فرمت فایل : WORD (قابل ویرایش)
تعداد صفحات:69
فهرست مطالب:
مقدمه و تاریخچه ۴
مواد اولیه ۶
خاک رس ۷
خاک نسوز ۱۱
ماسه ۱۱
فلداسپات ۱۲
سنگ آهک ۱۳
سولفات‌ها ۱۳
املاح آهنی ۱۴
مواد گیاهی ۱۵
قلیائی‌ها ۱۵
ویژگیهای شیمیایی ۱۵
ویژگیهای فیزیکی ۱۶
مراحل ساخت آجر ۱۶
الف) استخراج و کندن مواد خام ۱۶
ب) آماده سازی مواد خام ( یا ساختن گل) ۱۷
ج) قالب‌گیری یا خشت‌زنی ۱۸
روش قالب‌گیری خاک ۱۹
روش گل سفت ۱۹
روش گل نرم ۲۰
روش پرس کردن خاک نیمه خشک ۲۱
د) خشک کردن خشت ۲۲
هـ) پختن و خنک کردن ۲۳
و) تخلیه و انبار کردن آجر ۲۵
کوره‌های آجرپزی ۲۵
۱- کوره تنوره‌ای یا متناوب (Intermittent Kilns) 25
2- کوره هوفمان (Hoffmann) 26
3- کوره تونلی ۲۸
ویژگیهای آجر ۲۹
میزان جذب آب ۳۰
انبساط رطوبتی ۳۴
انبساط حرارتی ۳۵
آجر جوش (Clinker) 35
آجر لعابی ۳۷
لعاب نمکی ۳۹
انواع و اشکال آجر ۳۹
قطعات پیش ساخته آجری ۴۱
معایب آجر ۴۳
ملاحظات زیست محیطی ۴۹
خشت‌های تثبیت شده (Stabilized Soil blocks) 49
آجر ماسه آهکی (Sand Lime) 53
ویژگیهای آجر ماسه آهکی ۵۶
آجر مناسب برای کاربردهای گوناگون ۵۹
بلوک های سیمانی یا بتنی ۶۰
گروه بندی بلوک ها ۶۰
مواد اولیه ۶۴
ساخت بلوک ها ۶۵
عمل آوردن ۶۷
ویژگی های بلوک ها ۶۸
مصرف بلوک ۷۰
مقدمه و تاریخچه
آجر از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقیده برخی باستان‌شناسان به ده هزار سال پیش می‌رسد ولی این امر هنوز به اثبات نرسیده است. در ایران بقایا کوره‌های سفال‌پزی و آجرپزی در شوش و سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره چهارم پیش از میلاد می‌رسد پیدا شده است و نیز نشانه‌هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آنست. ساختمان برج بابل که از اجر بنا شده مربوط به ۵۰۰۰ سال قبل بوده و امروزه بقایای آن موجود است. از آجرهای ویرانه‌های یکی از شهرهای بابل در برخی ساختمان‌های شهرهای بغداد و تیسفون استفاده شده که مربوط به ۶۰۰ سال قبل از میلاد می‌باشد.
واژه آجر ( معرب آگور فارسی ) بابلی است و نام خشت‌هایی بوده که بر روی آنها منشورها (فرمان‌ها)، قوانین (دادها) و نظایر آنرا می‌نوشته‌اند. گمان می‌رود نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره‌ها و کف اجاق‌ها به پختن آجر پی‌برده باشند. کوره‌های آجر پزی ابتدائی نیز بی گمان از مکان هایی تشکیل می شده است که در آن لایه های هیزم و خشت متناوباً روی هم چیده می شده است( شکل ۲-۱) در ایران باستان ساختمان های بزرگ و زیبایی بنا شده اند که پاره ای از آنها هنوز پا برجا هستند، نظیر طاق کسری در غرب ایران قدیم، عراق فعلی بعدها نیز ساختمان هایی مانند آرامگاه شاه اسماعیل سامانی، گنبد کاووس و مسجد جامع اصفهان را با آجر ساختند. پل ها و سدهای قدیمی را نیز با آجر بنا می کرده اند که از آنها می توان پل های دختر، سد کبار در قم و غیره را نام برد.
فن استفاده از آجر از آسیای غربی به سوی غرب به مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چین رفته است. در سده چهارم میلادی اروپاییان شروع به استفاده از آجر کردند ولی پس از مدتی از رونق افتاده و رواج مجدد آن از سده ۱۲ میلادی بوده که ابتدا از ایتالیا شروع شده و بعد فرانسه و سپس آلمان و آخر سر کشورهای دیگر از آن در بناهای خود بهره برده اند.
در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجرپزی و مصرف آجر معمول شده است. اندازه آجر زمان ایلامی (مربوط به چغازنبیل) حدود ۱۰*۳۸*۳۸ سانتیمتر بود. پختن و مصرف آجر در زمان ساسانیان گسترش یافته و در ساختمان های بزرگ مانند آتشکده ها به کار رفته است، اندازه آجر این دوره حدود ۴۴*۴۴*۷ تا ۸ سانتی متر بود. بعدها اندازه آجر به ۲۰*۲۰*۳ تا ۴ سانتی متر کاهش یافت و مدت زمان مدیدی این آجرها تهیه و در دیوارها و سقف ها مصرف می شدند ولی برای فرش کف آجرهای بزرگ تری به نام ختائی به ابعاد حدود ۵*۲۵*۲۵ سانتی متر و باز هم بزرگ تر به نام نظامی به اندازه های حدود ۵*۴۰*۴۰ سانتی متر تولید می شد، آجر بزرگ را به فارسی تاوه می گویند.
پیش از جنگ جهانی اول روس ها در ساختن قزاق خانه ها آجرهایی به ابعاد حدود ۵×۱۰×۲۰ سانتی متر مصرف می کردند و از این رو آنرا آجر قزاقی نام گذاری کردند که به روش سنتی تهیه می شد. پس از جنگ جهانی دوم روش تولید آجر در ایران دگرگون گردید و روش های صنعتی کم کم جانشین روش هاس سنتی شدند و کارخانه های زیادی احداث شدند که امروزه قادر به تولید انواع آجرها توپر،سوراخ دار،بلوک های دیواری و سقفی توخالی و اشکال هندسی مختلف هستند وگر چه امروزه کیفیت آجر به علت پیشرفت تکنولوژی پخت و تولید در صد ساله اخیر بهبود یافته ولی در اساس کار تغییر چندانی رخ نداده است. شناخت کامل تر مواد اولیه و ویژگی آنها ،کوره های بهتر و با بازدهی بیشتر،و کنترل پخت و ماشین آلات بهتر کمک شایان توجهی به توسعه و پیشرفت صنعت تولید آجرنموده است.
مواد اولیه
آجر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید. خشت خام را از خاک نمناک یا گل تهیه می کنند که مخلوطی از خاک و کمی آب است. خاک آجر مخلوطی است از خاک رس،ماسه، فلد سپات ها، سنگ آهک، سولفات ها،سولفورها،فسفات ها،کانی های آهن،منگنز، میزیم، سدیم،پتاسیم، مواد آلی گیاهی و غیره.