مرکز مطالعات اطلاعات دانشگاه چارلز استوارت واگا واگا، نیوساث ویلز، استرالیا
ارائه شده : درشصت و هفتمین شورا و مجمع عمومی
کنفرانس سالانه فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابداری. 25-16 اوت 2001
ترجمه: حسن صیامیان- عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی استان مازندران
افسانه شهرابی و عبدالمجید عباسی راد - کارشناسان علوم کتابداری و اطلاع رسانی
چکیده
هدف این مقاله، بررسی جایگاه مطالعه در کسب توانایی اطلاعاتی در میان نسل جوان است؛ و توجه به اینکه تا چه اندازه می توان این مهارت را بوسیله آثار تخیلی چه از طریق کتاب و چه از طریق وسایل الکترونیکی افزایش داد. گرچه توجهی به ماهیت اصلی مهارتهای سوادآموزی شده است اما آثار اندکی در خصوص بررسی نقش آثار تخیلی در ارتقاء افراد با سواد اطلاعاتی وجود دارد. مدت مدیدی است که آثار تخیلی نقش مهمی در کسب مهارتهای مطالعه ایفا نموده است. ولی در این میان به نقش کمکی این نوع آثار در رشد قوه تخیل ، درک داستان و لذت بهره مندی از داستان توجهی نشده است. مطالعه به نوبه خود در رشد جسمانی، عقلانی، زبانی ، احساسی و عاطفی ، شخصیتی ، اجتماعی ، اخلاقی و روحی افراد نقش به سزایی دارد. آثار تخیلی به رشد ذهنی و عاطفی افراد کمک می کنند و در واقع افراد بشر از طریق داستان چیزهای بسیار زیادی می آموزند. در عصر غنای اطلاعات ، نهادهای آموزشی و برنامه های تکوینی دیجیتالی که مهارت های اینترنتی و رایانه ای را در بر دارند، بر ضرورت سواد اطلاعاتی تاکید می ورزند.شکی نیست که در عصر اطلاعاتی به منظورت توانمند ساختن افراد در حفظ و نگه داری اطلاعات به چنین استراتژیهایی نیاز داریم ، اما توان اطلاعاتی افراد از طریق پیشرفت توانایی اطلاعاتی در زمینه های مورد نیاز به واقعیت می رسد. توانایی اطلاعاتی، مستلزم یک سری مهارتهایی است که علاوه بر دانش مهارتهای فنی و منابع اطلاعاتی ، سواد عمومی را نیز شامل می شوند. رشد روزافزون آثار مکتوب در باره سواد اطلاعاتی، بیشتر روی دو مورد اولیه تأکید دارند. ولی این دو ، فقط بخشی از مسأله می باشند تصور کنید که اگر نوجوان یا بزرگسالی قادر به مطالعه نباشد چه اتفاقی خواهد افتاد، دنیایی از اطلاعات شاید از لحاظ فیزیکی و یا رسمی در دسترس باشد ، هنگامی این اطلاعات ارزش خواهد داشت که توانایی خواندن و مطالعه وجود داشته باشد.
آثار تخیلی امروزه نه تنها در قالب چاپی بلکه در قالب های الکترونیک و صفحات وب نیز ارائه می شوند. آثار تخیلی به صورت الکترونیکی و استفاده از امکانات الکترونیکی موجود نقش مهمی در کسب توانایی اطلاعاتی ایفاء می کنند. به عنوان مثال معلوم شده است که در استرالیا با داشتن چنین امکاناتی خیلی از پسرها را به مطالعه تشویق کرده است.
علیرغم ازتباط مشخص بین استفاده از آثار تخیلی و توسعه مهارتهای سوادآموزی و اهمیت چنین مهارتهایی در تربیت افراد با سواد اطلاعاتی فاصله قابل توجهی میان آثار مکتوب راجع به شناسایی این آثار و درک نقش این آثار تخیلی وجود دارد. مطالعه ای در انگلستان و استرالیا طراحی شده است که می خواهد ضمن نگاهی به رئوس مطالب ، این موارد را با مقررات مدرسه و کتابخانه های عمومی در هم بیامیزد. تفاوت بین آماده سازی کتابخانه های مدارس انگلیس و استرالیا توان بالقوه ای را برای تحقیقات بعدی ایجاد کرد.
هدف این مقاله، بررسی جایگاه مطالعه در کسب توانایی هایی اطلاعــــاتی در میان نسل جوان و توجه به اینکه تا چه اندازه می توان این مهارت را بوسیله آثار تخیلی چه از طریق کتاب و چه از طریق وسایل الکترونیکی افزایش داد.
گفته می شود که ما اکنون در عصر اطلاعاتی زندگی می کنیم. عصر جدید اکثرا از طریق رشد فنآوری و بویژهً فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی شناخته شده است. همگرایی فنآوری های ارتباطات از راه دور ، فناوری های کامپیوتری و پخش برنامه و رایانه در مقایسه با اثر تغییرات گذشته در جامعه مانند انقلاب صنعتی با ظهور صنعت چاپ، تأثیر چشمگیرتری بر جامعه از خود بجای گذارده است. نتیجه انقلاب اخیر جهانی شدن بی سابقه ای است که علیرغم همه مسائل قانونی و اجتماعی منجر به برقراری ارتباط آنی بین مردم سرتاسر جهان شد. این تأثیر آنقدر زیاد است که امروزه جامعه شناسان و مردم شناسان در پی یافتن تعاریف جدید برای جامعه ، هستند زیرا تعاریف جغرافیایی پیشین دیگر پاسخگوی نیاز امروز نیست. نتیجه نهایی، باز هم، همانند آثار تحولات پیشین، افزایش نابرابری ها و بی عدالتی ها در جامعه ، میان ملت ها و حتی میان افراد مختلف است.
برای کار مؤثر در جامعه اطلاعاتی، به میزان بالایی از سواد و یک سری مهارتها نیاز است که بتوان از دیگران پیشی گرفت. در یک بررسی (4)OECD در سواد آموزی بزرگسالان(OECD 2000) گزارش شد که در قرن بیستم ، یک نفر از جهار نفر در هر مطالعه ، مهارتهای ضروری سواد برای اداره زندگی در دنیای امروزی را دارا نبوده اند؛ شاید این پیش فرض موجه ای باشد که این “مطالعه” در مناطق فقیر نشین و یا در کشورهای جهان سوم انجام شده است، اما اینطور نیست. نمونه های مورد مطالعه، از کشورهای امریکا، کانادا، چهار کشور اسکاندیناوی ، آلمان ، انگلستان ، ایرلند ، استرالیا و نیوزلند بوده اند. در تأیید این آمارها، هارت من، دراجر و برنشتاین (اقتباس شده در سال 1991 در فیشر 1999 ، ص 56) گزارش کردند که حداقل بیست درصد از بزرگسالان ایالت متحده آمریکا از نظر کارآیی بی سواد هستند. یعنی چیزی بین 40 الی 45 میلیون نفر از مردم ایالات متحده امریکا توانایی درک مطالب نوشتاری که نیازمند اساسی ترین مهارت های مطالعه 0خواندن)می باشد را ندارند. (فیشر، 1999، ص. 57)
فقدان مهارتهای سواد براساس معیار، سبب بروز مشکلاتی در زندگی، کار و ادامه حیات می گردد. اسمیت ( اسمیت،2000 ، ص 378) معتقد است که امروزه فاصله ای میان مهارتهای کارگران و سواد مورد نیاز در محل کار وجود دارد. سایرین تأکید دارند که این خلاء در دو دهه اخیر بیشتر شده است. به عنوان مثال میکولکی (میکولکی، 2000، ص 380) پیش بینی می کند. برای اینکه بتوان به تحقیق و جست وجو در سطوح پیشرفته اطلاعات موجود در آمیزه ای از تصاویر سه بعدی و چاپی دست زد، به توسعه سواد آموزی چند جانبه نیاز است. کارگران آینده، به کسب مستمر مهارت های رو به رشد سواد جهت برقراری ارتباط مستمر در جوامع مختلف کاری نیاز دارند. در بین متون موجود ، نمونه هایی از این نیازها را می توان پیدا کرد. هول ( هول، 2000 ) به یک مطالعه موردی اشاره می کند که کارگران یکی از کارخانجات الکترونیکی به خاطر ناتوانی و درک دستورالعمل های مکتوب ، مرتکب اشتباه فاحش و خطرناکی شدند که مبلغ گزافی ضرر روی دست آنها گذاشت.
انسان نه تنها در محل کار ، بلکه تقریباً در تمام مراحل زندگی خود نیازمند و خواستار چنین مهارتهایی است. مراقبتهای بهداشتی یکی ار این نمونه ها است. فیشر (فیشر،2000) عقیده دارد که فشار زیادی که روی حرفه های پزشکی اعمال می شود به این منظور است که مدت اقامت مددجو در بیمارستان کمتر شود و مددجویان زودتر ترخیص شوند. برای این که مددجویان بتوانند تصمیمات آگاهانه تری بگیرند، باید مهارت های لازم جهت فهم اطلاعات ضروری را دارا باشند.
دسترسی به سواد اطلاعاتی:
اگر شخصی بخواهد در عصر اطلاعات جایگاه خود را حفظ کند، بنابراین نیاز به این دارد که با سواد اطلاعاتی باشد. مثالهایی که تا کنون بحث شده به اهمیت این مسأله اذعان دارند؛ ولی منظور از دسترسی و دستیابی به سواد اطلاعاتی واقعاً چیست؟ بر سر تعریف این عبارت بارها و بارها به صورت اغراق آمیزی بحث شده است ولی بالاخره همگان توافق کردند که سواد اطلاعاتی، ترکیبی است از مهارتهای اطلاعاتی گذشته با توانایی بهره برداری از فنآوری جدید. در حقیقت، یک رشد آشکار ، از مهارتهای کتابخانه ای و از راه مهارتهای اطلاعاتی به سواد اطلاعاتی، وجود دارد. ما به بعضی از این نتایج بعداً در این مقاله اشاره خواهیم کرد.
آنچه در زیر می آید رایج ترین و مختصرترین تعریف ذکر شده می باشد که عبارت است از:
توانایی در دسترسی ، ارزیابی و بکارگیری اطلاعات از منابع مختلف(دویل ، 1994 نقل شده دربراون ، 1999 ص ، 58).
براون اشاره می کند که سواد اطلاعاتی در واقع شامل مهارتها و توانایی های متنوعی را در بر می گیرد که شامل: مهارتهای تفکر انتقادی ، حل مسأله ، مهارت های شخصی ، اجتماعی، ارتباطی و هم چنین سواد رایانه ای و کتابخانه ای است. (براون، 1999 ، ص 58)
در عصر غنای اطلاعات ، نهادهای آموزشی و برنامه های تکوینی دیجیتالی که مهارت های اینترنتی و رایانه ای را در بر دارند، بر ضرورت سواد اطلاعاتی تاکید می ورزند. شکی نیست که در این عصر اطلاعاتی به منظور توانمند کردن افراد در حفظ و نگه داری اطلاعات به چنین استراتژیهایی نیاز داریم؛ اما تحقق قدرت اطلاعاتی افراد از طریق پیشرفت توانایی اطلاعاتی از زمینه های مورد نیاز به واقعیت می رسد. رشد توانایی اطلاعاتی افراد ، مستلزم یک سری مهارتهایی است که علاوه بر مهارتهای فن آوری و دانش بکارگیری منابع اطلاعاتی، سواد عمومی را نیز شامل می شود.
ضرورت مهارت های مطالعه در دستیابی به سواد اطلاعاتی:
گفتگوهای فراوانی در سواد اطلاعاتی به تأکید بر نیازهای فنآوری تمایل دارند. این مقاله، در رابطه با اینکه مهارت های فنی و رایانه ای، مهم یا مرتبط هستند بحثی ندارد، بازیابی منابع، اشاعه و قابلیت دسترسی به اطلاعات، هرگز همانند زمان کنونی آسانتر و سریعتر نبوده است. در حقیقت، در تهیه این مقاله، بیشتر مدیون و مرهون توانایی بکارگیری و دسترسیی به ساختار الکترونیکی از طریق ابزارهای فنی هستیم. مهارت های فنی جهت ادامه زندگی همیت فراوانی دارند. اما این فقط بخشی ا ز مساله است. تصور کنید اگر کسی نتواند آنچه را که بر روی صفحه نمایش کامپیوتر می آید را درک نماید چه اتفاقی می افتد؟ دنیایی از اطلاعات شاید از نظر فیزیکی و رسمی قابل دسترسی باشد اما اگر دستیابی به آن به دلیل عدم توانایی فرد در خواندن میسر نباشد، هیچ ارزشی نخواهند داشت. (رش، 1996 ص 14) بنابراین باید پذیرفت که با وجود آن که موفقیت در کسب سواد اطلاعاتی به کاربرد اطلاعات و مهارتهای فنی بستگی دارد، ولی مهارت های خواندن هم دارای نقش وافری است. (رویس 1999 ص 145).
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 19 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله نقش آثار تخیلی در آماده سازی جوانان برای جامعه اطلاعاتی
