‌های اجرایی و تفصیلی را به دقت بررسی و مطالعه نمود از چگونگی آنها اطلاع کامل یافت.
2. قیمت‌های روز مصالح، دستمزد و نیروی انسانی را بررسی و مشخص کرد.
3. جدول‌ها و برگه‌های مورد نیاز را که امکان مقادیر قسمت‌های مختلف کار و قیمت‌های واحد انجام کار در آن وجود داشته باشد.
اصلاحات مربوط به عملیات یک پروژه عمرانی
1. پیمان: مجموعه‌ای از اسناد و مدارک میباشد که در مراحل مختلف اجرای کار از آنها استفاده می‌گردد. این مدارک شامل اصل قراردادها، نقشه‌ها و مشخصات فنی میباشد.
1-1- شرایط عمومی پیمان: مجموعه ضوابط و مقرراتی است که شرایط حاکم بر پیمان را تعیین نموده است. وظایف و اختیارات از طرفین امضاء کننده پیمان را مشخص می‌نماید. نحوه اخذ تضمین از پیمانکار، پرداخت‌ها، حوادث طبیعی (سیل، زلزله و ...)، فسخ پیمان و ... بر اساس آن مشخص می‌گردد. این شرایط از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور تهیه و تنظیم می‌گردد.
2-1- شرایط خصوصی پیمان: مجموعه ضوابط و مشخصات فنی و مالی است که علاوه بر شرایط عمومی پیمان به منظور تکمیل آن، تهیه و ضمیمه مدارک پیمان می‌گردد تا در حالات و شرایط خاص هر پروژه از آن استفاده گردد. موارد درج شده در شرایط خصوصی، هیچ‌گاه نمی‌تواند مفاد شرایط عمومی را نقص کند.
2. کارفرما: عبارت است از شخصیت حقیقی و یا حقوقی که یک طرف امضاءکننده پیمان بوده و اجرای عملیات موضوع پیمان را به پیمانکار واگذار می‌کند.
3. پیمانکار: عبارت است از شخصیت حقیقی و حقوقی که طرف دیگر پیمان را امضاء می کند و اجرای عملیات پیمان را به عهده می‌گیرد.
نکته: جانشینان و نمایندگان قانونی کارفرما و پیمانکار، حکم کارفرما و پیمانکار را دارند.
4. مشاور: شخصیت حقیقی و یا حقوقی میباشد که برای انجام مطالعات اولیه، تهیه نقشه‌های اجرایی و نظارت بر حسن اجرای کار از جانب کارفرما انتخاب می‌شود.
5. دستگاه نظارت: عبارت است از شخص حقیقی و یا حقوقی که از جانب کارفرما به منظور کسب اطمینان از حسن اجرای کار انتخاب و در چهارچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار معرفی می‌گردد.
6. ناظر مقیم: مهندس ناظر مقیم، کسی است که از طرف کارفرما و یا به عنوان نماینده مقیم مهندس مشاور برای نظارت بر اجرای عملیات کارگاه تعیین و کتباً به پیمانکار معرفی می‌گردد و اصولاً در کارگاه مقیم خواهد بود.
7. رئیس کارگاه: شخص حقیقی است که دارای تخصص و تجربه لازم و کافی میباشد که از طرف پیمانکار به کارفرما و مهندس مشاور معرفی می‌گردد تا اجرای عملیات موضوع پیمان را در کارگاه سرپرستی نماید. کارفرما و یا مهندس مشاور حق دارد در مورد صلاحیت رئیس کارگاه اظهارنظر نماید و در صورت لزوم خواستار معرفی فردی واجد ضلاحیت شود.
8. محل کار: کلیه محوطه‌ها و اراضی است که عملیات موضوع پیمان در آن اجرا می‌گردد و یا برای اجرای کار به نوعی از آن استفاده می‌شود.
9. پای کار: محوطه‌ای است در داخل کارگاه که پیمانکار در آن وسایل، مصالح و ... را نگهداری می‌کند.
10. ابلاغ کار: پس از برگزاری مناقصه پیمانکار تعیین خواهد شد و برای ابلاغ کار به ترتیب زیر عمل می‌شود:
الف) عقد قرارداد با پیمانکار بر اساس شرایط عمومی و خصوصی پیمان
ب) ابلاغ کلیه نقشه‌های اجرایی
ت) تحویل زمین
نکته: تاریخ شروع پروژه پس از ابلاغ اجرایی و تحویل زمین منظور خواهد شد.
11. دفترچه فهرست بهاء: در ابتدای هر سال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بنا به وظیفه قانونی خود، اقدام به انتشار دفترچه‌های فهرست بهاء در رشته‌های مختلف (ابنیه، راه و باند فرودگاه، زیرسازی راه‌آهن، تاسیسات برقی، تاسیسات مکانیکی، جمع‌آوری فاضلاب، خطوط انتقال آب، گل و گیاه و ...) می‌نماید. در این دفترچه‌ها در فصل‌های مختلف زیر اجزای یک پروژه بر حسب واحد، اندازه‌گیری و رقم ریالی آن مشخص شده که بر اساس آن متره و برآورد پروژه‌ها انجام می‌گیرد.
12. طرح عمرانی: اگر محل تامین پول پروژه‌ها از خزانه دولت باشد، طرح عمرانی میباشد که کسورات این طرح‌ها: مالیات 5% و بیمه 76/1% میباشد.
13. طرح غیرعمرانی: اگر محل تامین پول پروژه‌ها منابع داخلی باشد (مخابرات، برق و ...) طرح غیرعمرانی است که کسورات این طرح‌ها مالیات 5% و بیمه 78/7% میباشد.
برنامه‌ریزی شبکه‌ای
کلیات
مقدمه: هیچ‌کس به خوبی نمی‌داند مفهوم زمان برنامه‌ریزی شده از چه وقت پدید آمده است. احتمالاً برنامه زمانبندی شده از هنگامی آغاز شد که یکی از انسان‌های ماقبل تاریخ تصمیم گرفت در پایان روز به جای وقت گذراندن در جنگل، به غار راحت خود، نزد جفتش برگردد. شکی نیست که او غروب آفتاب را علامت مناسبی برای بازگشت انتخاب کرد. به این صورت برنامه‌ای زمانبندی شده برای خود به وجود آورد.
وقتی او به جفتش گفت: غروب آفتاب در انتظارش باشد، در واقع بین برنامه زمانبندی خود با دیگران ارتباط برقرار کرد و به دیگران امکان داد فعالیتش را هماهنگ با برنامه او برنامه‌ریزی کنند.
امروزه ما با پیروی از همین روش در برنامه‌ریزی زندگی‌مان و ایجاد ارتباط بین برنامه خود با دیگران، در رابطه با خودمان ادامه می‌دهیم. در واقع به خاطر پیچیدگی‌های زندگی جدید، ناچاریم برنامه زمانبندی شده خیلی دقیقی داشته باشیم تا بتوانیم وظایف اجتماعی خود را انجام دهیم.
از اواسط قرن 19 برای پاسخ به کمیت کالای تقاضا شده و تحویل آن، تنظیم برنامه زمانبندی شده در امور جاری کارگاه‌های صنعتی لازم گردید. در آن زمان تاکید بر استفاده مستمر از ماشین‌آلات بود و به تنظیم برنامه زمانبندی زیاد توجه نمی‌شد، زیرا در بیشتر موارد بین ماشین و ماشین کار رابطه‌ای یک به یک وجود داشت.
فهرست‌های زمان آغاز و پایان فعالیت‌ها ابزار اصلی ارتباطات بود. با پیچیده‌تر شدن کارگاه‌ها، روشی سریع‌تر برای نمایش برنامه زمانبندی شده لازم شد و مدیران به روش ترسیمی روی آوردند.
در جنگ جهانی اول، هنری گانت روش ترسیمی برای کنترل تولید به وجود آورد. این روش اساساً یک نمودار میله‌ای بود که بر آن نقاط زمانی ویژه مشخص می‌شود. این روش به صورت یکی از سرراست‌ترین و قابل فهم‌ترین روش‌ها برای نمایش طرح پروژه درآمد.
از آنجایی که در قلمرو ساخت، همیشه تاکید بر استفاده از منابع انسانی بیشتر از ماشین بوده است، تنظیم برنامه زمانبندی شده از طریق فهرست استخدام صاحبان حرفه‌های مختلف ساختمانی تا اوایل قرن حاضر، اساس کار به شمار می‌آمد.
ساختمان‌سازی نه یک روند صنعتی، بلکه یک حرفه درنظر گرفته می‌شد. به هرحال، استفاده از روش میله‌ای، تکنیک قابل قبولی در تنظیم برنامه زمانبندی شده برای کار ساختمانی شد.
با شروع به استفاده از فرآورده‌های صنعت، مصالح، ابزار و ماشین‌آلات جدید در کارهای ساختمانی، مدیران پروژه‌های ساختمانی دریافتند که حفظ روند برنامه زمانبندی شده پیوسته مشکل‌تر می‌شود. معلوم شد که می‌توان برخی از ابزارهایی که در صنعت بکار می‌رود، در کار ساختمانی به کار گرفت و در نتیجه در نمودار میله‌ای تغییرات عمده‌ای ایجاد شد. برای نشان دادن رابطه متقابل بیشتر بین عناصر کار نمودارهایی تهیه شد و تلاش‌هایی انجام گرفت که سرعت انجام کار را دقیق‌تر نشان بدهد.
نیروی دریایی ایالات متحده امریکا در پی روش‌های بهتری برای اداره پروژه‌های بزرگ خود بود. در اواسط سال 1956، یک بخش ارزیابی برنامه در دفتر پروژه‌های ویژه وابسته به اداره تسلیحات دریایی، به سرپرستی ویلارد فازار به وجود آمد. این گروه مسئولیت ارائه ارزیابی مستمر از اجرای کل کار به مدیریت عالی‌رتبه خود را داشت و پیشرفت امور نسبت به اهداف نهایی برنامه موشک‌های بالستیک ناوگانی سنجیده می‌شد. در پاییز 1957 تصمیم به بررسی پیشنهادهای سازمان‌های دیگر در زمینه طراحی سیستمی برای ارزیابی برنامه گرفته شد. در دسامبر 1957، قراردادهایی با «مشاوران مدیریت، بوز، آلن و هامیلتون » و «بخش فضایی و موشکی لاکهید » بسته شد. برای این کار اسم رمز پرت «Pert» درنظر گرفته شد. در سال 1961، جان فوندال از دانشگاه استانفورد گزارشی را که از طرف اداره بنادر و لنگرهای نیروی دریایی آمریکا تهیه کرده بود، منتشر کرد و در آن روشی غیر کامپیوتری را برای برنامه‌ریزی ارائه کرد. این روش نوعی مسیر بحرانی است که از آن روش فوندال یک روش اصلی در تحلیل پروژه شده است.
با اینکه روش مسیر بحرانی (سی‌ام‌پی cmp) و تکنیک ارزیابی و مرور برنامه (پرت pert) مستقل از هم تدوین شده‌اند، اما هر دوی آنها از شبکه به عنوان مدل ترسیمی استفاده می‌شود و راه‌حل آنها، طولانی‌ترین مسیر یا مسیر بحرانی را مشخص می‌کند. اگرچه تخمین‌های زمانی در مورد مدت انجام فعالیت‌ها در دو روش سی‌ام‌پی و پرت، کاملاً متفاوت است، اما در طول سالیان، این دو به مفهوم عام، به جای یکدیگر بکار رفته‌اند.
در سی‌ام‌پی فرض بر این است که مدت انجام هر فعالیت را با دقتی منطقی به دست آورد: و این یعنی آنکه تغییرات مدت تعیین شده برای انجام یک فعالیت بسیار ناچیز است؛ از طرف دیگر، در پرت فرض می‌شود که تغییرات مدت انجام هر فعالیت نسبتاً زیاد است.
منابع برنامه‌ریزی
مصالح، ماشین‌آلات (ابزار)، نیروی انسانی و پول، چهار منبع مشترک‌اند که در برنامه‌ریزی هر پروژه باید ارزیابی شوند. به این چهار منبع، باید زمان را اضافه کرد. کارفرما اغلب مایل است آغاز و پایان کار و دیگر تاریخ‌های شاخص پروژه مشخص باشد و این خواسته معمولاً در اسناد مناقصه منظور می‌شود.
سلسله مراتب برنامه زمانبندی شده
یک پروژه ساخت که خوب برنامه‌ریزی شده باشد، از یک سری برنامه‌های زمانبندی شده استفاده می‌کند. این برنامه‌ها نحوه بهره‌برداری از هر یک از پنج منبع اصلی را معین می‌کند.
نیازهای مالی به تقاضای مصالح، ماشین‌آلات و نیروی کار بستگی دارد. هرچه آن برنامه‌های زمانبندی شده صحیح‌تر و کامل‌تر باشند، برنامه مالی دقیق‌تر خواهد شد. در بیشتر موارد، همه برنامه‌ها همزمان تهیه می‌شوند و در هر یک از آنها در صورت نیاز، تعدیل‌هایی صورت می‌گیرد تا برنامه‌ای قابل اجرا برای ساخت بدست آید.
کنترل پروژه
دو مرحله برنامه‌ریزی و تنظیم برنامه زمانبندی شده را نمی‌توان به خودی خود، مجموعه ابزارهای کافی درنظر گرفت که بیشترین منافع پیمانکار را تضمین نماید. این دو مرحله فقط یک برنامه ارائه می‌نمایند و ربطی به اجرای پروژه ندارد. به همین خاطر بروز تغییرات در برنامه‌ریزی، امری ضروری است. برای امکان‌پذیر بودن این تغییرات، مرحله سومی لازم است و آن مرحله کنترل است. روش‌های نمونه‌وار کنترل پروژه دو کار عمده نظارت و به هنگام کردن را شامل می‌شود.
*******
برقرار ارتباط با برنامه زمانبندی شده
دستورالعمل‌های شفاهی و کتبی
وقتی از تکنیک پیمانکاری که تنها یک یا دو کارگر دارد، یا پروژه‌ای کوچک دارد، استفاده می‌کند، نتایج سی‌ام‌پی را می‌توان با دستورالعمل‌های شفاهی منتقل کرد. برنامه‌ریزی می‌تواند به راحتی به کارکنان بگوید که کدام فعالیت در چه تاریخ مشخصی باید انجام شود. این روش، مستقیم‌ترین نحوه انتقال اطلاعات است. در بسیاری از پروژه‌های بزرگ و کوچک، سرکارگرها برای آموزش افراد گروه کار خود، از دستورالعمل شفاهی استفاده می‌کنند و این روش را روشی مناسب برای ایجاد ارتباط می‌شناسند. البته بهتر است فهرستی از فعالیت‌ها و تاریخ آنها در برنامه زمانبندی شده با این راهنمائی‌های شفاهی همراه باشد. این روش اصولاً ناصحیح دریافت کنند اطلاعات می‌کاهد.
از جمله عیب‌هایی که در مورد دستورالعمل کتبی ذکر می‌شود، لزوم خواندن انبوهی مطلب برای یافتن اطلاعات موردنظر میباشد. عیب دیگر این است که هر مصرف کننده‌ای تفسیر شخصی خود را از محتوای مطالبی که می‌خواند، دارد.
شیوه‌های نمایش ترسیمی
سه نوع نمایش ترسیمی وجود دارد که به‌طور وسیعی مورد قبول است و اغلب برای ارائه برنامه زمانبندی شده سی‌ام‌پی از آنها استفاده می‌شود. این سه عبارتند از:
1. نمودار تفسیری
2. نمودار میله‌ای
3. نمودار با مقیاس زمانی (زمان‌دار)
کنترل پروژه
اگر فقط مراحل برنامه‌ریزی و تنظیم جدول زمانبندی اجرا شود، هیچ پروژه‌ای که به روش مسیر بحرانی برنامه‌ریزی شده است، مورد رضایت کامل نخواهد بود. برای شناخت ماهیت پویایی که رون ساخت دارد، اجرای مرحله‌ای دیگر نیز لازم است. در یک کلام، «کنترل» است که این کیفیت پویا را ارائه می‌کند.
هیچ سیستمی بدون وجود کنترل نمی‌تواند به بالاترین ظرفیت خود برسد. همه با هرج و مرج و تاخیرهای حاصل از نبود کنترل در یک سیستم ترافیک آشنا هستند. سیستم‌های کنترل نشده شبکه آب یا برق‌رسانی می‌تواند خرابی یا کاهش بهره‌وری به ارمغان آورد. اگر یک سیستم کار ساختمانی که به خوبی برنامه‌ریزی شده است و برنامه زمانبندی شده‌ای دارد، بدون کنترل پیش رود، چه بسا به هرج و مرج، تاخیر و حتی کنار گذاشتن کل سیستم منجر شود.
یک برنامه کنترل خوب باید در پی تحقق سه هدف عمده باشد. اول و مهمتر از همه، چنین برنامه‌ای باید معرف درستی از کار باشد و انجام آن را به نحوی هماهنگ با برنامه‌های طرح شده ساخت و مشخصات آن امکان‌پذیر کند.
دوم آنکه این برنامه باید امکان تشخیص و ارزیابی و پیش‌بینی انحراف‌ها از برنامه زمانبندی شده را فراهم کند.
سوم اینکه برنامه کنترل باید امکان عملیات اصلاحی دوره‌ای را فراهم کند تا بتوان بقیه برنامه زمانبندی شده را به‌طور اقتصادی با برنامه زمانبندی شده پیشنهادی همسو کند.
ترازهای کنترل
حداقل برنامه کنترلی لازم برای پروژه‌های کوچک، کم هزینه و کوتاه مدت، شکل کنترل دو ترازی میباشد، یعنی شبکه‌ای تفصیلی و نوعی مکانیسم گزارشی. در این پروژه‌ها می‌توان مدت انجام پروژه را یک تاریخ شاخص تلقی کرد و پیمانکار شبکه برنامه زمانبندی شده‌ای تهیه می‌کند که بتوان این شاخص را محقق نماید. سپس این شکل کنترل برای تدارک بودجه روزانه هزینه‌های پروژه ساخت بکار گرفته می‌شود.
برای پروژه‌های با اندازه متوسط، ممکن است شبکه‌ها و برنامه‌های زمانبندی شده اضافی لازم باشد. پروژه متوسط را می‌توان پروژه‌ای درنظر گرفت که به تعداد انگشت‌شمار احتمالاً حداکثر شش مرحله اصلی شاخص دارد. هزینه چنین پروژه‌ای که ممکن است تا 300 فعالیت را شامل شود، برای پیمانکار به احتمال زیاد، در حدودی متوسط خواهد بود. تاریخ مرحله‌های شاخص معمولاً در زمان امضای قرارداد توسط پیمانکار با مذاکره بین پیمانکار و کارفرما معین می‌شود. در پروژه‌های بزرگ ـ که مراحل شاخص بسیاری دارند، تکمیل آنها وقت بسیار می‌برد و هزینه گزافی دارند ـ ترازهای کنترل از این هم گسترده‌تر خواهد بود. در بیشتر این موارد، قرارداد با بحث و مذاکره بسیار منعقد می‌شود و به احتمال زیاد از نوع قراردادهای هزینه با حق‌الزحمه‌ای خواهد بود.
نظارت پروژه
این بحث را با ذکر مثالی آغاز می‌کنیم. فرض می‌کنیم که مسافری در مورد مسیری که باید بپیماید و زمان رسیدن به مقصد تصمیمی معین گرفته است. راننده در مسیری که انتخاب کرده است، به راه می‌افتد و برای تنظیم نحوه پیشرفت سفر از دو وسیله اصلی، مسافت‌سنج (کیلومترشمار) و ساعت استفاده می‌کند. قرائت مسافت‌سنج به او نشان می‌دهد که چه مقدار از مسافت پیموده شده است و ساعت به او نشان می‌دهد که چه مدتی گذشته است. با نظارت بر این دو وسیله، راننده می‌تواند قضاوت کند که مسافرت مطابق با برنامه‌ای که ابتدا طرح شده بود، پیش می‌رود یا نه؟
به نحوی مشابه، مدیر ساخت برای تعیین این که جریان پروژه، برنامه زمانبندی شده را محقق می‌کند، باید بر وسایل گوناگون سنجش از پیشرفت کار نظارت داشته باشد. مسافت‌سنج‌ها و ساعت‌های پروژه ساختمانی، چیزهایی هستند چون برگه‌های تحویل، برگه زمان کار، گزارش‌های کتبی و نظایر آنها.
کارهایی که مدیر پروژه برای نظارت دقیق بر کار می‌تواند داشته باشد، عبارتند از:
1. نظارت از طریق تماس مستقیم:
مدیری پروژه ممکن است از طریق تماس مستقیم و مشاهده در کارگاه نظارت را انجام دهد. این روش می‌تواند از نظر صرفه‌جویی در وقت و نیز تلاش بسیار موثر باشد، ولی رسیدن به مقصود، به همکاری نزدیک بین مدیر و افراد شاغل در کارگاه نیاز دارد.
2. نظارت با کمک عکاسی:
پیمانکاران بزرگ و کوچک سال‌های بسیار است که از عکاسی برای ثبت پیشرفت کار و تهیه مدرک دائمی از آن استفاده می‌کنند. از عکس و مقایسه آن با عکس‌های قبلی جهت مشاهده پیشرفت کار استفاده می‌شود.
3. نظارت از طریق فهرست‌های رسیدگی:
بسیاری از مدیران ساخت برای افزودن به دقت و درستی اطلاعات تکنیک‌های رسیدگی را بکار می‌گیرند. برنامه‌ریز در شروع دوره تهیه گزارش فهرستی از فعالیت‌هایی را که باید طی فاصله زمانی بعدی آغاز شوند، ادامه یابند یا پایان پذیرند، تهیه می‌کند. سرپرست یا سرکارگر تنها کافی است در مقابل ستون مربوطه که بعد از فعالیت فهرست شده آمده است، مشخص کند که چه کاری انجام شده است. سپس این فهرست را برای ارزیابی به مدیر برمی‌گرداند.
4. نظارت از طریق نمودارهای میله‌ای:
روشی بسیار نزدیک به روش فهرست رسیدگی که برخی از پیمانکاران به کار می‌برند، استفاده از نمودار میله‌ای میباشد. نسخه‌ای از نمودار میله‌ای که در آن وضعیت پروژه را در شروع دوره با علامتگذاری نشان داده‌اند، به کارگاه ارسال می‌شود. مسئولان سرپرستی مستقیماً روی این نسخه کار انجام شده در طول دوره گزارش را علامت می‌گذارند، سپس نمودار میله‌ای علامتگذاری شده به مدیر پروژه برگردانده می‌شود.
5. نظارت از طریق شبکه‌ها:
تکنیک دیگر انجام نظارت در کارگاه، استفاده از خود شبکه هدف (مقصد) میباشد. نسخه‌ای از نمودار جامع شبکه برای سرپرستی کارگاه تهیه می‌شود، سپس این نسخه برای نشان دادن آنچه در دوره کنترل اتفاق افتاده است، علامتگذاری می‌شود. قبل از بازگرداندن نمودار به مدیریت ساخت نشانه‌های مربوط به رویدادهای غیرعادی یا شرایط خاص، در نسخه مزبور، در کنار فعالیتی که تحت تاثیر قرار گرفته است، اضافه می‌شود. پس از این، برنامه‌ریز اطلاعات حاصل را به شبکه اصلی می‌افزاید و نسخه‌هایی از آن برای دوره کنترل بعدی تکثیر می‌شود.
ارزیابی و پیش‌بینی
وقتی اطلاعات از نیروهای کارگاهی و دفتری دریافت شده، برنامه‌ریز باید دانسته‌های را ارزیابی کند و تصمیم بگیرد که برای رسیدن به مدت انجام مقصد چه کار باید کرد. در این مرحله مهارت برنامه‌ریز اهمیت دارد، زیرا موفقیت کار بستگی به تصمیماتی دارد که او می‌گیرد. بسیاری از این تصمیمات را خود کارمندان قسمت برنامه‌ریزی می‌توانند اتخاذ کنند، ولی احتمال دارد که لازم باشد بعضی اطلاعات به سطوح عالی‌رتبه مدیریت منتقل شود. در این حال، وجود روابط گروهی خوب، امری اساس است.
آشنایی با روند اجرای پروژه‌های ساختمانی
اولین گامی که درباره اجرای هر پروژه عمرانی باید برداشته شود، انجام مطالعات فنی و اقتصادی مربوط به پروژه میباشد. به عبارت دیگر، قبل از شروع عملیات اجرایی، بررسی‌ها و شناسایی‌های لازم انجام می‌گیرد و بر اساس نتایج بدست آمده، نقشه‌های اجرایی تهیه و عملیات ساختمانی اجرا می‌گردد.
بر حسب اهمیت پروژه و این که مجری پروژه، دستگاه دولتی است یا اشخاص حقیقی و حقوقی و خصوصی، حدود خدماتی که برای مشاور تعیین می‌گردد، متفاوت است. خدمات مشاوره در کارهای ساختمانی به 3 دسته تقسیم می‌شوند:
خدما ت مرحله اول
قسمت اول خدمات مرحله اول
الف) گردآوری اطلاعات و انجام مطالعات پایه: این بخش شامل مذاکره و تبادل‌نظر با کارفرما و کسب اطلاعات لازم از نیازمندی‌های فعالی و آینده پروژه، بازدید از محل و کسب اطلاعات از عوارض طبیعی زمین، همسایکی، تاسیسات زیربنایی مانند آب، برق، گاز و مخابرات، جمع‌آوری اطلاعات پیرامون وضعیت بادها، بارندگی و ... میباشد.
ب) بررسی و شناسایی‌های کلی و ضوابط و مقررات: این بخش شامل جمع‌آوری اطلاعات درباره معماری سنتی و معماری جدید رایج در محل اجرای پروژه، بررسی کاربری آینده زمین‌های مجاور، بررسی مقررات شهرسازی و طرح‌های مصوب شهری موثر در اجرای پروژه میباشد.
ج) بررسی و مطالعه در مورد مصالح ساختمانی و روش‌های ساخت: این بخش شامل جمع‌آوری اطلاعات پیرامون انواع مصالح ساختمانی و تاسیساتی که در محل پروژه وجود دارد و یا در محل موجود نمی‌باشد و بررسی روش تهیه آنها و بررسی اسکلت مناسب برای پروژه اعم از بتنی، فلزی و ... میباشد.
د) بررسی سیستم تاسیساتی و تجهیزات مورد نیاز: این بخش شامل تعیین فهرست تجهیزات لازم برای پروژه، بر اساس بررسی مشخصات فنی تولیدکنندگان این تجهیزات و شرایط اقلیمی منطقه است.
ه( برنامه‌ریزی کالبدی: این بخش شامل مطالعه، بررسی و تعیین نیازمندی‌های فعلی و آینده پروژه، ارائه ارتباط ساختمان‌ها در محوطه کلی و نحوه استقرار ساختمان‌ها میباشد.
و) تهیه طرح شماتیک و ارائه گزارش: این بخش شامل طراحی سیمای کلی ساختمان‌های پروژه و نشان دادن تعداد طبقات، طرز قرار گرفتن آنها، راه‌های ارتباطی، تهیه پلان استقرار، نقشه‌های معماری و پیش‌بینی مدت اجرای پروژه و برآورد تقریبی هزینه کار میباشد.
قسمت دوم خدمات مرحله اول
الف) مطالعات تکمیلی: این بخش شامل بازدید مجدد از محل و مطالعه و بررسی کامل‌تر از زمین، جمع‌آوری اطلاعات تکمیلی درباره راه‌حل یا گزینه انتخاب شده در قسمت اول، شامل معماری، سازه و ... و بررسی تکمیلی در مورد نوع مصالح مصرفی در ساختمان‌هاست.
ب) مطالعات و طراحی معماری: این بخش شامل مطالعات کامل ارتباطات خارجی ساختمان‌ها، خیابان‌بندی پروژه، بررسی نهایی ارتباط افقی و عمودی داخل ساختمان‌ها با توجه به کاربری فضاها، رعایت اصول نورگیری، تراکم طبقات و ... میباشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 34 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله تحقیق در مورد متره و براورد
