مقدمه
فصل اول - کلیات تحقیق
صورتهای مالی تلفیقی
مبانی نظری صورتهای مالی تلفیقی
الزام صورتهای مالی تلفیقی
کنترل (تسلط)
ارائه صورتهای مالی تلفیقی
معافیت واحد تجاری اصلی از تهیه صورتهای مالی تلفیقی
حسابداری صورتهای مالی تلفیقی
ثبت تحصیل
حسابداری سرمایه‌گذاری بعد از تاریخ تحصیل
تخصیص مازاد در سال‌های بعد از سال تحصیل
روش بهای تمام شده
بهای تمام شده مستقیم و غیرمستقیم
تخصیص بهای تمام شده خرید
تعیین بهای تمام شده شرکت تحصیل شده
روش ارزش ویژه
حذف روش ارزش ویژه
بررسی تطبیقی استانداردهای حسابداری
استانداردهای حسابداری صورتهای مالی تلفیقی در واحدهای تجاری
دلایل تجدیدنظر در استاندارد
تعاریف
دامنه کاربرد
دامنه صورتهای مالی تلفیقی
داد و ستد کالا بین شرکتهای وابسته
حساب تقسیم سود ویژه تلفیقی
فروش کالا یا انتقال آن از شرکتهای فرعی به شرکتهای اصلی
شمول صورتهای مالی تلفیقی
صورتهای مالی تلفیقی شریک خاص
کنترل موقت
محدودیت‌های بلندمدت
خروج از شمول صورتهای مالی تلفیقی
تعریف واحد تجاری فرعی
موارد مستثنی شدن واحدهای فرعی از تلفیق
ترتیب مجدد اقلام حقوق صاحبان سهام شرکت فرعی
تغییر ارزش اسمی سهام شرکت فرعی
تجزیه و تحلیل روندها برای واحدهای انتفاعی ترکیبی
سود تلفیقی هر سهم
محاسبه سود هر سهم در مواردی که شرکتهای وابسته وجود دارند
ضوابط تلفیق
ترازنامه تلفیقی
ماهیت ترازنامه تلفیقی
کاربرگ ترازنامه تلفیقی
ویژگی‌های ترازنامه تلفیقی و ترازنامه‌های جداگانه شرکتهای اصلی و فرعی
ترازنامه تلفیقی واحد سرمایه‌گذار
صورت تلفیقی سود و زیان و صورت تلفیقی سود (زیان) انباشته
صورت سود و زیان تلفیقی واحد سرمایه‌گذار
صورت سود و زیان جامع تلفیقی واحد سرمایه‌گذار
صورت سود و زیان تلفیقی به روش خرید
اثر بکارگیری روش بالا بر سود خالص تلفیقی
صورت تلفیقی گردش وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد تلفیقی واحد سرمایه‌گذار
سودهای تحقق نیافته مربوط به موجودی‌ها در کاربرگ صورتهای مالی تلفیقی
افشا
سهم اقلیت
نحوه محاسبه سهم اقلیت از خالص دارائی‌ها
نحوه انعکاس سهم اقلیت در ترازنامه
نحوه انعکاس سهم اقلیت در صورت سود و زیان
تخصیص سود تحقق نیافته به شرکت اصلی و سهامداران اقلیت
مانده بدهکار سهم اقلیت
نحوه انتساب سرقفلی به اکثریت و اقلیت
سرقفلی یا سرقفلی منفی
معاملات و مانده‌های درون گروهی
مبلغ دفتری سرمایه‌گذاری
رویه‌های حسابداری
تاریخ‌ها و دوره‌های حسابداری
مالکیت سهام واحد تجاری اصلی
استانداردهای حسابداری
مبنای تهیه استانداردهای حسابداری
دامنه کاربرد استانداردهای حسابداری
تهیه و ارائه صورتهای مالی
انحراف از استانداردهای حسابداری
فصل دوم - پیشینه تحقیق
فصل سوم - روش تحقیق
فصل چهارم - یافته‌ها و نتایج تحقیق
منابع و مآخذ
چکیده :
به علت گسترش دامنه فعالیت واحدهای اقتصادی و در پاسخگویی به نیازهای مختلف فنی، مالی و علمی، شرکتهای بزرگ با خرید سهام شرکتهای کوچکتر توانایی خود را گسترش داده و شرکتهای بزرگتر فعالیت‌های گوناگون را فراهم می‌آورند. با گسترش گروه شرکت‌ها و پدید آمدن شرکتهای سرمایه‌گذاری، مسأله تلفیق صورتهای مالی این واحدهای اقتصادی مطرح گردید. مطابق استاندارد شماره 18 ایران تحت عنوان صورتهای مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی تهیه و ارائه صورتهای مالی تلفیقی از سال 1380 الزامی گردیده است.
تحقیق حاضر به بررسی نحوه تهیه صورتهای مالی تلفیقی در واحدهای تجاری پرداخته است که برای انجام این بررسی ابتدا به تعریف صورتهای مالی تلفیقی و مبانی، الزام و ارائه این صورت‌ها و نحوه ثبت و حسابداری آنها پرداخته شده است. از اینرو ابتدا با بررسی استانداردهای حسابداری 18 و 19 مطالبی درخصوص تهیه و ارائه صورتهای مالی تلفیقی تهیه شده است. سپس با بررسی استانداردهای حسابداری بین‌المللی و ایران چگونگی استفاده از این استانداردها با ذکر مثال‌هایی ارائه گردیده است.
در دنیای امروز، بسیاری از واحدهای تجاری به‌منظور افزودن بر ارزش خود به ترکیب واحدهای تجاری روی آورده‌اند. این واحدها، هدف هم‌افزایی ناشی از فزونی ارزش یک مجموعه نسبت به مجموع ارزش اجزای تشکیل‌دهنده آن را دنبال می‌کنند که عموما" در نتیجة ترکیب واحدهای تجاری حاصل می‌شود. چنانچه از ترکیب دو یا چند شرکت، یک شخصیت اقتصادی واحد شکل بگیرد، تلفیق اطلاعات مالی شرکت‌ها در قالب یک مجموعه صورتهای مالی مجزا ضرورت پیدا می‌کند. این فرض وجود دارد که صورتهای مالی تلفیقی معنا و مفهوم بیشتری از چند صورت مالی جداگانه دارد و اگر در گروهی از شرکت‌ها یکی بر دیگری کنترل مالی داشته باشد، این صورت‌ها اطلاعات مالی را به نحو مطلوبتر ارائه می‌کند.
صورتهای مالی تلفیقی از زمانی رایج شد که این باور پدید آمد که مرزهای بین شخصیت‌های اقتصادی جداً باید نادیده گرفته شود تا بتوان عملیات تجاری گروهی از واحدای تجاری به هم وابسته را به عنوان یک کلیک اقتصادی و مالی گزارش کرد.
هرگاه ترکیب واحدهای تجاری به رابطه اصلی و فرعی منجر شود، واحد تحصیل‌کننده یا واحد تجاری اصلی (واحد تجاری دارای یک یا چند واحد فرعی) باید صورتهای مالی تلفیقی تهیه و ارائه نماید.
صورتهای مالی تلفیقی
صورتهای مالی تلفیقی عبارت است از صورتهای مالی گروه (واحد تجاری اصلی و کلیه واحدهای تجاری فرعی آن) که با استفاده از ضوابط تلفیق تهیه می‌شود. منظور از تلفیق نیز، فرایند تعدیل و ترکیب اطلاعات صورتهای مالی جداگانه یک واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن به منظور تهیه صورتهای مالی تلفیقی است.
در صورتی که سرمایه‌گذار بیش از 50% سهام شرکت سرمایه‌پذیر را در اختیار داشته باشد و همچنین کنترل نیز برقرار باشد شرکت سرمایه‌گذار را اصلی یا مادر و شرکت سرمایه‌پذیر را فرعی گویند. در صورت وجود رابطه اصلی و فرعی شرکت اصلی بایستی صورتهای مالی تلفیقی تهیه نماید.
خرید سهام باعث حفظ شخصیت حقوقی هر 2 شرکت می‌شود. به عبارت دیگر شرکت اصلی و فرعی شخصیت حقوقی جداگانه دارند و سیستم‌های حسابداری جداگانه تهیه می‌کنند و در پایان دوره نیز صورتهای مالی جداگانه ارائه می‌شود. پس از آن است که شرکت اصلی با استفاده از صورت مالی خود و فرعی صورت مالی تلفیقی را تهیه می‌نماید.
ممکن است شرکت اصلی کمتر از 50% سهام شرکت فرعی را در اختیار داشته باشد اما دارای کنترل باشد. یکی از مهم‌ترین مثال‌ها وجود اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی مربوط به شرکت فرعی میباشد.
در صورتی که شرکت اصلی مقدار قابل ملاحظه‌ای از آنرا در اختیار داشته باشد، طوریکه پس از تبدیل درصد مالکیت سهام آن شرکت به بیش از 50% برسد کنترل برقرار خواهد بود و نیاز به تهیه صورتهای مالی تلفیقی هست.
حالت دیگر اینکه شرکت اصلی بیش از 50% سهام شرکت سرمایه‌پذیر را در اختیار دارد، اما کنترل نداشته باشد، در این صورت نیازی به تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیست.
بدلیل مسئولیت محدود سهامدران شرکت اصلی بجای خرید شرکت فرعی اقدام به خرید سهام آن می‌نماید. ریسک آن پائین‌تر خواهد بود و در صورتی که شرکت اصلی اراده نماید می‌تواند سهام را بفروش رساند. اما فروش شرکت به راحتی فروش سهام نمی‌باشد.
براساس ضابطه‌ای خالص ارزش فعلی دارایی یا سهام در صورتی خریداری خواهد شد که ارزشی مازاد بر قیمت خرید آن برای واحد انتفاعی ایجاد کند. انگیزه اصلی ترکیب واحدهای تجاری افزودن ارزش واحد انتفاعی میباشد.
دلیل ایجاد افزایش ارزش می‌تواند حذف هزینه‌های ثابت تکراری، هماهنگ کردن مراحل متوالی ساخت، اعمال مدیریت کارآمد و مزیت مالیاتی (با توجه به مقررات کشورها) باشد.
ترکیب موفقیت‌آمیز زمانی اتفاق می‌افتد که پدیده هم‌افزایی وجود داشته و قیمت پرداختی معقول و مناسب باشد.
هدف از تهیه صورتهای مالی تلفیقی، فراهم کردن اطلاعات درباره وضعیت مالی و عملکرد مالی واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن برای استفاده‌کنندگان است)، زیرا در مواردی که واحدهای تجاری فرعی تحت کنترل واحد تجاری اصلی قرار می‌گیرند، صورتهای مالی واحد تجاری اصلی به‌تنهایی تصویر کامل فعالیت‌های اقتصادی و وضعیت مالی آن را نشان نمی‌دهد.
استفاده‌کنندگان صورتهای مالی واحد تجاری اصلی، برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، به اطلاعاتی درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریانهای نقدی گروه نیاز دارند. این نیاز از طریق صورتهای مالی تلفیقی برآورده می‌شود که اطلاعات مالی مربوط به گروه را به‌عنوان یک شخصیت اقتصادی منفرد و بدون توجه به مرزهای قانونی شخصیت‌های حقوقی جداگانه ارائه می‌کند. معمولا" استفاده‌کنندگان اصلی صورتهای مالی تلفیقی، سرمایه‌گذاران واحد تجاری اصلی هستند، زیرا آنان از طریق علایق خود در واحد تجاری اصلی در گروه نیز منافعی دارند. اما، گذشته از سرمایه‌گذاران، صورتهای مالی تلفیقی اطلاعات مفیدی را برای سایر استفاده‌کنندگان نیز فراهم می‌کند.
مبانی نظری صورتهای مالی تلفیقی
در مبانی نظری مرتبط با گزارشگری مالی صورتهای مالی تلفیقی، دو تئوری مالکیت و تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه اهمیت زیادی دارند.
در تئوری مالکیت روی مالکیت صاحبان بر واحد اقتصادی تاکید می‌شود. در این تئوری، در گروهی که متشکل از چند شخصیت قانونی است، صاحب گروه، همان گروه سهامدار کنترل‌کننده است که به‌طور معمول سهامداران شرکت اصلی‌اند. براساس تئوری مالکیت، منافع سهامداران اقلیت از صورتهای مالی تلفیقی خارج می‌شود و صورتهای مالی تلفیقی، اساسا" برای سهامداران شرکت اصلی تهیه می‌گردد؛ به‌عبارت دیگر، طبق این تئوری، سهم اقلیت از داراییها و بدهیها و سرقفلی نباید در ترازنامه تلفیقی نشان داده شود.
در تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه، داراییها و بدهی‌های کل مجموعه اقتصادی مورد تاکید قرار گرفته است و گروه به عنوان یک واحد اقتصادی جداگانه و منافع سهامداران اقلیت به‌عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام تلقی می‌شود. این تئوری مبتنی بر معادلة زیر است:
حقوق صاحبان + بدهیها = داراییها
در صورتهای مالی تلفیقی مبتنی بر تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه، همه افراد ذینفع در واحد اقتصادی در نظر گرفته می‌شوند و سهم سهامداران اقلیت نیز در ترازنامه تلفیقی در بخش حقوق صاحبان سهام ارائه می‌شود. براساس این تئوری نباید تفاوتی بین اکثریت و اقلیت قائل شد.
در حال حاضر، صورتهای مالی تلفیقی براساس ترکیبی از دو تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه و تئوری مالکیت تهیه و ارائه می‌شود. استاندارد حسابداری شماره 18 ایران اساسا" مبتنی بر تئوری شخصیت اقتصادی جداگانه است و در موارد معدودی نیز از مفاهیم تئوری مالکیت استفاده شده است.
الزام صورتهای مالی تلفیقی
طبق استاندارد حسابداری شماره 18، کلیه واحدهای تجاری اصلی به‌استثنای واحدهایی که تمام یا بیش از 90 درصد سهام آنها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در مالکیت واحد تجاری اصلی دیگری است، باید صورتهای مالی تلفیقی تهیه و صورتهای مالی خود را همراه آن ارائه کنند. واحد تجاری اصلی واحدی است که دارای یک یا چند واحد تجاری فرعی است. واحدهای تجاری اصلی مستثنی‌شده در تهیه صورتهای مالی تلفیقی باید موافقت تمام سهامداران اقلیت را در صورت وجود به‌دست آورند.
از لحاظ الزام اصلی تهیه صورتهای مالی تلفیقی، استاندارد شماره 18 با استاندارد بین‌المللی، ایالات متحده و انگلستان هماهنگ است. یک الزام که خاص استاندارد حسابداری شماره 18 است همراه بودن صورتهای مالی جداگانه با صورتهای مالی تلفیقی است. در ایران بنا به الزامات قانونی، تهیه صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری اصلی ضروری است. طبق استاندارد شماره 18، به‌منظور جلوگیری از گمراهی استفاده‌کنندگان و تلقی‌نشدن صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری اصلی به‌عنوان نماد وضعیت مالی و عملکرد مالی گروه، صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری اصلی باید همراه صورتهای مالی تلفیقی باشد. صورتهای مالی جداگانه واحد تجاری اصلی در استانداردهای ایالات متحد جایگاهی ندارد ولی در استانداردهای بین‌المللی به‌دلیل فراگیر بودن این استانداردها ضوابطی برای آن مقرر شده است.
طبق استانداردهای حسابداری ایالات متحده، تمام واحدهای تجاری اصلی باید صورتهای مالی تلفیقی تهیه کنند که از این جنبه با استاندارد شماره 18 و استانداردهای بین‌المللی متفاوت است. در استانداردهای انگلستان دامنه واحدهای تجاری اصلی مستثنی‌شده از تلفیق در رعایت موازین قانونی گسترده‌تر است. از جمله، اغلب گروه‌هایی که از نظر اندازه متوسط و کوچکند، واحدهای تجاری اصلی که صددرصد به واحد تجاری اصلی دیگری تعلق دارند که براساس قوانین اعضای اتحادیه اروپا ایجاد شده‌اند، و واحدهای تجاری اصلی که اکثریت سهام آن متعلق به واحد دیگری است و واجد شرایط لازم طبق قانون میباشد، مشمول تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیستند.
و...
NikoFile
