لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 11
سیر تحول سلاح در دوران تاریخی ایران از ابتدای دوره هخامنشیان تا پایان دوره ساسانیان
بشر اولیه برای تامین امنیت ، غذا (از طریق شکار)، تفریح و غیره از ابزاری به نام اسلحه استفاده می‌نمود. این ابزار از روزگاران قدیم توسط انسان عصر باستان بر روی نقوش برجسته، مهرها، بشقاب‌های نقره‌ای، آجر لعابدار و غیره برای ما به یادگار مانده است . در این چارچوب سلاحهای ادوار سه‌گانه 1- هخامنشی 2- اشکانی 3- ساسانی مطالعه و بررسی خواهد شد. البته سلوکیان که بعد از سقوط امپراطوری هخامنشی تادوره اشکانی در ایران حکومت کردند، به علت فقر منابع و کمبود آثار باستانی و همچنین کوتاهی این دوره از این کار تحقیقی حذف گردیدند. جمع‌بندی و نتایج کلی بررسی پایان‌نامه نشان داد که نه نوع اسلحه در دوران مذکور مورد استفاده قرار گرفته است . این سلاحها عبارتند از 1- کمان 2- نیزه 3- غداره (خنجر) 4- شمشیر 5- تبرزین 6- گرز(این اسلحه فقط در دوره اشکانی دیده شد.) 7- سپر 8- تیردان 9- کماندان (این اسلحه فقط در دوره هخامنشی دیده شد.) در مجموع آثار این سه دوره 118 اثر باستانی انتخاب و بررسی شدند. از این تعداد حدود 75 اثر مربوط به دوره هخامنشی، 24 اثر مربوط به دوره اشکانی و 20 اثر مربوط به دوره ساسانی می‌باشند. چون بر روی بعضی از آثارر چند نوع اسلحه نشان داده شدده، طبیعتا" این گونه آثار هنگام بررسی هر اسلحه تکرار گردیده‌اند. بدین ترتیب و با احتساب موارد تکرار این تعداد به 166 مورد می‌رسد، که 102 مورد مربوط به دوره هخامنشی، 29 مورد مربوط به دوره اشکانی و 35 مورد مربوط به دوره ساسانی می‌شوند. در دوره هخامنشی سلاحها به لحاظ ملیت حامل آنها به دو گروه اصلی : الف - پارسها ب - ملل تابعه تقسیم شدند. در مورد پارسها فرم سلاحها مشخص و سپس سلاحهای عصر هر پادشاه (آنهایی که دارای آثار بودند) بررسی و مطالعه شدند. اما در مورررد ملل تابعه بعد از این که هر ملت (آنهایی که دارای آثار بودند.) ذک شد فرم اسلحه هریک مشخص و سپس آثار مربوطه بررسی شدند. در دوره اشکانی به دو دلیل زیر: -1 فرسودگی و سائیدگی آثاری که اسلحه‌ها روی آنها نشان داده شده‌اند. -2 فقدان زمانبندی دقیق آثار، تقسیم‌بندی سلاحها با عصر هخامنشی تفاوت دارد. به همین دلایل بعد از ذکر نام هر اسلحه، آثار مربوطه بررسی و مطالعه شدند. در دوره ساسانی با توجه به این که قدمت آثار مورد بحث روش و دقیق بودند، به همین دلیل آثار این عصر مانند دوره هخامنشی در زمان هر پادشاه ساسانی بررسی و مطالعه شدند. اما متاسفانه بیشتر سلاحهای دوره ساسانی مانند دوره اشکانی و برخلاف دوره هخامنشی به دلیل فرسودگی آثار، به لحاظ فرم قابل مطالعه نبودند.
سد سازی از دوره هخامنشیان تا قبل از اسلام
پادشاهان هخامنشی به واسطه نیاز جغرافیایی کشور ایران و علاقه ای که به گسترش و آبادانی سرزمین تحت فرمانروایی از خود نشان می دادند، در زمان امپراتوری خود سدها و بندهای زیادی را در بخش های جنوب غربی و جنوب ایران ساختند. بسیاری از سیستم های آبرسانی و آبیاری که تا سال های متمادی نیز در ایران از آنها استفاده شد، مرهون تلاش مهندسان و صنعتگران ایرانی است که در زمان های بسیار دور تلاش نمودند تا نیازها و کمبودها را در زمینه های عمران و آبادی بر طرف کنند که آثار و شواهد آن را نیز می توان در نقاط مختلف ایران درک کرد. علاوه بر آن بسیاری از آثار به جا مانده از این دوران ها در سرزمین های تابعه حکومت های ایران باستان نیز قابل مشاهده است.
«دیاله» یکی از رودخانه هایی بوده است که از قدیم به رودخانه اروند می پیوسته. بنا به دستور کوروش بزرگ سدی برای آبیاری، از خاک و چوب بر روی این رودخانه بسته شده بود که شبکه کانال های آبرسانی را تغذیه می کرد. همچنین در زمان هخامنشیان اولین کوشش ها جهت سد سازی بر روی اروند و فرات به عمل آمد. از مشخصات این رودخانه ها آن بود که سطح فرات بالاتر از دجله قرار داشت. در زمان حکومت بابلیان بر بین النهرین تمایل رود فرات نسبت به شرق بیشتر از امروز بوده و این رود تنها دارای یک مجرا بوده است. انشعاب فرات به دو مجرا بین سال های 600 ق.م تا 100 ق. م اتفاق افتاده است . چنان که پیداست هخامنشیان سدهایی بر روی رودخانه های فرات و اروند ساختند و گام هایی دیگر در گسترش شبکه کانال های آبیاری برداشتند.
بدون شک هنگامی که اسکندر مقدونی در حدود سال 400 ق. م به آن مناطق رسید، آن سدها ساخته شده و برپا بوده اند. استرابو جغرافیدان سده اول میلادی یونان خبر از ویرانی این سدها به دست اسکندر مقدونی می دهد. ولی واقعیت این خبر که اسکندر این سدها را ویران کرده باش، کاملا معلوم نیست چون برخی نیز گفته اند که اسکندر آنها را خراب نکرده است و حتی به طور مرتب به حفر کانال و نظارت بر این سدها مشغول بوده است. به هر حال آنچه مسلم است آبیاری با بهره وری از بند سازی در فرات و اروند پیرامون سده چهارم پیش از میلاد کاملا رواج داشته و سیستم های سد بندی و آبیاری بعدها در زمان ساسانیان به حد بالای گسترش خود رسیده است.
علاوه بر بندها و آبگیرهایی که در زمان هخامنشیان بر روی رودخانه های اروند و فرات ساخته شد، بر روی رودخانه «کر » kur در فارس نیز بندهایی برای آبیاری زمین های پیرامون تخت جمشید ایجاد شد. با این که آثاری از تمامی سدهای ساخته شده در زمان هخامنشی ها در دست نیست، ولی برخی از بندها که تا به امروز بر روی آن رودخانه بر جای مانده اند، دارای پایه های زمان هخامنشی هستند. از جمله این سدها «بند ناصری» است که در 48 کیلومتری شمال غربی تخت جمشید واقع شده است.
ابن بلخی در سده پنجم هجری سد «ناصری» را چنین توصیف می کند:«در این قسمت رودخانه در زمان های قدیم سدی ساخته شده بود که آب کافی را برای آبیاری زمین ها تأمین می کرده است، اما در روزگاران هرج مرج که اعراب به سرزمین ایران تاختند این سد رو به خرابی نهاد و در تمام حوزه های رامجرا ( را مجرد) دیگر کشاورزی انجام نشد...»
سد دیگر «بند فیض آباد» نام دارد که در حدود 48 کیلومتری شمال تخت جمشید قرار گرفته است. چنان که گفته شده این سد یکی از سه بندی است که بر روی رود کر ساخته شده بوده و 25 متر طول و 25 متر بلندا داشته است.
در نزدیکی شهرک «کوار» در جنوب شیراز سد هخامنشی دیگری به نام «بند بهمن» بر روی رودخانه « مند» بنا شده است. طول بند در حدود 100 متر و بلندای آن حدود 25 متر می باشد . بخش عمده ای از این سد تا کنون از گل و لای پر شده است.
در زمان ساسانیان و هنگام حکومت شاپور اول ، ارتش شکست خورده والرین رومی که مرکب از هفتاد هزار نفر می شد، به اسارت ایرانیان درآمد. شاپور از این اسیران برای ساختن ساختمان هایی در ایران استفاده کرد. یکی از این ساختمان ها «سد شادروان شوشتر» بر روی رودخانه کارون است. شوشتر که در کناره شرقی کارون بر روی ساحل سنگی ساخته شده یکی از شهرهای در زمان ساسانیان بود. از زمان ایلامیان و دوران اولیه سلسله ساسانی برای بالا بردن سطح آب در کارون تا سطح شهر شوشتر، سدی بر روی این رود زده بودند.
دوره هخامنشیان تا ساسانیان
